Колпаковский чекилдеги (Iridodictyum kolpakowskianum, Regel), (Rodionenko (Iris kolpakowskiana Regel)) - Эрте жаздагы көп жылдык өсүмдүк. Пияз түбү жумуртка сымал, калыңдыгы 1- 1,5 см, торчодой-булаланган ачык-күрөң кабыкчалуу. Сабагынын бийиктиги 8-20 см, бир гүлдүү, жалбыраксыз. Сабак түбүндөгү жалбырактары үчтөн турат, тегинен жалпы чел кабыктай жалбырак кучагы менен курчалган. Гүлү сыя, узундугу 4-6 см. Гүл коргонунун сырткы жалбыракчалары ачык-сыя, ийрилген, ак темгилдүү, ичкилери болсо тескери ланцеттей. Гүл таажысы сары. Мөмөсү – көп уруктуу, үч уялуу, кырдуу кутуча, үч бөлүктүү болуп ачылат.
Март-апрелде гүлдөйт. Май-июнда урук байлайт. Уругунан көбөйөт.
Түндүк жана Батыш Тянңшанң (Чыгыш Өзбекстан, Түштүк Казакстан, Түндүк Кыргызстан). Кыргызстанда – Талас жана Кыргыз тоо кыркаларынын этеги; Фергана тоо кыркасында кездешери тактоону талап кылат.
Тоо этектеринин жана төмөнкү алкактардын лесс шагыл-таштуу беттериндеги майда топурактуу жерлер. Ксеромезоморфтуу эфемероид.
Чектелген. Айыл-кыштактарда жана эс алуу жайлардын тегерегиндеги аймактарда өсүү аянттары өтө кыскарган.
Массалык түрдө калк гүлүн үзүп, пияз түбүн казып алып жоготууда.
Өстүрүүгө өтө ылайыктуу. Бишкекте апрелдин биринчи жарымында гүлдөйт.
Казак ССРинин Кызыл китебине (1981), Кыргыз ССРинин Кызыл китебине (1985) киргизилген.
Сан өлчөмүн аныктоо. Жайыттарды туура пайдалануу, түр кеңири тараган жерлерде ботаникалык заказниктерди уюштуруу керек. Гүлүн жыйноого жана сатууга таптакыр тыюу салуу.
VU. Ареалы жана саны кыскарып жаткан түр. Эрте гүлдөөчү, гүлзарларда жана дем алуучу бактарда отургузууга ылайыктуу, сугатты талап кылбагандыктан көңүл бурууга татыктуу түр.
Колпаковский чекилдеги (Iridodictyum kolpakowskianum, Regel), (Rodionenko (Iris kolpakowskiana Regel)) - Эрте жаздагы көп жылдык өсүмдүк. Пияз түбү жумуртка сымал, калыңдыгы 1- 1,5 см, торчодой-булаланган ачык-күрөң кабыкчалуу. Сабагынын бийиктиги 8-20 см, бир гүлдүү, жалбыраксыз. Сабак түбүндөгү жалбырактары үчтөн турат, тегинен жалпы чел кабыктай жалбырак кучагы менен курчалган. Гүлү сыя, узундугу 4-6 см. Гүл коргонунун сырткы жалбыракчалары ачык-сыя, ийрилген, ак темгилдүү, ичкилери болсо тескери ланцеттей. Гүл таажысы сары. Мөмөсү – көп уруктуу, үч уялуу, кырдуу кутуча, үч бөлүктүү болуп ачылат.
Iris kolpakowskiana, or Kolpakowski's iris,[2] is a plant species in the genus Iris, it is classified in the subgenus Hermodactyloides and section Monolepsis. It is a bulbous perennial from Asia.
It has a bulb covered with a densely reticulate fibrous tunics.[3]
It has 3–4 leaves,[3] which are similar to many irises of the genus Scorpiris, although it has only a few leaves at flowering time.[4]
They are 3.5–11 cm (1.4–4.3 in) long,[3] and can increase up to 30 cm (12 in) later after flowering.[4] They are 0.2 cm wide and ribbed on the underside.[3]
It has a very short stem, green spathes (leaves of the flower bud) and perianth tube 5–9 cm (2.0–3.5 in) long.[3]
It blooms in late winter,[5] between March,[6] and April.[3]
The flowers are bi-tone (2 coloured),[7] they come in purple shades, from reddish-violet,[7] lilac-violet,[3][8] pale lilac to pale purple.[5]
Like other irises, it has 2 pairs of petals, 3 large sepals (outer petals), known as the 'falls' and 3 inner, smaller petals (or tepals), known as the 'standards'.[9]: 17 The falls are lanceolate shaped, 3.5–4 cm (1.4–1.6 in) long.[3] They are dark violet, purple,[3] or dark reddish purple,[5] with a yellow,[3] or yellow orange ridge.[5][7] The standards are obovate or oblanceolate shaped and 3.5–5 cm (1.4–2.0 in) long.[3]
It has stamens with filaments that are 0.5–0.9 cm long.[3]
After the iris has flowered, it produces a cylindrical with a short beak seed capsule.[3]
As most irises are diploid, having two sets of chromosomes, this can be used to identify hybrids and classification of groupings.[9]: 18 It was counted as 2n=20.[7][3]
It is pronounced as (Iris) EYE-ris (kolpakowskiana) kol-pa-kow-skee-AY-nuh.[2] It is sometimes known as 'Kolpakowski's Iris'.[2]
It is sometimes mis-spelt as Iris kolpakowskyana. It was named after the first Russian military Governor of Semirechye Oblast in modern Kazakhstan Gerasim Alexeevich Kolpakovsky.[10][11][12] See also Sun Tulip or Kolpakowski Tulip.[13]
The iris was first described by Eduard August von Regel in the Botanical Magazine No.6489 in 1880.[5][14]
Iris kolpakowskiana is now an accepted name by the RHS,[15] and was verified by United States Department of Agriculture and the Agricultural Research Service on 2 October 2014.[16]
It is native to temperate Asia.[16]
It is found in the Tien Shan Mountains, Turkestan.[3][6][7] It is also found in Kazakhstan, Uzbekistan,[16] and Kyrgyzstan.[17]
It grows on the hillsides,[18] and open grassy slopes,[3] in wet sticky clay that dries out in summer.[19]
It is normally found at 800–3,000 m (2,600–9,800 ft) above sea level,[18] near the melting snowline.[3]
It was on the 1997 IUCN Red List of Threatened Plants.[20]
Botanical illustration Iris kolpakowskiana, or Kolpakowski's iris, is a plant species in the genus Iris, it is classified in the subgenus Hermodactyloides and section Monolepsis. It is a bulbous perennial from Asia.
Iris kolpakowskiana[1] är en irisväxtart som beskrevs av Eduard von Regel. Iris kolpakowskiana ingår i irissläktet som ingår i familjen irisväxter.[2][3] Inga underarter finns listade i Catalogue of Life.[2]
Artens utbredningsområde är i Centralasien.[2]
Wikimedia Commons har media som rör Iris kolpakowskiana.
Wikispecies har information om Iris kolpakowskiana.
Iris kolpakowskiana är en irisväxtart som beskrevs av Eduard von Regel. Iris kolpakowskiana ingår i irissläktet som ingår i familjen irisväxter. Inga underarter finns listade i Catalogue of Life.
Artens utbredningsområde är i Centralasien.
Iris kolpakowskiana là một loài thực vật có hoa trong họ Diên vĩ. Loài này được Regel miêu tả khoa học đầu tiên năm 1877.[1]
Iris kolpakowskiana là một loài thực vật có hoa trong họ Diên vĩ. Loài này được Regel miêu tả khoa học đầu tiên năm 1877.
