Cerastium arvense L.

Rogownica polna (Cerastium arvense L.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Roślina szeroko rozprzestrzeniona na północnej półkuli. Występuje w Azji, Europie, Afryce Północnej i Ameryce Północnej (aż po Alaskę i Jukon)^[3]. W Polsce jest rośliną pospolitą^[4].

Systematyka i nazewnictwo

Posiada ponad 40 synonimów. Jednym z nich według The Plant List jest Cerastium tatrae Borbás^[2], we florze Polski opisywany jako odrębny gatunek – rogownica Raciborskiego^[5].

Takson zróżnicowany morfologicznie na kilka podgatunków i odmian^[2]:

• Cerastium arvense subsp. lerchenfeldianum (Schur) Asch. & Graebn.
• Cerastium arvense var. mitsumorense (Miyabe & Tatew.) S.Akiyama
• Cerastium arvense subsp. molle (Vill.) Arcang.
• Cerastium arvense subsp. strictum Gaudin
• Cerastium arvense subsp. suffruticosum (L.) Hegi

Pokrój

Kwiat

Nasiona

Morfologia

Pokrój

Roślina o wysokości 15-30 cm, tworząca luźne darnie^[6].

Łodyga

Liczne łodygi dołem pokładające się na ziemi, potem wyprostowane. Oprócz pędów kwiatowych występują z kątów liści liczne pędy płonne. Są gęsto ulistnione, krótko owłosione, a górą ogruczolone^[6].

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe, liście lancetowate, od długości do 3 cm, siedzące i zrośnięte nasadami. Mają orzęsione, suchobłoniaste brzegi. Górne liście przechodzą w silnie obłonione podsadki. Krótko owłosione^[6].

Kwiaty

Stosunkowo duże, po 3-12 zebrane w dwuramienną wierzchotkę na szczycie pędu kwiatowego. Wyrastają na wygiętych szypułkach, które wyprostowują się dopiero po dojrzeniu nasion. Działki kielicha mają długość 5-6,5 mm i są orzęsione lub ogruczolone i biało obrzeżone. 5 białych płatków korony o długości 8-11 mm z wycięciem dochodzącym do 1/3 ich długości, dwukrotnie dłuższe od działek kielicha^[6]. Słupek z 5 szyjkami.

Owoc

Pękająca 10 ząbkami torebka z brunatnymi i brodawkowatymi nasionami o długości do 1mm.

Biologia i ekologia

Bylina o łodygach mających zdolność zakorzeniania się w węzłach. Przedprątne kwiaty kwitną od maja do lipca, zapylane są przez błonkówki i muchówki^[6]. Jeżeli nie dojdzie do zapylenia krzyżowego, może nastąpić samozapylenie, gdyż po pewnym czasie znamienia słupka rozchylają się na boki i mogą zetknąć się z pylnikami.

Siedlisko: przydroża, łąki, pola uprawne, kamieniste zbocza, szczeliny murów. Chamefit. W Tatrach występuje od regla dolnego aż po piętro turniowe^[7]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Agropyretea (wymaga dalszych badań), związku (All.) Vicio-lathyroidis-Potentillion (wymaga dalszych badań) i Ass. Diantho-Armerietum^[8]. Występuje na uboższych glebach, przeważnie piaszczystych, skarpach z tłucznia i murach wśród rzadkiej roślinności. Porasta trudne do zasiedlenia siedliska^[6].

Przypisy

Bibliografia

1. František Činčura, Viera Feráková, Joze Májovský, i in: Pospolite rośliny środkowej Europy. Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: PWRiL, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
2. D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
3. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
4. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953..
5. Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997. ISBN 83-7073-092-2.