Multimedia w Wikimedia Commons Ukwap dwupienny, kocanka czerwona (Antennaria dioica (L.) Gaertn.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Rośnie w całej Europie, na dużej części Azji i w Ameryce Północnej (na Alasce)[2]. W wielu krajach jest uprawiana. W Polsce rośnie na terenie całego kraju[3].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina owzniesionych łodygach, wysokości do 20 cm. Wytwarza płożące się rozłogi.
- Liście
- Dolne łopatkowate, górne równowąskie. Na górnej stronie są ciemnozielone, na dolnej srebrzystobiałe, pokryte kutnerem.
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczkach. Koszyczki kwiatowe zebrane na szczycie pędu. Mają barwne i połyskujące listki okrywy koloru czerwono-różowego lub srebrzystobiałego. Ukwap dwupienny jest wyjątkiem w rodzinie astrowatych, gdyż występuje u niego dwupienność; kwiaty męskie i żeńskie występują na innych roślinach. Koszyczki z kwiatami żeńskimi są większe.
Biologia i ekologia
Bylina, chamefit. W Polsce występuje na suchych stanowiskach (lasy sosnowe, piaszczyste łąki i nieużytki), wrzosowiska. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Nardo-Callunetea[4]. Okres kwitnienia przypada na miesiące maj-czerwiec. Liczba chromosomów 2n = 28[5].
Zastosowanie
- Uprawiana jest jako roślina ozdobna. Nadaje się na rabaty kwiatowe i do ogrodów skalnych. Może być też rośliną okrywową. Wysuszone kwiatostany używane są do suchych bukietów.
- Jest też rośliną leczniczą – koszyczki kwiatowe używane są przy leczeniu chorób wątroby.
Odmiany
Oprócz typowej formy uprawiane są również odmiany ozdobne, np:
- 'Rosea' o głęboko różowych koszyczkach kwiatowych
- 'Australis' o srebrzystoszarych łodygach i białych kwiatach
Uprawa
Roślina jest w pełni mrozoodporna (strefy mrozoodporności 5-9), może rosnąć w pełnym słońcu lub w półcieniu. Wymaga wilgotnej i przepuszczalnej gleby. Rozmnaża się przez nasiona lub podział.
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[6].
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
-
↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
-
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
-
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
-
↑ Antennaria dioica na Flora of China [dostęp 2014-01-17].
-
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Bibliografia
- Rośliny użytkowe, Wiedza Powszechna, W-wa, 1966
- Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
