Przytulia właściwa[2] (Galium verum L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny marzanowatych. Znany też jako przytulia żółta[3]. Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie, Azji i Afryce Północnej[4]. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich.
Morfologia
-
Łodyga
- Wzniesiona lub pokładająca się, o wysokości do 1 m, niemal obła, krótko owłosiona. Roślina pod ziemią posiada trwałe kłącze wytwarzające rozłogi.
- Liście
-
Ulistnienie okółkowe, w okółku 8-12 liści. Liście o szerokości 1-2 mm, ostro zakończone, równowąskie lub lancetowate, przeważnie podwinięte. Mają jeden tylko nerw główny, są całobrzegie, jaśniejsze i kutnerowate na spodniej stronie.
- Kwiaty
- Zebrane w wydłużone i gęsto owłosione kwiatostany wyrastające po dwa z okółków liści. Kwiaty promieniste, małe, pachnące miodem, na szypułkach o długości 3-4 mm, poziomo odstających. Korona zrosłopłatkowa o średnicy 2-3 mm, krótkiej rurce, złożona z 4 żółtych płatków. Wewnątrz niej 4 przyrośnięte do niej pręciki i 1 słupek z dolną zalążnią i dwoma szyjkami o główkowatych znamionach. Roślina miododajna, nektar znajduje się na dnie kwiatowym.
- Owoc
-
Rozłupnia rozpadająca się na dwa nagie i gładkie orzeszki.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedprątne, kwitną od lipca do września, zapylane są przez drobne muchówki. Siedlisko: suche łąki, miedze, zarośla. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Trifolio-Geranietea[5]. Jest jedną z roślin żywicielskich gąsienic motyla zmrocznika pazika i wielu gatunków zawisaków.
Zastosowanie
Dawniej stosowana wymiennie zamiast podpuszczki przy produkcji serów podpuszczkowych[6]. Obecnie wciąż wykorzystywana przy wyrobie angielskiego sera Gloucester.
Zmienność
Tworzy mieszańce z przytulią białą, p. leśną i p. siną[7].
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-05-27].
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
-
↑ Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 427. ISBN 83-01-00129-1.
-
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
-
↑ Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4
-
↑ Moszyński Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. t. I, 1929-1939 ISBN 978-83-61889-12-0
-
↑ Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8
Bibliografia
- D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
