Zımbırtikan (lat. Eryngium)[1] — çətirkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.[2]
Синеголовник кавказский (С. биберштейна) - Caucasian eryngo (Bieberstein eryngo) [3]
Hündürlüyü 30-50 sm olan göyümtül rəngli çoxillik ot bitkisidir. Tikanlıdır, kökü yoğun, gövdəsi budaqlıdır. Kökyanı yarpaqlar uzun saplaq üstündə olmaqla azacıq dərivaridir, tez solurlar. Gövdə yarpaqları dərivarı, oturaq, bölüklü və ya yarılmış, dişdişli tikanlıdır. Başcıqları 7-12 mm kürəvarıdir. Başcıq özündən 2-3 dəfə uzun, 4-6 xəttvari-lansetvari, tikanlı yarpaqa bükülmüşdür. Meyvəsi 5 mm, tinli, iti lansetvari pulcuqlarla örtülmüşdür. İyun-iyul aylarında çiçəkləyir, avqust-sentyabr aylarında meyvə verir.[3]
Qafqaz zımbırtikanı kserofil coğrafi tipinin önasiya sinfinin iran-turan qrupuna aiddir. İran, Əfqanıstan, Orta Asiya və Qafqazda yayılmışdır. Qafqaz zımbırtikanı Naxçıvandan başqa Azərbaycanın bütün rayonlarında aşağı dağ qurşağından orta dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 1800 m qədər) bitir.
Kserofitdir, dağ-bozqır bitkilik tipində rast gəlir. Quru qumsal və qilli yamaclarda çox vaxt edifikator rolunu oynayır və tünd-göy rəngdə ləkələr əmələ gətirir.
Flavonoid, steroid, efir və piyli yağlarla zəngindir.
Hind, İran və xalq təbabətində geniş tətbiq edilir. Dəri, babasil, skrofulyoz, anemiya və astsit xəstəliklərində istifadə olunur. Diuretik və tonusqaldırıcı təsirə malikdir.
Müalıcə məqsədi ilə bitkinin yerüstü hissəsi və kökü istifadə edilir. İstifadə formaları dəmləmə və cövhər formasındadır.
Cavan yarpaqlar İranda tərəvəz kimi istifadə olunur. Əhali arasında zımbırtikan “pis gözdən” qoruyan vasitə hesab edilir.
Zımbırtikan (lat. Eryngium) — çətirkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Синеголовник кавказский (С. биберштейна) - Caucasian eryngo (Bieberstein eryngo)
