Multimedia w Wikimedia Commons Modrzew europejski (Larix decidua Mill.) – gatunek drzewa iglastego należący do rodziny sosnowatych. Pierwotnym miejscem jego występowania były góry środkowej Europy (Alpy, Karpaty), ale został rozpowszechniony na innych terenach w wyniku nasadzeń. W Polsce na naturalnych siedliskach rośnie tylko w Tatrach. Poza tym jest sadzony powszechnie na terenie całego kraju.
Morfologia
Szyszeczkowate kwiaty żeńskie
- Pokrój
- Duże drzewo iglaste o koronie luźnej, regularnie stożkowatej. Górne gałęzie są poziome, niższe coraz bardziej zwisające. Rośnie szybko, żyje do 600 lat z zaznaczeniem iż po okresie 100 lat zaczyna próchnieć. Na drzewach rosnących w zwarciu usychają dolne gałęzie do znacznej nieraz wysokości.
- Pień
- Pojedynczy, prosty lub lekko zakrzywiony, osiąga wysokość do 45 m (wyjątkowo ponad 53 metry[2]) i średnicę do 120 cm. U młodych drzew kora gładka, zielonobrązowa, na starszych ciemnobrązowa, głęboko spękana, łuskowata i złuszczająca się. Osiąga grubość do 10 cm i zawiera sporo żywicy. Gałęzie dolne nieco zwisające, górne prostopadłe do pnia.
- Liście
- Igły są jasnozielone, delikatne, niekłujące, na krótkopędach wyrastają pęczkami po 20–40 sztuk, zaś na długopędach pojedynczo, skrętolegle.
- Kwiaty
-
Roślina jednopienna. Purpurowoczerwone, potem zieleniejące kwiaty żeńskie wyrastają na ulistnionych krótkopędach, okrągłe i jasnożółte kwiaty męskie na kilkuletnich krótkopędach. Są wiatropylne. Rozwijają się wczesną wiosną, równocześnie ze szpilkami.
- Szyszki
- Ma owalny kształt, dojrzała ma długość do 5 cm, szerokość do 3 cm. Młode szyszki są zielone, dojrzałe są zwisające, jasnobrunatne z łuską na brzegach. Po wysianiu nasion opadają. Nasiona mają szarobrązowy kolor, jajowaty kształt z ostrym końcem i są świdrowato skręcone.
- Korzeń
- Dobrze rozwinięty. Ma zarówno głęboki korzeń główny, jak i silnie rozwinięte korzenie boczne.
Biologia i ekologia
Zrzuca liście na zimę. Jesienią, przed opadnięciem, przebarwiają się na żółto. Naturalne siedliska w Tatrach ma w reglu dolnym. Jest rośliną światłolubną, wrażliwą na suszę. Dorosłe drzewa są odporne na silne mrozy, młode sadzonki mogą wiosną przemarzać. Dostosowany do klimatu kontynentalnego gór środkowej Europy, o mroźnych zimach. W Europie rośnie w wysokich partiach gór do 2500 m n.p.m., sięgając górnej granicy lasu (w Tatrach dużo niżej). W niższych partiach tworzy często lasy iglaste wraz ze świerkiem i sosną.
- Drewno
- Ma strukturę prostowłóknistą, z wyraźnie rozgraniczoną twardzielą i bielem. Twardziel ma czerwonobrunatny kolor, ciemnieje na słońcu, biel o grubości 1–3 cm jest żółtawobiały. Drewno żywiczne, zawiera dużo sęków, jest lekkie i elastyczne, trwałe, nawet w wodzie.
Zastosowanie
Zmienność
Larix decidua Mill. f.
rubra Beck.
Modrzew europejski jest rośliną bardzo zmienną, posiada dużą ilość naturalnych form, które można odróżnić na podstawie kwiatów żeńskich. Istnieją formy :
- modrzew europejski białokwiatowy (Larix decidua Miller f. alba Carriere),
- modrzew europejski o dużych szyszkach (Larix decidua Mill. f. macrocarpa Coaz),
- modrzew europejski o małych szyszkach (Larix decidua Mill. f. microcarpa Coaz),
- modrzew europejski różowy (Larix decidua Mill. f. rosiflora Szafer),
- modrzew europejski czerwony (Larix decidua Mill. f. rubra Beck.),
- modrzew europejski żółty (Larix decidua Mill. f. sulphurea Fig.),
- modrzew europejski typowy (Larix decidua Mill. f. typica Szafer),
- modrzew europejski zielony (Larix decidua Mill. f. viridiflora Szafer),
- modrzew europejski zwisły (Larix decidua Mill. f. pendula Lawson),
- modrzew europejski kolumnowy (Larix decidua Mill. f. fastigiata Lawson).
Wyselekcjonowano szereg odmian ogrodowych modrzewia europejskiego, niektóre z nich dobrze nadają się na żywopłoty.
- 'Kórnik' – wyhodowana w Polsce przez Tomasza Bojarczuka w 1967 r.
- 'Repens' – wyhodowana w Anglii ok. 1825 r.
Ciekawostki
- Najstarszy modrzew europejski w Polsce rośnie w Jabłonnie w woj. mazowieckim. Ma wysokość 29 m, 118 cm średnicy (2005 r.).
- Dawniej wierzono, że w pniu modrzewia przebywają i straszą jękami dusze ludzi zmarłych w nienaturalny sposób.
Przypisy
Rodzime drzewa i krzewy Polski na podstawie Krytycznej listy roślin naczyniowych Polski (Mirek i in. 2002)Nagonasienne Drzewa i krzewy
Okrytonasienne Krzewy i pnącza
Drzewa