Branta ruficollis (Pallas 1769)

Branta ruficollis

Die rooiborsgans (Branta ruficollis) wat in die Arktiese gebiede van Europa broei en tydens die winter na Suidoos-Europa trek. Hulle word in Noord-Siberië en oostelike Roemenië aan die rand van die Swart See aangetref.

Mannetjies en wyfies het 'n identiese veredos, met kenmerkende rooi bors, voornek en wange. Die res van die lyf is met swart of donkergrys en wit bande bedek. Rooiborsganse is 'n bedreigde spesie en die skaarste van al die Europese ganse. Hulle is ook die kleinste, met 'n maksimum massa van 1,6 kg.

Rooiborsganse se dieet bestaan hoofsaaklik uit gras en graan. Hulle sal ook die lêkorrels van hoenders en eende vreet.

Hierdie ganse broei tussen Oktober en Januarie. Hulle bou 'n nes op die grond, tussen plante en lang gras, wat dan met dons uitgevoer word. Die wyfie lê drie tot agt wit eiers met 'n groen skynsel, wat na 23 tot 25 dae uitbroei. Die kuikens is self na drie jaar broeigereed.

Sien ook

• Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
• Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)
• Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name

Bronnelys

• BirdLife International (2006). Branta ruficollis. 2006 IUBN-rooilys van bedreigde spesies. Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur 2006. Verkry op 11 Mei 2006.
• Hilko Insel, (2005): Eksotiese Watervoëls. LAPA Uitgewers, Pretoria. ISBN 0799334286

Eksterne skakels

• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir rooiborsgans.

Qırmızıdöş qaz (lat. Branta ruficollis) - branta cinsinə aid quş növü.

• Status. Nadir, nəsli kəsilmək qorxusu altında olan, qışlayan növdür.
• Yayılması. Xəzər dənizinin Lənkəran sahillərində, az miqdarda Kür-Araz ovalığının su hövzələrində qışlayır. Əsas toplandığı yer Qızılağac körfəzidir. Yamal yarımadasından Xatanqa çayına qədər Sibirin tundra və meşə-tundralarında yuvalayır.
• Yaşayış yeri. Dəniz sahilləri, göllər, çayların mənsəbi. Sahələrin təsərrüfat istifadəsilə əlaqədar yem biotopu çox azalmışdır.
• Təbiətdə sayı. Əvvəllər Xəzər sahillərində sayı çox idi. 1961-1964-cü illərdə Mil düzündə 3300-dən 4800 fərdə qədər. Sarısu gölündə qışlama zamanı 100 fərddən çox olmur. Azərbaycan MEA zoologiya institutu əməkdaşlarının məlumatına görə, 1980-ci ildə Qızılağac qoruğunda qırmızıdöş qazın sayı 23 fərdə qədər azalmışdır.
• Çoxalması. Azərbaycanda yuvalamır.
• Sayının dəyişilmə səbəbləri. Münasib yaşayış yerlərinin azalması, qanunsuz ov, kəskin şaxtalı illərdə yemsizlikdən məhv olması.
• Qorunması üçün zəruri tədbirlər. Brakonyerçiliklə mübarizənin gücləndirilməsi.

Qısa təsviri

Başının üst hissəsi, qanadları və qarnı qaradır. Boynunun aşağı hissəsi, döşü qırmızı–qəhvəyi rəngdədir. Bədəninin yanlarında ağ xətlər vardır. Quyruğunun altı ağdır ^[1].

Statusu

Nadirdir.

Kateqoriyası

Kritik vəziyyətdədir (CR). Xüsusi mühafizə tədbirləri görülməsə nəsli kəsilə bilər.

Yayılması

Avropa və Asiyada yayılıb. Azərbaycanda XX əsrin 70-ci illərinə qədər Lənkəran və Kür-Araz ovalıqlarında geniş yayılıb ^[1][2][3][4]. İndi isə nadir hallarda Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunda, Şirvan Milli Parkında, Mahmudçala-Ağçala göllərində və bu göllərin ətrafındakı yarımsəhralarda qeyri-müntəzəm görünür. Bəzi su hövzələrinin qurudulması, yarımsəhralardan pambıq, üzüm və meyvə-tərəvəz bitkilərinin əkini üçün intensiv istifadə edilməsi nəticəsində yaşayış yerləri kəskin azalıb.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Müasir arealı daxilində axmaz və göllərlə zəngin olan yarımsəhralar, taxıl və düyü sahələrində yaşayır. İri su hövzələrində dincəlir. Axşam və alatoranlıq vaxtı fəal olur. Azərbaycana qışlamağa gəlir. Oktyabrın sonundan noyabrın ortalarınadək payız gəlişi və ötüb keçməsi, martın əvvəli isə yaz köçməsi dövrü olur. Bitki toxumları, cücərtiləri və kök hissələri ilə qidalanır ^[1][4].

Məhdudlaşdırıcı amillər

XX əsrin ortalarına qədər yarımsəhralarda pambıq, üzüm, meyvə-tərəvəz bitkilərinin əkininin genişləndirilməsi, həddindən artıq mal-qaranın otarılması nəticəsində qida ehtiyatının azalması, qışın sərt keçməsi, Xəzərin səviyyəsinin dəyişilməsi sayına neqativ təsir göstərib, lakin sonrakı dəyişilmələr kosmik təsir nəticəsində Dunay çayı vadisində qışlaması ilə bağlıdır.

Əhali üçün əhəmiyyəti

Elmi, estetik və dekorativ əhəmiyyəti var.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Ovlanması qadağan edilmişdir. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Şirvan və Ağgöl Milli Parkları, su-bataqlıq sahələrində təşkil edilmiş yasaqlıqlar növün qışlaq tələblərinə cavab verir. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı Siyahısına, Azərbaycanın "Qırmızı Kitab"ına, CİTES, Ramsar, Bern konvensiyalarına və AEWA sazişinə daxil edilib.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunun, Şirvan və Ağgöl Milli Parklarının, Sarısu, Ağgöl, Mahmudçala-Ağçala göllərinin ətrafındakı yarımsəhralarda taxıl bitkiləri əkininin, Lənkəran ovalığında isə düyü əkininin genişləndirilməsi, növün əhəmiyyətinin maarifçiliyi gələcəkdə fayda verə bilər.

İstinadlar

Ədəbiyyat

1. Верещагин Н.К. Охотничьи и промысловые животные Кавказа. Баку, 1947, с. 72;
2. Виноградов В.В., Чернявская Е.И. Методы учета массовых скоплений водоплавающих и степных птиц на зимовках в Кызыл-Агачском заповеднике // Организация и методы учета птиц и вредных грызунов. М., 1963, с. 83-90;
3. Доброхотов В.П. Современное состояние зимовки птиц в Кызыл-Агачском заповеднике // Орнитология, Изд-во МГУ, 1963, вып. 6. c. 355;
4. Михеев А.В., Орлов В.И. Зимовка водоплавающих в Кызыл-Агачском заповеднике // Фауна и экология животных. МГПИ им. Ленина. М., 1972, с. 103-117;
5. Виноградов В.В., Морозкин Н.И. Краснозобая казарка (Rufibrenta ruficollis Pall.) на Западном Каспии // Природная среда и птицы побережья Каспийского моря и прилегающих низменностей. Тр. Кызыл-Агачского заповедника. Баку, 1979, вып. 1, с. 244-245;
6. Бабаев И.Р. Численность и распространение некоторых редких исчезающих птиц Ленкоранской природной области (Талыш) // Экологические проблемы Ставропольского края и сопредельных территорий. Тез. док. Ставрополь, 1989, c. 154-156;
7. Бабаев И.Р. Численность редких и исчезающих водно-болотных птиц Кура-Араксинской низменности // Актуальные вопросы экологии и охраны природы Ставропольского края и сопредельных территорий. Мат. научно-практической конф. Ставрополь, 1991, с. 143;
8. Babayev İ.R. Xəzər dənizinin cənub-qərb sahillərində nadir, nəsli kəsilməkdə olan su-bataqlıq quşlarının müasir vəziyyəti // ХХ əsrin sonunda heyvanlar aləminin qorunması və öyrənilməsi. Akademik M.Ə.Musayevin 80 illiyinə həsr olunmuş elmi konf. mat-rı., Bakı, “Elm”, 2001, s. 307-310;
9. Бабаев И.Р. Размещение и численность редких видов водно-болотных птиц на прибрежной полосе Азербайджанского сектора Каспия // IV международная конференция “Биологическое разнообразие Кавказа” посвященная 60-летию со дня рождения заслуженного деятеля науки РФ, академика РЭА, профессора Абдуррахманова Г.М. Махачкала, 2002, с. 72-74;
10. Babayev İ.R., Abbasov A.N. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğunda sudaüzən quşların qışlamada sayı, yayılması və onlara təsir edən amillər // Zoologiya İnstitutunun əsərləri, XXVIII cild // məqalələr toplusu. Bakı, “Elm”, 2006, s. 123-127;
11. Babayev, 2009 (şəxsi gündəliyindən).
12. Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.

Xarici keçidlər

• Qırmızıdöş kazarka – Branta ruficollis

Ar garreli gouzoug ruz (liester : garrelied gouzoug ruz)^[1] a zo ur spesad evned palvezek, Branta ruficollis an anv skiantel anezhañ.

Anvet e voe Anser ruficollis (kentanv) da gentañ-penn (e 1769)^[2] gant al loenoniour ha louzawour alaman Peter Simon Pallas (1741-1811).

Doareoù pennañ

Boued

Debrer-glasvez eo ar spesad dreist-holl^[3].

Annez

Kavout a reer ar spesad e toundra gwalarn Siberia^[4].

Liammoù diavaez

• (en) Branta ruficollis el lec'hienn BirdLife International.
• (en) Branta ruficollis e lec'hienn an International Union for Conservation of Nature (IUCN).

Notennoù ha daveennoù

Branta ruficollis

L'oca coll-roja (Branta ruficollis) és un ocell de la família dels anàtids (Anatidae) que cria a les vores de rius de la tundra a Sibèria occidental, migrant en hivern cap al sud, fins al nord del Mar Negre.

Referències

Branta ruficollis

Aderyn a rhywogaeth o adar yw Gŵydd frongoch (sy'n enw benywaidd; enw lluosog: gwyddau brongoch) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Branta ruficollis; yr enw Saesneg arno yw Red-breasted goose. Mae'n perthyn i deulu'r Hwyaid (Lladin: Anatidae) sydd yn urdd y Anseriformes.^[1] Dyma aderyn sydd i'w gael yng ngwledydd Prydain ac mae i'w ganfod yng Nghymru.

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn B. ruficollis, sef enw'r rhywogaeth.^[2] Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn Asia, Ewrop ac Affrica.

Caiff ei fagu er mwyn ei hela.

Teulu

Mae'r gŵydd frongoch yn perthyn i deulu'r Hwyaid (Lladin: Anatidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

Rhestr Wicidata:

Gweler hefyd

• Rhestr Goch yr IUCN

Cyfeiriadau

Berneška rudokrká (Branta ruficollis) je malá husa z rodu Branta.

Popis

Dorůstá 54 – 60 cm, váží 1000–1625 g a v rozpětí křídel měří 110 – 125 cm. Po celý rok má velmi výrazné zbarvení, díky kterému je mezi všemi husami naprosto nezaměnitelná. Je převážně černá s výrazným bílým kostřcem a pruhem na bocích, kaštanově zbarveným hrdlem a opeřením po stranách hlavy a velkou bílou skvrnou mezi okem a zobákem. Obě pohlaví se zbarvením neliší.

Výskyt

Berneška rudokrká hnízdí v tundrách na severu Sibiře a na zimu migruje směrem do jihovýchodní Evropy. Ojediněle, nejčastěji ve společnosti jiných druhů bernešek, bývá zpravidla na větších vodních plochách zastižena také na území severní a střední Evropy. Od roku 2007 je v Červeném seznamu IUCN zařazena mezi ohrožené druhy (EN). Její populace přitom čítá zhruba pouhých 37 300 jedinců a je stále na poklesu.

Vyskytuje se zpravidla v hejnech, často i ve společnosti jiných druhů hus. Živí se nejrůznějšími druhy travin a semen, často proto navštěvuje i samotná obilná a kukuřičná pole. Během června klade až 10 smetanově zbarvených vajec, na kterých sedí po dobu 24 – 26 dnů pouze samice. Zajímavostí je, že bernešky rudokrké často hnízdí v těsné blízkosti dravců, např. sokolů stěhovavých, kteří jim poskytují ochranu před většími, nebezpečnými predátory.

Je chována v Zoo Ohrada, Zoo Praha, Zoo Tábor a Zoo Kolín.

Galerie

• Dvojice bernešek rudokrkých v Zoo Kolín

• Bernešky rudokrké v Zoo Praha

• Museum

Odkazy

Reference

V tomto článku byl použit překlad textu z článku Red-breasted Goose na anglické Wikipedii.

1. ↑ Červený seznam IUCN 2018.1. 5. července 2018. Dostupné online. [cit. 2018-08-09]

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu berneška rudokrká ve Wikimedia Commons
• Galerie berneška rudokrká ve Wikimedia Commons
• Taxon Branta ruficollis ve Wikidruzích
• BirdLife
• Feathersite
• BioLib.cz – Branta ruficollis (berneška rudokrká) [online]. BioLib.cz. Dostupné online.

Branta ruficollis

Rødhalset gås (Branta ruficollis) er en fugleart blandt de egentlige andefugle. Den yngler på tundraen øst for Uralbjergene i det nordlige Sibirien. Det er en trækfugl, der fortrinsvis overvintrer omkring Sortehavet, især i Rumænien og Bulgarien. Rødhalset gås er en lille gås med et vingefang på op til 125 centimeter.

Kilder og eksterne henvisninger

• Dansk Ornitologisk Forening: Rødhalset Gås (Branta ruficollis). Arkiveret udgave: archive.org.
• BirdLife International (2015): Red-breasted Goose - BirdLife Species Factsheet

• Wikimedia Commons har flere filer relateret til Rødhalset gås

Rothalsgans in Gesamtansicht

Schwimmende Rothalsgans

Rothalsgänse in einem Tierpark

Branta ruficollis

Die Rothalsgans (Branta ruficollis) gehört innerhalb der Echten Gänse (Anserini) zu den Meergänsen (Branta). Wie alle Gänse gehört sie zur Familie der Entenvögel (Anserinae). Sie ist eng mit der Ringelgans (Branta bernicla) verwandt.

Aussehen

Die Rothalsgans ist die farblich bunteste der Meergänse. Das Gefieder ist schwarz mit sehr deutlich erkennbaren weißen Konturlinien. Wie der Name bereits andeutet, ist die Brust rostrot gefärbt. Auch hier sind die roten Farbfelder durch weiße Zwischenlinien klar voneinander und vom umgebenden Schwarz abgesetzt. Die Flankenstreifen sind weiß. Der Rücken und der Bauch sind schwarz, während der Ober- und der Unterschwanz weiß sind. Rothalsgänse haben zudem einen kurzen Schnabel und relativ dicken Hals. Die Schwimmfüße sind schwarz und haben eine Schwimmhaut zwischen den Zehen. Männchen und Weibchen sehen sich sehr ähnlich. Beide werden etwa 55 cm lang und 1 bis 1,5 kg schwer. Im Flug ist die Rothalsgans auffällig schmalflüglig. Deutlich erkennbar sind zwei helle Flügelbinden. Jungvögel sind weniger kontrastreich ausgefärbt als Alttiere.

Die Mauser beginnt bei nichtbrütenden Gänsen etwa um den 15. Juli. Bei brütenden Rothalsgänsen beginnt sie einige Tage später. Rothalsgänse sind in dieser Zeit für mehrere Wochen flugunfähig. Die Vollmauser ist in der Regel um den 20. August herum abgeschlossen.^[1] Zu diesem Zeitpunkt sind auch die Junggänse flügge. Bei ihnen hält die Teilmauser ihres Jugendkleides allerdings auch noch nach dem Flüggewerden an.

Stimme

Der charakteristische Ruf der Rothalsgans ist ein schriller, zweisilbiger Stakkatoruf, der lautmalerisch mit kä-kwa. oder ki-kwi... umschrieben werden kann. Rothalsgänse, die sich bedroht fühlen und die ihre Angriffsbereitschaft signalisieren, rufen mit vorgestrecktem Kopf einsilbig schrill räk, kwai oder kwä. Die Jungtiere locken sie mit einem tiefen go oder ga.^[2]

Ernährung

Rothalsgänse ernähren sich von Gras, insbesondere Queller, heute zunehmend von Weizen und Mais, die Jungvögel auch von Insekten.

Lebensraum

Als Zugvogel zieht die Rothalsgans zwischen ihrem Brutgebiet in der europäischen Arktis, insbesondere dem westlichen Sibirien, und ihren Überwinterungsgebieten in Zentralasien, insbesondere Kasachstan, dem Südirak und in Südosteuropa, dort insbesondere an der westlichen Schwarzmeerküste, umher. Seltener kommt sie auch in Westeuropa vor, wo man vereinzelte Tiere oft zusammen mit Ringelgänsen findet. Bei diesen Tieren handelt es sich häufig um Gefangenschaftsflüchtlinge, die ihrem Halter entkommen sind. Einzelne Rothalsgänse gehören allerdings auch zu den in den arktischen Tundren Russlands brütenden Populationen, die normalerweise in Bulgarien, Rumänien und der Ukraine überwintern.^[3]

Hauptüberwinterungsgebiet der Rothalsgans ist der Durankulak-See (nördlich von Kamen Brjag) an der westlichen Schwarzmeerküste. Weitere wesentliche Überwinterungsplätze finden sich in Aserbaidschan. Das dortige Überwinterungsgebiet wird ziemlich genau von der 2°-Grad Januar-Isotherme umgrenzt.^[4] Ein kleiner Teil der Population überwintert auch im Nordosten von Griechenland. Grundsätzlich nutzen Rothalsgänse nur wenige Überwinterungsgebiete. Diese müssen neben geeigneten Weideplätzen auch Süßwasser und ruhige Übernachtungsstellen aufweisen. Die Konzentration der Gesamtpopulation der Rothalsgans auf verhältnismäßig wenige Überwinterungsorte trägt zur Gefährdung der Art bei. Störungen an diesen Stellen – etwa durch Ölunfälle oder eine intensivierte Jagd – wirken sich auf die gesamte Population aus.

Im Winterquartier zeigen Rothalsgänse einen sehr festen Tagesrhythmus. Noch vor Sonnenaufgang fliegen die ersten Schwärme der Rothalsgänse auf, um zur nächsten Süßwasserstelle zu ziehen. Der Abflug zieht sich in der Regel über 40 bis 45 Minuten hin. Er endet gewöhnlich mit dem Aufbruch des Hauptschwarmes, der aus einigen tausenden von Rothalsgänsen bestehen kann. Sofort nach Sonnenuntergang beginnt der Rückflug zu den Übernachtungsplätzen. Sowohl der morgendliche als auch der abendliche Wechsel zwischen Übernachtungs- und Weideplätzen ist von der Helligkeit bestimmt. Er setzt jeweils bei 600 bis 700 Lux ein.^[5]

Fortpflanzung

Einmal verpaart bleiben Männchen und Weibchen lebenslang zusammen. Die Brutzeit beginnt in der zweiten Junihälfte und damit für Gänse recht spät. Interessanterweise brüten sie zudem oft in der Nähe von Falkennestern wie etwa Wanderfalken oder Raufußbussarden. Auch in der Nähe von Großmöwenkolonien wie Eismöwe und Silbermöwen brüten Rothalsgänse häufiger, wenn auch deutlich seltener als in der Umgebung von Greifvögelnestern.^[6] Ornithologen vermuten, dass beide Beobachtungen zusammenhängen: Die Aufzucht der Brut in der Nähe des Greifvogelnestes schützt ihren Nachwuchs zum einen vor den Raubvögeln selbst, da diese nie in unmittelbarer Nähe ihres Nestes jagen. Zudem vertreiben die Greifvögel vehement mögliche Beutegreifer wie den Polarfuchs aus ihrem Brutgebiet – und damit auch aus dem Brutgebiet der Rothalsgans. Da beispielsweise die Falken erst recht spät mit der Brut beginnen, haben die Rothalsgänse dieses Verhalten „kopiert“ und brüten ebenfalls erst später.

Die Kolonien sind verhältnismäßig klein. Sie umfassen nicht mehr als 20 bis 30 Paare, meist jedoch sogar nur fünf bis sieben Paare. Ihre Verteilung im Brutgebiet ist von der biologischen Verteilung der Greifvögel mitbestimmt.^[7]

Genistet wird gewöhnlich an abgelegenen Stellen mit felsigem Untergrund. Eine vom Weibchen geschaffene Mulde wird dazu mit Gräsern, Flechten und Moosen ausgekleidet und mit speziellen Dunenfedern gepolstert. Die etwa 4 bis 5 hellgrünen Eier werden allein vom Weibchen bebrütet, das während dieser Zeit das Nest nur für eine kürzere Nahrungssuche verlässt. Wie bei allen Gänsen beteiligt sich das Männchen nicht am Brutgeschäft, bewacht aber das Gelege gegen Fressfeinde und missliebige Artgenossen. Nach etwa 25 Tagen schlüpfen die Jungen, die in kurzer Zeit das Nest verlassen und sich selbständig ernähren können. Die Familien bilden nach dem Schlupf der Junggänse Trupps und halten sich vorwiegend auf dem Wasser sowie in dessen Umgebung auf. Sowohl die adulten Gänse als auch die Junggänse tauchen bei Gefahr gut.

Gefährdung

Vermutlich durch den DDT-Einsatz in den 1950er und 1960er Jahren und dem damit einhergehenden Rückgang von arktischen Greifvögeln (in deren Schutz die Rothalsgans brütet) sowie eine massive Bejagung war der Bestand dieser Art dramatisch zurückgegangen. Erst ein umfassender Schutz der Art auf dem gesamten Zugweg konnte den Rückgang aufhalten und eine Erholung bewirken. Die Gesamtzahl der Vögel wird von der IUCN auf knapp 40.000 geschätzt, unterschiedliche Zählungen kommen aber zu sehr verschiedenen Ergebnissen. Die Art wird als „gefährdet“ eingestuft. Rothalsgänse gelten heute insbesondere durch (illegale) Bejagung in ihren Wintergebieten, aber auch durch die Vernichtung ihres Lebensraumes als gefährdete Vogelart und sind durch das Washingtoner Artenschutz-Übereinkommen sowie als Art des Anhang I der EU-Vogelschutzrichtlinie geschützt.

Belege

Einzelnachweise

1. ↑ Uspenski, S. 25.
2. ↑ Hans-Heiner Bergmann, Hans-Wolfgang Helb, Sabine Baumann; Die Stimmen der Vögel Europas – 474 Vogelporträts mit 914 Rufen und Gesängen auf 2.200 Sonogrammen. Aula-Verlag, Wiesbaden 2008, ISBN 978-3-89104-710-1, S. 36.
3. ↑ Sächsisches Landesamt für Umwelt und Geologie (Hrsg.): Wildlebende Gänse und Schwäne in Sachsen – Vorkommen, Verhalten und Management. Dresden 2006, Veröffentlichung im Rahmen der Öffentlichkeitsarbeit des Sächsischen Landesamtes für Umwelt und Geologie, S. 19.
4. ↑ Uspenski, S. 15.
5. ↑ Uspenski, S. 25.
6. ↑ Uspenski, S. 16.
7. ↑ Uspenski, S. 16.

Literatur

• Hans-Heiner Bergmann, Helmut Kruckenberg, Volkhard Wille: Wilde Gänse – Reisende zwischen Wildnis und Weideland. G. Braun Verlag, Karlsruhe 2006, ISBN 3-7650-8321-6.
• J. Madsen, G. Cracknell, Tony Fox: Goose Populations of the Western Palearctic. Wetlands International, Wageningen 1999, ISBN 87-7772-437-2.
• Erich Rutschke: Wildgänse, Lebensweise – Schutz – Nutzung. Parey, Berlin 1997, ISBN 3-8263-8478-4.
• S. M. Uspenski: Die Wildgänse Nordeurasiens. Nachdruck der 1. Auflage von 1965. Westarp Wissenschaften-Verlagsgesellschaft, Hohenwarsleben 2003, ISBN 3-89432-756-1.

Weblinks

– Album mit Bildern, Videos und Audiodateien

• Branta ruficollis in der Roten Liste gefährdeter Arten der IUCN 2008. Eingestellt von: BirdLife International, 2008. Abgerufen am 31. Januar 2009.
• Videos, Fotos und Tonaufnahmen zu Branta ruficollis in der Internet Bird Collection

Roothalsgoos

Roothalsgoos in’t Water

Roothalsgöse in en Tierpark

Eier von de Roothalsgoos

De Roothalsgoos (Branta ruficollis) is en Goos un warrt dor to de Seegöse (Branta) torekent. As all Göse höört se to de Aantenvagels mit to. Se is eng verwandt mit de Rottgoos (Branta bernicla).

Wie de Roothalsgoos utsütt

De Roothalsgoos is de buntest mank all Seegöse. De Feddern sünd swatt mit wat witte Lienen dor in, de Bost is rostroot in'e Farv. Goos un Ganner verscheelt sik in’t Utsehn nich. Beide weert bi 55 cm lang un 1 bit 1,5 kg swaar. Bi’t Flegen seht de Flunken sunnerlich small ut. Düütlich to sehn sünd dor twee witte Striepen up.

De Göse, de noch nich bröden doot, fangt dat Ruden um den 15. Juli rüm an. In düsse Tied könnt se en poor Weken lang nich flegen. Um den 20. August rüm sünd se dor mit dör. To düsse Tied sünd ok de Jungvagels so wiet un könnt flegen. Se ruut nich mit all Feddern up’n Mol ruut vundeswegen noch wieter, wenn se al flegen könnt^[1].

Wat se freten deit

De Roothalsgoos fritt Gras, sunnerlich Queller. Hüdigendags maakt se sik ok an Weten un Mais ran, de Jungen freet ok Insekten.

Wo se leven deit

De Goos is en Treckvagel un treckt hen un her twuschen de Gemarken in de europääsche Arktis, wo se bröden deit (sunnerlich in Westsibirien) un de Kuntreien in Zentralasien, wo se over Winter blifft, sunnerlich in Kasachstan, den Süüdirak un an de Küsten vun de Swatte See in Süüdoosteuropa. Bloß hen un wenn mol is se ok in Westeuropa an to drepen. Dor loopt enkelte Tiere faken tohopen mit de Rottgöse mit. Meist sünd dat Vagels, de enerwegens utknepen sünd, dat gifft avers ok de Wecken, de höört an un for sik to de Populatschonen mit to, de in Russland siene Tundra bröden deit un de normolerwiese over Winter in Bulgarien, Rumänien un in de Ukraine staht.^[2]

Wie se sik vermehrt

Goos un Ganner blievt dat ganze Leven lang tosamen. Mit Bröden fangt se in de tweede Hälft vun den Junimaand an. Dat is for Göse man tämlich laat. De Kolonien sünd man lüttjet. Dor höört nich mehr, as 20-30 Paare to, meist avers bloß fiev bit seven Paare.^[3]

Normolerwiese bröödt se an Stäen, de man en beten wiet af sünd un wo dat Felsen in’n Unnergrund gifft. De Goos maakt denn en Kuhlen un staffeert de ut mit Gras, Flechten, Moos un Dunenfeddern. Dor leggt se 4-6 hellgröne Eier rin. Bröden deit bloß man de Goos, de Ganner passt up. Dat duert bi 25 Dage, denn kruupt de Jungen ut un verlaat fix dat Nest. Se söökt sik ehr Freten sülms. De Familien hoolt sik in Trupps meist up’n Water up. De Olen un ok de Jungen könnt goot dükern, wenn se in Gefohr sünd.

Wie veel Roothalsgöse dat gifft

De gesamte Tahl vun düsse Göse warrt vun de IUCN up knapp 40.000 taxeert. Vundeswegen steiht se up de Rode List unner den Status „in Gefohr“. Se warrt illegal jaagt in ehre Winterquartiere un de Gemarken, wo se leven deit, weert tonicht maakt, vundeswegen sünd se in Gefohr kamen.

Belege

1. ↑ Uspenski, S. 25
2. ↑ Sächsisches Landesamt für Umwelt und Geologie (Hrsg): Wildlebende Gänse und Schwäne in Sachsen – Vorkommen, Verhalten und Management, Dresden 2006, Veröffentlichung im Rahmen der Öffentlichkeitsarbeit des Sächsischen Landesamtes für Umwelt und Geologie, S. 19
3. ↑ Uspenski, S. 16

Literatur

• Bergmann, Hans-Heiner, Helmut Kruckenberg & Volkhard Wille (2006): Wilde Gänse - Reisende zwischen Wildnis und Weideland, G. Braun Verlag, Karlsruhe
• Madsen, J., G. Cracknell & Tony Fox (1999): Goose Populations of the Western Palearctic, Wetlands International, Wageningen.
• Erich Rutschke: Wildgänse, Lebensweise - Schutz - Nutzung, Berlin: Parey, 1997
• S. M. Uspenski: Die Wildgänse Nordeurasiens, Westarp Wissenschaften-Verlagsgesellschaft, Hohenwarsleben 2003, Nahdruck vun de 1. Uplage vun 1965, ISBN 3-89432-7561

Weblenken

. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Ruksesčottačuonjá

Ruksesčottačuotnjága monit

Ruksesčottačuonjá (Branta ruficollis) lea čuonjáloddi.

Ruskeikagluhanhi

Branta ruficollis

Ruskeikagluhanhi (Branta ruficollis) on lindu.

Kogo da nägö

Piduhus: 54-60 cm
Siibien agjuväli: 110-125 cm
Paino: 1-1,5 kg

Teemas muijal

• Luontoportti (suomekse)

яйце Branta ruficollis

Бабыщжьэгъуплъ (лат-бз. Branta ruficollis) — бабыщ лъэпкъым щыщ къаз жьгъей пщагъуэщ, зы чилэм нэс къишэчу.

Теплъэр

И тхыцӀэр, ныбэгущхьэр, пэр, лъакъуэхэр фӀыцӀэщ, джабэхэр, кӀэ щӀагъыр тэхущ. И пщэ гъунэхэм хужь кусэ кӀыхь къырох.

Здэпсэухэр

Урысейм и щӀыналъэхэм къанэмыщӀа нэгъуэщӀ щӀыпӀэ щыгъуалъхьэкъым, ауэ мэлъэтэж. ЩӀымахуэр щагъакӀуэ Каспий Хым и ипщэ Ӏуфэм, Къажэрым, Иракым. Щогъуалъхьэ псыхъуэ нэпкъ задэхэм, псыӀуфэ, къуэ зэщӀэкӀахэм. Абгъуэр игъэпщкӀукъым. Бадзэуэгъуэм шыри 3-9 къыреш. ШыщхьэӀум и иужырей тхьэмахуэм ехъулӀэу заӀэт. Бжьыхьэм Ищхъэрэ Къаукъазым и хыкъум Ӏуфэхэм щыплъагъунущ гупышхуэу зэгъусэу.

Ӏусыр

Я Ӏус нэхъыщхьэр къэкӀыгъэщ.

Тхылъхэр

• Адыгэхэм я къуалэбзу щӀэныгъэр. Брат Хьэсин. Черкесск. 2007 гъ.

Ҡыҙыл боғаҡлы ҡарағаҙ^[13] (лат. Branta ruficollisRuficollis Branta) — өйрәклеләр ғаиләһенән һыуҙа йөҙөүсе ҡош. Йыуан суҡышлы һәм ҡыҫҡа муйынлы, тышҡы күренеше менән бәләкәй ҡаҙҙы хәтерләтә. Төҫө сағыу һәм контраслы, үҙенә ҡуңыр-ерән, аҡ һәм ҡара төҫтәрҙе берләштерә. Һирәк осрай торған ҡош төрө, Рәсәй территорияһында тундрала, башлыса Таймырҙа һәм уның менән күрше өлкәләрҙә оя ҡора. Көнбайыш Ҡара диңгеҙ буйында, көньяҡ Каспий янында ҡышлай. Үҫемлек аҙыҡтар менән — шытып сыҡҡан йәшел үлән, ҡышлауҙа һәм осоп үтеүендә — даланың ваҡытлыса ҡыяҡлылары, иген ужым культуралары менән туҡлана. Йылына бер тапҡыр июнь—июль айҙарында оя ҡора, 3-9 йомортҡа һала. Еңел эйәләшә һәм йорт ҡошона әйләнә^[14]. Халыҡ-ара һәм төбәктәрҙең Ҡыҙыл китабы һағы аҫтына алынған, тәбиғәтте һаҡлау буйынса бер нисә халыҡ-ара конвенцияларға индерелгән. Ҡарағаҙға һунар бөтә ерҙә лә тыйылған.

Тасуирлама

Тышҡы күренеше

Бәләкәй ҡаҙға оҡшаған ҙур булмаған ҡарағаҙ бик хәрәкәтсән һәм аралашыусан.

Бынан тыш, теләһә ҡайһы йәштә ҡоштар яҡшы йөҙә һәм сума. Ҡыш осоуҙа ҡарағаҙҙар туп менән бергә булалар һәм тик ҡараңғы төшөү менән ялға туҡтайҙар. Һыуға төшәләр һәм яңғырауыҡлы ҡаңғылдау менән күтәреләләр^[15]. Башҡа ҡарағаҙҙар менән сағыштырғанда ҡыҙыл боғаҡлы ҡарағаҙ ҡыҫҡа, әммә йыуан муйынлы һәм бик ҡыҫҡа,бәләкәй суҡышлы. Дөйөм күләме менән уны ҡыҙыл өйрәк менән сағыштырырға була, әммә ҡара ҡарағаҙҙан ҡалыша. Кәүҙә оҙонлоғо 53-56 см, ҡанаттарының ҡоласы 116-135 см, массаһы 1-1,7 кг^[16].

Ҡауырһынында ҡара, аҡ һәм ҡоңғорт-ерән төҫтәр берләшә, был башҡа ҡаҙға оҡшаш ҡоштар араһынан уны еңел танырға мөмкинлек бирә. Бигерәк тә нәҙек аҡ һыҙат менән ҡаймалап алынған ҡауырһынының ҡуңыр-ерән өлөштәре — яңағы, бөрләтәүе, муйынының һәм күкрәгенең алғы өлөшө күҙгә ташлана. Маңлайы, түбәһе, соңҡаһы, муйынының артҡы өлөшө, арҡаһы, ҡанаттары һәм ҡойроғо ҡара, тик ҡойроғон ҡаплап торған өҫкө өлөшө генә аҡ төҫтә. Башының һүрәтен күҙе аша түбәһенән эйәгенә тиклем нәҙек ҡара һыҙат, шулай уҡ күҙе менән суҡышы араһындағы аҡ тамсы һымаҡ тап тулыландыра. Ҡорһағының алғы өлөшө ҡара, артҡы өлөшө, ҡойроҡ аҫты һымаҡ уҡ, аҡ төҫтә. Ҡабырғаларында бөтә кәүҙәһенең оҙонлоғо аша хатта ҙур аралыҡтан да яҡшы күренгән киң аҡ һыҙат үтә; Суҡышы һәм аяҡтары ҡара. Йәш ҡоштар ололарына оҡшаш, әммә дөйөм алғанда тоноғораҡ, бынан тыш, оло ҡоштарҙың ҡанаттарында ике асыҡ һыҙат булһа, йәш ҡоштарҙың ҡанаттарында 3—5 асыҡ һыҙат бар^[14][16].

Тауышы

Башы ҙур планда

Ҡыҙыл боғаҡлы ҡарағаҙ үҙ-ара бик аралашыусан, һыуға төшкәндә һәм күтәрелгәндә алыҫтарға ишетелгән көслө тауыш сығаралар^[14]. Ҡоштоң тауышын яңғырауыҡлы ике ижекле йәки йәки түбән ҡытҡылдау һымаҡ билдәләйҙәр, тауышы сәңкелдәк ҡаҙ йәки ҡашҡа ҡаҙ тауышын хәтерләтә^[17][16][18]. Бынан тыш, ҡош үҙенә хас ыҫылдау сығара^[14].

Таралыуы

Оялау ареалы

Ҡыҙыл боғаҡлы ҡарағаҙ Таймыр Долгано-Ненец районы гербында

Ҡыҙыл боғаҡлы ҡарағаҙ — Рәсәйҙең эндемигы, Ямалдан алып көнсығышҡа ҡарай Хатанга бассейнының көнбайыш сигенә тиклем мүк-лишай һәм ҡыуаҡлы тундраларҙа ҙур булмаған майҙанда оялай^[19][20]. Популяцмяһыныү күп өлөшө Таймыр ярымутрауында тупланған^[21][22].

Һыулауҙа

Миграцияһы

Ҡыҙыл боғаҡлы ҡарағаҙ. СССР почта маркаһы, 1962 й.

Яҙғы миграцияһы ҡаҙҙарҙыҡына ҡарағанда һуңыраҡ башлана, ҡоштар, ҡарҙан әрселгән ҡалҡыулыҡтарҙа йәшел үлән күренгәс, оялау участкаларын июндең тәүге яртыһында биләй^[23][24]. Яҙғы осоуында 3-15 ҡоштан торған төркөмдән тора^[25] һәм ҡаҙҙарҙан айырмалы рәүештә осло рәүешле теҙелеп осмай^[26]. Миграцияның төп маршрутын ике өлөшкә бүлергә мөмкин: төньяҡтан көньяҡҡа һәм көнсығыштан көнбайышҡа һәм яҙ кире тәртиптә. Беренсе өлөшө Урал һыртынан көнсығышҡа үтә. Төньяҡ-көнбайыш Ҡаҙағстанда юнәлеше көнбайышҡа боролош ала, унан ҡарағаҙҙар Каспий алдының, көньяҡ-көнсығыш Украинаның дала һәм ярым дала райондары аша Ҡара диңгеҙҙең һәм Дунайҙың көнбайыш ярҙарына етә. Туҡланыу һәм ял итеү өсөн иң мөһим туҡталҡаһы Поляр түңәрәге районында Обь ташҡыны, һыубаҫар туғайҙары, Тубыл һәм Ишем үҙәндәрендә урман-дала, Ҡалмыҡстанда Маныч йылғаһы үҙәне, Ростов өлкәһе һәм Ставрополь крайы^[27]. Көҙ күпләп осоуҙары сентябрь айының икенсе яртыһында^[28]. Йыл һайын осоп үтеүендә «Шүлгәнташ» ҡурсаулығында Ағиҙел йылғаһында төркөмдә 7-12 ҡош осрай. «Башҡортостан» милли паркында, Крепостной Йылайыр йылғаһында, Ивановка (Дәүләкән районы) ауылында теркәлгән. Республика территорияһында миграция даими күҙәтелмәй. Сикләүсе фактор булып браконьерҙарҙың атыуы тора.

Йәшәү уыны

Оялау осоронда ҡыуаҡлыҡ һәм типик тундра зоналарында урынлаша ^[28][29])^[24][18]. Иң ҡоро һәм һыуҙан алыҫ булмаған ҡалҡыу участкаларға өҫтөнлөк бирә^[30][26]. Атап әйткәндә, йылға буйҙарындағы текә ярҙа һәм йырында урынлаша^{[31][32][24][25]}. Көндөҙ ҡоштар ҡорола туҡлана, төндә ял итер өсөн ҡараңғы һаҙлы участкаларҙы һәм елһеҙ осраҡта хатта диңгеҙ акваторияһын һайлай^[32].

Туҡланыуы

Үҫемлек аҙыҡтар менән туҡлана. Үрсеү осоронда япраҡтар, шытымдар, төрлө үләндәрҙең тамырһабаҡтары, күрән һәм ҡырҡыбыуындың айырым төрҙәре менән туҡлана. Ҡышлауҙа көтөүлектәрҙә, аҡландарҙа һәм баҫыуҙарҙа ужым бойҙайы, арпа, кукуруз менән туҡлана^[26]. Далалы ҡоро райондарҙа аҙыҡ өсөн үренделәр, бүлбеләр һәм эфемер игендең тамырһабаҡтарын, бөрмәкәй, һыу үләне, һуғанбаштың орлоҡтарын ҡуллана^[33]. Аҙыҡты ҡорола һәм тәүлектең яҡты ваҡытында таба. Төндө ҡағиҙә булараҡ, һыуҙа, әммә ҡайһы саҡта туҡланған урында үткәрә. ^[14].

Рәсәй банкының иҫтәлекле 10 һумлыҡ аҡсаһы, 1992 йыл

Үрсеүе

Енси өлгөргәнлек 3—4 йәштә башлана^[34], парҙар ҡышлау урынында барлыҡҡа килә. Копуляциянан һуң ҡарағаҙҙар ныҡ итеп ҡанаттарын йәйә, ҡойроғон ҡабарта һәм муйынын һуҙа^[25]. Парлашып йәки 4—5 парҙан торған колониялар менән, һәм һәр ваҡыт йырында күршелә урынлашҡан йыртҡыс ҡоштар, беренсе сиратта, сапсан, йәки һирәкләп эре аҡсарлаҡтар^[25] колонияһы ҡурсаулығы аҫтында оялай. Ундай күршелек аҡ төлкөләрҙең ояны туҙҙырыуынан һаҡлай^[33].

Осоп килеү менән оя ҡора башлайҙар. Ояһы асыҡ, ғәҙәттә, битләүҙең сағыштырмаса тигеҙ майҙанында ҙур булмаған уымдан ғибәрәт^[28][26]. Әҙер ояның диаметры 20 сантиметр тирәһе, тәрәнлеге 5-8 см тәшкил итә^[26]. Инә ҡарағаҙ аҡһыл йәки йәшкелт төҫтәге 3-9, йыш ҡына 5-7 йомортҡа һала, был ваҡытта ата ҡош яҡында һыуҙа йәки ярҙа була^[28][25]. Йомортҡаның дәүмәле: (63-73). х. (41-48) мм^[24]. Баҫып сығарыу ваҡыты 23-25 тәүлек. Кешенең ояға яҡынлашыуына реакцияһы бер төрлө түгел: бер ҡарағаҙ кешене яҡын ебәрергә, хатта тейергә мөмкинлек бирһә, икенселәре бер нисә аҙым яҡынлыҡта ояларынан төшөп китә, өсөнсөләре сапсандың шомло ҡысҡырыуынан йомортҡа һалмаҫтан алда уҡ ояны ташлап китә^[24]. Себештәр донъяға июлдең икенсе яртыһында барлыҡҡа килә. Ике ата-әсә лә бәпкәләрен үләнле аҡланға алып бара, унда улар август аҙағына тиклем була^[25]. Йыш ҡына бәпкәләр берләшә һәм бер нисә оло ҡош ҙур төркөм бәпкәләрҙе һаҡлап алып йөрөгән «балалар баҡсаһына» оҡшаш була^[35].

Һаҡ аҫтына алыныуы

Халыҡ-ара Ҡыҙыл китапта ҡыҙыл боғаҡлы ҡарағаҙға тулыһынса юҡҡа сығыу ҡурҡынысы янаған статус бирелә(категория EN)^[22]. Был статус XX быуаттың икенсе яртыһында ҡоштарҙың ҡырҡа кәмеүе һөҙөмтәһендә бирелә: 1950 йылдарҙың уртаһынан 1970 йылдарҙың уртаһына тиклем егерме йыл эсендә ул 50 меңдән 22—27 мең затҡа, йәғни 40 % тиклем кәмей^[25][27]. Хәҙерге ваҡытта ул бер ни тиклем тотороҡлана һәм 37 мең енси өлгөргән ҡош иҫәпләнә^[22].

Иҫкәрмәләр

The red-breasted goose (Branta ruficollis) is a brightly marked species of goose in the genus Branta from Eurasia. It is currently classified as vulnerable by the IUCN.^[1]

Taxonomy and etymology

The red-breasted goose is sometimes placed in its own genus Rufibrenta but appears close enough to the brant goose (Branta bernicla) to make this unnecessary, despite its distinct appearance. Today all major authorities include the red-breasted goose in Branta. Genetic studies indicate that the red-breasted goose may be one the few known examples of hybrid speciation in birds, being the result of ancient interbreeding between the ancestral brant goose and white-cheeked goose (the latter being the ancestral species that later split into all today's Branta species, except the brant and red-breasted geese). This interbreeding appears to have happened at least 3.5 million years ago, with the lineage of the red-breasted goose following its own evolutionary path since then.^[3]

Branta is a Latinised form of Old Norse Brandgás, "burnt (black) goose and ruficollis is from the Latin rufus "red" and collis "necked".^[4]

Description

Red-breasted goose swimming

All the species of the genus Branta are distinguished by their dark sooty colour, relieved by white, and as a distinction from the grey geese of the genus Anser. Among the species from these two genera, the red-breasted goose is the smallest at 53–56 cm (21–22 in) in length.^[5] This brightly marked species is unmistakable, but can be surprisingly difficult to find amongst brant geese. At long distances, the red of the breast tends to look dark.^[6]

Distribution

The red-breasted goose breeds in Arctic Siberia, mainly on the Taymyr Peninsula, with smaller populations in the Gyda and Yamal peninsulas.^[7] Most winter along the northwestern shores of the Black Sea in Bulgaria, Romania and Ukraine (occasionally moving further southwest to Greece), but some winter in Azerbaijan.^[7] It is a rare vagrant to Great Britain and other western European areas, where it is sometimes found with flocks of Brent or barnacle geese.^[6] However, since it is common in captive wildfowl collections, escapees outside its usual range are fairly frequent.^[8]

A large part of the population traditionally wintered in Kirov Bay in the Caspian Sea, but in the 1960s the area became unsuitable for the geese due to the agricultural change. Vineyards and cotton replaced the cereal crops used by the wintering geese. However, catastrophic population decline was avoided because they were able to alter their migration strategy and now winter in suitable habitats in Bulgaria and the Dobrogea region of Eastern Romania.^[9]

Late Pleistocene remains of the species have been found in Bulgaria,^[10] and it is featured on ancient Egyptian paintings, including the famous Meidum Geese.^[11]

Behaviour

Front view

Eggs of red-breasted goose

Calls of red-breasted goose – ki-kui or ki-yik, shrill and staccato

The red-breasted goose often nests close to nests of birds of prey, such as snowy owls, peregrine falcons and rough-legged buzzards, which helps to protect this small goose from mammalian predators such as the Arctic fox.^[5][6] The closer the goose's nest to the eyrie (bird of prey nest), the safer it is from predation.^[12] Based on the size and how timid the geese are, they rely on the bird of prey for defense. It is extremely unusual for the bird of prey to attack, but is still possible. Additionally, the larger the colony the safer it is. This in turn positively influences the survival and reproductive success of the red-breasted goose. Aside from nesting close to birds of prey, red-breasted geese nest on islands on rivers which also protects them from land-based predators.^[13] However, there is evidence that the red-breasted goose will prefer to nest near birds of prey over the choice of a river island.^[14] In contrast to the birds of prey that offer the red-breasted goose protection from predators, which choose to place their nests in the open cliff side, this goose will create a cryptic nest hidden much better than the birds of prey nests.^[14] A typical red-breasted goose colony is around 4 pairs depending on nest location, food abundance, and bird of prey density.^[13] While incubating, the red-breasted goose stays within a 1.5 km (0.9 mi) range of its nest.^[13] Male red-breasted goose tend to guard the nest of their young from a distance while the females generally hide on the nest.^[14] The main predator for red-breasted geese eggs and goslings is the Taimyr Gull which have access to nests located on river islands.^[13]

While wintering, the red-breasted goose feeds on grasses, leaves and seeds.^[7] Since owl and buzzard populations fluctuate every few years, depending on lemming abundance, the only consistent protection from predators are river islands and the peregrine falcon.^[13]

Conservation

In autumn of 1997 the population was estimated to be around 88,000 individuals.^[15] In the winter these numbers can shrink to around 70,000. The red-breasted goose is one of the species to which the Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds (AEWA) applies. The red-breasted goose is legally protected in many states, however hunting is still continued. The AEWA is monitoring the species and providing up to date information on the status of the species, its habitat, migrations, ecology, and conservation needs.^[16] It was considered a Vulnerable species by the IUCN. Over 80% of the population roost during the winter at just five sites, with nearby feeding areas threatened by changes in land use. In addition, there has been a strong decline in numbers in the last decades. However, it is possible that this decline may have been exaggerated, as it is possible that some birds may winter at unknown sites. The species' winter distribution has already changed significantly since the 1960s when much of the population occurred along the western coast of the Caspian Sea, in Iran, and in Iraq. Some birds may now be wintering farther west as indicated by recorded counts of 2,000 birds in Hungary as of the winter of 2014, whereas counts previously only accounted for a few hundred. As it is not clear to what extent the known population fluctuates in this species—as in other Arctic geese—and given the worsening outlook for the species as a whole, the red-breasted goose was uplisted from a species of Least Concern to Endangered status in the 2007 IUCN Red List.^[1][17] In 2015 it was relisted as Vulnerable.^[1] There have been attempts to conserve the species, such as in 2005–2008, a Life-funded project in Romania was implemented so that the habitat quality of an important salt water lake used by the species was increased.^[18] The Life Programme and AEWA hosted a workshop in February 2009 for the species that aimed to draft a new International Species Action Plan and report the results of the Life project.^[16]

In 2011, Ornithologists from the Bulgarian Society for the Protection of Birds (BSPB/BirdLife in Bulgaria) and the Wildfowl & Wetlands Trust enacted a project that would lead to a greater understanding of the red-breasted geese's migration patterns. Six red-breasted geese were branded and given miniature GPS transmitters. The red-breasted geese will now be tracked via satellite. Scientist and conservationists alike hope that learning about the geese's migration patterns will lead to proper conservation and more aggressive policies in the geese's territory. Some prior counts have revealed a more positive discovery, noting an increase in the geese's population. This led to a prediction which states there may be over a fifty percent increase in their population.

In February 2013, the Bulgarian court had overturned a decision which prohibited an energy wind project from continuing their work in an important winter site for the threatened red-breasted geese. The construction of wind turbines in the area not only threaten the geese by being an obstacle that they fly into. The area they are being constructed in will also deprive red-breasted geese of a critical feeding ground. As of now, an appeal had been sent to court to convince the court otherwise.

References

La Ruĝbrusta ansero aŭ Ruĝkola ansero laŭ la latina scienca nomo (Branta ruficollis) estas birdospecio el la ordo de Anseroformaj birdoj kaj familio de Anasedoj kaj genro Branta aŭ de nigraj anseroj pro havo de etendaj nigraj partoj en la plumaro. Fakte tiu specio havas plej etendajn areojn de nigra plumaro, kvankam plej karaktera estas la malhelruĝaj vizaĝo kaj brusto. Temas pri tre brile markata specio. Ĝi estas foje separata en la genro Rufibrenta sed ŝajnas sufiĉe proksima al la Berniklo (Branta bernicla) kaj pro tio ĝi nenecesas, spite ties distinga aspekto.

Aspekto

Ruĝbrusta ansero dumnaĝe

Ĉiuj specioj de la genro Branta distingiĝas pro sia malhela nigreca koloro, kontraste kun blanka, kaj kiel distingo el la grizaj anseroj de la genro Anser. Inter la specioj el tiuj du genroj, la Ruĝbrusta ansero estas la plej malgranda nome 53-56 cm longa.^[1] Tiu brilmarka specio estas nekonfuzebla, sed povas esti surprize malfacile trovebla inter aro de Blankvanga ansero. De longa distanco, la ruĝo de la brusto tendencas aspekti pli malhela, kaj la larĝa blanka strio de la flanko estas pli evidenta.^[2]

Ĝi estas malgranda anserforma birdo, kiu havas belajn plumojn, malgrandan kaj dikan bekon, tre dikan kolon kaj konusformajn korpoflankojn. La fermita beko elstariĝas ne evidente; la mallonga malakrapinta beko kaj piedfingroj estas nigraj, dum la kapo, nuko kaj kolo estas malhelaj, sed prezentantaj tre rimarkindan bildon. Inter la okuloj kaj beko troviĝas po unu peco da ovala blanka makulo kiel bridareo ege kontrasta kun la nigraj frunto, kronostrio alnuka kaj mentontenila vango. Ambaŭflanke de la kolo estas po unu peco da kaŝtankoloraj al ruĝecbrunaj plumoj ĉirkaŭaj de larĝa blanka strio, kiu etendiĝas ĝis okula malantaŭo (orelareo). Simile malhelbrunaj estas ĝiaj antaŭa kolo kaj brusto klare limigitaj per simile larĝa blanka strio el la nigraj malantaŭa kolo, dorso (brusta zono) kaj flugiloj kiu montras du pli mallarĝajn striojn de blankaj markoj, kiuj videblas eĉ ripoze kaj dumnaĝe. Ankaŭ la supra ventro estas nigra kun tre larĝa blanka flanka zono kiu trioniĝas en malantaŭa flanko nome inter la akseloj kaj koksoj kreskas plumoj blankaj mikse kun nigraj makuloj. La ventro kaj vosta malsupro estas kovrataj de tre blankaj plumoj, dum la vostaj plumoj estas nigraj kun blanka pugo.^[3]

Estas samkoloraj la femala kaj maskla birdoj, dum la birdidoj estas diferencaj en koloro, ĝiaj kolflankoj ĝenerale estas blankaj, larĝaj antaŭe kun rufaj plumoj ĉe la mezo kaj mallarĝaj malantaŭe. Ĝia helrufa brusto estas ĉirkaŭata de blankaj strioj. La junulo diferencas el plenkreskulo pro pli da dorsaj blankecaj strioj sed multe pli svagaj ol ĉe plenkreskuloj.^[4]

Distribuado

La Ruĝbrusta ansero reproduktiĝas en arkta Siberio en la norda parto de Rusio, precipe ĉe la duoninsulo Tajmir, kun pli malgrandaj populacioj en la duoninsuloj Gidano kaj Jamalo.^[5] Plej el ili vintre migras al la suda parto de la Kaspia Maro kaj Aralo nome laŭlonge de la nordokcidentaj bordoj de la Nigra Maro en Bulgario, Rumanio kaj Ukrainio (foje moviĝante pli sudokcidenten ĝis Grekio), sed kelkaj vintras en Azerbajĝano^[5] kaj plej malofte ĉe lago Donting de provinco Hunano kaj Nanning de Gŭangŝji en Ĉinio. Ĝi estas rara vaganto en Britio kaj en aliaj areoj de Okcidenta Eŭropo, kie ĝi estas foje trovita en aroj de Bernikloj aŭ Blankvangaj anseroj.^[2] Tamen ĉar ĝi estas komuna en kolektoj de kaptivaj akvobirdoj oftas fuĝintoj for el la kutimaj teritorioj.

Konduto, nutrado

La Ruĝbrustaj anseroj estas tipaj birdoj de Arkto, kiuj povas elteni froston. Kvankam ili ofte miksiĝas kun alispecaj anseroj en la migrado kaj travindrado, tamen ili ĉiam sin tenas en aparta grupeto. En sia produktejo ili loĝas ĉe golfoj, riveroj aŭ montetoj kaj muskejoj apudlagaj. Ili ofte aperas sur vastaj herbejoj ĉe akvo en suda Ĉinio dum sia travintrado. Ili flugas ne en regula vico. Ili, viglaj kaj rapidmovaj, krias ĉiam en du alt-tonaj silaboj. Ili manĝas herbojn, ŝosojn, semojn kaj tigojn, kaj dumvintre herbojn, foliojn kaj semojn.^[6] Ili tre lerte fosas herbajn radikojn kaj ĝermojn kaŝitajn sub la tero.

Ili konstruas neston sur tero kaj naskas en la muskejo de Siberio. Ili demetas ovojn en la maja fino kaj la junia komenco. Ĝenerale ili ellasas kvar-sep ovojn en sia nesto. La Ruĝbrustaj anseroj ofte nestumas proksime de rabobirdoj, kiaj la Neĝostrigo aŭ la Migra falko, kiuj helpas tiun malgrandan anseron protektiĝi el mamulaj predantoj kiaj la Arkta vulpo.^[1][2]

Konservado

La Ruĝbrusta ansero estas specio al kiu aplikiĝas la Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds (AEWA). Ĝi estis konsiderata Vundebla specio fare de la IUCN. Ĉirkaŭ 80% el la populacio ripozas dum vintro ĝuste ĉe kvin lokoj, kun proksimaj manĝareoj minacataj pro ŝanĝoj en teruzado. Aldone estis forta malpliiĝo en nombroj en la lastaj jardekoj. Ĉar ne klaras je kioma etendo la konata populacio fluktuas en tiu specio – kiel ĉe aliaj arktaj anseroj – kaj pro la malboniĝanta tendenco de la specio kiel tuto, la Ruĝbrusta ansero estis suprenlistita el specio Malplej Zorgiga al statuso de Endanĝerita en la IUCN Ruĝa Listo de 2007.^[7][8]

Bildaro

• 
• 
• 
• 
• Museum specimen

Notoj

1. ↑ ^{1,0 1,1} Ogilvie & Young (2002). Wildfowl of the World. p. 50. ISBN 1 84330 328 0
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2} Svensson, Lars. (2009) Birds of Europe, 2‑a eldono, Princeton University Press. ISBN 978-0-691-14392-7.
3. ↑ Lars Svensson, Guía de aves. España, Europa y región mediterránea, Omega, Barcelona, 2010, paĝoj 22 kaj 23.
4. ↑ Lars Svensson, Guía de aves. España, Europa y región mediterránea, Omega, Barcelona, 2010, paĝoj 22 kaj 23.
5. ↑ ^{5,0 5,1} BirdLife International (2011)Species factsheet: Branta ruficollis. Arkivita el la originalo je 26 November 2011.
6. ↑ "Red-Breasted Goose Fact Sheet, Lincoln Park Zoo"
7. ↑ BirdLife International (2006). Branta ruficollis. Internacia Ruĝa Listo de Endanĝeritaj Specioj. Versio 2006. Internacia Unio por la Konservo de Naturo.
8. ↑ What's new (2007). BirdLife International (2007). Arkivita el la originalo je 28 August 2007. Alirita 26a Aŭgusto 2007.

Bibliografio

• Bergmann, Hans-Heiner, Helmut Kruckenberg & Volkhard Wille (2006): Wilde Gänse - Reisende zwischen Wildnis und Weideland, G. Braun Verlag, Karlsruhe
• Madsen, J., G. Cracknell & Tony Fox (1999): Goose Populations of the Western Palearctic, Wetlands International, Wageningen.
• Erich Rutschke: Wildgänse, Lebensweise - Schutz - Nutzung, Berlin: Parey, 1997
• S. M. Uspenski: Die Wildgänse Nordeurasiens, Westarp Wissenschaften-Verlagsgesellschaft, Hohenwarsleben 2003, Nachdruck der 1. Auflage von 1965, ISBN 3-89432-7561

Branta ruficollis

Branta ruficollis en grupo

Barnacla cuelliroja nadando.

Detalle de cabeza

La barnacla cuellirroja,^[2]​ también barnacla de cuello rojo o barnacla cuello rojo (Branta ruficollis) es una especie de ave anseriforme de la familia Anatidae propia del Ártico europeo.

Referencias

Punakael-lagle

Punakael-lagle munad

Punakael-lagle (Branta ruficollis) on partlaste sugukonda kuuluv lind. Ta on Eestis arvatud III kaitsekategooriasse (2012).

Eestis on ta haruldane läbirändaja, keda võib kohata kevad- ja sügisrändel koos Madalmaades talvituvate valgepõsk-lagledega^[1].

Viited

Välislingid

• Punakael-lagle andmebaasis eElurikkus

• Punakael-lagle YouTube'is

Branta ruficollis

Branta ruficollis Branta generoko animalia da. Hegaztien barruko Anatidae familian sailkatua dago.

Erreferentziak

• World Bird Names

Ikus, gainera

• Branta
• Anatidae

Branta ruficollis

Punakaulahanhi (Branta ruficollis) on uhanalainen hanhi, joka käy Suomessa harvoin arktisen massamuuton hanhiparvien joukossa.

Koko ja ulkonäkö

Pienikokoinen hanhi. Musta selkä ja siivet, valkea raita kyljessä, ruosteenpunainen rinta ja poski. Pituus on 55 cm, siipien kärkiväli 122 cm ja paino 1–1,5 kg

Levinneisyys

Pesii Siperiassa, talvehtii Kaakkois-Euroopassa. Maailmanlaajuisesti uhanalainen laji. Suomessa tavataan muutama yksilö vuodessa hanhien päämuuton aikaan toukokuun lopulla ja syys–lokakuussa.

Elinympäristö

Punakaulahanhi suojautuu naalien hyökkäyksiltä pesimällä lähellä petolintuja.

Lisääntyminen

Naaras munii kesäkuussa 6–7 munaa, joita hautoo 23–25 vuorokauden ajan.

Ravinto

Muiden hanhien lailla punakaulahanhi laiduntaa mehevää ruohoa ja syö siemeniä, myös viljaa. Poikasia se ruokkii hyönteisillä.

Lähteet

Aiheesta muualla

• Punakaulahanhi Lintukuva.fi-verkkopalvelussa
• LuontoPortti: Punakaulahanhi (Branta ruficollis)
• ITIS: Branta ruficollis (englanniksi)

Branta ruficollis

Branta ruficollis.

La Bernache à cou roux, Branta ruficollis, est une espèce d'oiseaux de la famille des Anatidae et de la sous-famille des Anserinae.

Description

Mesurant environ de 54 cm à 60 cm de longueur pour 110 à 125 cm d'envergure, cette petite oie a un plumage facilement reconnaissable, le corps et le derrière du cou sont noirs tandis que les joues et le cou sont roux avec un liseré blanc.

Habitat

Elle niche dans la toundra du nord de la Sibérie notamment dans la presqu'île de Taïmir. Elle hiverne dans les steppes du sud-est de l'Europe (Bulgarie, Roumanie, Ukraine, sud de la Russie) et jusqu'au Kazakhstan.

Une des zones d'accueil de ces bernaches est le lac de Dourankoulak, en Bulgarie, où elles hivernent par milliers, accompagnées d'oies rieuses (Anser albifrons). Elles y sont les plus nombreuses de fin janvier à début février (jusqu'à dix mille et plus). On en observe également à la réserve naturelle d'Orenbourg, en Russie.

Biologie

Elle niche au mois de juin en petites colonies souvent sur un talus ou une falaise. Le nid est souvent placé près de l'aire d'un faucon pèlerin, d'une buse pattue ou d'une chouette harfang qui assurent la protection contre les renards et les hermines.

Le départ en migration a lieu dès le mois de septembre, l'espèce forme alors de grandes troupes souvent mêlées à celles de l'oie rieuse.

La bernache à cou roux se nourrit surtout en broutant à terre.

Si elles ne sont ni chassées, ni dérangées, elles s'éloignent peu des rives pour aller pâturer (quelques centaines de mètres).

Par grand froid, elles se serrent les unes contre les autres en un groupe qui peut atteindre plusieurs milliers d'individus qui se tiennent chaud, comme le font les manchots de l'Antarctique. Les nuits d'hiver, elles se reposent sur le lac (plusieurs milliers, accompagnées la nuit de milliers d'Oies rieuses. Parfois, les oies rieuses et les bernaches mangent ensemble sur les aires de gagnage.

Populations

Il s'agit d'une espèce rare dont la population est estimée à 88 000 individus, elle souffre principalement de la chasse excessive sur les aires d'hivernage ainsi que du drainage des zones humides.

Protection

L'espèce est classée "vulnérable" par l'UICN. Elle est fréquemment chassée et dérangée sur ses sites de fourragement.

La bernache à cou roux bénéficie d'une protection totale sur le territoire français depuis l'arrêté ministériel du 17 avril 1981 relatif aux oiseaux protégés sur l'ensemble du territoire. Il est donc interdit de la détruire, la mutiler, la capturer ou l'enlever, de la perturber intentionnellement ou de la naturaliser, ainsi que de détruire ou enlever les œufs et les nids, et de détruire, altérer ou dégrader son milieu. Qu'elle soit vivante ou morte, il est aussi interdit de la transporter, colporter, de l'utiliser, de la détenir, de la vendre ou de l'acheter.

L'arrêté du 17 avril 81 a été remplacé par celui d'octobre 2009 pour être en conformité avec le règlement européen. Les interdictions ne concernent que les oiseaux sauvages vivants dans le milieu naturel. Les sujets nés et élevés en captivité, identifiés peuvent être cédés librement dans tout l'espace de l'Union Européenne y compris en France.

La bernache à cou roux est désormais une espèce très commune dans les élevages européens où elle s'est très bien adaptée.

Voix

"Kik-ouik" strident.

Galerie

• Couple de bernaches à cou roux.

• Melchior d'Hondecoeter (1636-1695) détail (bernache à cou roux) de son tableau Un Pélican et autres volailles (1680).

• Profil de bernache à cou roux.

• 

Utilisation symbolique

Blason du Raïon dolgano-nénètse de Taïmyr.

La bernache à cou roux apparaît sur le blason du Raïon dolgano-nénètse de Taïmyr.

Voir aussi

Références taxonomiques

• (en) Référence Congrès ornithologique international : (consulté le 16 mai 2015)
• (fr+en) Référence Avibase : Branta ruficollis (+ répartition) (consulté le 30 juin 2015)
• (en) Référence Zoonomen Nomenclature Resource (Alan P. Peterson) : Branta ruficollis dans Anseriformes
• (fr) Référence CITES : taxon Branta ruficollis (sur le site du ministère français de l'Écologie) (consulté le 30 juin 2015)
• (en) Référence Fauna Europaea : Branta ruficollis (Pallas, 1769) (consulté le 20 mars 2022)
• (fr+en) Référence ITIS : Branta ruficollis (Pallas, 1769)
• (en) Référence Animal Diversity Web : Branta ruficollis
• (en) Référence NCBI : Branta ruficollis (taxons inclus)

Is éan í an ghé bhroinnrua Is baill d'fhine na Anatidae iad.

Is síol ainmhí é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.

O ganso paporrubio (Branta ruficollis) é un ganso do grupo dos gansos mariños (xénero Branta).

Descrición

A plumaxe do ganso paporrubio é negra con liñas de contorno brancas. Como indica o seu nome teñen o peito, parte do colo e as meixelas vermellos. A zona vermella está rodeada por liñas brancas que a separan da parte negra. Teñen o bico curto e o colo relativamente longo. O aspecto dos dous sexos é semellante. Miden uns 55 cm de lonxitude e pesan entre quilo e quilo e medio.

Cambian as plumas na época reprodutora, remudándoas todas a un tempo, o que os fai incapaces de voar durante unhas tres semanas, período no que son especialmente vulnerables.

Alimentación

Está baseada esencialmente en herbas, aínda que o uso de sementes como alimento está a medrar. Os polos apañan tamén insectos.

Distribución

Son aves migratorias que crían en zonas árticas de Europa e o oeste de Siberia, desprazándose no inverno cara ó sur, Asia central, en especial ó Casaquistán, o sur de Iraq e o sueste de Europa, sobre todo na costa do mar Negro. Algúns exemplares poden aparecer tamén no oeste do continente europeo.

Reprodución

Forman parellas estables para toda a vida. A época de cría comeza na segunda metade de xuño. A miúdo fan os seus niños preto do dos falcóns, táctica que lles permitiría, segundo os ornitólogos, por un lado protexer os polos das mesmas aves de presa, que non cazan preto do seu propio niño, e por outro evita-la presenza doutros posibles predadores, coma o raposo polar, que son rexeitados contundentemente polas aves de rapina. Isto explicaría ademais o feito de que fagan coincidi-la súa época de cría (serodia para un ganso) coa dos falcóns.

Constrúen o niño, en xeral, en sitios retirados sobre zonas de pedras. A femia fai un furado que cobre con herbas, musgo e liques e amolece con plumiñas especiais moi dondas, onde pon 4 ou 5 ovos, de cor gris clara. Os ovos son chocados pola femia, que nesa época non deixa o niño máis que en períodos curtos para alimentarse. O macho non participa na incubación, coma en tódalas especies de gansos, pero vixía o niño fronte os intrusos. Os polos tardan 25 días en rompe-la casca e deixan o niño moi axiña para alimentarse por eles mesmos.

Ovos.

Situación das poboacións

O uso masivo do DDT nos anos 1950-1960, a redución das poboacións de aves de presa no Ártico (que serven de protección ás niñadas do ganso paporrubio) e a caza masiva provocaron a redución drástica das poboacións destas aves. O seu número foi calculado pola IUCN nuns 40.000 exemplares. A caza ilegal nas súas áreas de cría e a destrución do seu hábitat fan que sexa unha especie ameazada de extinción, malia o acordo de protección das especies de Washington e os acordos de protección das aves da Unión Europea. No ano 2007 a asociación BirdLife International clasificouna como especie en perigo.

Notas

Véxase tamén

Bibliografía

• Bergmann, Hans-Heiner, Helmut Kruckenberg & Volkhard Wille (2006): Wilde Gänse - Reisende zwischen Wildnis und Weideland, G. Braun Verlag, Karlsruhe
• Madsen, J., G. Cracknell & Tony Fox (1999): Goose Populations of the Western Palearctic, Wetlands International, Wageningen.
• Erich Rutschke: Wildgänse, Lebensweise - Schutz - Nutzung, Berlin: Parey, 1997

Fagurgæs (fræðiheiti Branta ruficollis) er fugl af andaætt. Fagurgæs er með mjög sérkennilega rauða reiti á vöngum og brjósti. Hún er þekktur varpfugl í Síberíu. Á Íslandi sást fagurgæs fyrst í Vatnsdal 25. apríl 2004.

Fagurgæs á sundi

Branta ruficollis

Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

Branta ruficollis

L'oca collorosso (Branta ruficollis, Pallas 1769) è un'oca del genere Branta. Viene talvolta separata in Rufibrenta, ma sembra abbastanza imparentata con la Branta bernicla da rendere inappropriata questa divisione, nonostante il suo diverso aspetto.

Descrizione

Oca di piccole dimensioni, misura mediamente 50–55 cm di lunghezza; non presenta dimorfismo sessuale, il piumaggio è una combinazione di tre colori: rosso mattone, bianco e nero; il petto è rosso; i fianchi, il dorso e il ventre sono neri, la coda è in prevalenza bianca con inserimenti di nero, le penne della coda sono nere, il collo è rosso nella parte frontale e nero nella parte posteriore, le due colorazioni sono divise da una bordatura bianca, guance rosse, contorno occhi e nuca neri, mascella bianca. Il becco molto corto è nero, mentre le zampe sono grigio piombo. Negli esemplari giovani, il piumaggio ha una colorazione meno marcata, meno cupa.

Tutte le specie del genere Branta si distinguono per la colorazione generale grigio scura e ogni specie presenta una propria distribuzione di zone bianche più o meno candide, fatto che le distingue dalle oche grigie del genere Anser. Questa specie è inconfondibile, ma risulta stranamente difficile individuarla in mezzo alle oche colombaccio a causa delle sue piccole dimensioni. A grande distanza anche le zone rosse tendono ad apparire nere, persino viste dal davanti.

Distribuzione e habitat

L'oca collorosso è originaria della Siberia, nidifica nell'Europa artica, spesso vicino ai nidi dei grandi uccelli da preda, come i falchi pellegrini. Questo aiuta a proteggere queste piccole oche dai predatori, come la volpe artica. Sverna nell'Europa sudorientale. È una rara visitatrice della Gran Bretagna e di altre aree dell'Europa occidentale, dove questi insoliti uccelli vengono talvolta trovati in compagnia degli stormi di oche colombaccio. Predilige i corsi d'acqua riparati da fitta vegetazione.

Alimentazione

Si ciba prevalentemente di erbe, granaglie e sementi.

Riproduzione

Si tratta di un'oca monogama. Infatti la coppia, una volta formatasi, rimarrà insieme per tutta la vita. Il nido posto su di un avvallamento è costruito con steli di erba e piumino. La femmina vi depone mediamente 4-5 uova che coverà all'incirca un mese; durante questo periodo il maschio sorveglierà il nido. Dopo la schiusa i piccoli seguono i genitori in acqua che li conducono alla ricerca di cibo.

Conservazione

L'oca collorosso è una delle specie protette dall'Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds (AEWA). Veniva considerata come specie vulnerabile dalla IUCN. Oltre l'80% della popolazione si raduna durante l'inverno in soli cinque siti, nei pressi di aree di foraggiamento minacciate dai cambiamenti nell'utilizzo del suolo. Inoltre, negli ultimi decenni c'è stato un notevole declino nel numero della popolazione. Siccome in questa specie - come in altre oche artiche - non è chiaro il meccanismo delle fluttuazioni della popolazione conosciuta e le sue prospettive future sembrano volgere al peggio, l'oca collorosso è passata da specie a rischio minimo a specie in pericolo nella Lista Rossa della IUCN del 2007.^[1]

Note

Bibliografia

• (EN) BirdLife International 2006, Branta ruficollis, su IUCN Red List of Threatened Species, Versione 2020.2, IUCN, 2020.
• BirdLife International (2007a): [ 2006-2007 Red List status changes ]. Retrieved 2007-AUG-26.
• BirdLife International (2007b): Red-breasted Goose - BirdLife Species Factsheet. Retrieved 2007-MAY-22.

Rudakaklė berniklė (lot. Branta ruficollis, angl. Red-breasted Goose, vok. Rothalsgans) – žąsinių (Anseriformes) būrio paukštis.

Išvaizda

Rudakaklė berniklė prilygsta didelei ančiai. Nuo kitų skiriasi rudu kaklu ir balta juostele kūno šonuose. Patino ir patelės viršugalvis, kaklo užpakalinė dalis, nugara ir uodega juodi. Kaklo priekis, pagurklis ir dėmės galvos šonuose ryškiai rudos. Gerklė juoda. Dėmė prie akies, siaura juosta kaklo šone ir pagurklio srityje, plačios juostos kūno šonuose, antuodegis, pauodegys ir pilvas – balti. Mažas snapas ir kojos juodi. Jaunikliai panašūs į suaugusius, tik jų apdare vietoj juodos spalvos – pilkai juoda. Snapas ir kojos juosvai rudi.

Paplitimas

Gyvena Vakarų Sibiro tundroje ir šiaurės miškatundrėje tarp Jamalo ir Chatangos baseino. Žiemoja pietinėje Vakarų Eurazijos dalyje. Lietuvoje aptinkama migracijų metu, bet negausiai. Rūšis įrašyta į Lietuvos raudonąją knygą.

Biologija

Perėjimo laikotarpiu laikosi atvirose bei miškingose tundros dalyse, tačiau nenutolsta nuo vandens. Migruodamos apsistoja pajūrio užtakiuose, sekliose pakrantėse ir į vidaus vandenis užklysta labai retai. Žiemojimo vietose iš pajūrio zonos reguliariai skraido į stepių lygumas bei aplinkinius atvirus laukus maitintis.

Labai judrios, vikrios. Sausumoje visą laiką juda, nenustygsta vienoje vietoje. Prieš nusileisdamos į pasirinktą vietą, rudakaklės berniklės visu būriu staiga metasi į vieną pusę, susispiečia į kitą, paskui visos pakrinka, pasklinda ir vėl greitai susitelkia į vieną kompaktišką krūvą. Ištvermingos, nenutūpdamos skrenda labai toli.

Peri nedidelėmis kolonijomis. Lizdus krauna upių slėniuose, ežerų pakrantėse, šlaituose, stačiuose upių krantuose, tarp krūmų ir vešlesnės miškatundrės augalijos. Paprastai lizdai būna gerai matomoje vietoje. Gana dažnai lizdus krauna šalia tūbuotojo suopio ir sakalo keleivio lizdų, bet jauniklius vis tiek išperi sėkmingai.

Vienoje dėtyje paprastai būna 3–6 kiaušiniai, kurių masė siekia apie 95 gramus. Peri tik patelė, o patinas budi netoli lizdo. Jaunikliams išsiritus, visa šeima palieka lizdą. Iki šėrimosi pradžios gyvena visi drauge netoli vandens.

Perimvietėse maitinasi tiktai žoline tundros ir miškatundrės augalija. Lesa ir vandens augalus. Perskrisdamos nusileidžia ir žiemkenčių laukuose. Žiemavietėse minta augaliniu maistu.

Vikiteka

Šaltiniai

• Lietuvos fauna: paukščiai, 1 knyga. Sud. V. Logminas. – Vilnius: Mokslas, 1990.

Sarkankakla zoss (Branta ruficollis) ir Eirāzijas ziemeļos ligzdojoša zosu suga, kas reti bet regulāri sastopama arī Latvijā migrējošo zosu baros.

Izplatība

Sarkankakla zosis ligzdo Eirāzijas pašos ziemeļos, Sibīrijas ziemeļu tundrā. Lielākā daļa populācijas (70%) koncentrējas Taimiras pussalā, taču ligzdošanas areāls aptver reģionu no Jamalas rietumos līdz Hatangas līcim austrumos. Ziemo pārsvarā Melnās jūras reģionā Bulgārijā un Rumānijā, kā arī Grieķijā. Maza daļa populācijas ziemo arī pie Kaspijas jūras un Turcijā. Migrācijas laikā reti ieceļo Rietumeiropā.

Latvijā

Latvijā reta ieceļotāja gan pavasara, gan rudens migrāciju laikā. Parasti novērota baros kopā ar citu sugu zosīm. Kopš 1879. gada, kad fiksēts pirmais sarkankakla zoss nomedīšanas gadījums tagadējā Latvijas teritorijā, ir reģistrēti vismaz deviņi šīs sugas putnu novērojumi,^[1] pie tam novērojumu biežumam ir tendence pieaugt, ko gan var skaidrot arī ar putnu vērošanas popularitātes pieaugumu.

Izskats

Sarkankakla zosīm raksturīgs krāšņš apspalvojums

Sarkankakla zoss ir maza zoss (garums 53—56 cm, līdzīgs lielāko sugu pīlēm). Masa 1—1,7 kg. Raksturīgs ļoti krāšņš apspalvojums, īss, resns kakls un strups knābis. Lai arī melnā, baltā un sarkanbrūnā krāsā tērptās zosis ir spilgtas, tomēr citu zosu barā, īpaši starp Branta ģints zosīm tās ir grūti pamanāmas.

Uzvedība

Sarkankakla zoss ir kustīgs un aktīvs putns, laba peldētāja un nirēja. Tās ir sabiedriskas un ārpus ligzdošanas sezonas pulcējas lielos, trokšņaiņos baros.

Barībā izmanto tikai augu barību.

Ligzdošana

Ligzdošanu uzsāk 3 vai 4 gadu vecumā, pāri veidojas ziemošanas vietās. Ligzdo atsevišķi pāri vai retās kolonijās, ūdenstilpju krastos, parasti izvēlas vietas, kur tuvumā ligzdo plēsīgie putni (lielais piekūns, kaijas), šādā veidā izvairoties no polārlapsu apdraudējuma. Parasti dēj 5—7 olas, ko 23—25 dienas perē tikai mātīte, kamēr tēviņš uzturas ligzdas tuvumā.

Aizsardzība

Sarkankakla zoss ir apdraudēta putnu suga, tā ir iekļauta Sarkanajā grāmatā, kā suga, kurai draud pilnīga izzušana, jo ir maza populācija ar tendenci samazināties un neliels ligzdošanas areāls. Populācijas samazināšanās iemesli nav pārliecinoši zināmi, pašreizējais populācijas lielums tiek vērtēts kā 37 000 pāru.^[2] Iespējams, ka būtiskākais skaita samazināšanās faktors pēdējos 50 gados ir cilvēka pieaugošā ietekme uz Sibīrijas ziemeļu dabu, īpaši naftas un gāzes ieguve sugas ligzdošanas areālā.

Atsauces

De roodhalsgans (Branta ruficollis) is een kleurrijke gans die een wintergast is aan de Zwarte Zee en een dwaalgast in het westen.

Beschrijving

Uiterlijke kenmerken Het lichaam is zwart en in tweeën gedeeld door een witte flankstreep. De borst en het gezicht hebben een roestrode kleur en het hoofd heeft een bont gezichtspatroon. De kleine zwarte snavel en de dunne nek vallen sterk op.

Maten en gewichten Deze vogel wordt ongeveer 53 tot 55 centimeter groot.^[2] De grootte van één vleugel bedraagt 332-379 millimeter. De grootte van de snavel bedraagt 22-27 millimeter en hij weegt ongeveer 1058-1625 gram.

Geluid Hoog, scherp geluid dat klinkt als kiek-oekiek.

Verspreiding, migratie en leefgebied

Een enkele broedplaats in noordelijk Centraal-Siberië. Overwintert aan de Kaspische Zee en de Zwarte Zee. Deze vogel maakt grote trektochten van Siberië en Rusland naar de Kaspische Zee, Bulgarije en Roemenië. Het aantal varieert van jaar tot jaar. De vogel broedt in de hoogarctische toendra langs rivieren en in veenmoerassen. In de overwinteringsgebieden verblijven de ganzen op graslanden en ondergelopen land.

Voedsel Het voedsel van deze vogel bestaat voornamelijk uit gras en zaden.

Voortplanting Drie tot acht crèmekleurige eieren die in een kommetje boven op een klif worden gelegd. Ze worden door het vrouwtje uitgebroed. De met dons bedekte jongen kunnen na een maand vliegen.

Status

De grootte van de populatie werd in 2010 door BirdLife International geschat op hoogstens 56.860 individuen en de populatie-aantallen nemen af. De vogel lijdt vooral onder (illegale) jacht en de verstoring die (legale) jacht op andere soorten ganzen veroorzaakt in de overwinteringsgebieden in Oost-Europa. Daarnaast zijn er allerlei landbouwkundige veranderingen zoals overstappen op andere teelten dan wintertarwe, die het leefgebied in de overwinteringsgebieden aantasten. De aantallen vertonen echter grote fluctuaties en in sommige gebieden wordt soms ook een toename waargenomen. Sinds 2015 staat deze gans daarom niet meer als bedreigd, maar als kwetsbaar op de Rode Lijst van de IUCN.^[1]

Roodhalsganzen als parkganzen

Tamme roodhalsganzen werden samen met andere watervogels, zoals harlekijneenden, als parkgans en siervogel in en rond vijvers van grote tuinen en parken gehouden.

Externe link

• Roodhalsganzen in gevangenschap fokken

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Branta ruficollis op Wikimedia Commons.

Raudhalsgås (Branta ruficollis) er ein fugl i andefamilien.

Bakgrunnsstoff

• Videoar, bilete og lydopptak av raudhalsgjæser hos Internet Bird Collection
  Denne biologiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.

Rødhalsgås (vitenskapelig navn Branta ruficollis) er en fugl i andefamilien.

Beskrivelse

Rødhalsgåsa er en liten gås som veier omkring 1200 til 1500 gram. Den har rødbrun hals, bryst og ansiktsflekk med hvite kanter rundt. Oversiden og buken er svart.

Atferd

Rødhalsgåsa hekker i nordvest-Sibir. Den overvintrer i Sør-Europa, Midtøsten og ellers rundt Middelhavet. Den legger som regel seks eller syv egg i juni. Disse ruges i rundt 23-25 dager. Den spiser helst planter og frø.

Galleri

• 
• 
• 
• 
• Rødhalsgås i Sibir

• Rødhalsgås og hvitkinngjess i Tyskland

• Museum

Eksterne lenker

• (sv) rødhalsgås hos Dyntaxa
• (en) rødhalsgås – oversikt og omtale av artene i WORMS-databasen
• (en) rødhalsgås i Encyclopedia of Life
• (en) rødhalsgås i Global Biodiversity Information Facility
• (en) rødhalsgås hos Fossilworks
• (en) rødhalsgås hos Fauna Europaea
• (en) rødhalsgås hos NCBI
• (en) rødhalsgås hos ITIS
• (en) Kategori:Branta ruficollis – bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• (en) Branta ruficollis – galleri av bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons

Denne ornitologirelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den.
Det finnes mer utfyllende artikkel/artikler på .

Branta ruficollis

Bernikla rdzawoszyja (Branta ruficollis) – średniej wielkości wędrowny ptak wodny z rodziny kaczkowatych, zamieszkujący zachodnią Syberię. Zimuje na wybrzeżu Morza Kaspijskiego i Zatoki Perskiej.

Cechy gatunku

Brak dymorfizmu płciowego. Czoło, wierzch głowy, tył szyi, plecy i ogon oraz skrzydła czarne. Brzuch i pokrywy podogonowe białe. Na boku głowy duża, rdzawoczerwona, kwadratowa plama. Ten sam kolor mają przód i boki szyi oraz wole. Niemal wszystkie barwne połacie oddzielone szerokimi białymi pasami. Nogi i dziób czarne. Młode ubarwione podobnie, lecz czarne plamy mają odcień brązowy.

Wymiary średnie

Długość ciała ok. 53–36 cm; rozpiętość skrzydeł ok. 116–135 cm. Masa ciała u samców 1200–1625 g, u samic – 1058–1130 g^[3].

Zasięg występowania

Gniazduje na trzech półwyspach Rosji: Tajmyr (około 70% populacji^[4]), Gydańskim i Jamał^[4][3]. Środowiskiem życia jest lasotundra i tundra. Zimuje u wybrzeży Morza Czarnego i Kaspijskiego^[3]; przebywa wtedy na stepach. Na zimowisku przybywa w październiku lub listopadzie^[5].

Lęgi

Okres lęgowy rozpoczyna się w czerwcu; młode są opierzone na przełomie sierpnia i września^[3]. Gniazda w luźnych koloniach; także w okolicy miejsc gniazdowania sokołów wędrownych (Falco peregrinus) i sów śnieżnych (Nyctea scandiaca), które zwiększają bezpieczeństwo gęsi i ich lęgu. W zniesieniu 3–10 jaj. Samica wysiaduje je przez około 25 dni. Młode są w pełni opierzone po około 5–6 tygodniach^[5].

Pożywienie

Żywi się pokarmem roślinnym – zbożami, trawami i pączkami roślinnymi^[5].

Ochrona

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[6].

Zobacz też

• ptaki Polski

Przypisy

Gâsca cu gât roșu (Branta ruficollis, cunoscută și ca gâsca cu piept roșu, gâsca cu cravată) este o gâscă din genul Branta. Este o specie vulnerabilă. În România este oaspete de iarnă și nu este deloc frecventă. Exemplarele de gâscă cu gât roșu au scăzut foarte mult.

Timbru poştal românesc din 1980

Wikimedia Commons conține materiale multimedia legate de Gâscă cu gât roșu

Acest articol referitor la subiecte din zoologie este un ciot. Puteți ajuta Wikipedia prin completarea sa.

Vezi și

Listă de păsări din România

Bernikla červenokrká (iné názvy: hus červenokrká, červenokrčka pestrá^[2]; lat. Branta ruficollis) patrí medzi zúbkozobce rodu Bernikla. Hniezdi v tundre a v lesotundre západnej Sibíri a na zimu sa sťahuje do juhovýchodnej Európy. Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov bernikla červenokrká patrí medzi zraniteľné druhy, celková populácia klesá, u európskej populácii bol zaznamenaný mierny pokles.^[1]

Opis

Medzi bielolícimi v zime v Nemecku

Bernikla červenolíca má celkovú dĺžku 53–66 cm, rozpätie krídel 116-135 cm^[3] a hmotnosť 1 - 1,5 kg.^[4] Vďaka pestrej kombinácii gaštanovej, čiernej a bielej farby je z blízka nezameniteľná s inou berniklou. Gaštanovú hruď a prednú stranu krku majú od čiernej farby oddelenú bielymi úzkymi pásmy. Gaštanovú škvrnu v bielej obrube majú ešte na líci. Jasnú bielu nájdeme na bruchu, ako široký pás na boku, dva biele pásiky na krídle a biele sú i podchvostové krovky. Nohy a zobák sú tmavočierne. Samček aj samička majú rovnaké zafarbenie.^[4] Mláďatá sú menej kontrastne zafarbené ako dospelé.

V siluete letiacej bernikly vyzerajú krídla pomerne úzke. Nápadné sú dva biele pásy v krídlach.

Pŕchnuť začínajú okolo 15. júla. Najprv nehniezdiace a po pár dňoch ostatné. Niekoľko týždňov nevedia lietať. Plne prepŕchnuté sú 20. augusta. V tom čase sú už aj mláďatá letuschopné, hoci ešte čiastočne prćhnu.

Hlas

Charakteristický hlasom je dvojslabičné, rýchlo opakované "kä-kwa" ("kii-kua")^[5] alebo "ki-kwi" ("kik-kik")^[5]. Pri útočnom postoji s dopredu vystretým krkom vydáva jednoslabičné "räk" alebo "kwä".

Výskyt a stav na Slovensku

Na Slovensko zalieta zriedkavo v zimnej polovici roka. Do roku 1997 sa vyskytla 8x. Odhad počtu zimujúcich jedincov: 0 - 5.^[6][7] Po roku 1997 je v evidencii 30 výskytov (marec 2019)^[8], objavuje sa pravidelne, uprostred veľkých kŕdľov iných druhov husí pravdepodobne uniká pozornosti.^[9]

Hniezdenie

Samička sedí na hniezde, po bokoch vytŕča sivé páperie, rezervácia v Tajmýrskom polostrove

Vytvárajú trvalé páry. Hniezdiť začínajú neskoro, až v druhej polovici júna. Spájajú sa len do malých skupín 5-7 párov, nie viac ako 20-30. Zaujímavosťou je, že kolónie sú v tesnej blízkosti hniezda nejakého dravca ako je sokol sťahovavý či myšiak severský. Menej často ako pri hniezdach dravcov, zahniezdia aj v blízkosti kolónií veľkých čajok ako čajka bledá a čajka striebristá. V oboch prípadoch dochádza tým k ochrane vlastného potomstva pred samotným dravcom aj inými predátormi. Dravec v tesnej blízkosti svojho hniezda vôbec neloví. Intenzívne zaháňa iné druhy dravcov a šeliem, akým je napríklad líška polárna.

Branta ruficollis

Hniezdnu kotlinku si samička vyhĺbi sama na skalnatom podklade. Vyplní ju trávou, lišajníkom, machom a páperím. Sama vysedí 4-5 svetlozelených vajec. V čase inkubácie opúšťa hniezdo len na veľmi krátko. Samec na znáške nesedí, hniezdo chráni. Mláďatá sa vyliahnu po 25 dňoch. Hniezdo v krátkom čase opúšťajú a sami si nájdu potravu. Po vyliahnutí mláďat sú všetky rodiny spolu, držia sa na vode a v blízkom okolí.

Potrava

Živia sa trávou, zvlášť obľubujú slanorožce „Salicornia“, dnes pribúda pšenica a kukurica. Mláďatá aj hmyzom.

Referencie

1. ↑ ^{a b} IUCN Red list 2018.2. Prístup 15. decembra 2018.
2. ↑ KOVALIK, Peter, et al. Slovenské mená vtákov [online]. Bratislava : SOS/BirdLife Slovensko, 2010, rev. 2016-10-23, [cit. 2016-10-31]. Dostupné online.
3. ↑ JONSSON, Lars. Die Vögel Europas und des Mittelmeerraumes. Stuttgart : Franckh-Kosmos, 1992. ISBN 3-440-06357-7. (po nemecky)
4. ↑ ^{a b} FERIANC, Oskár. Vtáky Slovenska 1. Bratislava : Veda, 1977.
5. ↑ ^{a b} PETERSON, R.T.; MOUNTFORT, G.; HOLLOM, P.A.D.. Európa madarai. Budapest : Gondolat, 1986. ISBN 978-80-7234-292-1. (preklad do maďarčiny)
6. ↑ DANKO, Štefan; DAROLOVÁ, Alžbeta; KRIŠTÍN, Anton, et al. Rozšírenie vtákov na Slovensku. Bratislava : Veda, 2002. (kap. Červenokrčka pestrá/Bernikla červenokrká, str.121-122, Darolová, A., Danko, Š.). ISBN 80-224-0714-3.
7. ↑ Atlas vtákov – bernikla červenokrká [online]. SOS/BirdLife Slovensko, [cit. 2016-02-19]. Dostupné online.
8. ↑ Zoznam vzácnych ornitologických pozorovaní podliehajúcich hláseniu FK, Databázový systém Aves-Symfony Slovenskej ornitologickej spoločnosti/BirdLife Slovensko
9. ↑ KVETKO, Richard; & FK SOS/BIRDLIFE SLOVENSKO. 18. správa Faunistickej komisie Slovenskej ornitologickej spoločnosti/BirdLife Slovensko / The 18th report of the Rarities Committee of the Slovak Ornithological Society/BirdLife Slovakia. Tichodroma, roč. 30, čís. 2018, s. 80 - 87. Dostupné online [cit. 2019-03-12].

Iné projekty

• Commons ponúka multimediálne súbory na tému Bernikla červenokrká
• Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Bernikla červenokrká
• Wikislovník ponúka heslo Bernikla červenokrká

Rödhalsad gås (Branta ruficollis) är en gås som häckar på den palearktiska tundran.^[2] Den är en flyttfågel och absoluta merparten av världspopulationen övervintrar på låglandet i Rumänien och Bulgarien. Populationen har minskat kraftigt under kort tid och arten kategoriseras som sårbar.

Utseende

Den rödhalsade gåsen är omisskännlig till sitt utseende. Fjäderdräkten är svart med mindre vita avsnitt. Bröstet och halsen är rödbrun med vita kanter. Näbben är kort och bägge kön liknar varandra. Fågeln blir cirka 55 centimeter lång och har en vikt mellan 1 000 och 1 500 gram. I flykten syns den korta halsen och svarta buken, men är annars förvånansvärt svår att upptäcka i blandade artflockar.

Utbredning och systematik

Den rödhalsade gåsen är en flyttfågel som häckar på tundra i arktiska regioner i Europa och Asien, från Jamal och österut till centrala Tajmyrhalvön. Den övervintrar i centrala Asien eller södra Europa. 98% av hela världspopulationen övervintrar på låglandet i Rumänien och Bulgarien utmed den nordvästra stranden av Svarta havet. Före 1950 var låglandet i Azerbajdzjan den viktigaste vinterlokalen men idag är den till stora delar övergiven.^[1] Små grupper återfinns också vintertid i Nederländerna, Irak, Iran och så långt söderut som Grekland. Den ses ibland i andra delar av Europa och uppträder då ofta tillsammans med andra Branta-arter i samma storlek, som prutgås eller vitkindad gås.

Förekomst i Sverige

På Gotland räknar man den som tillfällig och i resterande delar av Sverige har det observerats nästan 200 individer.^[3]

Ekologi

Rödhalsad gås på bo på Tajmyrhalvön.

Den häckar på tundra och häckningstiden inleds i slutet av juni. Rödhalsad gås lägger inte sällan sina bon i närheten av större häckande rovfåglar som pilgrimsfalk och fjälluggla vilka fungerar som ett skydd mot andra rovdjur som fjällräv.^[1] Gåsens bo byggs i en grop som fodras med lav, mossa och dun. Honan lägger 4-6 grönaktiga ägg som ruvas i cirka 25 dagar.

Branta ruficollis

Status och hot

Populationen uppskattas numera till mellan 44.000 och 56.000.^[4] Populationstrenden är negativ och den fortsätter minska. Vad den snabba minskningen berott på är inte klarlagt men den är utsatt för både habitatförstöring och jakt. Fram tills nyligen kategoriserades den som starkt hotad av internationella naturvårdsunionen IUCN, men placeras nu i kategorin sårbar (VU) eftersom populationen verkar större än man tidigare trott. Man noterar att om denna ökning är genuin och inte resultat av förbättrad uppskattning eller en förändring av utbrednings- och övervintringsområden kan arten placeras i en lägre hotkategori längre fram.^[1]

Referenser

Noter

1. ^ [a b c d] BirdLife International 2015 Branta ruficollis Från: IUCN 2015. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.4 www.iucnredlist.org. Läst 2016-01-07.
2. ^ Clements, J. F., T. S. Schulenberg, M. J. Iliff, D. Roberson, T. A. Fredericks, B. L. Sullivan, and C. L. Wood (2017) The eBird/Clements checklist of birds of the world: Version 2017 http://www.birds.cornell.edu/clementschecklist/download, läst 2017-08-11
3. ^ Rödhalsad gås Club 300:s kryssavdelning
4. ^ Wetlands International 2015

Källor

• Lars Larsson, Birds of the World, 2001, CD-rom

Externa länkar

• Wikimedia Commons har media som rör rödhalsad gås.
  Bilder & media
• Wiktionary har ett uppslag om rödhalsad gås.
• Läten på xeno-canto.org
• Bilder och filmer på Internet Bird Collection
• Artportalen: Dagens fynd – senaste observationerna – bilder

Sibirya kazı (Branta ruficollis), ördekgiller (Anatidae) familyasına ait bir kaz türü.

Arktik Avrupa'da, sık sık avcı kuşların yuvalarına yakın olarak bulunan bir kazdır. Bu kendilerini Kuzey tilkisi gibi avcılarından korumalarına yardımcı olur.

Kışları güney doğu Avrupa'da geçirirler. İngilterde'de ve diğer batı Avrupa bölgelerinde az ve dağınık olarak bulunurlar.

Branta cinsine ait bütün türlerde olduğu gibi, genel olarak koyu renkli tüylüdürler.

Dış bağlantılar

• ARKive Sibirya kazı (Branta ruficollis) fotografları

яйце Branta ruficollis - Тулузький музей

Каза́рка червоново́ла (Branta ruficollis) — водоплавний птах родини качкових (Anatidae). В Україні зустрічається під час сезонних міграцій та на зимівлі.

Морфологічні ознаки

Розміром з чорну казарку. Забарвлення строкате. У дорослого птаха верх голови, задня частина шиї, спина, крила, боки тулуба і груди чорні; зверху на покривних перах крила дві вузькі білі смуги; покривні пера вух, передня частина шиї і воло каштаново-руді; вуздечка, вузькі петлеподібні смуги на боках голови, смуги на шиї і боках тулуба, задня частина черева, надхвістя та підхвістя білі; махові і стернові пера чорні; ноги і дзьоб чорні. Молодий має тьмяніше забарвлення, з білуватою смугастістю на крилах. Маса тіла: 890–1700 г, довжина тіла: 430–560 мм, розмах крил: 110–113 см.

Голос

Голос — дзвінке гелготання, схоже на голос білолобого гусака, але зі своєрідним «бляшаним» відтінком і різкіше: «гиввы, гиввы», «гив», «гивьив».

Поширення

Гніздовий ареал простягається у зоні тундри від півострова Ямал до півострова Таймир. Основні місця зимівлі розміщені у Болгарії, Туреччині та південно-західній частині України. В Україні зустрічається лише під час міграцій і зимівлі. Головний пролітний шлях проходить уздовж Азово-Чорноморського узбережжя. Частина популяції зимує в дельті Дунаю, Чорноморському біосферному заповіднику, на Молочному і Утлюцькому лиманах, у Криму.

Чисельність і причини її зміни

Світова популяція оцінюється у 37 тис. дорослих птахів ^[1]. За іншими даними, станом на 2008 р. − не менше 44 300 ос.^[2] У кінці 1980-х рр. на міграції в Україні реєстрували близько 40 тис. ос., на початку XXI ст. — до 100 тис. ос. На зимівлю (у м'які зими) у 1980-ті рр. залишалося 60–300, зрідка 1,2 тис. ос., у 2000 р. — 14 тис. 130 ос. Загальна чисельність зараз становить понад 15 тис. ос. Основні причини її змін: незаконне полювання (в Україні щороку здобувають понад 1 тис. ос.), виловлювання птахів, освоєння територій у місцях зимівлі та міграційних скупчень, отруєння птахів добривами і пестицидами.

Особливості біології

Перелітний птах. В Україні з'являється у жовтні — листопаді. Перельоти у зграях по 10–50 (іноді більше) ос., часто з іншими видами гусей. На лиманах Північного Приазов'я затримується на 4–8 тижнів. На зимівлі утворює скупчення на озерах, ріках, найбільші − на мілинах лиманів Північно-західного Приазов'я, Сиваші, у дельті Дунаю. Кормові міграції на поля вранці та ввечері. Відлітає на початку березня. Живиться озиминою, зерном пшениці, рису, навесні також пагонами, листям та цибулинами трав'яних рослин. Гніздові біотопи — сухі ділянки тундри та лісотундри поблизу водойм з крутими берегами, острови.

Охорона

Вид занесено до Європейського червоного переліку, у Додаток I Директиви Ради Європи про охорону диких птахів, Конвенції з міжнародної торгівлі вимираючими видами дикої фауни і флори (CITES) (Додаток ІІ), Боннської (Додаток І) та Бернської (Додаток ІІ) конвенцій, угоди AEWA. Включено до Червоної книги України (1994, 2009), статус виду — вразливий.

В Україні на прольоті охороняється у Чорноморськомуі Дунайському біосферних заповідниках, біосферному заповіднику «Асканія-Нова», Азово-Сиваському національному природному парку, заказниках «Обитічна коса» і «Молочний лиман», на Лебединих островах (філія Кримського природного заповідника). Необхідно створити заказник у Новотроїцькому районі Херсонської області (ок. с. Сивашівка), де птахи зимують, та зони спокою у мисливських господарствах, де є їх скупчення на міграції та зимівлі.

Примітки

Посилання

• Лисенко В. І. Казарка червоновола // Червона книга України. Тваринний світ / За ред. І. А. Акімова. — К. : Глобалконсалтинг, 2009. — С. 406. — ISBN 978-966-7059-0-7.
• Фесенко Г. В., Бокотей А. А. Птахи фауни України. — Київ, 2002. — 416 с. — ISBN 966-7710-22-Х.
• Казарка червоновола в Червоній книзі України

Література

• Фауна Украины. Т. 5. Птицы. Вып. 3. Гусеобразные / Лысенко В. И. — К.: Наукова думка, 1991. — 208 с.

Ngỗng ngực đỏ^[2] (danh pháp hai phần: Branta ruficollis) là một loài chim trong họ Vịt.^[3] Loài này đôi khi được tách ra trong Rufibrenta nhưng bề ngoài đủ gần với ngỗng cúi (Branta bernicla) để làm cho điều này không cần thiết, mặc dù có sự xuất hiện khác biệt của nó. Nó hiện đang được phân loại là dễ bị tổn thương bởi IUCN. Branta là một hình thức Latin hóa của tiếng Norse cổ Brandgás, "ngỗng (đen) ngỗng và ruficollis là từ rufus Latin" đỏ "và collis" cổ ".

Hình ảnh

• 
• 
• 
• 
• Museum specimen

Tham khảo

• “What's new (2007)”. BirdLife International. 2007. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 8 năm 2007. Truy cập ngày 26 tháng 8 năm 2007.
• “Species factsheet: Branta ruficollis”.
• Boev, Z. (1998). Sur la presеnce de la bernache a cou roux Branta ruficollis (Pallas, 1769) au wurm en Bulgarie. Branta 3. tr. 18–19.
• Svensson, Lars (2009). Birds of Europe (ấn bản 2). Princeton University Press. tr. 22. ISBN 978-0-691-14392-7.
• Ogilvie, Malcolm; Young (2002). Wildfowl of the World. tr. 50. ISBN 1-84330-328-0.
• Prop, Jouke; Quinn, John (2003). Constrained by available raptor hosts and islands: density-dependent reproductive success in red-breasted geese (ấn bản 102). Oikos. tr. 571.
• “Branta ruficollis”. Avibase.

Bài viết liên quan đến chim này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

• x
• t
• s

яйцо Branta ruficollis - Тулузский музеум

Краснозо́бая каза́рка^[1] (лат. Branta ruficollis) — водоплавающая птица из семейства утиных. Внешним видом напоминает мелкого гуся с толстой шеей и коротким клювом. Окраска яркая и контрастная, сочетает в себе каштаново-рыжие, белые и чёрные тона. Редкий вид, гнездится в тундрах на территории России, главным образом на Таймыре и соседних с ним областях. Зимует в западном Причерноморье, южном Прикаспии. Питается растительными кормами — зелёными побегами трав, на зимовках и пролёте — вегетативными частями степных и солончаковых растений, эфемерными злаками, зерновыми озимыми культурами. Гнездится один раз в год в июне—июле, в кладке 3—9 яиц. Легко приручается и одомашнивается^[2]. Находится под охраной международной и региональных Красных книг, включён в ряд международных конвенций по охране природы. Охота на казарку повсеместно запрещена.

Описание

Внешний вид

Небольшая стройная казарка, похожая на мелкого гуся, очень подвижная и общительная. Её характерное поведение, отличное от типичных гусей и других видов казарок, хорошо описал выдающийся русский орнитолог Пётр Сушкин, в начале XX века наблюдавший птиц на пролёте в степях между Оренбургом и Соль-Илецком^[3]:

Полёт очень быстрый, напоминающий скорее красную утку. Стайки при остановке на пролёте всегда более суетливы, чем стаи других гусей. Часто приходится видеть, что другие гуси уже давно уселись и принялись за еду или успокоились, а краснозобые казарки всё ещё носятся туда и сюда, проделывая самые неожиданные повороты и вся стая то свёртывается клубком, то опять рассыпается, как это делают скворцы или ржанки. И при неясном свете краснозобую казарку легко отличить именно по этой живости движений, по быстрому полёту, и по характерной короткошейной фигуре.

Кроме того, птицы прекрасно плавают и ныряют в любом возрасте. Зимой и на пролёте казарки часто держатся стаями и останавливаются на отдых только с наступлением темноты. На воду опускаются и взлетают с громким гоготом^[4]. В сравнении с другими казарками краснозобая имеет недлинную, но толстую шею и очень короткий, маленький клюв. Общими размерами она сравнима с такими крупными утками, как огарь, немного уступая чёрной казарке. Длина тела 53—56 см, размах крыльев 116—135 см, масса 1—1,7 кг^[5].

В оперении сочетание чёрных, белых и каштаново-красных (каштаново-рыжих) тонов, что среди гусеобразных птиц также делает краснозобую казарку легко узнаваемым видом. Особенно бросаются в глаза каштаново-рыжие участки оперения, окаймлённые тонкой белой полосой — щёки, зоб, передняя часть шеи и грудь. Лоб, темя, затылок, задняя сторона шеи, спина, крылья и хвост чёрные, кроме верхних кроющих хвоста, окрашенных в белый цвет. Рисунок головы дополняют тонкая чёрная полоса через глаз от темени к подбородку, а также белое каплевидное пятно между клювом и глазом. Передняя часть брюха чёрное, задняя, как и подхвостье, белая. На боках через всю длину туловища проходит широкая белая полоса, хорошо заметная даже с большого расстояния; ещё две поперечные полоски образованы светлыми каёмками кроющих крыла. Клюв и ноги чёрные, радужина тёмно-ореховая. Молодые птицы похожи на взрослых, но в целом более тусклые, с нечётким рисунком и менее развитым (иногда отсутствующим) каштановым пятном на щеках. Кроме того, на крыле молодых 3—5 светлых полос вместо двух у взрослых^[2][5].

Голос

Голова крупным планом

Краснозобые казарки между собой чрезвычайно общительны, в частности при посадке на воду и взлёте издают громкие, слышные на большом расстоянии крики^[2]. Голос птицы определяют как звонкое двусложное гоготанье или низкое квохтанье, несколько напоминающий крики пискульки или белолобого гуся, но более резкое и со своеобразным «жестяным» оттенком — «гиввы, гиввы»^[6][5][7]. Кроме того, птица издаёт характерное шипение^[2].

Распространение

Гнездовой ареал

Краснозобая казарка на гербе Таймырского Долгано-Ненецкого района

Краснозобая казарка — эндемик России, гнездится на относительно небольшой площади в мохово-лишайниковых и кустарниковых тундрах от Ямала к востоку до западной окраины бассейна Хатанги (Хатангский залив и долина реки Попигай)^[8][9]. Большая часть популяции, около 70 %, сосредоточена на полуострове Таймыр, главным образом в бассейнах рек Пясина и Верхняя Таймыра^[10][11][12]. На Гыдане и Ямале известно несколько небольших участков, в частности утки постоянно гнездятся на 20-километровом участке реки Юрибей в ста километрах к северу от озера Ярото, в бассейнах рек Гыда и Есяяха^[6][13].

Зимний ареал

На водопое

Типичный перелётный вид. В настоящее время основные зимние станции находятся в северо-западном и западном Причерноморье: на Шабленском и Дуранкулашком озёрах в Болгарии, комплексе озёр и лагун Разелм и дельте Дуная в Румынии, исторической области Добруджа на территории обоих названных государств, в небольшом количестве в Греции. Однако массовые зимовки в этих местах были открыты относительно недавно, во второй половине XX века. До этого казарки массово перемещались на побережья южной части Каспийского моря — в Азербайджан, Туркменистан и Иран, а также на северные берега Персидского залива. По оценкам 1950-х годов, в прикаспийском регионе останавливалось до 60 тыс. птиц. Только на территории Кызылагачского заповедника в Азербайджане в 1967 году зимовало почти 24 тыс. особей, однако уже в следующем году был зарегистрирован значительный, до половины всей популяции, сдвиг в сторону Чёрного моря. В последние годы в Прикаспии наблюдают лишь единичные залёты этих птиц^[10]. Наконец, начиная с конца 1970-х годов небольшое число казарок стало зимовать на Дальнем Востоке в бассейне реки Янцзы в Китае^[14][15]. Предполагают, что особый подвид казарок, отличающийся деталями окраски, когда-то зимовал в дельте Нила — об этом говорят многочисленные изображения на древнеегипетских фресках^[16][7].

Миграции

Краснозобая казарка. Почтовая марка СССР, 1962 г.

Весенняя миграция несколько позднее, чем у гусей; птицы занимают гнездовые участки в первой половине июня, когда на освободившихся от снега возвышенностях появляется молодая зелёная травка^[17][18]. На весеннем пролёте птицы держатся небольшими группами из 3—15 птиц^[19] и в отличие от гусей клинообразного строя не образуют^[20]. Основной маршрут миграции можно разделить на две части: с севера на юг и с востока на запад осенью и в обратном порядке весной. Первая часть проходит к востоку от Уральского хребта и привязана к долинам крупных рек, в первую очередь Оби и южнее Тобола, а также бассейны рек Пур и Надым, среднее течение Полуя, верховья Собтыёгана и Куновата. В северо-западном Казахстане происходит поворот в западном направлении, откуда казарки через степные и полупустынные районы Прикаспийской низменности и юго-восточной Украины достигают западных берегов Чёрного моря и Дуная. Наиболее важные остановки на кормёжку и отдых: разливы Оби в районе Полярного круга, пойма Оби севернее Ханты-Мансийска, лесостепь в долинах Тобола и Ишима, водораздел рек Убаган, Улькаяк и Иргиз в районе Казахского мелкосопочника, долина реки Маныч в Калмыкии, Ростовской области и Ставропольском крае^[21]. Массовый осенний отлёт во второй половине сентября^[22].

Места обитания

В гнездовой период населяет подзоны кустарниковых и типичных (мохово-лишайниковых) тундр (в ранних источниках также указывалась северная часть лесотундры^[22][23])^[18][7]. Отдаёт предпочтение наиболее сухим и возвышенным участкам недалеко от воды, часто с редкими посадками карликовой берёзы, ивы, иногда пучками сухого бурьяна^[24][20]. В частности, нередко селится на крутых обрывах по берегам рек и оврагов поблизости от гнёзд сапсана, мохноногого канюка или белой совы, реже на пологих скалистых островах возле колоний серебристых чаек или чаек-бургомистров^{[25][26][18][19]}. До второй половины XX века основным местом зимних стоянок служили открытые степные и солончаковые равнины; в аналогичных условиях останавливаются птицы и сейчас во время миграции. Начиная с конца 1960-х годов внегнездовыми биотопами служат преимущественно посевы зерновых культур и луговины озёр и заливов в западном Причерноморье. Днём птицы кормятся на суше, ночью для отдыха выбирают глухие заболоченные участки, водную гладь закрытых водоёмов вдали от берега и в случае безветрия даже акваторию моря^[26].

Питание

Рацион достаточно ограниченный, как у других гусей и казарок, включает в себя только растительные корма. В период размножения питается листьями, побегами и корневищами различных трав, в том числе пушицы узколистной и Шейхцера, отдельными видами осоки и хвоща. На зимовках кормится на пастбищах, лужайках и полях, засеянных озимыми пшеницей, ячменём, кукурузой^[20]. В засушливых степных районах употребляет в пищу побеги, клубни и корневища эфемерных злаков, солероса, рдеста, семена подмаренника, луковицы черемши^[27]. Корм добывают на суше в светлое время суток. Иногда в середине дня птицы делают перерыв и удаляются на водопой на близлежащий водоём. Как правило, ночуют на воде, но иногда и в местах кормёжки^[2].

Размножение

Памятная 10-рублёвая монета Банка России, 1992 год

Половая зрелость наступает в возрасте 3—4 лет^[28], пары формируются в местах зимовки^[12]. Брачные игры включают в себя ритуальное погружение клюва в воду, выполняемое обеими птицами пары, и вертикальную позу самца, в которой он наезжает на самку. После копуляции казарки сильно расправляют крылья, распушают хвост и с криком вытягивают шею^[19]. Гнездятся парами или разрозненными колониями, состоящими из 4—5 пар, почти всегда на обрыве и под покровительством поселившейся по соседству хищной птицы, в первую очередь сапсана, или реже колонии крупных чаек^[19]. Такое соседство даёт дополнительную защиту от разоряющих гнёзда песцов, которые избегают охотиться вблизи пернатых хищников^[27].

К постройке гнезда приступает сразу после прилёта. Гнездо открытое, обычно представляет собой углубление на относительно ровной площадке склона, заполненное сухими стебельками злаков и другой растительности, и густым слоем тёмно-бурого пуха^[22][20]. Обычно диаметр готового гнезда составляет около 20 см, глубина выемки 5—8 см^[20]. Готовая кладка содержит 3—9, чаще 5—7 яиц сливочно-белого цвета, иногда с зеленоватым оттенком. Размеры яиц: (63—73)х(41—48) мм^[18]. Насиживает самка 23—25 суток, в то время как самец находится неподалёку на воде или берегу^[22][19]. Реакция на приближение к гнезду человека неоднозначна: одни птицы подпускают его вплотную и даже позволяют потрогать, другие сходят с гнезда при приближении на расстояние нескольких шагов, третьи покидают кладку загодя при первых же тревожных криках сапсана^[18]. Пуховые птенцы появляются на свет во второй половине июля, когда у взрослых птиц наступает период послебрачной линьки. Оба родителя ведут выводок на сырые травянистые лужайки, где держатся до подъёма на крыло в последней декаде августа^[19]. Нередко выводки объединяются и становятся больше похожими на «детский сад», в котором большую группу птенцов охраняют несколько старых птиц^[29].

Экология и охрана

Краснозобая казарка. Монета Банка России — Серия: «Красная книга», серебро, 1 рубль, 1994 год

В Международной Красной книге краснозобая казарка имеет статус вида, которому угрожает опасность полного исчезновения (категория EN)^[11]. Этот статус был присвоен вследствие резкого снижения численности птицы во второй половине XX века: только за 20 лет с середины 1950-х по середину 1970-х она снизилась с примерно 50 тыс. до 22—27 тыс. половозрелых особей, то есть более чем на 40 %^[19][21]. К настоящему времени она несколько стабилизировалась и оценивается в районе 37 тыс. половозрелых особей^[11].

Называют несколько основных причин падения численности казарок, имеющих как природный, так и антропогенный характер. В российских источниках одной из главных таких причин называют промышленное освоение российского Севера, в том числе освоение месторождений нефти и газа, интенсификацию рыболовства, интенсивное использование гидросамолётов, моторных лодок и другой техники. Источники указывают, что уменьшение факторов беспокойства в конце 1980-х годов благотворно сказалось на общей численности птиц^[12]. Другой немаловажный фактор связан с интенсивным гражданским строительством и развитием туризма в основных местах зимовок и отдыха в период миграции, которые привели к существенному ухудшению кормовых качеств биотопов, и в ряде случаев к их исчезновению. Этому также способствовало перераспределение посевных площадей с пшеницы на другие, более доходные, зерновые и энергетические культуры, а также вывод земель из сельскохозяйственного оборота^[11]. Длительное время пролётные казарки значительно страдали от браконьеров, особенно с учётом их большей доверчивости по отношению к присутствию человека в сравнении с гусями и многими утками^[30]. Одно время практиковался отлов казарок для коллекций зоопарков, что также негативно сказалось на численности их популяции^[31][15].

Ряд причин депрессии не связаны с деятельностью человека либо эта связь опосредованная. Сокращение популяции леммингов в прошлые годы сказались на кормовом поведении песцов, компенсировавших их недостаток за счёт птичьих гнёзд, включая гнёзда краснозобых казарок. С большим уроном со стороны четвероногих хищников также совпало глобальное уменьшение численности сапсанов, возле гнёзд которых обычно селятся казарки. В будущем на условия обитания многих северных видов может значительно повлиять глобальное потепление: компьютерное моделирование показывает 67-процентное сокращение площадей тундр к 2070 году^[11].

Помимо Красной книги Международного союза охраны природы, краснозобая казарка охраняется рядом международных соглашений, в частности она включена в Приложение II Конвенции СИТЕС (запрет на торговлю), Приложение II Боннской Конвенции, Приложение II Бернской Конвенции, Европейский Красный список. В Красной книге России казарка имеет статус редкого вида (III категория)^[12]. Часть традиционных гнездовых территорий и мест отдыха находятся в границах природоохранных зон: Таймырского заповедника, федеральных заказников Пуринский, Куноватский, Елизаровский, Белозерский и Маныч-Гудило, ряде заказников местного значения^[12].

Примечания