Glycine

Со́я (лат. Glycine) - Пăрçа йышшисен шутне кĕрекен ӳсентăрансен ăрачĕ. Хĕвелтухăç Азинчен сарăлма пуçланă. Соя тĕсĕсенчен нумайăшĕ - тропиксемпе субтропиксенче анлă сарăлнă нумай çул ӳсекен явăнакан ӳсентăрансем. Анчах соя çинчен аса илсен, ялан тенĕ пекех [[Культура сои|]] (Glycine max (L.) Merr.)^[1] çинчен калаççĕ.

Ыттисем

Пекин супермаркетĕнчи соя калчисем. Хĕрлипе 黃豆 иероглифа палăртнă, чăнах соя каличне палăртса

Соя калчи вырăнне маш калчисем (Vigna radiata, Phaseolus aureus) сутни сайра мар тĕл пулать.

Асăрхавсем

Каçăсем

• Особенности сои
• Генетические секреты сои расшифрованы!
• Вред сои

Вуламалли

• Теплякова, Т. Е. Соя / Т. Е. Теплякова // В сб.: Теоретические основы селекции. Том. III. Генофонд и селекция зерновых бобовых культур (люпин, вика, соя, фасоль) / Под ред.: Б. С. Курловича и С. И. Репьева — С-Пб., ВИР, 1995 — С. 196—217.
• Зеленцов С. В. Современное состояние систематики культурной сои Glycine max (L.) Merrill. / С. В. Зеленцов, А. В. Кочегура/ Масличные Культуры. Науч.-техн. бюллетень ВНИИМК. — вып. 1 (134). — Краснодар. — 2006. — С. 34-48.
• Енкен В. Б. Соя. /В. Б. Енкен / М. Гос. изд-во с.-х. лит-ры. 1959. — 653 с.
• Корсаков Н. И. Соя /Н. И. Корсаков, Ю. П. Мякушко / Л.: ВНИИ растениеводства, 1975. — 160 с.
• Петибская В. С. Соя: качество, использование, производство. / В. С. Петибская, В. Ф. Баранов, А. В. Кочегура, С. В. Зеленцов / М.: Аграрная наука. 2001, — 64 с.
• Сунь Син-дун. Соя. /Син-дун Сунь/ М.: Сельхозгиз. — 1958. — 248 с.
• Hymowitz T. On the domestication of the soybean. /T. Hymowitz/ Economic Botany. — 1970. — Vol. 24. — №. 4. — P. 408—421.
• Palmer R.G. List of the genus Glycine Willd. / R.G. Palmer, T. Hymowitz, R.L. Nelson /New York, 1996. — P. 10-13.
• Krogdahl, A. Soybean proteinase inhibitors and human proteolitic en-zimes. Selective inactivation of inhibitors by treatment with human gastric juice / A. Krogdahl, H. Holm // J. Nutr. — 1981. — Vol. 111. — P. 2045—2051.
• Бенкен, И. И. Антипитательные вещества белковой природы в семенах сои / И. И. Бенкен, Т. Б. Томилина // Науч.-техн. бюлл. / ВИР. — С-Пб., 1985. — Вып. 149. — С. 3-10.

Каçăсем

Сојата (науч. Glycine) е род од фамилијата на бобови растенија. Најпознат негов член е прехранбената соја (Glycine max). Највеќето видови од родот се среќаваат само во Австралија, но прехранбената соја потекнува исклучиво од источна Азија. Неколку вида се протегаат од Австралија до источна Азија (на пр. G. tomentella и G. tabacina).

Разни видови од родот Соја се храна за ларвите на некои видови пеперуги. Забележано е присуството на назабената земјомерка (Ectropis crepuscularia), совицата детелинарка (Anarta trifolii) и подгризувачката совица (Agrotis segetum).

Видови

подрод Glycine^[1]

• Glycine albicans Tindale & Craven
• Glycine aphyonota B.E.Pfeil
• Glycine arenaria Tindale
• Glycine argyrea Tindale
• Glycine canescens F.J.Herm.
• Glycine clandestina J.C.Wendl.
• Glycine curvata Tindale
• Glycine cyrtoloba Tindale
• Glycine falcata Benth.
• Glycine gracei B.E.Pfeil & Craven
• Glycine hirticaulis Tindale & Craven
• Glycine hirticaulis subsp. leptosa B.E.Pfeil
• Glycine lactovirens Tindale & Craven
• Glycine latifolia (Benth.) C.Newell & Hymowitz
• Glycine latrobeana (Meissner) Benth.
• Glycine microphylla (Benth.) Tindale
• Glycine montis-douglas B.E.Pfeil & Craven
• Glycine peratosa B.E.Pfeil & Tindale
• Glycine pescadrensis Hayata
• Glycine pindanica Tindale & Craven
• Glycine pullenii B.E.Pfeil, Tindale & Craven
• Glycine rubiginosa Tindale & B.E.Pfeil
• Glycine stenophita B.E.Pfeil & Tindale
• Glycine syndetika B.E.Pfeil & Craven
• Glycine tabacina (Labill.) Benth.
• Glycine tomentella Hayata

подрод Soja (Moench) F.J. Herm.

• Glycine soja Sieb. & Zucc.
• соја, Glycine max (L.) Merr.

Наводи

Понови таксономски извори:

• Pfeil, B.E., Craven, L.A., Brown, A.H.D., Murray, B.G. and Doyle, J.J. (2006). Three new species of northern Australian Glycine (Fabaceae, Phaseolae), G. gracei, G. montis-douglas and G. syndetika. Australian Systematic Botany, 19, 245-258.
• Pfeil, B.E. and Craven, L.A. (2002). New taxa in Glycine (Fabaceae: Phaseoleae) from north-western Australia. Australian Systematic Botany, 15, 565-573.
• Pfeil, B.E., Tindale, M.D. and Craven, L.A. (2001). A review of the Glycine clandestina species complex (Fabaceae, Phaseoleae) reveals two new species. Australian Systematic Botany, 14, 891-900.
• Pfeil, B.E. and Tindale, M.D. (2001). Glycine. in Flora of NSW, revised edition. Vol. 2, ed. G. Harden. Sydney, NSW University Press.
• Doyle, J.J., Doyle, J.L., Brown, A.H.D. and Pfeil, B.E. (2000). Confirmation of shared and divergent genomes in the Glycine tabacina polyploid complex (Leguminosae) using histone H3-D sequences. Systematic Botany, 25, 437-448.
• Tindale M.D. and Craven L.A. (1993) Glycine pindanica (Fabaceae: Phaseolae), a new species from west Kimberley, Western Australia. Australian Systematic Botany 6, 371-376.
• Tindale M.D. and Craven L.A. (1988) Three new species of Glycine (Fabaceae: Phaseolae) from North-western Australia, with notes on amphicarpy in the genus. Australian Systematic Botany 1, 399–410.
• Tindale, M.D. (1986) Taxonomic notes on three Australian and Norfolk Island species of Glycine Willd. (Fabaceae: Phaseolae) including the choice of a neotype for G. clandestina Wendl. Brunonia 9: 179-191.
• Tindale, M.D. (1984) Two new eastern Australian species of Glycine Willd. (Fabaceae). Brunonia 7: 207-213.
• Newell, C.A. and Hymowitz, T. (1980). A taxonomic revision on the genus Glycine subgenus Glycine (Leguminosae). Brittonia 32:63-69.
• Hermann, F.J. (1962). A revision of the genus Glycine and its immediate allies, Tech. Bull. U.S.D.A. 1268.

Постари таксономски извори:

• Hayata, Ic. Pl. Formos. 9: 29 (1920)
• G.Bentham, Glycine, Fl. Austral. 2: 242–245 (1864)

მუხუდო

მუხუდო (Glycine) — ტყალამი ჩანარეფიშ გვარი პოპოქიშობურეფიშ ფანიაშე. აკმოდირთუ მუზმარენ ვითარ გვარობაშე. ფართასიე გოფაჩილი კულტურული მუხუდო, ნამუშ შურობუმუთ ჩინეთი რე. ირთუ ოთხ თუდონგვარობათ: კორეული, მანჯურიული, ჩინური დო ინდური. ართწანამი სოიაშ სიმაღალა 0,2-2 მეტრიშახ ოჭირინუანს. პოპოქი ღილე ვარა რუმე უჩა რე, დინოხოლე რე 2-3 (ვარა 1-4) ღილე ფერიშ კაკალი. სინთეში დო ტენიშ მაჸოროფუ რე. ჯგირო ირდუ შხვადოშხვა ტიპიშ ნერჩის ( მჟავე, ონტყოლაშეამი დო ბიცობი ნერჩეფიშ მეტი). სოია ტექნიკური, ოჩმალი დო სიდერალური კულტურა რე. კაკალს 24-45% ცილა რე, 20-32% - ნოშქერწყარეფი, 13-37% ცხიმი. იკათუანს D, B, E დო შხვა ვიტამინეფს. საქორთუოს გოფაჩილ ჯიშეფშე შანულამი რე იმერული, გურული, ჭიათურაშ, მოწინავე-7, კოლხიდა-4, ადრეულა-6, სანაკიშ და შხვა.