Broadleaf Woodsorrel

Planhigyn blodeuol collddail yw Suran ruddgoch yr ardd sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Oxalidaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Oxalis latifolia a'r enw Saesneg yw Garden pink-sorrel.^[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Suran Ruddgoch yr Ardd.

Gellir adnabod y planhigyn hwn oherwydd ei ddeilen hollt, sy'n agor yn ystod y dydd ac yn cau dros nos.

Gweler hefyd

• Geiriadur rhywogaethau Gwefan Llên Natur

Cyfeiriadau

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Suran ruddgoch yr ardd

Uqa-uqa,^[1] ch’ullku-ch’ulku^[1] icha ch’ullku chaylla^[1] (Oxalis latifolia) nisqaqa huk allpapi puquq k'ita quram, ch'ullkum.

Pukyukuna

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} Jeffery W. Bentley, Silvio Nina & Salomón Pérez (2001): Ethnobotany of Weeds in Cochabamba. (en) (es).

Hawa t'inkikuna

• Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Uqa-uqa.

• Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Uqa-uqa

Oxalis latifolia is a species of flowering plant in the woodsorrel family known by the common names garden pink-sorrel^[1] and broadleaf woodsorrel.^[2] It is native to Mexico and parts of Central and South America.

Description

Leaf detail

This is a perennial herb growing from a system of small bulbs and spreading via stolons. There is no stem. The leaves arise on long petioles from ground level, each made up of three widely heart-shaped leaflets about 4.5 centimeters wide.

The inflorescence is an array of several flowers, each with five pink petals (some varieties have white flowers).

Invasive species

It is known on most other continents as an introduced species and a noxious weed and invasive species, as it infests many types of agricultural crops.

In south-eastern Australia, it is found in gardens, on roadsides, disturbed sites and is most likely a garden escape.^[3] It is spread by conveyance of soils containing the plant’s bulbils, as well as by runoffs, ants, and by larger animals like dogs and birds.^[4]

Gallery

• 

  Pink flowers

• 
• 

  Roadside in India

• 

  Flower detail in Como, New South Wales

• 

  White flower variety

References

Oxalis latifolia, una maleza invasiva, introducida de América Central

Oxalis latifolia es una especie de fanerógama perteneciente a la familia Oxalidaceae conocida por el nombre común de jardín de acedera rosada,^[1]​ acedera y acedera de hojas anchas. Es nativa de México y partes de América Central y del sur.

Descripción

Es una hierba perenne que crece a partir de un sistema de pequeños bulbos y se propaga a través de estolones. No hay vástago. Las hojas surgen en largos pecíolos desde el nivel del suelo, cada uno compuesto por tres hojuelas con forma de corazón de aproximadamente 4,5 cm de ancho. La inflorescencia es un conjunto de varias flores, cada una con cinco pétalos rosados.

Especie Invasiva

Es conocido en la mayoría de los otros continentes como una especie introducida, una maleza nociva e invasora, ya que infesta muchos tipos de cultivos agrícolas.

Referencias

Barrabas-belarra (Oxalis latifolia) oxalidazeoen familiako espezie bat da, Mexikon, Ertamerikan eta Hego Amerikako eskualde batzuetan jatorria duena. Mingotsaren motakoa^[1], lore arrosak ditu.

Izena

Antzeko landareak daudenez, nahiz eta izatez landare ezberdinak izan, Euskalkien arabera izen ezberdinak ditu: Iruorri mingotsa, basoetako mingotsa, mingotsa eta egun, hirustari eskualde askotan batik bat barrabas-belarra deitzen zaio.

Bizkaian Lekeitio-belarra moduan ezagutzen da eta Lekeition aldiz, Txomin-belarra bezala ezagutzen da.^[2]

Ospe txarra

Nekazariet eta herrietako jendeek Barrabas-belarra belar txartzat du soro eta ortuetan. kalte latzena, hazitegi eta muintegietan eragiten du. Lurpeko erreboilatxoetatik egun gutxi batzuetan zabaldutako hiru-orri edo hirustek berehala itzalpean hartzen bai dituzte landaretxoak. Haziak emateko antzu, erreboilatxo horiek erruz ugaltzen ditu eta nolanahi zabaltzen dira edonon. Teknologia du bere alde: rotabatorrak, goldetu ondoren lurra txikitu, harrotu eta berdintzen duen makinak isilpean zabaltzen ditu eta lur sail osoan barreiatzeaz gain baita hurrengoan sartuko denera eraman ere.^[3]

Alde ona

Bere alde ditu lorategietaraino eramateko adinako dotorezia eta izena ematen dion mingostasunaren iturria, azido oxalikoa, grekoz garratz, min, bixi... adierazten duen oxysetik datorrena.

Erreferentziak

Oxalis latifolia, l'Oxalis à larges feuilles, est une plante herbacée du genre des Oxalis de la famille des Oxalidacées.

Synonymes

• Acetosella violacea (L.) Kuntze subsp. latifolia (Kunth) Kuntze
• Acetosella violacea latifolia
• Ionoxalis latifolia (Kunth) Rose

Liste des sous-espèces

Selon Catalogue of Life (22 août 2016)^[2] :

• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. galeottii
• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. latifolia
• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. schraderiana
• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. vespertilionis

Selon The Plant List (22 août 2016)^[1] :

• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. schraderiana (Kunth) Lourteig

Selon Tropicos (22 août 2016)^[3] (Attention liste brute contenant possiblement des synonymes) :

• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. galeottii (Turcz.) Lourteig
• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. latifolia
• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. schraderiana (Kunth) Lourteig
• sous-espèce Oxalis latifolia subsp. vespertilionis (Zucc.) Lourteig

Notes et références

Oxalis latifolia é uma espécie de planta com flor pertencente à família Oxalidaceae.

A autoridade científica da espécie é Kunth, tendo sido publicada em Nova Genera et Species Plantarum (quarto ed.) 5: pl. 467. 1821.

Portugal

Trata-se de uma espécie presente no território português, nomeadamente em Portugal Continental, no Arquipélago dos Açores e no Arquipélago da Madeira.

Em termos de naturalidade é introduzida nas três regiões atrás referidas.

Protecção

Não se encontra protegida por legislação portuguesa ou da Comunidade Europeia.

Referências

• Oxalis latifolia^{[ligação inativa]} - Checklist da Flora de Portugal (Continental, Açores e Madeira) - Sociedade Lusitana de Fitossociologia
• Checklist da Flora do Arquipélago da Madeira (Madeira, Porto Santo, Desertas e Selvagens) - Grupo de Botânica da Madeira
• Oxalis latifolia - Portal da Biodiversidade dos Açores
• Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. 3 de outubro de 2014 http://www.tropicos.org/Name/23700027>
• Oxalis latifolia - The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org/ (consultado em 3 de outubro de 2014).
• Oxalis latifolia - International Plant Names Index
• Castroviejo, S. (coord. gen.). 1986-2012. Flora iberica 1-8, 10-15, 17-18, 21. Real Jardín Botánico, CSIC, Madrid.

Oxalis latifolia là một loài thực vật có hoa trong họ Chua me đất. Loài này được Kunth mô tả khoa học đầu tiên năm 1822.^[1]

Hình ảnh

Chú thích

Liên kết ngoài

• Phương tiện liên quan tới Oxalis latifolia tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Oxalis latifolia tại Wikispecies
• Vườn thực vật hoàng gia Kew; Đại học Harvard; Australian Plant Name Index (biên tập). “Oxalis latifolia”. International Plant Names Index. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2013.