Nepenthes is a genus of tropical pitcher plants, ranging from Southeast Asia, its center of diversity, westward into the Seychelles and eastern Madagascar and south to Australia. Nepenthes is the most diverse group of carnivorous plants to have evolved sophisticated pitcher traps and the only genus in the family Nepenthaceae. As in other carnivorous plants, the adaptive value of carnivory is thought to lie in the acquisition of nitrogen in nitrogen-poor environments.
Pitchers grow on tendrils extending from the midribs of leaves and trap prey passively, collecting pools of water into which prey are lured (with bright colors and nectar secreted on the pitcher rim), drowned, and digested with no energetic active movement on the part of the plant. In some species a single plant may grow some pitchers that lie recumbent on the substrate and others that hang suspended in mid-air; this results in leaf dimorphism, in which ground pitchers are different in shape, size, and appearance from aerial pitchers. Though most prey are small nectarivorous insects, the largest Nepenthes species may produce pitchers capable of trapping small vertebrates such as lizards, rodents, and birds. A few species have evolved modifications of the prototypical pitcher morphology and behavior to collect leaf litter (N. ampullaria) or vertebrate droppings (N. lorii, N. rajah, N. macrophylla, and N. rafflesiana).
Phytotelmata, the pools collected in Nepenthes pitchers, provide unique habitats that can support not only opportunistic species but entire faunal communities. These unusual and specialized communities are analogous to the phytotelmata collected by tree holes and New World bromeliads. Not surprisingly, Nepenthes species potentially form many mutualistic and commensalistic interactions with animals in their native ranges. The small organisms associated with Nepenthes traps are known as nepenthephiles, and may consist of both opportunistic and specialized inhabitants; the nature of their relationships with other nepenthephiles and with the plant, and the costs and benefits for all participants is often unclear. The water itself contains a community of protozoa, invertebrates, and even tadpoles that feed on excess prey, undigested prey remains, or each other, and may aid the plant in digestion.
The small mutualistic ant Camponotus (Colobopsis) schmitzi lives in the hollowed-out leaf tendrils of N. calcarata, enhancing the plant's capture ability by protecting developing traps from herbivores, maintaining the slippery interior of the pitchers, and even swimming into the pools to subdue large prey. In exchange, the ants are provided with living space, prey, and nectar. Coprophagous (dung-eating) species lure small arboreal mammals with copious nectar or shelter; while feeding or roosting, the animals defecate or urinate into the pitcher. Small frogs, land crabs, and spiders may also take advantage of the insects and shelter afforded by the pitcher. Some Nepenthes species are known as 'monkey cups' because monkeys are known to drink the water in the pitchers.
Human interest in Nepenthes ranges from the utilitarian to the aesthetic. Its unique carnivorous habit and unusual and varied forms made the genus an object of fascination by early naturalists and a fashionable but difficult plant to rear in captivity, and the culture and study of Nepenthes by an active community of enthusiasts continues. The highly slippery wax surfaces of the pitcher interior have also inspired modern attempts at engineering similar materials. Today many species, some of which are already scarce and occur only in a few localities, are threatened with extinction due to habitat loss and deterioration.
Nepentes (lat. Nepenthes) - nepenteskimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
İndoneziya meşələrində yaşayan Nepenthes alata adlı küpə otu bitkisi ətrafında gəzişən böcəklər üçün maraq doğuran, amma təhlükəli bir kəşf qaynağıdır. Bitki küpənin ağzına qoyulan böcəkləri sürüşkən toxuması sayəsində birbaşa mədəsinə endirə bilir. New Phytologist jurnalında nəşr olunan tədqiqatlarında Laurence Gaume və heyyəti bitkinin böcək tutma qabiliyyətini sınaqdan keçiriblər (New Phytologist (156, 479–489; 2002).Tədqiqatçılar bu tədqiqatlarında uçma qabiliyyəti olmayan meyvə ağcaqanadı və qarışqaları istifadə etiblər. Bu iki canlı adi halda səthlərə çox güclü şəkildə yapışdıqları halda bitkinin daxili divarında yapışmağı bacara bilməyiblər. Böcəklər dərhal sürüşərək aşağı, bitkinin həzm şirəsinin olduğu hissəyə düşərək bitkiyə qida oldular. Bitkinin səthini elektron mikroskopu altında tədqiq edən alimlər daxili divarların balmumuna bənzər maddəylə örtülü olduğunu kəşf etdilər. Adi halda ən hamar səthlərə belə asanlıqla yapışa bilən ağcaqanadların bu balmumuna yapışa bilməməsinin sirrinin isə mumun kövrəkliyində gizli olduğunu aşkar etdilər. Meyvə ağcaqanadı və ya qarışqa möhkəm səth kimi görünən balmumu ilə örtülü divara qonduqları anda ayaqlarının altındakı bölgə mikroskopik zərrəciklər şəklində tökülür və beləcə ayağın səthlə təmasını kəsirdi. Küpə otu bitkisinin ona yaxınlaşan canlıları ustalıqla tuta bilməsi və bunları tutmaq üçün sahib olduğu möhtəşəm dizaynın bir yaradıcısı olduğunu sübut edir.
Nepentes (lat. Nepenthes) - nepenteskimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
İndoneziya meşələrində yaşayan Nepenthes alata adlı küpə otu bitkisi ətrafında gəzişən böcəklər üçün maraq doğuran, amma təhlükəli bir kəşf qaynağıdır. Bitki küpənin ağzına qoyulan böcəkləri sürüşkən toxuması sayəsində birbaşa mədəsinə endirə bilir. New Phytologist jurnalında nəşr olunan tədqiqatlarında Laurence Gaume və heyyəti bitkinin böcək tutma qabiliyyətini sınaqdan keçiriblər (New Phytologist (156, 479–489; 2002).Tədqiqatçılar bu tədqiqatlarında uçma qabiliyyəti olmayan meyvə ağcaqanadı və qarışqaları istifadə etiblər. Bu iki canlı adi halda səthlərə çox güclü şəkildə yapışdıqları halda bitkinin daxili divarında yapışmağı bacara bilməyiblər. Böcəklər dərhal sürüşərək aşağı, bitkinin həzm şirəsinin olduğu hissəyə düşərək bitkiyə qida oldular. Bitkinin səthini elektron mikroskopu altında tədqiq edən alimlər daxili divarların balmumuna bənzər maddəylə örtülü olduğunu kəşf etdilər. Adi halda ən hamar səthlərə belə asanlıqla yapışa bilən ağcaqanadların bu balmumuna yapışa bilməməsinin sirrinin isə mumun kövrəkliyində gizli olduğunu aşkar etdilər. Meyvə ağcaqanadı və ya qarışqa möhkəm səth kimi görünən balmumu ilə örtülü divara qonduqları anda ayaqlarının altındakı bölgə mikroskopik zərrəciklər şəklində tökülür və beləcə ayağın səthlə təmasını kəsirdi. Küpə otu bitkisinin ona yaxınlaşan canlıları ustalıqla tuta bilməsi və bunları tutmaq üçün sahib olduğu möhtəşəm dizaynın bir yaradıcısı olduğunu sübut edir.
Nepenthes és un gènere de plantes amb flor de l'ordre de les cariofil·lals. La família Nepenthaceae té un sol gènere: Nepenthes.
El gènere Nepenthes inclou plantes tropicals del subcontinent indi, Madagascar, Àsia del sud-est i Insulíndia.
Són plantes carnívores caracteritzades per una trampa en forma de recipient on s'acumula un líquid viscoelàstic, sovint barrejat amb aigua de pluja, que atrapa les preses per ofegament. En aquest recipient sovint acull una fauna específica que s'alimenta dels animals atrapats.Recentment, s'ha descobert que l'espècie N. ampullaria manté una relació simbiòtica amb les larves de X. beaveri. Aquestes últimes aprofiten la cavitat de la planta per a teixir-hi la seva xarxa i poder alimentar-se de les preses que hi entren, mentre que la planta obté nutrients a partir dels excrements de les larves.[1]
Són lianes, o menys freqüentment arbustos, perennes i de fulla perenne.
Algunes espècies són conreades com a ornamentals.
El nom Nepenthes, de l'antic grec "sense penes", prové d'un mític néctar de la mitologia grega que feia oblidar totes les penes.
Popularment també es coneixen amb el nom de plantes gerra, que és una traducció del nom anglès pitcher plant.
Nepenthes és un gènere de plantes amb flor de l'ordre de les cariofil·lals. La família Nepenthaceae té un sol gènere: Nepenthes.
Láčkovka (Nepenthes) je jediný rod čeledi láčkovkovité (Nepenthaceae) vyšších dvouděložných rostlin. Zástupci tohoto rodu patří mezi jedny z nejznámějších masožravých rostlin. Tyto rostliny lapají drobné živočichy pomocí speciálních lapacích orgánů, láček, které se vyvíjejí na koncích listů rostlin (jde o přeměněné listy). V pastech – láčkách některých láčkovek byli údajně nalezeni i drobní hlodavci. Rod Nepenthes obsahuje asi 120 botanických druhů a nespočet přírodních i cíleně vyšlechtěných kříženců. Jsou to rostliny převážně liánovitého vzrůstu, vyskytující se v Číně, Indonésii, Malajsii, na Filipínách, na Madagaskaru (2 druhy) a Seychelách (1), v Austrálii (3), Nové Kaledonii (1), Indii (1) a na Srí Lance (1). Největší počet druhů můžeme nalézt na Borneu a Sumatře, kde se vyskytuje nejvíce endemických druhů. Většinou rostou v lehké lesní půdě, ale mohou růst i jako epifyty na stromech. Zajímavé je, že mnoho druhů na jedné rostlině najednou tvoří v různé výšce láčky rozdílných tvarů a barev.
Nejstarší známá zmínka o rodu Nepenthes pochází z roku 1658, kdy Etienne de Flacourt, francouzský guvernér na Madagaskaru, uveřejnil popis láčkovky v jeho studii Histoire de la Grande Isle de Madagascar. Pojmenoval ji Amramatico. Více než o století později byla pak formálně pojmenována Nepenthes madagascariensis. Rodové jméno Nepenthes bylo oficiálně zavedeno v roce 1753 v Linného díle Species Plantarum – O rostlinných druzích. Z dalších botaniků a pozorovatelů lze uvést např. S. Fafflese, C. Reinwardta, H. Lowa, H. Veitche, J. Hookera, F. Burbidge či Marianne Northovou. Za zmínku stojí taktéž monografie M. Macfarlana a B. Dansera.[1] Publikace The Nepenthaceae of the Netherlands Indies z roku 1928, jejímž autorem byl vědec Benedictus Hubertus Danser, je považována za první klíčovou monografii zabývající se systematikou láčkovek.[2]
Láčkovky mají slabý kořenový systém a obvykle poléhavý či popínavý stonek, často i několik metrů dlouhý. Ze středního žebra listu na jeho špičce vystupuje úponek, na jehož konci pak vzniká láčka. Úponek také často slouží k přichycení k opoře (např. větvi stromu) Láčka vzniká jako nepatrný, často chloupky pokrytý zárodek, ze kterého se postupně vyvíjí.
Láčka obsahuje tekutinu, skládající se z viskoelastických biopolymerů a proteolytických enzymů, které rozpouštějí lapenou kořist. Tuto tekutinu si láčkovka vyrábí, a dokáže také upravovat její koncentraci dle určitých podmínek (po dešti vstřebat přebytečnou vodu apod.)
Stavba láčky je velice pozoruhodná. Na obrázku vlevo můžete vidět jednotlivé části. Odshora dolů: nitkovitý přívěsek, víčko, žlaznatý vrcholek, osten, obústí, žebra, křidélka, úponek, část láčky s tekutinou.
Uvnitř láčky se nacházejí žlázy, vstřebávající rozkládanou potravu. Nad hladinou je hladká vosková vrstva, která kořisti znemožňuje únik z pasti. vstup do láčky lemuje hladké obústí, často pestrobarevné a zdobené žebry. Nad obústím se nachází víčko, chránící láčku před deštěm. Na spodní straně víčka se mohou vyskytovat nektarové žlázy, lákající kořist.
Láčkovky obvykle tvoří dva druhy pastí. Ve spodní části rostliny se tvoří mohutné nízké láčky, často ležící na zemi. Výše se nacházející pasti jsou menší, jinak zbarvené a mají jiné prvky a tvary (např. křidélka jsou redukována jen na méně výrazná žebra, obústí je jiného tvaru apod.) Na úponce se také může vytvářet klička, která se omotává kolem opory. Díky této variabilitě je mnohdy obtížné láčkovku přesně určit a někdy to dokáže pouze botanik, který se láčkovkami dlouhá léta zabývá.
Kořistí bývá většinou hmyz, ale větší druhy jako třeba N. rajah či N. rafflesiana mohou „ulovit“ i drobné obratlovce jako třeba krysy či ještěrky.
Někteří živočichové jako třeba komárovití však mohou v láčkách přežívat a do tekutiny dokonce klást vajíčka. Larvy pak jsou dobře chráněny před predátory.
Květenstvím láčkovek je nejčastěji hrozen, méně často pak lata. Samčí a samičí květy se vyskytují zvlášť, jedná se o dvoudomé rostliny. Plodem je tobolka, obsahující 50 – 500 semínek, šířících se vzduchem (anemochorie).
Největší zastoupení rodu Nepenthes je na Malajském souostroví, největší druhová rozmanitost pak na Borneu a Sumatře. Dále se vyskytují na Madagaskaru (N. madagascariensis a N. masoalensis), na Seychelách (N. pervillei), na Srí Lance (N. distillatoria), v Indii (N. khasiana), v Austrálii (N. mirabilis, N. rowanae, a N. tenax) a Nové kaledonii (N. vieillardii). Mnoho druhů je vázáno na velmi malé území, jsou známy druhy, vyskytující se na jednotlivých horách. Díky obtížné přístupnosti se stává, že některé druhy jsou znovuobjeveny třeba až o sto let po jejich objevení (N. deaniana). Přibližně deset druhů se vyskytuje na větším území než jen jeden ostrov nebo malé souostroví. N. mirabilis je nejvíce rozšířeným druhem rodu, vyskytuje se od Indočíny přes Malajské souostroví až po Austrálii.
Láčkovky se rozdělují na dvě skupiny, nížinné (lowland) a vysokohorské (highland). Přidává se ještě skupina druhů středních poloh (intermediate), které se vyskytují na rozhraní těchto výšek. Druhy, rostoucí v nižších polohách, vyžadují vyšší teploty s malými rozdíly mezi dnem a nocí. Rostliny rostoucí ve vyšších polohách naopak vyžadují vyšší teploty ve dne a nižší teploty v noci. Některé láčkovky krátkodobě snášejí i teploty blížící se 0 °C. Většina druhů také vyžaduje mnoho světla. Rostou většinou v lehké, kyselé a na živiny chudé půdě, některé i jako epifyty.
Láčkovky je nejlépe pěstovat ve skleníku nebo ve vitríně. Méně náročné druhy láčkovek jsou N. alata, N. ventricosa, N. khasiana, a N. sanguinea. Tyto jsou horské druhy (N. alata se vyskytuje jako nížinná i vysokohorská forma). Méně náročné nížinné druhy jsou N. rafflesiana, N. bicalcarata, N. mirabilis, a N. hirsuta. Důležitý je dostatek světla a vysoká vzdušná vlhkost. Pokud je vzduch suchý, nedochází k tvorbě láček. Voda na zalévání by měla být dešťová nebo alespoň měkká, bez velkého množství minerálů. Raději nehnojit, nebo jen několikrát za rok a to velice slabými dávkami, třeba jednou patnáctinou doporučeného dávkování hnojiva. Některé odolnější druhy snesou i venkovní letnění na světlém místě, ale ne na plném slunci.
Substrát se dá dnes již koupit, ale je možné namíchat si vlastní. Existuje mnoho návodů a poměrů. Nejlépe je smíchat drcenou borovou kůru, perlit, dřevěné uhlí, stříhaný molitan nebo drcený polystyren, rašeliník nebo vláknitou rašelinu.
Obrázky, zvuky či videa k tématu láčkovka ve Wikimedia Commons
Galerie láčkovka ve Wikimedia CommonsLáčkovka (Nepenthes) je jediný rod čeledi láčkovkovité (Nepenthaceae) vyšších dvouděložných rostlin. Zástupci tohoto rodu patří mezi jedny z nejznámějších masožravých rostlin. Tyto rostliny lapají drobné živočichy pomocí speciálních lapacích orgánů, láček, které se vyvíjejí na koncích listů rostlin (jde o přeměněné listy). V pastech – láčkách některých láčkovek byli údajně nalezeni i drobní hlodavci. Rod Nepenthes obsahuje asi 120 botanických druhů a nespočet přírodních i cíleně vyšlechtěných kříženců. Jsou to rostliny převážně liánovitého vzrůstu, vyskytující se v Číně, Indonésii, Malajsii, na Filipínách, na Madagaskaru (2 druhy) a Seychelách (1), v Austrálii (3), Nové Kaledonii (1), Indii (1) a na Srí Lance (1). Největší počet druhů můžeme nalézt na Borneu a Sumatře, kde se vyskytuje nejvíce endemických druhů. Většinou rostou v lehké lesní půdě, ale mohou růst i jako epifyty na stromech. Zajímavé je, že mnoho druhů na jedné rostlině najednou tvoří v různé výšce láčky rozdílných tvarů a barev.
Kandebæreren (Nepenthes) er en kødædende plante, der findes i regnskovene i den gamle verden, f.eks. på Madagaskar og i Asien, hvor de vokser som epifytter på træer. Planten danner ude for enden af bladene kandeformede strukturer, der på Madagaskar kan blive så store at de kan indeholde helt op til to liter vand. Kanderne er beregnet til at indfange insekter, der falder ned i bunden og bliver ætset op af en enzymholdig fordøjelsesvæske, der dannes i bunden. På kandens yderkant ligger der et sødt lag nektar som tiltrækker insekterne. Når insekterne spiser nektaren, bliver de svimle, så de falder ned i fordøjelsesvæsken, hvorefter de bliver opløst og fordøjet af planten. Indersiden af kanderne er beklædt med en voks, så insekterne ikke har mulighed for at kravle op igen. Nogle enkelte insekter har dog specialiseret sig i at leve i kandebærerens dødsfælder. Planten kræver meget lys, dog ikke direkte sollys. Planten må ikke tørre ud, så jorden skal hele tiden være våd, men ikke gennemblødt. For at kanderne kan dannes, kræves høj luftfugtighed, hvorfor kandebæreren jævnligt bør overbruses med en forstøver. Den blomstrer sjældent som potteplante.
Den danske regnskovsgruppe og miljøforening Nepenthes har taget navn efter kandebæreren.
Der findes 97 kendte arter af kandebærer:
Kannenpflanzen (Nepenthes) bilden die einzige Gattung in der Familie der Kannenpflanzengewächse (Nepenthaceae). Es sind mittlerweile rund 120 Arten bekannt[1], neue Arten werden jedoch noch immer regelmäßig entdeckt und beschrieben. Alle Arten sind tropische fleischfressende Pflanzen.
Kannenpflanzen sind immergrüne, ausdauernde Pflanzen, je nach Art Halbsträucher oder Lianen. Manche Arten bilden auch Rosetten und sind von eher gedrungenem Wuchs. Soweit bekannt, haben alle Arten eine konstante Chromosomenanzahl (2n=80), weshalb auch alle Arten fruchtbar miteinander gekreuzt werden können.
Kannenpflanzen haben üblicherweise ein gut entwickeltes, reich verzweigtes Wurzelsystem, sind aber flachwurzelnd. Die Wurzeln sind bei vielen Arten von brüchiger Struktur und störungsempfindlich. Es gibt aber auch Arten, deren Wurzeln stark verdickt sind und der Pflanze helfen, Trockenzeiten zu überstehen, z. B. Nepenthes kampotiana oder Nepenthes mirabilis (siehe Abb.).
Die Blätter stehen wechselständig von der Sprossachse ab. Die ledrige, lanzettlich bis längliche oder eiförmige scheinbare Blattspreite stellt im strengen Sinne nur einen umgebildeten Blattgrund dar. Dieser wird geteilt von einer starken Mittelrippe, die in eine dicke Ranke übergeht, welche am Kannenansatz endet. Erst die aufrechten und von einem Deckel überdachten Kannen selbst sind dann die eigentlichen Blattspreiten.
Die Nepenthes-Kannen sind passive Fallgruben, der Deckel ist feststehend. Mit Hilfe des Kannenstieles verankern sich die Pflanzen in den Bäumen. Die Verdauungsflüssigkeit der Kanne ist sehr sauer (pH 3) und mit vielen Enzymen angereichert. So kann die Verdauung weichhäutiger Beute schon innerhalb von zwei Tagen abgeschlossen sein. Die meisten Arten bilden unterschiedlich geformte Bodenkannen und Hochkannen an den Langtrieben aus, dies ist eine Anpassung an die kriechende oder fliegende Beute. Zudem sehen die Kannen an jungen Pflanzen völlig anders aus als Kannen an ausgewachsenen Pflanzen. An ihren Naturstandorten entwickeln einige Nepenthes-Arten Kannen mit einer Größe von bis zu 50 cm.
Kannenpflanzen sind zweihäusig getrenntgeschlechtig (diözisch). Sie bilden aus Cymen zusammengesetzte Rispen oder traubenförmige Blütenstände. Die Schäfte der Blütenstände sind zwischen 15 und 100 cm lang, die Blüten stehen also weit über den Pflanzen.
Die Blüten haben meist vier, selten drei Blütenblätter. Die eingeschlechtigen Blüten haben keine Rudimente des anderen Geschlechtes. Männliche Blüten haben 4 bis 24 Staubblätter, weibliche Blüten haben meist vier, selten drei, Fruchtblätter.
Die Blüten werden von Käfern und Fliegen bestäubt. Die dreigefächerten Samenkapseln enthalten bis zu 500 feine Samen, die vom Wind verteilt werden.
Das Verbreitungszentrum der Gattung liegt in Indonesien, Malaysia und den Philippinen, besonders reich an (vielfach endemischen) Arten sind die Inseln Borneo und Sumatra. Disjunkte Vorkommen finden sich westlich bis Madagaskar (2 Arten) und den Seychellen (1 Art), südlich bis Australien (2 Arten), Neukaledonien (1 Art) sowie im Norden bis Indien (1 Art), Sri Lanka (1 Art) und China (1 Art).
Die folgende Tabelle stellt die Verbreitung der Gattung unter Berücksichtigung von Arten- und Endemitenzahl dar.
Viele Arten (z. B. Nepenthes rafflesiana) leben in den heißen, feuchten Tieflandbereichen, aber die meisten sind Bewohner des tropischen Berglands mit ganzjährig warmen Tagen und kühlen bis kalten, feuchten Nächten. Einige wenige Arten (z. B. Nepenthes clipeata) leben in Bergregionen mit kühlen Tagen und Nächten nahe dem Gefrierpunkt. Die meisten Kannenpflanzen bevorzugen feuchte, helle, nicht vollsonnige Standorte, in einigen Regionen gibt es aber auch solche, denen volle Sonne nichts ausmacht (z. B. Nepenthes neoguineensis).
Manche Tierarten leben in Symbiose mit Kannenpflanzen. Wollfledermäuse übernachten im Schutz der Kannen von Nepenthes hemsleyana, welche während des Aufenthaltes den Stand ihres Verdauungssaftes reduziert. Der zurückgelassene Kot nährt wiederum die Pflanze. In Nepenthes bicalcarata lebt die Rossameisenart Camponotus schmitzi zum beiderseitigen Nutzen.[2]
Die erste greifbare Erwähnung und Beschreibung von Nepenthes stammt aus dem Jahr 1658, als der französische Gouverneur Étienne de Flacourt Madagaskar bereiste und dort auf Nepenthes madagascariensis stieß. Er bewunderte das ausgefallene Erscheinungsbild der Pflanze, betrachtete allerdings die Kannen als Blüten, nicht als Insektenfallen.[3]
Eine zweite Beschreibung einer Nepenthes-Art erfolgte 1680 durch den deutschen Reisenden und Abenteuerforscher Jacob Breyne. Er brachte ein Exemplar von Nepenthes mirabilis mit, taufte die Pflanze allerdings „Bandura cingalensis“. Auch er betrachtete die Kannen als Blüten, nicht als Insektenfallen.
Der Naturforscher Carl von Linné führte 1753 in seinem Werk Species Plantarum den Gattungsnamen Nepenthes ein. Er griff bei der Wahl des Namens auf Homers Bericht über die Droge Népênthos (griechisch für „kummerlos“) zurück (Odyssee, 4. Gesang, 220–221), die Telemach, Odysseus’ Sohn, von Helena, Zeus’ Tochter, mehrfach verabreicht wurde, und allen Kummer vergessen machen sollte.[4] Möglicherweise handelte es sich dabei (bzw. bei Nepenthês) aber um Opium, eventuell vermischt mit Haschisch bzw. Cannabis.[5]
Im 19. Jahrhundert wuchs die Beliebtheit der Kannenpflanzen. Insbesondere die Gärtnerei Veitch and Sons unter ihrem damaligen Besitzer Peter Christian Massyn Veitch führte alle erdenklichen Arten und Hybriden von Nepenthes mittels Pflanzenjägern von den Naturstandorten ein und züchtete sie weiter.[6] Ab 1960 erlebten die Kannenpflanzen einen erneuten „Boom“ durch die Literatur des japanischen Botanikers Shigeo Kurata.
Heute sind etwa 104 Arten und mehrere hundert Hybriden bekannt, von denen einige in Blumengeschäften, Gartencentern und sogar Baumärkten angeboten werden.
Durch Absammlung und Verkauf sowie die Abholzung der Regenwälder sind viele Arten unmittelbar vom Aussterben bedroht, über 50 Arten werden daher von der IUCN auf ihrer Roten Liste als stark bedroht, bedroht oder gefährdet geführt. Mittlerweile sind alle Nepenthes-Arten durch das Washingtoner Artenschutzabkommen (CITES) geschützt, Nepenthes rajah und Nepenthes khasiana im Anhang 1, alle anderen Arten im Anhang 2.
Fossile Pollenfunde der 1930er aus dem europäischen Tertiär wurden 1985 als von drei ausgestorbenen Arten stammend eingestuft (Nepenthes echinosporus, Nepenthes echinatus, Nepenthes major). Möglicherweise stammen die Nepenthes also ursprünglich aus Europa und wanderten mit den sukzessiven Klimaveränderungen von dort in das heutige Verbreitungsgebiet, wo das tropische Klima ihnen entsprechende Bedingungen gewährleistete.
Kannenpflanzen sind in ihren Heimatländern vielseitig verwendet worden. Die Kannenflüssigkeit wird als Getränk verwendet, von Borneo wird eine Verwendung des Sprosses als Baumaterial sowie der Einsatz der Kannen als Reiskochtopf berichtet.
In der Volksheilkunde gilt der Saft als Mittel gegen Husten und Blasenleiden sowie bei Augenerkrankungen und Hautentzündungen, Abkochungen von Wurzeln und Stängel sollen z. B. bei Dysenterie oder Malaria hilfreich sein.
Kannenpflanzen sind insbesondere in den USA, aber auch in Mitteleuropa beliebte Zierpflanzen. Bis auf einige einfachere Arten (z. B. Nepenthes alata, Nepenthes ventricosa, Nepenthes rafflesiana oder Nepenthes truncata) ist die Kultur mancher Arten jedoch nicht ganz unkompliziert und bedarf mindestens eines Terrariums, besser noch eines temperierten Gewächshauses mit hoher Luftfeuchtigkeit. Vor allem Hochlandarten gelten in der Kultur als schwierig, da sie in der Nacht eine starke Abkühlung brauchen.
Viele der im Handel erhältlichen Nepenthes sind Hybriden, die in der Regel starkwüchsiger und robuster sind als die reinen Arten und auch unter Raumbedingungen gedeihen können. Besonders häufig findet man die Hybriden 'Ventrata' (Nepenthes alata × Nepenthes ventricosa), 'Mixta' (Nepenthes northiana × Nepenthes maxima) und 'Coccinea' (Nepenthes alata × Nepenthes ampullaria).
Nepenthes am Naturstandort auf Neuguinea
Illustration der Gewächshäuser von J. Veitch um 1870
Eine bekannte Hybride ist Nepenthes ×coccinea
Die Systematik folgt Jebb & Cheek, 1997 und wurde um Neubeschreibungen unter anderem aus der CP-Database von Jan Schlauer ergänzt.
Kannenpflanzen (Nepenthes) bilden die einzige Gattung in der Familie der Kannenpflanzengewächse (Nepenthaceae). Es sind mittlerweile rund 120 Arten bekannt, neue Arten werden jedoch noch immer regelmäßig entdeckt und beschrieben. Alle Arten sind tropische fleischfressende Pflanzen.
Kanthong semar (Nepenthes sp.) ya iku salah siji saka enem genera tuwuhan kang mangan daging (karnivora) kang kalebu ing familia Nepenthaceae, uripé ing Indonésia lan nagara-nagara liya.[1] Gerena liya ing familia iki ya iku Dionaea kang ditemoni ing Amérikah Sarékat mligi ing praja Carolina. Ing donya iki ana 70 spésiès Nepenthes, 40% ing antarané ana ing pulo Kalimantan lan namung 10% kang urip ing njaba Asean.[1] Kantong semar dudu kembang lan dudu woh-wohan nanging sawijining godhong kang ngalami modifikasi.[1]
Kanthong semar kaloka minangka tuwuhan karnivora. Lumrahé kanthong semar mangan gegremet kang ana ing saubengé godhongé.[2] Kanthong semar duwé cuwèran ing pérangan godhongé kanggo narik perhatian lan njebak gegremet kanggo dipangan.[3] Kanthong semar duwé godhong kang dhapuré kaya piala. Pérangan godhongé iki bisa ngetoaké nektar kanggo narik gegremet, saéngga gegremet kang menclok ing godhong kanthong semar kang lunyu bisa kepleset lan tiba ing njero cuwèran kang ana ing njero godhong. Cuwèran iki bisa nguraiaké lan nglarutaké gegremet, banjur diserep déning awak kantong semar.[4]
Kanthong semar pisanan diwanuhaké déning J.P Breyne ing taun 1689.[5] Ing Indonésia kanthong semar duwé jeneng kang béda-béda ing saben laladan. Masarakat Riau njenengi periuk monyet, ing Jambi ingaran kanthi kantong beruk, ing Bangka ingaran ketakung, ing Jawa Barat kaloka kanthi jeneng sorok ratu mantri. Ing Kalimantan Suku Dayak Katingan njenengi ketupat napu, Suku Daya Bakumpai njenengi telep ujung, lan Suku Daya Tunjung njenegi selo bengongong kang artiné susuh gegremet.[5]
Kanthong semar minangka tuwuhan kang mrambat lan njulur. Godhongé dhapuré watara oval lan lanset, jinisé tunggal ora ana eriné lan dawa cawangé watara 5 – 10 cm.[1] Pérangan pucuk godhongé (apex) ndawa, dhapuré kaya cacing utawa pecut (ingaran tendril) dawané watara 15 sampai 30 cm, lan sabanjuré tendril iki duwé wujud kaya kanthong kanthi tudung kang dhapuré kaya tutup kuali.[1]
Wujud kanthong semar lumrahé tergantung karo jinisé. Jinis Nephentes ampullaria kanthongé dhapuré kaya kuali kang dawané watara 10 cm lan dhiamèteré 8 cm.[1] Minangka jinis Nephentes gracillima luwih padha kaya tabung utawa trompet kang dawané 20 cm lan dhiamèteré kurang luwih 8 cm.[1] Amarga relatif abot kanggo panyanggané, lumrahé pucuk godhongé mentiyung nganti lemah. Ing pérangan njaba kanthong semar ana loro garis vèrtikal kang dhapuré kaya eri.[1]
Tuwuhan kanthong semar ngetoaké klanjer nektar kang ana ing ngisor tutup lan ing njero kanthong. Klanjer iki fungsiné kanggo narik perhatian gegremet utawa kéwan liyané kang nyedhaki tuwuhan iki lan sabanjuré bakal dipangan.[1] Ing témbok kanthong ana wulu-wulu. Gegremet-gegremet kang menclok ing pinggiran kanthong semar bisa kepleset lan mlebu ing njero cuwèran kang ana ing njero kanthong.[1]
Kéwan kang bisa dipangan déning kanthong semar saliyané gegremet ing antarané temangga, yuyu, kodhok, manuk, lan tikus.[1]
Kanthong semar lumrahé urip ing lemah kang garing, nanging uga ana kang bisa urip ing lemah kang subur.[5] Kanthong semar uga ana kang bisa urip ing lemah kang ngandhut wlirang (solfatra) lan lemah kang ora akèh kandhutan nitrogené.[1] Kanthong semar urip ing panggonan kebuka, kang ora akèh unsur harané lan duwé kelembaban udara kang cukup dhuwur. Kanthong semar urip ing alas tropis dhataran cendhèk, alas pagunungan, alas gambut, alas kerangas, gunung kapur, lan padang savana.[5] Didhasaraké minangka panggonan uripé, kanthong semar dibagi dadi 3 (telu) golongan ya iku kanthong semar dhataran cendhèk, menengah lan dhataran dhuwur.[5]
Ana akèh manfaat kanthong semar saliyané kanggo tuwuhan hias, ing antarané ya iku:
Kanthong semar (Nepenthes sp.) ya iku salah siji saka enem genera tuwuhan kang mangan daging (karnivora) kang kalebu ing familia Nepenthaceae, uripé ing Indonésia lan nagara-nagara liya. Gerena liya ing familia iki ya iku Dionaea kang ditemoni ing Amérikah Sarékat mligi ing praja Carolina. Ing donya iki ana 70 spésiès Nepenthes, 40% ing antarané ana ing pulo Kalimantan lan namung 10% kang urip ing njaba Asean. Kantong semar dudu kembang lan dudu woh-wohan nanging sawijining godhong kang ngalami modifikasi.
Kanthong semar kaloka minangka tuwuhan karnivora. Lumrahé kanthong semar mangan gegremet kang ana ing saubengé godhongé. Kanthong semar duwé cuwèran ing pérangan godhongé kanggo narik perhatian lan njebak gegremet kanggo dipangan. Kanthong semar duwé godhong kang dhapuré kaya piala. Pérangan godhongé iki bisa ngetoaké nektar kanggo narik gegremet, saéngga gegremet kang menclok ing godhong kanthong semar kang lunyu bisa kepleset lan tiba ing njero cuwèran kang ana ing njero godhong. Cuwèran iki bisa nguraiaké lan nglarutaké gegremet, banjur diserep déning awak kantong semar.
Kanthong semar pisanan diwanuhaké déning J.P Breyne ing taun 1689. Ing Indonésia kanthong semar duwé jeneng kang béda-béda ing saben laladan. Masarakat Riau njenengi periuk monyet, ing Jambi ingaran kanthi kantong beruk, ing Bangka ingaran ketakung, ing Jawa Barat kaloka kanthi jeneng sorok ratu mantri. Ing Kalimantan Suku Dayak Katingan njenengi ketupat napu, Suku Daya Bakumpai njenengi telep ujung, lan Suku Daya Tunjung njenegi selo bengongong kang artiné susuh gegremet.
Nepenthes (/nᵻˈpɛnθiːz/), popularly kent as tropical pitcher plants or monkey cups, is a genus o carnivorous plants in the monotypic faimily Nepenthaceae. The genus comprises roughly 140 species, an numerous naitural an mony cultivatit hybrids. Thay are maistly liana-fairmin plants o the Auld Warld tropics, rangin frae Sooth Cheenae, Indonesie, Malaysie an the Philippines; wastward tae Madagascar (twa species) an the Seychelles (ane); soothward tae Australie (three) an New Caledon (ane); an northward tae Indie (ane) an Sri Lanka (ane). The greatest diversity occurs on Borneo an Sumatra, wi mony endemic species. Mony are plants o het, humid, lawland aureas, but the majority are tropical montane plants, receivin warm days but cuil tae cauld, humid nichts year roond. A few are considered tropical alpine, wi cuil days an nichts near freezin. The name "monkey cups" refers tae the fact that monkeys hae been observed drinkin rainwatter frae these plants.
Nepenthes (/nᵻˈpɛnθiːz/), popularly kent as tropical pitcher plants or monkey cups, is a genus o carnivorous plants in the monotypic faimily Nepenthaceae. The genus comprises roughly 140 species, an numerous naitural an mony cultivatit hybrids. Thay are maistly liana-fairmin plants o the Auld Warld tropics, rangin frae Sooth Cheenae, Indonesie, Malaysie an the Philippines; wastward tae Madagascar (twa species) an the Seychelles (ane); soothward tae Australie (three) an New Caledon (ane); an northward tae Indie (ane) an Sri Lanka (ane). The greatest diversity occurs on Borneo an Sumatra, wi mony endemic species. Mony are plants o het, humid, lawland aureas, but the majority are tropical montane plants, receivin warm days but cuil tae cauld, humid nichts year roond. A few are considered tropical alpine, wi cuil days an nichts near freezin. The name "monkey cups" refers tae the fact that monkeys hae been observed drinkin rainwatter frae these plants.
கெண்டி அல்லது நெப்பந்திசு (Nepenthes) அல்லது குடுவையுருத்தாவரம் எனப்படுவது நெப்பந்தேசியே குடும்பத்தைச் சேர்ந்த ஒரு பூச்சியுண்ணும் தாவரமாகும். கெண்டி பேரினத்தில் வெவ்வேறு காலநிலைகளில் வளரக்கூடிய ஏறக்குறைய 130 இனங்கள் காணப்படுகின்றன. இதில் சுமார் 70 வகைச் செடி இனங்கள் உள்ளன. இவை ஜாடிச் செடிகள் ( Pitcher Plant) என தோட்டவியலாளர்களால் அழைக்கப்படுகின்றன. மேலும் இவை தொங்கும் குடுவைகள் (Hanging Pitcher Plant) என்றும் அழைக்கப்படுகின்றன.
கெண்டித் தாவரங்கள் கடல் மட்டத்திலிருந்து 1000 அடி முதல் 10,000 அடி உயரம வரை உள்ள இடங்களில் வளர்கின்றன. இவை ஈரம் மிக்க ஆதிக்காடுகளிலோ, சதுப்பு பிரதேசங்களில் உள்ள குட்டை ஓரங்களிலோ செழித்து வளர்கின்றன. நியூகலிடோனியா, நியூகினி முதல் அயன ஆஸ்திரேலியா, கண்டா தீவுகள், இலங்கை, மடகாஸ்கர். மலேயா பிலிப்பைன், சீனா வங்காளம், இந்தியா போன்ற நாடுகளில் இச் செடிகளைக் காணலாம்.
ஆழம் குறைந்த வேர் ஏறும் தண்டு கொண்ட ஒரு படரித்தாவரம் ஆகும். இவற்றில் ஒரு அடி உயரம் கொண்ட சிறு செடி முதல் 70 அடி உயரம் வரை பற்றி ஏறும் தொற்றுக் கொடிகளும் உள்ளன. நெப்பந்தீஸ் இனங்களில் பல வகையான தொற்றுக் கொடிகள் (Epiphytes) உள்ளன. நெப்பந்தீஸ் வீய்ச்சி என்ற வகையில் செடியின் தண்டில் ஒன்று விட்ட ஒழுங்கில் தோன்றும் வாளுருவான இலை. இலையின் நடு நரம்பே பற்றுக் கம்பியாக மாறி பற்றிப்படர உதவும். இத்தந்து அதன் முடிவில் குடுவையை ஆக்கும். இக்குடுவை ஆரம்பத்தி்ல் ஒரு முகையாக ஆரம்பிக்கும். பின் படிப்படியாக குடுவையாக மாறும்.[2] பற்றுக்கம்பி இனத்திற்குத் தக்கவாறு நீளம் மாறுபடுகிறது. இது செடிகளின் மேலே ஏறிச் செல்ல உதவியாக உள்ளது. மேலும் குடுவையயும் குடுவையில் உள்ள திரவத்தின் எடையையும் தாங்கிப் பிடிக்கிறது.
இளம் குடுவைகள் மூடியே இருக்கும். முதிர்ந்த குடுவைகள் வாயின் மேல் மூடி போல ஒரு பாகம் நீண்ண்டிருக்கும். இலையின் மேற்பரபு குழிவாக உள் மடங்கி வளர்ந்து கிண்ணம், புனல், குடுவை, லோட்டா போன்ற பல வடிவங்களில் இருக்கும். இந்த குடுவையில் மூன்றில் ஒரு பங்கு 'பெப்சின்' என்ற திரவம் இருக்கும். குடுவையின் வாயிலே எண்ணற்ற தேன் சுரப்பிகள் இருக்கும். மேலும் இக்குடுவைகள் கவர்ச்சிகரமான வண்ணங்கள், புள்ளிகள், திட்டுகள் கொண்டு காணப்படும். இது எறும்பு, கரப்பான் பூச்சி, மற்றும் ஊர்ந்து செல்லும் சிறிய பூச்சியினங்கள் ஆகியவைகளைக் கவரும். தேன், நிறம், வாசனை மற்றும் குடுவையின் அமைப்பாலும் கவரப்பட்டு இப்பூச்சிகள் தேன் சுரப்பிகளிடம் செல்லும் போது அவை வழுவழுப்பான பாகத்தினால் சறுக்கி குடுவையினுள் விழுகின்றன. அவை மேலே வர முடியாமல் உள்நோக்கி வளைந்திருக்கும் குடுவையின்முடிகள் அவைகளைத் தடுத்து விடுகின்றன.
குடுவையில் உள்ள பெப்சின் திரவம் பூச்சியை செரிமானம் செய்து அவற்றின் சாரத்தை இழுத்துக் கொள்கிறது. இதன் மூலம் இத்தாவரத்திற்கு பற்றாக்குறையான நைட்ரேட் மற்றும் பாஸ்பேட் சத்தைப் பெறுகின்றன. குடுவையின்மீது உள்ள மூடி போன்ற அமைப்பு மழை நீரை உள்ளே விடாமல் தடுக்கிறது.[3].
நெப்பந்தீசு த் தாவர வகையில் ஆண், பெண் என இரு வகைகள் உள்ளன. இவற்றின் பூக்கள் ஒழுங்கானவை. 'ரசீம்' எனும் வளர்நுனி மஞ்சரிகளாக அமைந்திருக்கும். இதழ்கள்2-2: ஆண் பூவில் 4 முதல் 16 வரை கேசரங்கள் இருக்கும். பெண் பூவில் சூலகம் 4 சூலறைகள் கொண்டது. பல சூல்கள் பல வரிசைகளில் பொருந்தியிருக்கும். கனி இணை சூலக வெடிகனி ஆகும். விதைகள் 100 முதல் 500 வரை இருக்கும். இவை இலேசானதகவும் அவற்றின் முனைகளில் நீண்ட மயிரிழைகள் நீட்டிக் கொண்டும் இருக்கும்.
நெப்பந்தீசு செடியில் பல சுரப்பிகள் இருந்தாலும் குறிப்பாக 4 வகைகள் குடுவையில் காணப்படுகின்றன.
நெப்பந்தீசு இனம் மற்றும் கலப்பினம் ஆகியவற்றில் பெரும்பாலும் குடுவையின் உள்பகுதியில் மூன்றில் ஒரு பகுதி வழவழப்பாகவும் ஊதா நிறத்துடனுமே திரவங்கள் காணப்படுகின்றன.
நெப்பந்தீசு இனத்தில் சுமார் 70 வகைச் செடிகளும் பத்துக்கும் மேற்பட்ட கலப்பினச் செடிகளும் உள்ளன. வித்தியாசமான குடுவை அமைப்புகளுடன் உள்ள சில செடிகளுள் சில:
நெப்பந்தீசுத் தாவரத்தின் திறக்காத இளம் குடுவைகள் வயிறு சம்பந்தப்பட்ட நோய்களுக்கும், சிறுநீரகக் கோளாறுக்கும், சர்க்கரை (நீரிழிவு) நோய்க்கும் கண் நோய்க்கு சொட்டு மருந்தாகவும் அஸ்ஸாம் பகுதி மக்கள் பயன்படுத்துகிறார்கள். இதன் குடுவையை அரைத்து தொழுநோய் பாதிக்கப்பட்ட உறுப்புகளுக்குத் தடவுவார்கள்.
ஏற்காடு இளங்கோ அவர்கள் எழுதிய அதிசயத் தாவரங்கள். அறிவியல் வெளியீடு. மார்ச்சு-2004
கெண்டி அல்லது நெப்பந்திசு (Nepenthes) அல்லது குடுவையுருத்தாவரம் எனப்படுவது நெப்பந்தேசியே குடும்பத்தைச் சேர்ந்த ஒரு பூச்சியுண்ணும் தாவரமாகும். கெண்டி பேரினத்தில் வெவ்வேறு காலநிலைகளில் வளரக்கூடிய ஏறக்குறைய 130 இனங்கள் காணப்படுகின்றன. இதில் சுமார் 70 வகைச் செடி இனங்கள் உள்ளன. இவை ஜாடிச் செடிகள் ( Pitcher Plant) என தோட்டவியலாளர்களால் அழைக்கப்படுகின்றன. மேலும் இவை தொங்கும் குடுவைகள் (Hanging Pitcher Plant) என்றும் அழைக்கப்படுகின்றன.
Nepenthes (/nɪˈpɛnθiːz/) is a genus of carnivorous plants, also known as tropical pitcher plants, or monkey cups, in the monotypic family Nepenthaceae. The genus includes about 170 species,[4] and numerous natural and many cultivated hybrids. They are mostly liana-forming plants of the Old World tropics, ranging from South China, Indonesia, Malaysia, and the Philippines; westward to Madagascar (two species) and the Seychelles (one); southward to Australia (four) and New Caledonia (one); and northward to India (one) and Sri Lanka (one). The greatest diversity occurs on Borneo, Sumatra, and the Philippines, with many endemic species. Many are plants of hot, humid, lowland areas, but the majority are tropical montane plants, receiving warm days but cool to cold, humid nights year round. A few are considered tropical alpine, with cool days and nights near freezing. The name "monkey cups" refers to the fact that monkeys were once thought to drink rainwater from the pitchers.
Nepenthes species usually consist of a shallow root system and a prostrate or climbing stem, often several metres long and up to 15 m (49 ft) or more, and usually 1 cm (0.4 in) or less in diameter, although this may be thicker in a few species (e.g. N. bicalcarata). From the stems arise alternate, sword-shaped leaves with entire leaf margins. An extension of the midrib (the tendril), which in some species aids in climbing, protrudes from the tip of the leaf; at the end of the tendril the pitcher forms. The pitcher starts as a small bud and gradually expands to form a globe- or tube-shaped trap.[5]
The trap contains a fluid of the plant's own production, which may be watery or more viscous, and is used to drown the prey. This fluid contains viscoelastic biopolymers that may be crucial to the retention of insects within the traps of many species. The viscoelastic fluid in pitchers is especially effective in the retention of winged insects.[6] The trapping efficiency of this fluid remains high, even when significantly diluted by water, as inevitably happens in wet conditions.[7]
The lower part of the trap contains glands which absorb nutrients from captured prey. Along the upper inside part of the trap is a slick, waxy coating which makes the escape of its prey nearly impossible. Surrounding the entrance to the trap is a structure called the peristome (the "lip"), which is slippery and often quite colorful, attracting prey, but offering an unsure footing. The prey-capture effectiveness of the peristome is further enhanced in moist environments, where condensation may cause a thin water film to form on the surface of the peristome. When wet, the slippery surface of the peristome causes insects to ‘aquaplane’, or slip and fall, into the pitcher.[8] Above the peristome is a lid (the operculum); in many species, this keeps rain from diluting the fluid within the pitcher, the underside of which may contain nectar glands which attract prey.[5]
Nepenthes species usually produce two types of pitchers, known as leaf dimorphism. Appearing near the base of the plant are the large, lower traps, which typically sit on the ground. The upper or aerial pitchers are usually smaller, coloured differently, and possess different features from the lower pitchers. These upper pitchers usually form as the plant reaches maturity and the plant grows taller. To keep the plant steady, the upper pitchers often form a loop in the tendril, allowing it to wrap around nearby support. In some species (e.g. N. rafflesiana), different prey may be attracted by the two types of pitchers. This varied morphology also often makes identification of species difficult.[5]
Prey usually consists of insects, but the largest species (e.g. N. rajah and N. rafflesiana) may occasionally catch small vertebrates, such as "frogs, birds, and small mammals".[9][10] Records of cultivated plants trapping small birds have been made.[11][12] Flowers occur in racemes or more rarely in panicles with male and female flowers on separate plants. Three species have symbiotic relationships with treeshrews, which eat the nectar produced by the plant and defecate into the pitchers, providing valuable nutrients.[13]
Nepenthes are insect-pollinated, the primary agents being flies (including blow flies, midges, and mosquitoes), moths, wasps, and butterflies.[14] Their smells can range from sweet to musty or fungus-like.[15] Seed is typically produced in a four-sided capsule which may contain 50–500 wind-distributed seeds, consisting of a central embryo and two wings, one on either side (though N. pervillei differs).
The genus is cytologically diploid, with all studied species having a chromosome number of 2n=80.[16][17] This high number is thought to reflect paleopolyploidy (likely 8x or 16x).[17][18][19][20]
About 170 species of Nepenthes are currently recognised as valid. This number is increasing, with several new species being described each year.[21]
The genus name Nepenthes was first published in 1737 in Carl Linnaeus's Hortus Cliffortianus.[22] It references a passage in Homer's Odyssey, in which the potion "Nepenthes pharmakon" is given to Helen by an Egyptian queen. "Nepenthes" (Ancient Greek: νηπενθές) literally means "without grief" (νη nē = "not", πένθος penthos = "grief") and, in Greek mythology, is a drug that quells all sorrows with forgetfulness.[15][23] Linnaeus explained:
If this is not Helen's Nepenthes, it certainly will be for all botanists. What botanist would not be filled with admiration if, after a long journey, he should find this wonderful plant. In his astonishment past ills would be forgotten when beholding this admirable work of the Creator! [translated from Latin by Harry Veitch][24]
The plant Linnaeus described was N. distillatoria, called bāndurā (බාඳුරා), a species from Sri Lanka.[15]
Nepenthes was formally published as a generic name in 1753 in Linnaeus's famous Species Plantarum, which established botanical nomenclature as it exists today. Nepenthes distillatoria is the type species of the genus.[25]
The name "monkey cups" was discussed in the May 1964 issue of National Geographic, in which Paul A. Zahl wrote:[26]
The carriers called them "monkey cups," a name I had heard elsewhere in reference to Nepenthes, but the implication that monkeys drink the pitcher fluid seemed farfetched. I later proved it true. In Sarawak, I found an orangutan that had been raised as a pet and later freed. As I approached it gingerly in the forest, I offered it a half-full pitcher. To my surprise, the ape accepted it, and with the finesse of a lady at tea, executed a delicate bottoms-up.
The plants are often called kantong semar (Semar's pocket) in Indonesia and sako ni Hudas (Judas' money bag) in the Philippines.
An absence of evidence of intermediate species, fossil or living (i.e. a missing link), does not allow forming a phylogenetical timeline for the development of the distinctive traits of modern Nepenthes, which include its relatively rare strict dioecy and carnivorous pitchers. Although Nepenthes is distantly related to several modern genera, among these, even the carnivorous relatives [the sundews (Drosera), Venus flytrap (Dionea muscipula), waterwheel plant (Aldrovanda), and dewy pine (Drosophyllum)], all lack those traits. Among known Nepenthes, no protomodern characteristics or large variations are found, which suggests that all extant species radiated from a single close ancestor bearing all the modern traits. Phylogenetic comparisons of the chloroplast matK gene sequences between Nepenthes species and with related species support this conclusion, long genetic distance between Nepenthes and others, and abruptly diverging "pom-pom" grouping of the Nepenthes species .[27]
Fossilized pollen of Nepenthes-like plants living on the northern Tethys Sea from 65 to 35 million years ago indicates that then-warmer Europe may have been where the proto-Nepenthes developed, and then escaped to Asia and India as Africa collided with Europe and the ensuing climate change wiped out the ancestral species in the original habitat. About 20 million years ago, Borneo, Sumatra, and Sulawesi and possibly even the Philippines were connected to mainland Asia, providing a bridge for the colonization of most sites of Nepenthes species radiation. The extensive landbridges in the area 20,000 years ago during the ice age would have provided access to the remaining sites of Nepenthes populations in Oceania. The main complication with this hypothesis is the presence of Nepenthes on the distant islands of Seychelles and Madagascar. The seeds were thought to have been transferred by seabirds and shorebirds, which rest during their migrations in swampy habitats and may have inadvertently picked up the seeds. This hypothesis is possibly reinforced by the success of the lowland swamp-dwelling N. distillatoria in colonizing so many locations.[27]
The genus Nepenthes is mostly found within the Malay Archipelago, with the greatest biodiversity found on Borneo, Sumatra, and the Philippines,[28][29] especially in the Borneo montane rain forests. The full range of the genus includes Madagascar (N. madagascariensis and N. masoalensis), the Seychelles (N. pervillei), Sri Lanka (N. distillatoria), and India (N. khasiana) in the west to Australia (N. mirabilis, N. rowanae, N. parvula, and N. tenax) and New Caledonia (N. vieillardii) in the southeast. Most species are restricted to very small ranges, including some found only on individual mountains. These limited distributions and the inaccessibility of the regions often means some species go decades without being rediscovered in the wild (e.g. N. deaniana, which was rediscovered 100 years after its initial discovery). About 10 species have population distributions larger than a single island or group of smaller islands. Nepenthes mirabilis has the distinction of being the most widely distributed species in the genus, ranging from Indochina and throughout the Malay Archipelago to Australia.[5][30][31]
Because of the nature of the habitats that Nepenthes species occupy, they are often graded as either lowland or highland species, depending on their altitude above sea level, with 1,200 m (3,937 ft) the rough delineation between lowland and highland. Species growing at lower altitudes require continuously warm climates with little difference between day and night temperatures, whereas highland species thrive when they receive warm days and much cooler nights. Nepenthes lamii grows at a higher altitude than any other in the genus, up to 3,520 m (11,549 ft).[5][31]
Most Nepenthes species grow in environments that provide high humidity and precipitation and moderate to high light levels. A few species, including N. ampullaria, prefer the dense, shaded forests, but most other species thrive on the margins of tree/shrub communities or clearings. Some species (e.g. N. mirabilis) have been found growing in clear-cut forest areas, roadsides, and disturbed fields. Other species have adapted to growing in savanna-like grass communities. The soils in which Nepenthes species grow are usually acidic and low in nutrients, being composed of peat, white sand, sandstone, or volcanic soils. Exceptions to these generalities include species that thrive in soils with high heavy metal content (e.g. N. rajah), on sandy beaches in the sea spray zone (e.g. N. albomarginata). Other species grow on inselbergs and as lithophytes, while others, such as N. inermis, can grow as epiphytes with no soil contact.[5]
The most obvious interaction between Nepenthes species and their environments, including other organisms, is that of predator and prey. Nepenthes species certainly attract and kill their prey, albeit passively, through active production of attractive colours, sugary nectar, and even sweet scents. From this relationship, the plants primarily gain nitrogen and phosphorus to supplement their nutrient requirements for growth, given these soil nutrients are typically lacking. The most frequent prey is an abundant and diverse group of arthropods, with ants and other insects topping the menu. Other arthropods found frequently include spiders, scorpions, and centipedes, while snails and frogs are more unusual, but not unheard of. The most uncommon prey for Nepenthes species includes rats found in N. rajah. The composition of prey captured depends on many factors, including location, but can incorporate hundreds of individual insects and many different species.[5] While many Nepenthes species are generalists in what they capture, at least one, N. albomarginata, has specialised and almost exclusively traps termites and produces nearly no nectar. Nepenthes albomarginata gains its name from the ring of white trichomes directly beneath the peristome. These trichomes—or "hairs"—are palatable to termites and will attract them to the pitcher. In the course of collecting the edible trichomes, hundreds or thousands of termites will fall into the pitcher.[32][33]
The blue bottle fly (Calliphora vomitoria) can escape after landing in water on its ventral surface.
The same is true if the fly falls in dorsally (wings-first).
But the viscoelastic properties of N. rafflesiana digestive fluid prevent prey escape, whether the fall is ventral..
..or dorsal. (All videos recorded at 500 frames/s)
N. bicalcarata provides space in the hollow tendrils of its upper pitchers for the carpenter ant Camponotus schmitzi to build nests. The ants take larger prey from the pitchers, which may benefit N. bicalcarata by reducing the amount of putrefaction of collected organic matter that could harm the natural community of infaunal species that aid the plant's digestion.[35]
N. lowii has also formed a dependent relationship, but with vertebrates instead of insects. The pitchers of N. lowii provide a sugary exudate reward on the reflexed pitcher lid (operculum) and a perch for tree shrew species, which have been found eating the exudate and defecating into the pitcher. A 2009 study, which coined the term "tree shrew lavatories", determined between 57 and 100% of the plant's foliar nitrogen uptake comes from the faeces of tree shrews.[36] Another study showed the shape and size of the pitcher orifice of N. lowii exactly match the dimensions of a typical tree shrew (Tupaia montana).[37][38] A similar adaptation was found in N. macrophylla, N. rajah, N. ampullaria, and is also likely to be present in N. ephippiata.[38][39]
Similarly, N. hemsleyana, which is native to Borneo, has a symbiotic partnership with Hardwicke's woolly bat. During the day, a bat may roost above the digestive fluid inside the pitcher. While a bat is inside, it may defaecate, and the plant can get nitrogen from the droppings.
Organisms that spend at least part of their lives within the pitchers of Nepenthes species are often called Nepenthes infauna. The most common infaunal species, often representing the top trophic level of the infaunal ecosystem, are many species of mosquito larvae. Other infaunal species include fly and midge larvae, spiders, mites, ants, and even a species of crab (Geosesarma malayanum). Many of these species specialise to one pitcher plant species and are found nowhere else. These specialists are called nepenthebionts. Others, often associated with but not dependent on Nepenthes species, are called nepenthophiles. Nepenthexenes, on the other hand, are rarely found in the pitchers, but will often appear when putrefaction approaches a certain threshold, attracting fly larvae that would normally not be found in the pitcher infaunal community. The complex ecological relationship between pitcher plants and infauna is not yet fully understood, but the relationship may be mutualistic: the infauna is given shelter, food, or protection, and the plant that harbours the infauna receives expedited breakdown of captured prey, increasing the rate of digestion and keeping harmful bacterial populations repressed.[35][40][41]
Nepenthes digestive fluids are sterile before pitchers open and contain secondary metabolites and proteins that act as bactericides and fungicides after the pitcher opens. While the digestive fluid is being produced, the pitcher is not yet open, so there is no chance of microbial contamination. During pitcher development, at least 29 digestive proteins including proteases, chitinases, pathogenesis-related proteins and thaumatin-like proteins are produced in the pitcher fluid. In addition to breaking down prey, these can act as antimicrobial agents.[42] When the pitchers open, the fluid is exposed to bacteria, fungal spores, insects and rain. Often pitchers have a lid that covers the trap, excepting a few (e.g. N. lowii, N. attenboroughii and N. jamban), preventing rain water from entering. The lid inhibits rainwater from diluting the digestive fluid. Once the bacteria and fungi enter the fluid, secondary metabolites are produced in addition to antimicrobial proteins.[43] Naphthoquinones, a class of secondary metabolite, are commonly produced, and these either kill or inhibit the growth and reproduction of bacteria and fungi.[44] This adaptation could have evolved since Nepenthes plants that could produce secondary metabolites and antimicrobial proteins to kill bacteria and fungi were most likely more fit. Plants that produced antimicrobial compounds could prevent loss of valuable nutrients gained from insects within the pitcher. Since Nepenthes cannot digest certain bacteria and fungi, the bactericides and fungicides allow plants to maximize nutrient uptake.
The earliest known record of Nepenthes dates back to the 17th century. In 1658, French colonial governor Étienne de Flacourt published a description of a pitcher plant in his seminal work Histoire de la Grande Isle de Madagascar. It reads:[45]
It is a plant growing about 3 feet high which carries at the end of its leaves, which are 7 inches long, a hollow flower or fruit resembling a small vase, with its own lid, a wonderful sight. There are red ones and yellow ones, the yellow being the biggest. The inhabitants of this country are reluctant to pick the flowers, saying that if somebody does pick them in passing, it will not fail to rain that day. As to that, I and all the other Frenchmen did pick them, but it did not rain. After rain these flowers are full of water, each one containing a good half-glass. [translated from French in Pitcher-Plants of Borneo][15]
Flacourt called the plant Amramatico, after a local name. More than a century later, this species was formally described as N. madagascariensis.[46]
The second species to be described was N. distillatoria, the Sri Lankan endemic. In 1677, Danish physician Thomas Bartholin made brief mention of it under the name Miranda herba, Latin for "marvellous herb".[47] Three years later, Dutch merchant Jacob Breyne referred to this species as Bandura zingalensium, after a local name for the plant.[48] Bandura subsequently became the most commonly used name for the tropical pitcher plants, until Linnaeus coined Nepenthes in 1737.[15]
Nepenthes distillatoria was again described in 1683, this time by Swedish physician and naturalist Herman Niklas Grim.[49] Grim called it Planta mirabilis destillatoria or the "miraculous distilling plant", and was the first to clearly illustrate a tropical pitcher plant.[15] Three years later, in 1686, English naturalist John Ray quoted Grim as saying:[50]
The root draws up moisture from the earth which with the help of the sun's rays rises up into the plant itself and then flows down through the stems and nerves of the leaves into the natural utensil to be stored there until used for human needs. [translated from Latin in Pitcher-Plants of Borneo][15]
One of the earliest illustrations of Nepenthes appears in Leonard Plukenet's Almagestum Botanicum of 1696.[51] The plant, called Utricaria vegetabilis zeylanensium, is undoubtedly N. distillatoria.[15]
.jpg)
Around the same time, German botanist Georg Eberhard Rumphius discovered two new Nepenthes species in the Malay Archipelago. Rumphius illustrated the first one, now considered synonymous with N. mirabilis, and gave it the name Cantharifera, meaning "tankard-bearer". The second, referred to as Cantharifera alba, is thought to have been N. maxima. Rumphius described the plants in his most famous work, the six-volume Herbarium Amboinense, a catalogue of the flora of Ambon Island. However, it would not be published until many years after his death.[52]
After going blind in 1670, when the manuscript was only partially complete, Rumphius continued work on Herbarium Amboinensis with the help of clerks and artists. In 1687, with the project nearing completion, at least half of the illustrations were lost in a fire. Persevering, Rumphius and his helpers first completed the book in 1690. However, two years later, the ship carrying the manuscript to the Netherlands was attacked and sunk by the French, forcing them to start over from a copy that had fortunately been retained by Governor-General Johannes Camphuijs. The Herbarium Amboinensis finally arrived in the Netherlands in 1696. Even then, the first volume did not appear until 1741, 39 years after Rumphius's death. By this time, Linnaeus's name Nepenthes had become established.[15]
Nepenthes distillatoria was again illustrated in Johannes Burmann's Thesaurus Zeylanicus of 1737. The drawing depicts the end of a flowering stem with pitchers. Burmann refers to the plant as Bandura zeylanica.[53]
The next mention of tropical pitcher plants was made in 1790, when Portuguese priest João de Loureiro described Phyllamphora mirabilis, or the "marvellous urn-shaped leaf", from Vietnam. Despite living in the country for around 35 years, it seems unlikely that Loureiro observed living plants of this species, as he stated the lid is a moving part, actively opening and closing. In his most celebrated work, Flora Cochinchinensis, he writes:[54]
[...] (the) leaf-tip ends in a long hanging tendril, twisted spirally in the middle, from which hangs a sort of vase, oblong, pot-bellied, with a smooth lip with a projecting margin and a lid affixed to one side, which of its own nature freely opens and closes in order to receive the dew and store it. A marvellous work of the Lord! [translated from French in Pitcher-Plants of Borneo][15]
Phyllamphora mirabilis was eventually transferred to the genus Nepenthes by Rafarin in 1869.[55] As such, P. mirabilis is the basionym of this most cosmopolitan of tropical pitcher plant species.[35]
Loureiro's description of a moving lid was repeated by Jean Louis Marie Poiret in 1797. Poiret described two of the four Nepenthes species known at the time: N. madagascariensis and N. distillatoria. He gave the former its current name and called the latter Nepente de l'Inde, or simply "Nepenthes of India", although this species is absent from the mainland. In Jean-Baptiste Lamarck's Encyclopédie Méthodique Botanique, he included the following account:[46]
This urn is hollow, as I have just said, usually full of soft, clear water, and then closed. It opens during the day and more than half the liquid disappears, but this loss is repaired during the night, and the next day the urn is full again and closed by its lid. This is its sustenance, and enough for more than one day because it is always about half-full at the approach of night. [translated from French in Pitcher-Plants of Borneo][15]
With the discovery of new species and Sir Joseph Banks' original introduction of specimens to Europe in 1789, interest in Nepenthes grew throughout the 19th century, culminating in what has been called the "Golden Age of Nepenthes" in the 1880s.[5][15] However, the popularity of the plants dwindled in the early 20th century, before all but disappearing by World War II. This is evidenced by the fact that no new species were described between 1940 and 1966. The revival of global interest in the cultivation and study of Nepenthes is credited to Japanese botanist Shigeo Kurata, whose work in the 1960s and 1970s did much to bring attention to these plants.[21]
Nepenthes may be cultivated in greenhouses. Easier species include N. alata, N. ventricosa, N. khasiana, and N. sanguinea. These four species are highlanders (N. alata has both lowland and highland forms), some easy lowlander species are N. rafflesiana, N. bicalcarata, N. mirabilis, and N. hirsuta.[56]
Highland forms are those species that grow in habitats generally higher in elevation, and thus exposed to cooler evening temperatures. Lowland forms are those species growing nearer to sea level. Both forms respond best to rainwater (but some tap water works as long as it is flushed monthly with rainwater or water low in dissolved solid and chemicals), bright light (though some species can grow in full sun), a well-drained medium, good air circulation and relatively high humidity, although easier species such as N. alata can adapt to lower humidity environments. Highland species must have night-time cooling to thrive in the long term. Chemical fertilisers are best used at low strength. Occasional feeding with frozen (thawed before use) crickets may be beneficial. Terrarium culture of smaller plants, such as N. bellii, N. × trichocarpa and N. ampullaria, is possible, but most plants will get too large over time.[57][58]
Plants can be propagated by seed, cuttings, and tissue culture. Seeds are usually sown on damp chopped Sphagnum moss, or on sterile plant tissue culture media once they have been properly disinfected. The seeds generally become nonviable soon after harvesting, so seed are not usually the preferred method of propagation. A 1:1 mixture of orchid medium with moss or perlite has been used for germination and culture. Seed may take two months to germinate, and two years or more to yield mature plants. Cuttings may be rooted in damp Sphagnum moss in a plastic bag or tank with high humidity and moderate light. They can begin to root in one to two months and start to form pitchers in about six months. Tissue culture is now used commercially and helps reduce collection of wild plants, as well as making many rare species available to hobbyists at reasonable prices. Nepenthes species are considered threatened or endangered plants and all of them are listed in CITES Appendix II, with the exception of N. rajah and N. khasiana which are listed in CITES Appendix I.[59] The CITES listing means all international trade (including in parts and derivatives) is controlled by the CITES permitting system, with wild sourced specimens of Appendix I species prohibited from commercial international trade.
There are many hybrid Nepenthes and numerous named cultivars. Some of the more well-known, artificially produced hybrids and cultivars include:
Nepenthes (/nɪˈpɛnθiːz/) is a genus of carnivorous plants, also known as tropical pitcher plants, or monkey cups, in the monotypic family Nepenthaceae. The genus includes about 170 species, and numerous natural and many cultivated hybrids. They are mostly liana-forming plants of the Old World tropics, ranging from South China, Indonesia, Malaysia, and the Philippines; westward to Madagascar (two species) and the Seychelles (one); southward to Australia (four) and New Caledonia (one); and northward to India (one) and Sri Lanka (one). The greatest diversity occurs on Borneo, Sumatra, and the Philippines, with many endemic species. Many are plants of hot, humid, lowland areas, but the majority are tropical montane plants, receiving warm days but cool to cold, humid nights year round. A few are considered tropical alpine, with cool days and nights near freezing. The name "monkey cups" refers to the fact that monkeys were once thought to drink rainwater from the pitchers.
Nepento (science latine Nepenthes), populare konata kiel tropikaj karnovoraj plantoj aŭ simitasoj, estas genro de karnovoraj plantoj en la monotipa familio Nepentacoj. La genro enhavas ĉirkaŭ 150 speciojn, kaj nombrajn naturajn kaj multjan kultivitajn hibridojn. Ili estas ĉefe liano-formantaj plantoj de malnvomondaj tropikoj, el Suda Ĉinio, Indonezio, Malajzio kaj Filipinoj; okcidente al Madagaskaro (du specioj) kaj al Sejŝeloj (unu); suden al Aŭstralio (tri) kaj Nov-Kaledonio (unu); kaj norden al Barato (unu) kaj Srilanko (unu). Plej granda diverseco estas ĉe Borneo, Sumatro, kaj Filipinoj, kun multaj endemiaj specioj. Multaj estas plantoj de varmaj, humidaj, malaltaj areoj, sed majoritato estas tropikaj montararbaraj plantoj, kiuj ricevas varmajn tagojn sed ankaŭ malvarmon, humidajn noktojn la tutan jaron. Kelkaj estas konsiderataj tropikaj alpaj, kun malvarmaj tagoj kaj noktoj preskaŭ frostaj. La nomo "simi-tasoj" aludas al la fakto ke oni observis simiojn dum ili trinkis pluvakvon el tiuj plantoj.
Nepento (science latine Nepenthes), populare konata kiel tropikaj karnovoraj plantoj aŭ simitasoj, estas genro de karnovoraj plantoj en la monotipa familio Nepentacoj. La genro enhavas ĉirkaŭ 150 speciojn, kaj nombrajn naturajn kaj multjan kultivitajn hibridojn. Ili estas ĉefe liano-formantaj plantoj de malnvomondaj tropikoj, el Suda Ĉinio, Indonezio, Malajzio kaj Filipinoj; okcidente al Madagaskaro (du specioj) kaj al Sejŝeloj (unu); suden al Aŭstralio (tri) kaj Nov-Kaledonio (unu); kaj norden al Barato (unu) kaj Srilanko (unu). Plej granda diverseco estas ĉe Borneo, Sumatro, kaj Filipinoj, kun multaj endemiaj specioj. Multaj estas plantoj de varmaj, humidaj, malaltaj areoj, sed majoritato estas tropikaj montararbaraj plantoj, kiuj ricevas varmajn tagojn sed ankaŭ malvarmon, humidajn noktojn la tutan jaron. Kelkaj estas konsiderataj tropikaj alpaj, kun malvarmaj tagoj kaj noktoj preskaŭ frostaj. La nomo "simi-tasoj" aludas al la fakto ke oni observis simiojn dum ili trinkis pluvakvon el tiuj plantoj.
Nepenthes (del griego νηπενθής, nepenthés, ‘que disipa el dolor’), género de planta carnívora, conocida popularmente como plantas jarra o copas de mono. Es el único género de la familia Nepenthaceae. Son plantas oriundas de las regiones tropicales del Viejo Mundo. Se distribuyen por China meridional, Indonesia, Malasia y las Filipinas; oeste de Madagascar (2 especies); Seychelles (1 especie); hacia el sur hasta Australia (3 especies) y Nueva Caledonia (1 especie); teniendo como límite septentrional la India (1 especie) y Sri Lanka (1 especie).
La mayor diversidad se encuentra en Borneo y Sumatra con gran número de especies endémicas. Muchas son plantas de áreas bajas de clima húmedo y cálido, aunque la mayoría son tropicales de montaña, que vegetan en condiciones de días cálidos y noches entre frescas a frías y húmedas durante todo el año. Unas pocas se consideran alpinas tropicales con días frescos y noches por debajo de cero. El nombre copas de monos se refiere al hecho de que se ha observado a los monos bebiendo agua de lluvia de ellas.
Entre las nepenthes más conocidas tenemos:
En todas los tipos de nepenthes sus hojas tienen que estar humectadas todo el tiempo. Se deben poner en un lugar donde les dé mucha luz y no sol directo, muy importante. Hay que alimentarlas si no es posible que se alimenten ellas misma. Si no existe la posibilidad de alimentarlas con algunos bichos, un grano de comida de pescado sería suficiente. Si dentro de los jarros no hay un líquido, échale agua de lluvia o destilada dentro, no la llenes muchos, tan solo un cuarto del jarro. En lo posible conviene sacarla cada tres o cuatro días al sol de la mañana, cuando apenas esté saliendo. También, vuelvo a repetir, regarlas con agua de lluvia o destilada cada que vez que la saque al sol.
Especies carnívoras, de hábito trepador o postrado.
Normalmente tienen un sistema radicular superficial y un tallo trepador o postrado de varios metros de longitud (15 o más) con un grosor que varía entre unos milímetros hasta 1 cm, más grueso en algunas especies, como en Nepenthes bicalcarata. De este tallo surgen hojas alternas, en forma de espada de color verde medio de unos 30 cm de longitud y con márgenes enteros. Una extensión en la punta de la hoja forma el zarcillo, que la ayuda a trepar y en el extremo de este se forma la trampa jarra, la cual surge en principio como un capullo para expandirse progresivamente hasta formar un globo o tubo coronado por una «tapa»[1] que contiene un fluido acuoso o especie de almíbar producido por la propia planta donde los insectos, atraídos por el olor que producen las glándulas de néctar de la boca y tapa del odre, caen y son digeridos.
Algunos miembros de este género también se pueden cultivar en invernaderos cálidos y umbríos siempre que se consiga ambientes muy húmedos. Las especies más fáciles son: N. alata, N. ventricosa, N. khasiana, y N. sanguinea.
Se plantan en cestas de rejilla o metálicas que aseguren un buen drenaje con un sustrato a base de turba con musgo y perlita añadidos en una proporción de 1:2:1 o musgo de sphagnum con carbón vegetal añadido para evitar que se descomponga.
La multiplicación se realiza por acodo aéreo o con esquejes de hoja en primavera y se plantan en musgo de esfagno en una cama caliente. Pueden tardar hasta 8 semanas en echar raíces y necesitan vaporizaciones con agua dulce a diario.
Las plantas viejas se deben podar drásticamente en primavera para fomentar la nueva vegetación. Se cambian de maceta en la misma época. Este proceso se debe hacer cuidadosamente para que las delicadas raíces no se rompan.
No toleran la luz solar intensa, por lo que es mejor ubicarlas en un lugar muy luminoso pero sin sol directo. Requieren un mínimo de 18 °C durante todo el año y riegos frecuentes y vaporizaciones diarias con agua no calcárea en la época de crecimiento activo. De vez en cuando, en la época de crecimiento, es conveniente introducir algunos insectos en el odre si no los hay volando alrededor.
La denominación Nepenthes para el género de estas plantas apareció por primera vez en 1737 en la obra Hortus Cliffortianus de Carlos Linneo. Se refiere a un pasaje de la Odisea de Homero en que Helena echa «en el vino que estaban bebiendo una droga contra el llanto y la cólera, que hacía olvidar todos los males».[2] Nepenthes significa, literalmente, ‘sin pesar’ ( de ne = ‘no’, y penthos = ‘dolor’, ‘pesar’). Linneo explicó:
«Si esta no es la Nepenthes de Helena, lo será indudablemente para todos los botánicos. ¿Qué botánico no se sentiría embargado de admiración si, tras un largo viaje, encontrase esta maravillosa planta? ¡Olvidaría todos sus males pasados al contemplar, lleno de asombro, esta admirable obra del Creador!».[3]
La planta descrita por Linneo era la N. distillatoria, llamada bān̆durā (බාඳුරා), una especie de Sri Lanka. Nepenthes se adoptó oficialmente como nombre genérico en 1753, en la famosa obra de Linneo titulada Species Plantarum, que estableció la nomenclatura botánica tal como se utiliza hoy en día. Nepenthes distillatoria es la especie tipo del género. Entonces nadie se imaginó que se trataba de una planta carnívora, sino que pensaban que los odres servían para recoger el agua de lluvia, de modo que la planta pudiera sobrevivir en tiempos de sequía.
El tema de las Nepenthes no ha sido muy explotado en las artes y por lo general sólo se ha empleado para ilustrar catálogos de herbarios o libros de botánica y ciencias naturales.
Como obra artística, sin fines científicos, se destacan la serie de nepenthes de la pintora inglesa Marianne North, y el cuadro al óleo de la pintora china contemporánea Chen Hong, que representa un ejemplar de invernadero en el distrito cultural 798 de Pekín.
También aparecen en el poema del Cuervo de Edgar Allan Poe.
Por último, en la franquicia japonesa de videojuegos Pokémon, Victreebel es un Pokemon tipo Planta/Veneno cuya apariencia está basada en la especie Nepenthes.
Nepenthes (del griego νηπενθής, nepenthés, ‘que disipa el dolor’), género de planta carnívora, conocida popularmente como plantas jarra o copas de mono. Es el único género de la familia Nepenthaceae. Son plantas oriundas de las regiones tropicales del Viejo Mundo. Se distribuyen por China meridional, Indonesia, Malasia y las Filipinas; oeste de Madagascar (2 especies); Seychelles (1 especie); hacia el sur hasta Australia (3 especies) y Nueva Caledonia (1 especie); teniendo como límite septentrional la India (1 especie) y Sri Lanka (1 especie).
La mayor diversidad se encuentra en Borneo y Sumatra con gran número de especies endémicas. Muchas son plantas de áreas bajas de clima húmedo y cálido, aunque la mayoría son tropicales de montaña, que vegetan en condiciones de días cálidos y noches entre frescas a frías y húmedas durante todo el año. Unas pocas se consideran alpinas tropicales con días frescos y noches por debajo de cero. El nombre copas de monos se refiere al hecho de que se ha observado a los monos bebiendo agua de lluvia de ellas.
Entre las nepenthes más conocidas tenemos:
LowLand, que traducido significa de tierras bajas, esto significa que este espécimen puede aguantar temperaturas desde 25°C hasta los 35°C, desde que este humectadas las hojas. Estas se caracterizan por ser un poco más pequeñas y anchas, también tienen colores vividos. MidLand, que traducido del inglés significa tierras medias, como en el caso anterior sus hojas tienen que estar siempre bien humectadas. Esta puede tener un rango más grande de temperatura, desde los 15°C hasta los 30°C, estas nepenthes midland son de un tono rojizo y son más alargadas y pueden crecer más que las de lowland. Por último y no por esto menos importante, encontramos a la nepenthes HighLand. Sí, significa tierras altas, puede aguantar temperaturas desde los 10°C hasta los 20°C, ideal si vives en la montaña o en algún lugar donde haga frío, estas se caracterizan por ser muy largas y poco anchas, colores opacos.En todas los tipos de nepenthes sus hojas tienen que estar humectadas todo el tiempo. Se deben poner en un lugar donde les dé mucha luz y no sol directo, muy importante. Hay que alimentarlas si no es posible que se alimenten ellas misma. Si no existe la posibilidad de alimentarlas con algunos bichos, un grano de comida de pescado sería suficiente. Si dentro de los jarros no hay un líquido, échale agua de lluvia o destilada dentro, no la llenes muchos, tan solo un cuarto del jarro. En lo posible conviene sacarla cada tres o cuatro días al sol de la mañana, cuando apenas esté saliendo. También, vuelvo a repetir, regarlas con agua de lluvia o destilada cada que vez que la saque al sol.
Kanntaim ehk kannpõõsas (Nepenthes) on kanntaimeliste sugukonna ainuke perekond. Perekond hõlmab umbes 160 liiki putuktoidulisi liaane ja epifüüte ning mitmed looduslikud ja kultiveeritud hübriidid.
Osa kanntaime leherootsust on muutunud fülloodiks, osa kannuks, mille ere värvus ja nektar meelitavad juurde putukaid. Putukad libisevad kannu ja lahustuvad selles olevas vedelikuks. Kannu kaaneks on lehelaba, mis kaitseb vihmavee eest. Vihmavesi vähendab kannu seedimisvõimet. Kanntaim on kahekojalised, st isas- ja emasõied asuvad sama liigi eri taimedel. Õied esinevad kobarana, harvem pöörisena. Vili on kupar.[1]
Kanntaim on levinud peamiselt Kagu-Aasia troopilistes piirkondades, kus tema levila ulatub Lõuna-Hiinast Indoneesiani, kuid ta on levinud ka India ookeani saartel, Indias, Austraalias ja Uus-Kaledoonial. Kõige suurem liikide mitmekesisus asub Kalimantani ja Sumatra saarel ning Filipiinidel, kus asub palju endeeme. Suurem osa liikidest elab väga väiksel levilal. Seetõttu taasavastatakse mõned ligipääsmatus kohas kasvad liigid mitu aastakümmet hiljem. Ainult umbes kümne liigi levila on suurem kui üksik saar või väike saarerühm. Nepenthes mirabilis on perekonna kõige suurema levikuga liik, mille levila ulatub Indohiinast läbi Malai saarestiku Austraaliani.
Kanntaim kasvab nii madalatel kui ka mägistel aladel. Madalatel kõrgustel kasvavad liigid vajavad sooja kliimat, kus on väiksed ööpäevased temperatuurierinevused, aga kõrgematel kasvavad taimed on kohanenud soojade päevadega ja tunduvalt külmemate öödega. Nepenthes lamii on kõige kõrgemal kasvav kanntaim, mis kasvab kuni 3520 meetri kõrgusel merepinnast.
Suurem osa kanntaimi kasvab suure niiskusega ja sademete hulgaga piirkonnas mõõdukal kõrgusel merepinnast. Vähesed liigid, näiteks Nepenthes ampullaria, eelistavad tihedaid, varjulisi metsi, kuid suurem osa liikidest kasvab liaanide ja epifüütidena puule kinnitatuna või lagedal alal. Mõni liik (nt N. mirabilis) on leitud kasvamas lagedaks raiutud aladel, teeservades ja aladel, kus on rikutud looduskeskkonda. Kanntaim kasvab tavaliselt happelisel ja toitainevaesel pinnasel. Kuning-kanntaim (N. rajah) kasvab näiteks raskmetalle sisaldaval pinnasel ja valiv kanntaim (N. albomarginata) liivasel pinnasel mere ääres.
Esimest korda on kanntaime mainitud 17. sajandil. 1658. aastal avaldas Prantsuse koloniaalkuberner Étienne de Flacourt oma teoses "Histoire de la Grande Isle de Madagascar" kanntaime kirjelduse. Ta nimetas selle kohaliku nime järgi Amramatico 'ks. Veidi rohkem kui sajand hiljem anti sellele liigile, Nepenthes madagascariensis, teaduslik kirjeldus. 1677. aastal kirjeldas taani arst Thomas Bartholin Sri Lankal kasvavat liiki Nepenthes distillatoria. Üks esimesi illustratsioone kanntaime kohta ilmus Inglise botaaniku Leonard Plukeneti 1696. aastal avaldatud teoses "Almagestum Botanicum". 1797. aastal tunti nelja kanntaime liiki. 19. sajandil tõstsid huvi kanntaimede vastu uute liikide kirjeldused ja Euroopasse toodud taimed. 1880. aastaid on nimetatud isegi "kanntaimede kuldajaks". 20. sajandil huvi nende vastu rauges ja näiteks aastatel 1940–1966 ei kirjeldatud ühtegi uut liiki. Uuesti juhtis tähelepanu nendele taimedele Jaapani botaanik Shigeo Kurata.
Perekonna teaduslik nimetus Nepenthes esines esimest korda Rootsi loodusteadlase Carl von Linné 1737. aastal avaldatud teoses "Hortus Cliffortianus". Perekond on saanud nime Egiptusest pärit nn unustusrohu järgi (Nepenthe), mida on mainitud Vanakreeka kirjanduses. Linné kirjeldas liiki Nepenthes distillatoria. Perekonnanimena avaldati Nepenthes 1753. aastal avaldatud Linné teoses "Species Plantarum". Nepenthes distillatoria on perekonna tüüpliik.
Kanntaim ehk kannpõõsas (Nepenthes) on kanntaimeliste sugukonna ainuke perekond. Perekond hõlmab umbes 160 liiki putuktoidulisi liaane ja epifüüte ning mitmed looduslikud ja kultiveeritud hübriidid.
Osa kanntaime leherootsust on muutunud fülloodiks, osa kannuks, mille ere värvus ja nektar meelitavad juurde putukaid. Putukad libisevad kannu ja lahustuvad selles olevas vedelikuks. Kannu kaaneks on lehelaba, mis kaitseb vihmavee eest. Vihmavesi vähendab kannu seedimisvõimet. Kanntaim on kahekojalised, st isas- ja emasõied asuvad sama liigi eri taimedel. Õied esinevad kobarana, harvem pöörisena. Vili on kupar.
Kanntaim on levinud peamiselt Kagu-Aasia troopilistes piirkondades, kus tema levila ulatub Lõuna-Hiinast Indoneesiani, kuid ta on levinud ka India ookeani saartel, Indias, Austraalias ja Uus-Kaledoonial. Kõige suurem liikide mitmekesisus asub Kalimantani ja Sumatra saarel ning Filipiinidel, kus asub palju endeeme. Suurem osa liikidest elab väga väiksel levilal. Seetõttu taasavastatakse mõned ligipääsmatus kohas kasvad liigid mitu aastakümmet hiljem. Ainult umbes kümne liigi levila on suurem kui üksik saar või väike saarerühm. Nepenthes mirabilis on perekonna kõige suurema levikuga liik, mille levila ulatub Indohiinast läbi Malai saarestiku Austraaliani.
Kanntaim kasvab nii madalatel kui ka mägistel aladel. Madalatel kõrgustel kasvavad liigid vajavad sooja kliimat, kus on väiksed ööpäevased temperatuurierinevused, aga kõrgematel kasvavad taimed on kohanenud soojade päevadega ja tunduvalt külmemate öödega. Nepenthes lamii on kõige kõrgemal kasvav kanntaim, mis kasvab kuni 3520 meetri kõrgusel merepinnast.
Suurem osa kanntaimi kasvab suure niiskusega ja sademete hulgaga piirkonnas mõõdukal kõrgusel merepinnast. Vähesed liigid, näiteks Nepenthes ampullaria, eelistavad tihedaid, varjulisi metsi, kuid suurem osa liikidest kasvab liaanide ja epifüütidena puule kinnitatuna või lagedal alal. Mõni liik (nt N. mirabilis) on leitud kasvamas lagedaks raiutud aladel, teeservades ja aladel, kus on rikutud looduskeskkonda. Kanntaim kasvab tavaliselt happelisel ja toitainevaesel pinnasel. Kuning-kanntaim (N. rajah) kasvab näiteks raskmetalle sisaldaval pinnasel ja valiv kanntaim (N. albomarginata) liivasel pinnasel mere ääres.
Esimest korda on kanntaime mainitud 17. sajandil. 1658. aastal avaldas Prantsuse koloniaalkuberner Étienne de Flacourt oma teoses "Histoire de la Grande Isle de Madagascar" kanntaime kirjelduse. Ta nimetas selle kohaliku nime järgi Amramatico 'ks. Veidi rohkem kui sajand hiljem anti sellele liigile, Nepenthes madagascariensis, teaduslik kirjeldus. 1677. aastal kirjeldas taani arst Thomas Bartholin Sri Lankal kasvavat liiki Nepenthes distillatoria. Üks esimesi illustratsioone kanntaime kohta ilmus Inglise botaaniku Leonard Plukeneti 1696. aastal avaldatud teoses "Almagestum Botanicum". 1797. aastal tunti nelja kanntaime liiki. 19. sajandil tõstsid huvi kanntaimede vastu uute liikide kirjeldused ja Euroopasse toodud taimed. 1880. aastaid on nimetatud isegi "kanntaimede kuldajaks". 20. sajandil huvi nende vastu rauges ja näiteks aastatel 1940–1966 ei kirjeldatud ühtegi uut liiki. Uuesti juhtis tähelepanu nendele taimedele Jaapani botaanik Shigeo Kurata.
Perekonna teaduslik nimetus Nepenthes esines esimest korda Rootsi loodusteadlase Carl von Linné 1737. aastal avaldatud teoses "Hortus Cliffortianus". Perekond on saanud nime Egiptusest pärit nn unustusrohu järgi (Nepenthe), mida on mainitud Vanakreeka kirjanduses. Linné kirjeldas liiki Nepenthes distillatoria. Perekonnanimena avaldati Nepenthes 1753. aastal avaldatud Linné teoses "Species Plantarum". Nepenthes distillatoria on perekonna tüüpliik.
Kannukasvit (Nepenthes) ovat trooppisten lihansyöjäkasvien suku, johon kuuluu noin 130 lajia ja useita luonnollisia ja viljeltyjä risteymiä. Nepenthes on samalla kannukasvien tai kannukasvikasvien[1] heimon (Nepenthaceae) ainoa suku.
Kannukasvit saalistavat pieniä hyönteisiä, koska ne kasvavat vähäravinteisilla alueilla. Ravinteeton maaperä ei mahdollista ravinteiden saantia, joten ravinteet on saatavat eläimistä. Kasvin saaliiksi joutuu usein hyönteisiä, mutta suurimmat lajit (esimerkiksi N. rajah ja N. truncata) voivat toisinaan ottaa kiinni pieniä selkärankaisia, kuten hiiriä ja liskoja. On jopa kirjattu tapauksia, joissa kasvatetut kasvit ovat napanneet pieniä lintuja.
Nepenthes-lajeista käytettävä englanninkielinen nimitys "monkey cups" viittaa siihen, että apinoiden on nähty tutkivan ja juovan kannukasvien ansoihin, kannuihin kertynyttä sadevettä.
Nepenthes-lajeilla on usein matala juuristo ja joko maata pitkin kasvava tai ylöspäin kipuava varsi. Varsi voi olla monta metriä pitkä (jopa 15 metriä) ja 1 cm tai vähemmän paksu. Varresta kasvavat vuorottelevat miekanmuotoiset lehdet ja lehden päästä jatkuu kärhi, joka päättyy pyyntikannuun. Monet muunlaiset kasvit (esim. villiviinit ja herneet) käyttävät kärhiä kiinnittääkseen itsensä kiivettävään alustaan. Nepenthes-lajin kärhien päihin muodostuvat kannut, jotka asteittain kasvavat pienestä "silmusta" täysin kehittyneeksi kannuksi, joka on lajista riippuen erimuotoinen.
Kannun sisäosan alaosassa on rauhasia, jotka imevät ravintoaineet kiinni jääneeltä ja hukkuneelta saaliilta. Kannun ylempi sisäosa on pinnaltaan liukas ja vahamainen, mikä tekee saaliiden pakoyritykset lähes mahdottomiksi. Kannun reunus on yleensä värikäs. Se houkuttelee saalista ja tekee saaliille jalansijasta epävarman. Reunuksen yläpuolella sijaitsee läppä, jonka tarkoituksena on estää vettä laimentamasta kannun pohjalla olevaa nestettä. Läpän alapuolella voi erittyä mettä, joka siten houkuttelee hyönteisiä.
Kannukasvit tuottavat yleensä kahden tyyppisiä kannuja. Kasvin alaosassa olevat kannut ovat isompia alakannuja "lower pitchers", jotka tyypillisesti sijaitsevat maan päällä. Yläkannut "upper pitchers" ovat yleensä pienempiä, toisenlaisen värisiä ja niiden ominaisuudet poikkeavat alemmista kannuista. Nämä yläkannut muodostuvat yleensä kasvin kasvaessa korkeammaksi ja varttuessa täysikasvuiseksi. Jotta kasvi pysyisi vakaana, jokainen yläkannun kärhi tekee silmukan lähellä olevan puun- tai kasvinoksan ympärille ja tarraa itsensä siihen. Kärhen päähän muodostuu normaalisti kannu.
Nepenthes-suvun kasvit ovat levittäytyneet pääosin trooppiseen Malaijien saaristoon, mutta kannukasvit esiintyvät kokonaisuudessaan Euraasian ja Afrikan trooppisilla alueilla, Etelä-Kiinasta, Indonesiaan, Malesiaan, Madagaskariin (2 lajia), Seychelleille (1), Australiaan (3), Uuteen Kaledoniaan (1), Intiaan (1) ja Sri Lankaan (1). Laajin lajien monimuotoisuus on tavattavissa Borneossa ja Sumatralla, koska siellä esiintyy monia endeemisiä lajeja. Monet lajit viihtyvät alavilla, kuumilla ja kosteilla alueilla, mutta enemmistö lajeista on trooppisia vuoristokasveja, jotka nauttivat lämpöisistä päivistä mutta jotka saavat kylmät ja kosteat yöt vuoden ympäri. Muutama laji kasvaa alueella, jolla on viileät päivät ja jääkylmät yöt, jolloin lämpötila voi laskea jopa lähelle 0 °C.
Nepenthes kukkii täysi-ikäisenä, noin 5-10-vuotiaana. Nepenthes-kasvit ovat kaksikotisia eli uros- ja naaraspuoliset kukat (hede- ja emikukat) ovat eri yksilöissä. Siemenet ovat noin 5-10 mm pitkiä ja ne kehittyvät nelisivuisiin koteloihin. Kaikki kasvin siemenkotelot yhteensä voivat sisältää 50–500 siementä. Ne levittyvät tuulen avulla uusille alueille. Siemenen itäminen kestää lajista riippuen parista kuukaudesta vuoteen.
Kasveja voidaan lisätä siemenien, pistokkaiden ja kloonaamisen avulla. Siemenet voidaan kylvää kostean hienonnettuun sammaleeseen, ja ne kannattaa kylvää heti tuoreeltaan, koska ne menettävät itämiskykynsä nopeasti. Kylvömullaksi sopii 1:1-seos orkideamultaa ja lannoittamatonta turvetta. Siemenet itävät yleensä noin kaksi kuukautta, mutta itäminen voi kestää jopa vuodenkin. Täysikasvuiseksi kasvi kasvaa noin kolmessa vuodessa. Pistokkaat voi juurruttaa kosteissa rahkasammaltupoissa muovipussin sisällä tai kosteailmaisessa terraariossa, joka ei altistu auringonpaisteelle. Ne juurtuvat 1-2 kuukaudessa ja alkavat tehdä kannuja noin kuuden kuukauden kuluttua juurtumisesta. Kloonaamisella saadaan harvinaisista lajeista kopioita myytäväksi kasvien harrastajille tuhoamatta alkuperäisiä yksilöitä. Kannukasvit ovat uhanalaisia kasveja ja ne on lueteltu CITES-sopimuksen liitteissä 1 ja 2.
Koska kannukasvien eri lajien elinympäristöt vaihtelevat, lajit luokitellaan joko Lowland- tai Highland-kategoriaan, riippuen lajien kasvupaikan korkeudesta merenpinnasta. 1 200 m on summittainen korkeus, joka jakaa lajit näihin kahteen luokkaan.
Kannukasvit (Nepenthes) ovat trooppisten lihansyöjäkasvien suku, johon kuuluu noin 130 lajia ja useita luonnollisia ja viljeltyjä risteymiä. Nepenthes on samalla kannukasvien tai kannukasvikasvien heimon (Nepenthaceae) ainoa suku.
Kannukasvit saalistavat pieniä hyönteisiä, koska ne kasvavat vähäravinteisilla alueilla. Ravinteeton maaperä ei mahdollista ravinteiden saantia, joten ravinteet on saatavat eläimistä. Kasvin saaliiksi joutuu usein hyönteisiä, mutta suurimmat lajit (esimerkiksi N. rajah ja N. truncata) voivat toisinaan ottaa kiinni pieniä selkärankaisia, kuten hiiriä ja liskoja. On jopa kirjattu tapauksia, joissa kasvatetut kasvit ovat napanneet pieniä lintuja.
Nepenthes-lajeista käytettävä englanninkielinen nimitys "monkey cups" viittaa siihen, että apinoiden on nähty tutkivan ja juovan kannukasvien ansoihin, kannuihin kertynyttä sadevettä.
Le genre Nepenthes regroupe des espèces de plantes carnivores à pièges passifs de la famille des Népenthacées.
Ce sont des plantes de climat tropical humide qui complètent leurs apports nutritifs en piégeant les insectes dans des dispositifs en forme d'urne emplie d'un liquide dans lequel ils se noient. Une centaine d'espèces ont déjà été recensées. Ces curiosités botaniques connaissent un succès grandissant au XIXe siècle, avec l'essor des serres décoratives en occident et l'émulation entre collectionneurs qui acclimatent progressivement de nombreuses espèces à ce mode de culture sous abris.
Nepenthes, qui dérive de l'adjectif grec ancien νηπενθής / nipenthís (formé à partir du préfixe négatif "νη-" / nê, non, et du nom πένθος / pénthos, « tristesse ; chagrin »), littéralement « pas de tristesse », désigne chez Homère la boisson que Pâris donna à boire à Hélène après son enlèvement pour lui faire oublier son pays natal. Les femmes de la ville égyptienne de Thèbes passaient pour détenir le secret de sa composition.
Les apothicaires chimistes du XVIIe siècle, comme Joseph du Chesne, Jean Béguin ou Angelo Sala avaient l'habitude de nommer indifféremment Laudanum ou Nepenthes, une préparation à base d'opium[1],[2],[3]. Le Laudanum ou Nepenthes plus excellent que celuy d'Homere de Jean Béguin est à base d'opium et de jusquiame « tirée selon l'art avec l'esprit de vin [eau-de-vie], rendu acide par l'esprit de vitriol [acide sulfurique] ou le soufre », de la teinture de safran et de corail, de l'ambre..(Tyrocinium chymicum). Dans la pharmacologie « moderne », les pilules de népenthès contenaient de la jusquiame, de la myrrhe et de l'opium.
Ce sont des plantes à tige ligneuse de longueur variable (20 cm à 20 m), grimpantes, prenant appui sur un arbre (épiphytes) ou couchées sur le sol[4]. Les fleurs sont dioïques, petites, groupées en panicules ou en épis terminaux, et sans intérêt par rapport aux feuilles à forme très particulière.
Les feuilles sont alternes, ovales, lancéolées, et leur limbe (prolongement de la nervure de la feuille) vrillé forme à leur extrémité une urne membraneuse ou ascidie surmonté d'un opercule. Les ascidies, qui sont les pièges de la plante, renferment un peu de liquide sucré et acidulé sécrété par leurs parois, sur lequel surnagent quelques cadavres d'insectes. Ce liquide passe encore en Orient pour être efficace contre de nombreuses maladies.
La partie supérieure de l'urne comporte une couche de cire épicuticulaire, organisée autour de stomates modifiés, les lunates cells. Cette cire, organisée en paillettes acérées, possède un fort pouvoir de contamination des systèmes d'adhésion des insectes (les pulvilli). Au contact des pattes d'insectes, cette cire se transforme en une pâte amorphe, qui déstabilise l'insecte et le fait glisser vers la partie digestive.
L'urne est surmontée d'un couvercle (l'opercule) qui fait office de parapluie.
Les fleurs en grappes sont nombreuses et petites et sont généralement de couleur verdâtre ou brune.
On retrouve le genre Nepenthes dans la zone intertropicale humide de l'« ancien monde ». Il est présent à l'intérieur du triangle formé par Madagascar, le Khasi indien (montagnes de l'État du Meghalaya), et la Nouvelle-Calédonie.
Il existe plus d'une centaine d'espèces décrites[5] et de très nombreux hybrides, naturels et horticoles. Les Philippines ainsi que les îles de Sumatra et de Bornéo forment le centre de diversité du genre, contentant le plus grand nombre d'espèces, en particulier endémiques[4].
Les népenthès sont toutes des plantes tropicales poussant à une altitude variant entre le niveau de la mer et 3 250 m (Nepenthes lamii est l'espèce poussant à la plus haute altitude, en Nouvelle-Guinée). La plupart affectionnent les forêts humides et plutôt ouvertes. Certaines espèces comme Nepenthes ampullaria ou Nepenthes bicalcarata aiment les forêts très denses et ombragées, d'autres comme Nepenthes mirabilis ou Nepenthes rafflesiana poussent dans des milieux très ouverts, voire partiellement dégradés. Toutes par contre ont besoin d'une forte hygrométrie. Elles peuvent être terrestres ou épiphytes. Les espèces terrestres poussent dans des sols acides, pauvres en nutriments et souvent gorgés d'eau, comme la plupart des autres plantes carnivores.
Dès sa découverte par les Européens au milieu du XVIIe siècle, le genre Nepenthes a toujours suscité l'émerveillement. C'est l'un des genres de plantes carnivores à avoir une histoire botanique très riche. Rappelons que c'est le seul genre reconnu comme pouvant capturer de petits vertébrés, des rats ou des oisillons par exemple, ce qui contribua beaucoup à sa popularité, notamment artistique, à travers le monde.
La première espèce de Nepenthes découverte fut Nepenthes madagascariensis, décrite par le gouverneur français de l'île, Étienne de Flacourt, en 1658, sous le nom d'Amratico[6]. Il évoqua alors une plante portant des fleurs concaves, ou des fruits ressemblant à de petits vases, chacun possédant son propre petit capuchon.
Carl Linnaeus décrit ensuite Nepenthes distillatoria endémique du Sri Lanka, d'abord à partir de spécimens desséchés. Euphorique, il pensa à Homère et à son Odyssée, dans laquelle Hélène se sert d'une drogue, nommée « Nepenthe », pour alléger les peines des soldats. « Si ce n'est pas le Nepenthe d'Hélène, ça le sera pour tous les botanistes », dit-il. Nepenthes mirabilis fut l'espèce suivante, découverte par Georg Everhard Rumphius.
En 1737, le genre reçoit officiellement le nom de Nepenthes. Personne ne se doute encore que la plante était carnivore : on pense alors que les urnes servaient à recueillir l'eau de pluie, de manière à aider la plante à survivre aux périodes de sécheresse.
Au XVIIIe siècle, les Européens colonisent l'Asie du sud-est, et la curiosité botanique mêlée à un effet de mode fait s'élever des orangeraies dans tous les pays, bientôt suivies par les premières serres, de façon à pouvoir cultiver des plantes venues des colonies du monde entier.
C'est au XIXe siècle que l'intérêt pour ces plantes atteint son sommet. Les horticulteurs se multiplient, d'abord pour la production massive, et la vente de plantes rares à tous ceux qui peuvent s'offrir ce luxe. L'un des premiers, Loddiges nursery, en Angleterre, introduit Nepenthes khasiana sur le marché dès 1825. Ces maisons, parmi lesquelles James Veitch & Sons ou encore Low and Co. organisaient fréquemment des expéditions vers les terres lointaines, notamment en direction de l'île de Bornéo, où des plantes tropicales étaient récoltées : palmiers, orchidées, et aussi népenthès. Les revues de botaniques contribuent également au succès du genre, présentant d'alléchantes fiches de cultures et œuvres d'artistes sur le genre Nepenthes.
De nouvelles espèces sont régulièrement découvertes. Le docteur William Jack découvre en 1819 Nepenthes rafflesiana et Nepenthes ampullaria. Neuf espèces étaient connues en 1839, mais beaucoup d'autres allaient suivre: la maison Low décrivit Nepenthes lowii, Nepenthes rajah, Nepenthes villosa, Nepenthes edwardsiana.
L'invention d'un caisson en verre, clos et portatif, par Nathaniel Ward en 1833, qui permet la survie des espèces tropicales pendant leur acheminement par bateau vers les métropoles, permet l'importation plus massives de plantes exotiques. En 1845, la fin des taxes imposées sur le verre fait exploser le nombre de serres à travers toute l'Europe, dans un contexte de prospérité économique, et alors que les classes élevées donnent du prix à un certain goût pour la botanique.
Les népenthès reçoivent alors les noms d'éminents personnages de la botanique: Sir Stamford Raffles, qui s'empara de Singapour pour le compte de l'Angleterre et fonda le jardin botanique de Bogor en actuelle Indonésie (Nepenthes rafflesiana) ; C. G. C. Reinwardt, son assistant (Nepenthes reinwardtiana) ; Marianne North, illustratrice qui découvrit Nepenthes northiana ; Frederick Burbidge, ami de Veitch (Nepenthes burbidgeae).
À la fin du XIXe siècle, les népenthès sont devenus assez communs ; nombreux sont ceux qui maîtrisent leur culture. Posséder un népenthès vigoureux dans sa serre constitue un objet de fierté, et témoigne d'une certaine richesse. Des hybrides fantaisistes furent créés, et le genre gagnait à coup sûr des trophées aux concours horticoles. Les plus célèbres étaient les hybrides et espèces de l'époque victorienne, dominant par leur taille: Nepenthes sanguinae, Nepenthes maxima, N. × mixta, N. × coccinae.
Cinquante-huit espèces étaient connues en 1908. Près d'une centaine le sont au début du XXIe siècle.
Au XXe siècle, l'intérêt pour les plantes en serres devient moins ardent. Il faut attendre la seconde moitié de ce siècle pour que le genre conquière à nouveau l'intérêt des collectionneurs.
La nouvelle découverte en 2007 d'une espèce géante sur le Mont Victoria aux Philippines, Nepenthes attenboroughii, a relancé l'intérêt pour ces plantes carnivores[7].
La culture des népenthès est assez délicate, hors d'une serre ou d'un climat tropical, car elles ont besoin de conditions recréant leur milieu naturel. Le manque d'humidité tout particulièrement est nuisible pour la production des urnes. Au niveau des températures, il y a deux groupes d'espèces :
Les températures données ci-dessus concernent l'Europe ou l'Amérique du Nord, où il existe des changements saisonniers de température, difficilement contrôlables même en serre, alors qu'en milieu tropical la température varie peu. Les népenthès exigent une hygrométrie comprise entre 70 et 95 % sauf pour certains hybrides plus tolérants. C'est un facteur très important pour leur bon développement. Le substrat doit toujours être humide, mais l'eau ne doit jamais y stagner car cela pourrait faire pourrir la plante. Le substrat doit être léger et très poreux, il y a différents mélanges qui peuvent être utilisés selon la plante, les espèces épiphytes préféreront de la fibre de coco ou de la sphaigne vivante. Le premier mélange est assez généraliste, à utiliser pour tous les népenthès :
Ce mélange est constitué de fibre de coco en grande partie, mais les matériaux seront plus difficiles à trouver:
Ces plantes ont besoin d'une forte luminosité, mais pas de soleil direct.
Leur culture peut être facilitée par l'utilisation de pots spéciaux pouvant retenir l'eau pour la redistribuer ensuite à la plante (pots artstone/ lechuza )
Nepenthes sumatrana en gros plan
Une fourmi marchant sur une Nepenthes rafflesiana
Nepenthes rafflesiana var. nivea
N. ampullaria
Culture de Nepenthes rajah et d'autres espèces
Nepenthes gymnanphora[8]
Nepenthes hirsuta
Nepenthes macrophylla
Le genre Nepenthes regroupe des espèces de plantes carnivores à pièges passifs de la famille des Népenthacées.
Ce sont des plantes de climat tropical humide qui complètent leurs apports nutritifs en piégeant les insectes dans des dispositifs en forme d'urne emplie d'un liquide dans lequel ils se noient. Une centaine d'espèces ont déjà été recensées. Ces curiosités botaniques connaissent un succès grandissant au XIXe siècle, avec l'essor des serres décoratives en occident et l'émulation entre collectionneurs qui acclimatent progressivement de nombreuses espèces à ce mode de culture sous abris.
Vrčasti grm (lat. Nepenthes), veliki biljni rod koji čini samostalnu porodicu bezbolkovke (Nepenthaceae). Pripada mu preko 140 vrsta[1] vazdazelenih epifitnih trajnica i grmova, puzačica i penjačica.
Vrčasti grm raširen je poglavito po malajskom arhipelagu, Cejlonu i istočnoj obali Madagaskara. pripadaju u karnivore, biljke mesožderke.
Vrčasti grm (lat. Nepenthes), veliki biljni rod koji čini samostalnu porodicu bezbolkovke (Nepenthaceae). Pripada mu preko 140 vrsta vazdazelenih epifitnih trajnica i grmova, puzačica i penjačica.
Vrčasti grm raširen je poglavito po malajskom arhipelagu, Cejlonu i istočnoj obali Madagaskara. pripadaju u karnivore, biljke mesožderke.
Genus Nepenthes (Kantong semar, bahasa Inggris: Tropical pitcher plant), yang termasuk dalam familia monotipik, terdiri dari 130 spesies dan belum termasuk hibrida alami maupun buatan. Genus ini merupakan tumbuhan karnivora di kawasan tropis Dunia Lama, kini meliputi negara Indonesia, Republik Rakyat Tiongkok bagian selatan, Indochina, Malaysia, Filipina, Madagaskar bagian barat, Seychelles, Kaledonia Baru, India, Sri Lanka, dan Australia. Habitat dengan spesies terbanyak ialah di pulau Borneo dan Sumatra.
Tumbuhan ini dapat mencapai tinggi 15–20 m dengan cara memanjat tanaman lainnya, walaupun ada beberapa spesies yang tidak memanjat. Pada ujung daun terdapat sulur yang dapat termodifikasi membentuk kantong, yaitu alat perangkap yang digunakan untuk memakan mangsanya (misalnya serangga, pacet, anak kodok) yang masuk ke dalam.[1] Kantong ini digunakan untuk memenuhi kebutuhan nutrisi yang tidak tersedia pada habitat tumbuh.[2]
Pada umumnya, Nepenthes memiliki tiga macam bentuk kantong, yaitu kantong atas, kantong bawah, dan kantong roset. Kantong atas adalah kantong dari tanaman dewasa, biasanya berbentuk corong atau silinder, tidak memiliki sayap, tidak mempunyai warna yang menarik, bagian sulur menghadap ke belakang dan dapat melilit ranting tanaman lain, kantong atas lebih sering menangkap hewan yang terbang seperti nyamuk atau lalat, kantong jenis ini jarang bahkan tidak ditemui pada beberapa spesies, contohnya N. ampullaria. Kantong bawah adalah kantong yang dihasilkan pada bagian tanaman muda yang biasanya tergelatak di atas tanah, memiliki dua sayap yang berfungsi sebagai alat bantu bagi serangga tanah seperti semut untuk memanjat mulut kantong dan akhirnya tercebur dalam cairan berenzim di dalamnya, adapun kantong roset, memiliki bentuk yang sama seperti kantong bawah, namun kantong roset tumbuh pada bagian daun berbentuk roset, contoh spesies yang memiliki kantong jenis ini adalah N. ampullaria dan N. gracilis. Beberapa tanaman terkadang mengeluarkan kantong tengah yang berbentuk seperti campuran kantong bawah dan kantong atas.
Sekitar 160 spesies of Nepenthes yang diakui secara resmi pada saat ini, merupakan peningkatan jumlah secara cepat, dengan beberapa spesies baru yang didefinisikan setiap tahun.[3]
Tanaman ini memiliki penyebaran yang sangat luas dari pinggir pantai sampai dataran tinggi, karena inilah nepenthes dibagi dalam dua jenis yaitu jenis dataran tinggi dan jenis dataran rendah, walau kebanyakan spesies tumbuh di dataran tinggi. Spesies yang tercatat tumbuh di ketinggian paling tinggi adalah N. lamii yaitu di ketinggian 3,520 m.[1][4]
Kebanyakan spesies tumbuh di tempat dengan kelembaban tinggi dan cahaya dengan tingkat menengah hingga tinggi. Beberapa spesies seperti N. ampullaria tumbuh di tempat yang teduh dengan tidak terlalu banyak cahaya, sedangkan N. mirabilis tumbuh ditempat yang terbuka dengan cahaya yang berlimpah. Tanah tempat tumbuh nepenthes biasanya miskin hara dan asam. Beberapa spesies tumbuh di tempat yang sangat beracun bagi tanaman lain seperti N. rajah yang tumbuh pada tanah dengan kandungan logam berat dan N. albomarginata yang tumbuh pada pantai berpasir di zona yang terkena siraman air laut, beberapa spesies tumbuh epifit seperti N. inermis yang tumbuh tanpa bersentuhan dengan tanah.[1]
Tanaman ini tumbuh di tanah marginal miskin unsur hara, terutama nitrogen (Seperti tanah gambut, kerangas, tanah kapur, rawa).[5]
Kelelawar berbulu wol (genus Kerivoula) diketahui bersimbiosis dengan kantong semar. kelelawar tersebut tidur di dalamnya sambil melindungi diri dari serangga yang akan tergelincir jatuh ke dalam kantong semar. Selain itu, kotoran kelelawar juga bernutrisi bagi kantong semar.[6]
.jpg)
|first1= tanpa |last1= di Editors list (bantuan) Genus Nepenthes (Kantong semar, bahasa Inggris: Tropical pitcher plant), yang termasuk dalam familia monotipik, terdiri dari 130 spesies dan belum termasuk hibrida alami maupun buatan. Genus ini merupakan tumbuhan karnivora di kawasan tropis Dunia Lama, kini meliputi negara Indonesia, Republik Rakyat Tiongkok bagian selatan, Indochina, Malaysia, Filipina, Madagaskar bagian barat, Seychelles, Kaledonia Baru, India, Sri Lanka, dan Australia. Habitat dengan spesies terbanyak ialah di pulau Borneo dan Sumatra.
Nepenthes L., 1753 è un genere di piante carnivore, unico genere della famiglia monotipica delle Nepenthaceae. Il suo nome deriva dal greco antico νη- ne "non", e πένθος pénthos "dolore" e fa riferimento a un episodio dell'Odissea, in cui una regina egizia porge ad Elena un "nepenthes pharmakon", un farmaco che lenisce il dolore tramite la cancellazione dei ricordi. Il nome Nepenthes fu attribuito da Linneo, poiché egli immaginava come un botanico, che dopo un lungo e travagliato viaggio nel sud-est asiatico avesse trovato questa stupefacente pianta nel suo habitat naturale, si sarebbe sentito ripagato di ogni sforzo e tutti i suoi affanni sarebbero stati dimenticati, come successo ad Elena.[1]
Il genere Nepenthes include circa 170 specie, principalmente terrestri, raramente epifite. Le piante consistono di uno stelo lungo fino a 15 m, di circa 1 cm di diametro. Lungo lo stelo sono posizionate foglie alternate, la cui nervatura centrale si estende oltre l'apice formando un viticcio. Il viticcio termina con una trappola, una sacca munita di opercolo chiamata ascidio. Gli insetti, attirati dal nettare secreto da ghiandole cosparse sull'ascidio, cadono all'interno, dove vengono digeriti da un liquido contenente pepsina e assimilati dalla pianta. Quando l'ascidio è ancora in via di formazione, l'opercolo è chiuso, e si apre solo quando la trappola è matura. Contrariamente a una credenza comune, l'opercolo non ha capacità di movimento, non si chiude ogni volta che l'ascidio intrappola un insetto. Esso contribuisce ad attirare la preda ed evita che la pioggia riempia la trappola, compromettendone il funzionamento e appesantendo la pianta. Raggiunta una certa altezza, variabile da specie a specie, gli steli di Nepenthes producono foglie con viticci che si arrotolano su sé stessi. Come nella pianta di vite, questo espediente permette di arrampicarsi o sostenersi sulla vegetazione circostante, onde evitare che lo stelo collassi e per massimizzare l'esposizione al sole.
Prima di essere ufficialmente posizionate nel nuovo genere Nepenthes nel 1753 (ed erroneamente anche dopo), queste piante furono descritte sotto diversi nomi. Nel 1658 Étienne de Flacourt, governatore del Madagascar, le chiama Amramatico (riferendosi a N. madagascariensis).[2] Nel 1677 Thomas Bartholin, medico danese, le chiama Miranda herba (N. distillatoria).[3] Nel 1680 Jacob Breyne, mercante olandese, le chiama Bandura zingalensium (N. distillatoria).[4] Nel 1683 Herman Niklas Grim, medico svedese, le chiama Planta mirabilis destillatoria (N. distillatoria).[5] Nel 1696 Leonard Plukenet le chiama Utricaria vegetabilis zeylanensium (N. distillatoria).[6] Circa nello stesso periodo Georg Eberhard Rumphius, botanico tedesco, le chiama Cantharifera (N. mirabilis e N. maxima).[7] Nel 1737 Johannes Burmann usa il nome Bandura zeylanica (N. distillatoria).[8] Nello stesso anno Linneo usa per la prima volta il nome Nepenthes (per N. distillatoria), ma la categoria genere non esiste ancora. La pubblica Linneo nel 1753, ed insieme anche il genere Nepenthes. Nel 1790 João de Loureiro, prete portoghese, le chiama Phyllamphora mirabilis (N. mirabilis).[9]
Nel 1874 Joseph Dalton Hooker e L. Tate rilevano la presenza di enzimi nella pianta e dimostrano il suo processo digestivo.
Il genere Nepenthes è diffuso soprattutto nell'Arcipelago malese. La maggiore biodiversità si trova in Borneo, Sumatra e Filippine, con la più alta in assoluto sulle montagne del Borneo. L'intera distribuzione di queste piante include Madagascar (N. madagascariensis e N. masoalensis), Seychelles (N. pervillei), Sri Lanka (N. distillatoria), India, (N. khasiana), la parte occidentale dell'Australia (N. mirabilis, N. rowanae, e N. tenax) e la Nuova Caledonia (N. vieillardii). La maggior parte delle specie ha una distribuzione limitata, spesso a una sola montagna o una sola isola. Nepenthes mirabilis è la specie più diffusa, con popolazioni che vanno dall'Indocina all'Australia.[10][11][12]
Comprende le seguenti specie:[13]
Esistono decine di ibridi naturali e centinaia di ibridi e cultivar creati in coltivazione. Qui di seguito sono elencati i più comuni in commercio in Italia[14][15]:
La coltivazione varia innanzitutto a seconda dell'altitudine a cui cresce la specie. Le piante di pianura (sotto i 1000 m) preferiscono temperature notturne che non scendano sotto i 15-20 °C (quelle diurne possono salire fino a 30-40 °C) e si adattano quindi più facilmente ad essere coltivate come normali piante tropicali, in casa in inverno e fuori d'estate. Le piante di montagna (sopra i 1000 m) esigono temperature notturne intorno ai 10 °C per tutto l'anno (quelle diurne dovrebbero restare intorno ai 25-35 °C), ragion per cui sono le più difficili da far sopravvivere. La dicotomia montagna/pianura non è netta: esistono specie cosiddette intermedie che, crescendo in natura ad esempio tra i 600 m e i 1200 m, in coltivazione possono essere più adattabili a notti sia calde che fredde; oppure, una specie può essere definita di pianura ma, se l'esemplare coltivato viene da una colonia a 980 m, ovviamente soffrirà più facilmente il caldo; e ancora, c'è differenza tra le esigenze di una pianta di montagna proveniente da una colonia a 1100 m e quelle di una proveniente da una colonia a 2800 m.
Subito dopo la temperatura, il fattore più importante è la luce. Nell'immaginario collettivo, le piante carnivore in generale, e le Nepenthes in particolare, crescono nel buio della foresta tropicale. In realtà esse vivono in luoghi aperti, dove ricevono la luce diretta del sole per gran parte della giornata. A questo bisogna aggiungere l'influenza di latitudine (il genere Nepenthes è diffuso proprio fra i due tropici, dove la luce solare è più forte) e altitudine (a 2000 m la luce è più forte che in pianura). Il problema più frequente delle piante coltivate in casa è che smettono di produrre ascidi, proprio perché vengono tenute all'ombra per paura che si brucino. Andrebbero invece gradualmente abituate a ricevere la luce diretta del sole per più ore possibili (qualche scottatura durante il processo di adattamento è normale, macchie o sfumature rosse sono segno di salute e non di deperimento). I successi ottenuti coltivando Nepenthes in pieno sole, all'esterno, in estate, nel meridione d'Italia, sono numerosi. Sempre che questo non contrasti col fattore temperatura, che resta al primo posto.
Al terzo posto c'è l'umidità dell'aria. La maggior parte delle specie cresce in ambienti con umidità intorno all'80%. Tuttavia, chi ha poca esperienza tende a dare più importanza all'umidità che alla luce, e questo di nuovo risulta in piante che crescono grandi e veloci, ma senza produrre ascidi. L'umidità di un giardino (50-60%) è invece sufficiente. Non sempre però si ha un giardino a disposizione, e le piante in inverno vanno comunque riportate in casa, dove l'umidità purtroppo è intorno al 20%. Nebulizzare serve a poco: se l'aria è molto secca, alzare l'umidità per venti minuti è inutile. In inverno quindi, con poche ore di luce e umidità ridotta al minimo, le piante smettono di crescere, o smettono comunque di produrre ascidi, o nel caso siano in sofferenza per altri motivi (composto sbagliato, acqua sbagliata etc), possono anche morire del tutto.
La poca luce e la poca umidità durante l'inverno spingono i coltivatori più appassionati a munirsi di serra o terrario, dove le luci artificiali e l'ambiente chiuso permettono di regolare i suddetti fattori a piacere. A quel punto il problema diventano lo spazio (un esemplare adulto arriva velocemente a 1-2 metri) e le bollette della luce.
Una volta provveduto a temperatura, luce e umidità, non sarà un problema assicurarsi di usare composto e acqua adeguati. Un composto di torba e perlite in parti uguali, come per le altre piante carnivore, è gradito da quasi tutte le specie di Nepenthes. Alcune sembrano crescere meglio in sfagno e perlite, alcuni coltivatori aggiungono corteccia fine al composto per renderlo più aperto. Molti risultati, positivi o negativi, potrebbero essere causati non tanto dal terriccio in sé ma dall'abbinamento di un particolare terriccio alla coltivazione in un particolare ambiente (ad esempio: lo sfagno trattiene molta acqua, potrebbe essere un bene o un male, coltivare una pianta in sfagno a Catania o a Milano dà risultati diversi). Le teorie e le discussioni sul tema sono un dibattito aperto da decenni. L'acqua dev'essere necessariamente piovana o distillata, non si può usare l'acqua del rubinetto né quella lasciata semplicemente decantare. Di solito si compra l'acqua demineralizzata in taniche, è la stessa usata per il ferro da stiro. Molti collezionisti comprano dei filtri per demineralizzare l'acqua (ben diversi dai normali filtri per depurare l'acqua da bere). È meglio non usare fertilizzanti di alcun tipo, non sono necessari e possono facilmente provocare danni. Il composto va tenuto umido nella stagione di crescita, più asciutto durante l'inverno. Le piante che si trovano comunemente nei negozi, se sane e nell'ambiente giusto, possono essere tenute con 1 cm di acqua nel sottovaso nella stagione di crescita, ma in genere si sconsiglia l'acqua stagnante con le altre specie, a meno che non si abbia una certa esperienza (come per il composto, determinate specie coltivate in determinati ambienti gradiranno l'acqua stagnante più di altre).
Il rinvaso va effettuato con molta cautela, le radici sono fibrose e delicate. Rinvasare lasciando intatto il vecchio pane di terra e mettendolo semplicemente in un vaso più grande non pone problemi e può essere fatto in qualunque momento dell'anno. Rinvasare rimuovendo tutto il terreno vecchio dalle radici rischia di essere invece un colpo fatale, specialmente perché dopo il travaso l'umidità dev'essere mantenuta altissima fino all'attecchimento, e poi fatta di nuovo scendere gradualmente nell'arco di settimane per evitare shock. Le piante in vendita nei negozi si trovano già nel terriccio del rivenditore, che quindi è la miscela giusta (torba semplice o con aggiunta di perlite, la mancanza di perlite non è un grosso problema). Di solito però è stata bagnata con acqua del rubinetto, che col tempo rovina la torba. A quel punto si tratta di decidere se limitarsi a bagnare il terreno dall'alto con l'acqua giusta, e così pian piano "ripulirlo", o se rimuovere il terriccio vecchio del tutto mettendo a rischio la pianta. Quando si ha poca esperienza, la prima opzione è sempre quella più sicura, perché un terriccio di scarsa qualità mostra i suoi effetti sulla pianta nell'arco di settimane o mesi (durante i quali si può fare ulteriore esperienza, e capire cosa funziona e cosa no nelle proprie tecniche di coltivazione), mentre un travaso fatto male può uccidere l'esemplare in 24 ore. Se il terreno nel vaso comincia a peggiorare come qualità semplicemente perché sono passati già alcuni anni dall'acquisto, e la pianta mostra un chiaro peggioramento (ingiallimento delle foglie, crescita lenta), si può anche ricorrere a una via di mezzo: rimuovere il pane di terra dal vaso, grattarne via delicatamente lo strato più esterno fino a che non si incontrano le radici (circa un terzo del composto, o comunque la parte che viene via più facilmente), e rimettere il pane di terra nel vaso riempiendo lo spazio mancante con terriccio fresco, dove a quel punto le radici cresceranno.
Se vengono coltivate in giardino, queste piante possono catturare insetti per conto proprio. Se si trovano in un ambiente senza insetti, si può riempire ogni ascidio per un terzo di acqua (nel caso non ce ne sia) e buttarci dentro qualche insetto. Nutrendo gli ascidi, la pianta cresce più velocemente e con foglie e ascidi più grandi, ma il solo nutrimento non può supplire a un ambiente non adatto.[14]
Questo genere ha ispirato il pokémon Victreebel[16].
Nepenthes L., 1753 è un genere di piante carnivore, unico genere della famiglia monotipica delle Nepenthaceae. Il suo nome deriva dal greco antico νη- ne "non", e πένθος pénthos "dolore" e fa riferimento a un episodio dell'Odissea, in cui una regina egizia porge ad Elena un "nepenthes pharmakon", un farmaco che lenisce il dolore tramite la cancellazione dei ricordi. Il nome Nepenthes fu attribuito da Linneo, poiché egli immaginava come un botanico, che dopo un lungo e travagliato viaggio nel sud-est asiatico avesse trovato questa stupefacente pianta nel suo habitat naturale, si sarebbe sentito ripagato di ogni sforzo e tutti i suoi affanni sarebbero stati dimenticati, come successo ad Elena.
Ąsotenis (lot. Nepenthes, angl. Tropical Pitcher Plants, Monkey Cups, vok. Kannenpflanzen) – ąsoteninių (Nepenthaceae) šeimos vabzdžiaėdžių augalų gentis.
Tai gana įdomūs augalai, turintys savotišką žiedą, gaudantį vabzdžius ir mintantį jų organinėmis medžiagomis. Specifinis vabzdžių gaudytuvas yra ąsotenio ąsotėlis, kuris įvairių rūšių skiriasi dydžiu ir forma. Tai pakitę lapai. Daugelyje genties augalų šių lapų paviršių dengia vaškiniai žvyneliai, todėl vabzdžių kojos slysta ir jie iš spąstų negali išlipti. Kai kurie ąsoteniai prisitaikę gaudyti tik tam tikros grupės vabzdžius. Grobį augalas privilioja nektaru, specifiniais kvapais, žiedų spalva; grobis dažniau ir greičiau įkliūva kai augalas drėgnas. Virškinimo sultys daugelyje genties augalų pasižymi klampiuoju tamprumu, todėl kuo labiau vabzdžiai stengiasi ištrūkti, tuo stipriau yra suvaržomi.
Kartais tokiuose ąsotėliuose neršia varlės, trumpam įsikuria šikšnosparniai, nes juose susidaro tam tikra ekosistema. Buvo pastebėta, kad iš šių ąsotėlių vandenį geria beždžionės. Patį ąsotėlį dengia dangtelis, kuris apsaugo nuo lietaus vandens, neleidžiandžio jam patekti į vidų, kad nepraskiestų esančių virškinimo sulčių.
Augalai paplitę Pietryčių Azijoje (Sumatroje, Kalimantane, Filipinuose), Madagaskare, Seišeliuose, Šri Lankoje, Indijos šiaurės rytinėje dalyje. Auga pelkėse, drėgnuose atogrąžų miškuose.
Šie augalai sparčiai nyksta, kadangi naikinamos natūralios jų buveinės, todėl nemažai rūšių įrašyta į Tarptautinę raudonąją knygą.
Auginamas gėlininkų kolekcijose. Išvesta įvairių veislių.
Gentyje yra apie 110 rūšių ir nemažai hibridų.
Ąsotenis (lot. Nepenthes, angl. Tropical Pitcher Plants, Monkey Cups, vok. Kannenpflanzen) – ąsoteninių (Nepenthaceae) šeimos vabzdžiaėdžių augalų gentis.
Tai gana įdomūs augalai, turintys savotišką žiedą, gaudantį vabzdžius ir mintantį jų organinėmis medžiagomis. Specifinis vabzdžių gaudytuvas yra ąsotenio ąsotėlis, kuris įvairių rūšių skiriasi dydžiu ir forma. Tai pakitę lapai. Daugelyje genties augalų šių lapų paviršių dengia vaškiniai žvyneliai, todėl vabzdžių kojos slysta ir jie iš spąstų negali išlipti. Kai kurie ąsoteniai prisitaikę gaudyti tik tam tikros grupės vabzdžius. Grobį augalas privilioja nektaru, specifiniais kvapais, žiedų spalva; grobis dažniau ir greičiau įkliūva kai augalas drėgnas. Virškinimo sultys daugelyje genties augalų pasižymi klampiuoju tamprumu, todėl kuo labiau vabzdžiai stengiasi ištrūkti, tuo stipriau yra suvaržomi.
Kartais tokiuose ąsotėliuose neršia varlės, trumpam įsikuria šikšnosparniai, nes juose susidaro tam tikra ekosistema. Buvo pastebėta, kad iš šių ąsotėlių vandenį geria beždžionės. Patį ąsotėlį dengia dangtelis, kuris apsaugo nuo lietaus vandens, neleidžiandžio jam patekti į vidų, kad nepraskiestų esančių virškinimo sulčių.
Augalai paplitę Pietryčių Azijoje (Sumatroje, Kalimantane, Filipinuose), Madagaskare, Seišeliuose, Šri Lankoje, Indijos šiaurės rytinėje dalyje. Auga pelkėse, drėgnuose atogrąžų miškuose.
Šie augalai sparčiai nyksta, kadangi naikinamos natūralios jų buveinės, todėl nemažai rūšių įrašyta į Tarptautinę raudonąją knygą.
Auginamas gėlininkų kolekcijose. Išvesta įvairių veislių.
Gentyje yra apie 110 rūšių ir nemažai hibridų.
Nepenthes (/nᵻˈpɛnθiːz/), juga dikenali sebagai pohon periuk kera, ialah sebuah genus tumbuhan karnivor dalam famili monotip Nepenthaceae. Genus ini mempunyai lebih kurang 170 spesies,[2] serta sebilangan alamiah dan hibrid tanaman.
Pohon-pohon ini kebanyakannya pohon liana kawasan tropika Dunia Lama, dari China Selatan, Indonesia, Malaysia dan Filipina; ke barat hingga Madagascar (dus spesies) dan Seychelles (satu); ke selatan hingga Australia (tiga) dan New Caledonia (satu); dan ke arah utara ke India (satu) dan Sri Lanka (satu). kepelbagaian terbesar didapati di Borneo, Sumatra, dan Filipina, yang memiliki banyak spesies endemik. Kebanyakannya adalah tumbuhan kawasan panas dan lembap, tetapi majoriti adalah tumbuhan gunung ("montane"), kawasan di mana terdapat siang hari yang hangat dan malam yang dingin sepanjang tahun. Sebilangan kecil dikira sebagai alpin tropika, dengan hari dingin dan malam hampir beku. Nama "periuk kera" diberi kerana kera pernah dilihat meminum air hujan dari pohon-pohon ini.
Nama genus Nepenthes pertama kali diterbitkan pada tahun 1737 di dalam Hortus Cliffortianus karya Carl Linnaeus[3] Ia merujuk kepada petikan daripada karya Odyssey Homer di mana posyen "Nepenthes pharmakon" diberi kepada Helen oleh seorang ratu Mesir.
Nama "periuk kera" dalam bahasa Inggeris (monkey cups) pernah dibincang di dalam majalah National Geographic terbitan tahun Mei 1964[4].
Pohon-pohon ini juga dikenali sebagai kantong semar di Indonesia dan sako ni Hudas, (kantung duit Judas) di Filipina.
. PMID 15035659.. PMID 18048280.. PMID 15383667.. PMID 17452380.. PMID 17664255.. PMID 17231131.
Nepenthes (/nᵻˈpɛnθiːz/), juga dikenali sebagai pohon periuk kera, ialah sebuah genus tumbuhan karnivor dalam famili monotip Nepenthaceae. Genus ini mempunyai lebih kurang 170 spesies, serta sebilangan alamiah dan hibrid tanaman.
Pohon-pohon ini kebanyakannya pohon liana kawasan tropika Dunia Lama, dari China Selatan, Indonesia, Malaysia dan Filipina; ke barat hingga Madagascar (dus spesies) dan Seychelles (satu); ke selatan hingga Australia (tiga) dan New Caledonia (satu); dan ke arah utara ke India (satu) dan Sri Lanka (satu). kepelbagaian terbesar didapati di Borneo, Sumatra, dan Filipina, yang memiliki banyak spesies endemik. Kebanyakannya adalah tumbuhan kawasan panas dan lembap, tetapi majoriti adalah tumbuhan gunung ("montane"), kawasan di mana terdapat siang hari yang hangat dan malam yang dingin sepanjang tahun. Sebilangan kecil dikira sebagai alpin tropika, dengan hari dingin dan malam hampir beku. Nama "periuk kera" diberi kerana kera pernah dilihat meminum air hujan dari pohon-pohon ini.
Nepenthes is een geslacht van tropische vleesetende bekerplanten in de monotypische familie Nepenthaceae. De meeste soorten groeien als klimplant of lage struik. Met hun nectar lokken ze insecten en andere prooidieren naar hun vangbekers, die op de grond liggen of hoger in de lucht hangen. Als de dieren op de bekerrand landen, glijden ze makkelijk uit op het glibberige oppervlak en vallen ze in de beker. Die is gevuld met een stroperige vloeistof vol verteringsenzymen, die wordt aangemaakt door klieren aan de binnenzijde. Veel bekerplanten leven in symbiose met andere organismen, waarvan een groot aantal volledig afhankelijk van de plant is.
De meeste soorten in het geslacht zijn endemisch in hun regio. Het verspreidingsgebied ligt grotendeels in Zuidoost-Azië, met de grootste biodiversiteit op Borneo, Sumatra en de Filipijnen. Een klein aantal soorten komt tot ver daar buiten voor, waaronder op Sri Lanka, Madagaskar en de Seychellen. Hun carnivore levenswijze stelt de planten in staat om op een voedselarme grond te groeien. De meeste soorten groeien in tropische hellingbossen met grote temperatuurverschillen. Enkele planten groeien daarentegen in natte laaglanden, waar het zowel overdag als 's nachts warm is.
Sinds de eerste beschrijvingen in de 17e eeuw is de taxonomie van het geslacht regelmatig gereviseerd. Er zijn meer dan 160 soorten beschreven en een groot aantal variëteiten en hybriden. Veel soorten en cultivars zijn met succes gekweekt. Dankzij de toenemende kennis van de fysiologie van de plant, werden diverse biomimetische toepassingen ontwikkeld.
De naam Nepenthes werd in 1737 door Carl Linnaeus gepubliceerd in Hortus Cliffortianus.[1] Linnaeus baseerde de naam op een passage in de Odyssee van Homerus, waarin een Egyptische koningin aan de verdrietige Helena het medicijn Nepenthes pharmakon geeft.[2] Het woord Nepenthes is samengesteld uit het Oudgriekse ne- (νη-) en penthos (πενθές, een vervoeging van πένθος), wat respectievelijk 'geen' en 'verdriet' betekent. Linnaeus motiveerde zijn naamkeuze als volgt:
Als dit niet Helena's Nepenthes is, dan zeker wel voor alle botanici. Welke botanicus zal niet vol bewondering zijn als hij na een lange reis deze wonderlijke plant vindt? Als hij dit bewonderenswaardige werk van de Schepper aanschouwt, zal hij in zijn verrukking al zijn geleden ziektes vergeten!
— Carl Linnaeus[a]
De Indonesische naam voor Nepenthes is kantong semar en de Javaanse is kanthong semar, oftewel 'de zak van Semar'. Semar is in de Indonesische mythologie de bewaker van het eiland Java. Indonesiërs noemen de plant ook wel 'apenbeker'. Van orang-oetans is bekend dat ze de vloeistof uit de vangbekers drinken.[4] Ook in andere taalvarianten wordt verwezen naar de bekervormige bladeren van Nepenthes. Op de Filipijnen gebruikt men de volksnaam sako ni Hudas: 'Judas' geldbuidel'. In de 19e eeuw werd Nepenthes in het Nederlands ook wel 'kannetjeskruid' genoemd.[5]
Veel soorten in het geslacht hebben een wetenschappelijke naam die verwijst naar het (exclusieve) verspreidingsgebied. Zo verwijzen de namen van N. masoalensis, N. khasiana, N. leyte en N. sibuyanensis respectievelijk naar het nationaal park Masoala in Madagaskar, de Khasiheuvels in India en de Filipijnse eilanden Leyte en Sibuyan. Andere soortnamen zijn eerbetonen aan personen. Zo is N. veitchii vernoemd naar de Veitch-dynastie die de kwekerij Veitch and Sons runde[6] en is N. attenboroughii vernoemd naar Sir David Attenborough, een liefhebber van Nepenthes-planten.[7]
Een aanzienlijk aantal soortnamen benoemt een typisch kenmerk van de plant, met name dat van haar vangbekers. De soortaanduiding van N. jamban bijvoorbeeld is Indonesisch voor 'toilet' en slaat op de vorm van de bekers.[8] N. aristolochioides dankt haar naam aan de gelijkenis van de bekers met de bloemen van het geslacht Aristolochia.[9] Soortgelijke beschrijvende namen zijn N. bicalcarata ('twee sporen'), N. gracilis ('slank'), N. gymnamphora ('naakte amfora'), N. lingulata ('kleine tong'), N. sanguinea ('bloedrood') en N. villosa ('harig').
De soorten uit het geslacht Nepenthes zijn vaste planten. De meeste groeien als klimplant of kruipplant. Enkele soorten hebben een stengel die stevig genoeg is om de hele plant op te richten.[10] De stengel en de bladeren zijn bedekt met nectarklieren en in de meeste gevallen met haartjes. De draadvormige, meercellige haartjes groeien afzonderlijk of gebundeld. De lengte en hoeveelheid van deze haartjes verschillen sterk per soort.[11]
De maximale leeftijd van een Nepenthes is afhankelijk van de soort en de omgeving. Wanneer de plant te weinig licht krijgt of in een te droge omgeving staat, ontwikkelt zij weinig tot geen vangbekers. Zonder vangbekers kan de plant moeilijk aan voedingsstoffen komen. De meeste soorten kunnen in zo'n geval voortijdig afsterven.[12] N. rajah is na ongeveer honderd jaar volgroeid.[13] Ook enkele gekweekte exemplaren hebben in een gecontroleerde omgeving een leeftijd bereikt van meer dan honderd jaar.[14]
Vleesetende planten halen veel van hun voedingsstoffen uit gevangen prooidieren. De vangbekers van Nepenthes-planten nemen daarom een belangrijke functie van de wortels over.[15] Meestal wortelt de plant ondiep, al zijn de wortels vaak goed ontwikkeld. Een aantal Nepenthes-soorten kan voldoende voedingsstoffen uit de bodem halen wanneer de plant geen vangbekers draagt of om een andere reden niet aan prooi kan komen.[16]
De stengel dankt zijn sterkte aan taaie vezels in de cortexale en medullaire lagen.[11] Bij de klimmende soorten heeft de stengel een doorsnede van maximaal één centimeter en kan hij een lengte van vijftien meter bereiken.[12] Stengels van sommige soorten wortelen op de knopen en kunnen zo tot 40 meter hoog klimmen. Andere Nepenthes-soorten groeien als een epifyt op een afgestorven deel van zichzelf. Het levende deel van de stengel wordt zelden langer dan 1,5 meter, maar de plant kan desondanks op grote hoogte aangetroffen worden. Bij een klein aantal soorten kan de stengel vertakkingen produceren waaraan andersgevormde vangbekers groeien.[10]
Bij een jonge plant staan de zwaardvormige, gaafgerande bladeren in een rozet. Bij veel soorten groeien de internodiën van de stengel naarmate de plant ouder wordt. Hierdoor komen de bladeren in een verspreide bladstand te staan. Verzonken in kleine kuiltjes op het bladoppervlak groeien haarvormige klieren (hydathodes), die dienen voor de opname of uitstoot van water.[11]
Op latere leeftijd ontwikkelen de meeste Nepenthes-soorten ranken. Elke rank groeit aan het eind van de centrale bladnerf. Een rank is aanvankelijk opgerold, maar ontrolt zich gaandeweg tijdens de groei. Volgroeid is de rank sterk en elastisch. Laaggroeiende ranken zijn meestal recht, terwijl hoge ranken doorgaans in een enkele lus groeien.[12] Bij de klimmende soorten wikkelen de lussen zich rond nabije steunpunten. Vaak bevatten de ranken nectarklieren. Deze kunnen een duidelijke verdikking in de ranken veroorzaken, met name bij die van N. bicalcarata.[10]
De bladmorfologie van Nepenthes bleef lange tijd onbegrepen. Inmiddels is men het erover eens dat het bladvormige gedeelte de bladbasis van een normale plant vertegenwoordigt, en de rank de bladsteel. De vangbeker is het equivalent van de bladschijf, en de twee ribbels of vleugels aan de voorzijde zijn het equivalent van de bladrand. Er is geen consensus over welk deel van de beker de feitelijke bladtop is. Volgens enkele auteurs is dit het operculum, maar over het algemeen wordt aangenomen dat het de spoor achter het deksel is.[11]
Zie ook de onderkopjes 'Voedsel' en 'Antistoffen' Wanneer de omstandigheden gunstig zijn produceren de bladeren vangbekers. Deze beginnen als kleine knoppen aan het uiteinde van de rank of, wanneer die ontbreekt, aan het uiteinde van de nerf.[12][b] De knop groeit relatief snel en gaat door het toenemende gewicht hangen. De rank buigt zich zodanig dat de knop rechtop komt te staan. De knop vult zich vervolgens met lucht, zodat hij transformeert in een bekervormig ascidium met een stevig gesloten deksel.[10][12] De beker vult zich met vloeistof uit klieren in de binnenwand. Bij de bontgekleurde soorten verschijnen nu de eerste kleurpatronen.
Na enkele dagen wordt het dekselvormige operculum geopend en krult de bekerrand naar buiten, om zo het peristoom te vormen. De bekerwand is aanvankelijk zwak, maar wordt binnen een paar dagen stevig. Zeven tot tien dagen na het opengaan is de beker volledig ontwikkeld.[17] De vangbeker sterft binnen hetzelfde jaar af. De maximale levensduur is niet alleen afhankelijk van de omgeving, maar ook van de plantsoort. Bij N. rafflesiana wordt een vangbeker hoogstens een paar weken oud; bij N. bicalcarata is dit gewoonlijk meerdere maanden.[18]
Afhankelijk van de soort wordt de vangbeker enkele centimeters tot een halve meter hoog.[c] De inhoud varieert van een paar milliliter tot ruim twee liter bij de grootste exemplaren op Borneo.[20][d] De meeste bekervallen zijn bol-, peer-, trechter- of cilindervormig. De kleur en vorm van de beker kunnen sterk variëren, ook binnen dezelfde soort. Met name de bekers van de meer wijdverspreide soorten kennen een grote fenotypische plasticiteit, wat wil zeggen dat hun uiterlijk is aangepast aan de omgevingsfactoren. Deze verscheidenheid kan de determinatie bemoeilijken, temeer daar het geslacht Nepenthes een groot aantal hybriden en variëteiten telt.
.png)
Het operculum is een dekselvormige schijf boven de bekeringang. Aan de basis bevindt zich een spoor en sommige soorten hebben een tweede uitsteeksel aan de voorzijde. Het operculum functioneert bij de meeste soorten als een paraplu, zodat neerslag de beker niet doet overstromen en er geen kostbare bekervloeistof verloren gaat.[17][e] Aan de onderzijde van het operculum bevindt zich de grootste concentratie nectarklieren van de plant. Hiermee lokt ze potentiële prooidieren richting de bekeringang.[17] Ook reflecteert het operculum ultraviolet en zichtbaar licht in specifieke patronen die door insecten herkend worden als ze op de nectargeur afkomen en dan ter oriëntatie gebruikt worden.[23][f]
De omgekrulde rand van de bekeringang, het peristoom genaamd, speelt een belangrijke rol bij het vangen van prooidieren. In een vochtige atmosfeer zorgt de oppervlaktestructuur ervoor dat het permanent is bedekt met een dunne laag water. Insecten en andere dieren vinden hier geen houvast en glijden zo in de bekerval.[24] Het uiterlijk van het peristoom verschilt per soort. Bij veel soorten is het opvallend gekleurd en bedekt met dikke ribbels die tot in de beker lopen. Daar vormen zij spitse tanden, met daartussen afzonderlijke nectarklieren.[17] Het peristoom is opvallend breed bij soorten als N. ovata, terwijl het bij andere soorten zo smal is dat het moeilijk te onderscheiden is. Bij N. aristolochioides is het peristoom geheel verborgen in de binnenzijde van de vangbeker.[25] Alleen bij de vangbekers van N. inermis ontbreekt het peristoom geheel.[26][g]
.png)
De binnenzijde van de beker is verdeeld in twee zones. Net onder het peristoom begint de glibberige zone. Die beslaat doorgaans een derde van de totale binnenmaatse hoogte.[17] Het oppervlak van deze zone bestaat uit veelhoekige en sikkelvormige kliercellen, de laatste met de holle kant naar beneden.[10] De cellen scheiden een wasachtige substantie uit, waardoor prooidieren geen grip vinden.[27] Een laag vochtpercentage vermindert de werking van het peristoom, maar heeft minder invloed op de kliercellen in de bekerwand. Planten in droge gebieden hebben meestal een smal peristoom en compenseren dit met een beter ontwikkelde waslaag.[28][29]
Onder de glibberige zone bevindt zich de verteringszone. Hier is de binnenzijde bedekt met een groot aantal klieren, die geheel of gedeeltelijk onder het opperweefsel groeien. Deze klieren produceren de vloeistof van de vangbeker, bedoeld om prooidieren te verdrinken en te verteren. De vloeistof is waterig of stroperig, afhankelijk van de hoeveelheid visco-elastische biopolymeren die het bevat. Deze stoffen bemoeilijken het ontsnappen uit de beker,[30] zelfs wanneer het sterk is verdund met regenwater.[31] De klieren in de verteringszone scheiden enzymen af voor de vertering van de prooi[h] en nemen de opgeloste voedingsstoffen op.[11][17]
De meeste Nepenthes-soorten hebben twee typen vangbekers wanneer ze volgroeid zijn, namelijk onderbekers en bovenbekers. Deze kunnen uiterlijk sterk verschillen.[i] Bij N. rafflesiana en sommige andere soorten trekken de verschillende vangbekers aan dezelfde plant andere soorten prooi aan.
De onderbekers zijn gewoonlijk groter en ronder en steunen meestal met de onderzijde op de grond. Zij groeien met de bekeropening naar binnen toe[10] en dragen aan de voorzijde twee vleugels over de gehele lengte van de voorkant. Bij veel soorten groeien deze na verloop van tijd uit tot opvallende borstelige kammen.[17]
De bovenbekers zijn gewoonlijk kleiner, slanker en anders gekleurd dan de onderbekers.[20] Ze hangen boven de grond en zijn daarom vooral te vinden op wat oudere planten die voldoende in de hoogte zijn gegroeid.[j] De bekers groeien met de bekeropening naar buiten[10] en hebben vaak een enkele lus in hun rank. Hiermee kunnen ze zich rond een steunpunt slingeren en zo de trekkracht op de centrale stengel verminderen. In plaats van vleugels hebben ze meestal onopvallende ribbels.[17] In tegenstelling tot de onderbekers zijn bovenbekers meestal cilindrisch of lopen ze naar boven toe breder uit.[k]
Enkele soorten, waaonder N. jamban en N. ovata, dragen soms nog een derde type vangbeker, de zogenaamde middenbeker. Dit is een tussenvorm van de onder- en bovenbeker.[10]
Nepenthes rafflesiana; onderbeker
Nepenthes rafflesiana; bovenbeker
Nepenthes ovata; onderbeker
Nepenthes ovata; middenbeker
Nepenthes ovata; bovenbeker
Nepenthes-soorten zijn altijd tweehuizig, wat wil zeggen dat de mannelijke en vrouwelijke bloeiwijzen zich op aparte planten bevinden. Meestal groeien de bloemen in een trosvormige thyrsus, maar soms in een pluim. De afzonderlijke bloemen zijn klein en onopvallend. Ze zijn maximaal drie millimeter in doorsnee en hebben een groene, rode of bronskleurige glans.[32] De kelkbladeren van beide geslachten zijn bedekt met kleine klieren die een zoete nectar produceren.[23] Mannelijke bloemen produceren bovendien een onwelriekende geur, die varieert van muf tot schimmelig.[35]
De plant wordt bestoven door insecten die worden aangetrokken door de geur die de bloemen verspreiden. Dit zijn met name tweevleugeligen (onder andere bromvliegen, knutten en steekmuggen), wespen, vlinders en nachtvlinders. De bloemen kennen geen specifieke bloeitijd. Hierdoor gebeurt het vaak dat mannelijke en vrouwelijke bloemen van dezelfde soort niet tegelijk in elkaars nabijheid bloeien. Doordat alle Nepenthes-soorten, voor zover bekend, hetzelfde chromosomenaantal (2n=80) hebben, worden vaak wel andere soorten bevrucht. Het geslacht kent daardoor een groot aantal natuurlijke hybriden, met name in de gebieden met de grootste biodiversiteit.[32]
De zaden worden gewoonlijk gevormd in een langwerpige doosvrucht of kapsel, bestaande uit vier, soms drie kleppen. Deze springen na rijping open en laten de zaden los (dehiscentie).[10] Een doosvrucht bevat 100 tot 500 zaden, die door de wind worden verspreid. De zaden lijken sterk op die van zonnedauw (Drosera). Het zaadlichaam is bij de meeste soorten draadvormig en 3 tot 25 millimeter lang. Het bestaat uit het embryo en het kiemwit, en is omgeven door de restanten van de nucellus. Aan de twee uiteinden zitten dunne vleugels.[23][l] De zaden ontkiemen normaliter na vier tot zes weken.[36]
Zie ook Lijst van Nepenthes-soorten naar verspreidingsgebied Zie ook het kopje 'Afbeeldingen naar verspreidingsgebied' Nepenthes komt met name voor in en rond Zuidoost-Azië. De grootste biodiversiteit vindt men op Borneo, Sumatra en de zuidelijke eilanden van de Filipijnen. De noordelijke eilanden van de Filipijnen, Celebes, de oostelijke Soenda-eilanden en Nieuw-Guinea zijn minder rijk aan Nepenthes-soorten.[23]
Enkele soorten komen voor in Australië[m] en op kleine eilanden in Oceanië. De meest oostelijke Nepenthes-soort is N. vieillardii in Nieuw-Caledonië.
In het westen loopt het verspreidingsgebied bijna tot aan het vasteland van Afrika. Het gebied is hier sterk versnipperd en heeft met vijf bekende soorten een lage biodiversiteit. Op Sri Lanka komt N. distillatoria voor en in India N. khasiana. Langs de oostelijke kust van Afrika komen op Madagaskar N. madagascariensis en N. masoalensis voor en op de Seychellen N. pervillei.
De meeste Nepenthes-soorten zijn endemisch en komen in een zeer klein gebied voor. Zo zijn er veel soorten die alleen op de hellingen van één berg groeien. Doordat ze een kleine habitat hebben, worden veel soorten pas na lange tijd herontdekt. De Filipijnse N. deaniana werd bijvoorbeeld pas een eeuw na de eerste ontdekking opnieuw op Thumb Peak aangetroffen. Er zijn ongeveer tien soorten met een verspreidingsgebied dat groter is dan een berg, eiland of eilandengroep.[23] N. mirabilis is het wijdst verspreid; van het zuiden van China via de Indische Archipel tot in Australië.[n]
De verspreiding van Nepenthes over de Oude Wereld is een extreem voorbeeld van een disjunct verspreidingsgebied. Er bestaat geen eenduidige verklaring voor de grote afstand die bestaat tussen de vijf westelijke soorten (N. distillatoria op Sri Lanka, N. khasiana in India, N. pervillei op de Seychellen en N. madagascariensis en N. masoalensis op Madagaskar) en de overige soorten. De westelijke soorten hebben enkele unieke eigenschappen.[o] Zij worden daarom door veel botanici in de meest basale clade binnen het geslacht geplaatst.[37]
Mogelijk groeide Nepenthes ooit uitsluitend in het westen van het supercontinent Gondwana en verspreidde het zich later vanuit het huidige Afrika via de Seychellen naar Azië.[37] Volgens een andere theorie brachten zeevogels de zaden vanuit Zuidoost-Azië naar de westelijke gebieden.[28][38]
Alle Nepenthes-soorten groeien gewoonlijk op oligotrofe (voedselarme) grond.[20] Afhankelijk van de hoogte van hun habitat worden de planten in twee categorieën verdeeld. De soorten die in het laagland groeien hebben een warm klimaat nodig met weinig temperatuurschommelingen. Zij groeien meestal als lage struiken. Hiertoe behoren de vijf meest westelijke soorten, die voornamelijk in open moerassen zijn te vinden.[23][p] De meeste Nepenthes-soorten groeien daarentegen als klimplant in bergachtige gebieden, met name in hellingbossen.[12] Hier is het overdag warm, maar koelt het 's nachts aanzienlijk af. De scheidslijn tussen deze categorieën ligt op 1200 meter boven zeeniveau. Veel soorten gedijen op een hoogte met slechts een kleine marge en worden daarom zelden tot nooit buiten hun 'sky island' aangetroffen. De hoogst groeiende soort is waarschijnlijk N. lamii. Deze taaie plant uit Nieuw-Guinea is aangetroffen tot op een hoogte van 3520 meter.[39]
Nepenthes-planten groeien meestal in omgevingen met een hoge luchtvochtigheid en veel neerslag en zonlicht. N. ampullaria en enkele andere soorten leven vooral in dichte, schaduwrijke bossen, maar de meeste soorten groeien aan bosranden en in open stukken. N. mirabilis is ook aangetroffen op kaalslagen en wegbermen, terwijl andere soorten zich hebben aangepast aan een savanneachtige omgeving.
Een Nepenthes-plant groeit meestal op zure grond, zoals turf, wit zand, zandsteen of vulkanische grond. Vaak bevatten deze grondsoorten weinig voedingsstoffen. Die zijn dan ook niet noodzakelijk omdat de plant genoeg heeft aan gevangen prooidieren. Enkele soorten doen het vooral goed op een bodem die rijk is aan zware metalen, zoals N. rajah. N. albomarginata floreert ook op zandstranden, waar hij vaak bloot staat aan zeewater. Een klein aantal soorten heeft geen bodem nodig omdat ze als epifyt kunnen groeien. Dit geldt bijvoorbeeld voor N. veitchii uit Borneo en de Sumatraanse soorten N. ovata en N. inermis.
Nepenthes mirabilis op een rotsachtige ondergrond in Preah Monivong, Cambodja
Nepenthes lamii uit Nieuw-Guinea, gefotografeerd op 2600 meter boven zeeniveau
Nepenthes ampullaria, een van de weinige soorten die ook in dichte wouden groeien
Nepenthes rajah op de helling van de Gunung Kinabalu op Borneo
Veel Nepenthes-planten leven in afgelegen en voor de mens moeilijk toegankelijke gebieden. Desondanks worden veel soorten bedreigd door de vernietiging en versnippering van hun habitat. Ook ecotoerisme en verzamelaars van exotische planten vormen groeiende bedreigingen. Relatief weinig soorten zijn uitgestorven of in hun voortbestaan bedreigd, maar een groot aantal is kwetsbaar.[37] Met name soorten met een klein verspreidingsgebied lopen risico. Dit geldt bijvoorbeeld voor N. macrophylla, die alleen op de Trusmadi op Borneo voorkomt. De beschermingsstatus van deze soort staat als 'kritiek' geklasseerd op de Rode Lijst van de IUCN.[40]
Alle Nepenthes-soorten zijn opgenomen in de lijsten van CITES. N. rajah en N. khasiana zijn opgenomen in appendix 1, wat wil zeggen dat ze niet uit het wild gehaald mogen worden om te worden uitgevoerd of verhandeld. Alle overige soorten staan in appendix 2 en mogen alleen met een CITES-vergunning worden uitgevoerd.[41]
De meest in het oog lopende relatie van een Nepenthes-plant en haar omgeving is die met haar prooi. De meeste planten groeien in een omgeving met een groot aanbod aan insecten, waardoor diverse soorten sympatrisch naast elkaar kunnen leven. Om te concurreren ontwikkelden sommige soorten specifieke lok- en vangtechnieken die hen van hun buren onderscheiden. Veel bekerplanten zijn een mutualistische relatie aangegaan met andere organismen.
Geen groep van vleesetende planten voedt zich met zo'n verscheidenheid aan prooidieren als de Nepenthes-soorten.[42] Al deze planten komen aan voedsel door passieve predatie. De meeste soorten hebben eigenschappen die hen in staat stellen om potentiele prooi te lokken, zoals aantrekkelijke kleuren en suikerrijke nectar die een zoete geur verspreidt.[q] N. khasiana uit India gebruikt zelfs blauw fluorescerend licht om 's nachts insecten te lokken.[44]
De prooidieren worden verteerd door enzymen die de plant zelf aanmaakt en door endofyte bacteriën[37] en schimmels[46] die in de bekervloeistof leven. Zo wordt de plant voorzien van stikstof en fosfor, onmisbare elementen voor de groei, die meestal zeer schaars zijn op de plekken waar ze groeit. De nectar trekt vooral mieren en gevleugelde insecten aan; zij vormen de belangrijkste bron van voedsel. Dieren op zoek naar beschutting of jagers die op de gevangen insecten afkomen zijn een welkome bijvangst. Dit zijn vooral geleedpotigen als kakkerlakken, spinnen, schorpioenen en duizendpoten.[32] Soms worden ook slakken en kikkers gevangen. Van de grootste soorten, zoals N. attenboroughii, N. rafflesiana en N. rajah, is bekend dat ze af en toe kleine gewervelden vangen, zoals spitsmuizen, ratten en hagedissen.[45][47] Gecultiveerde planten hebben zelfs kleine zangvogels gevangen.[48]
De meeste Nepenthes-soorten zijn generalisten; hun vangbekers kunnen honderden insecten bevatten van tientallen verschillende soorten. Op eilanden met een grote biodiversiteit van Nepenthes-soorten leven veel planten echter sympatrisch naast elkaar.[49] Sommigen zijn daarom gespecialiseerd. Enkele Sumatraanse soorten als N. aristolochioides, N. inermis en N. jamban hebben vangbekers waarvan de binnenwanden bedekt zijn met een zeer slijmerige verteringsvloeistof, zodat kleine insecten die in de beker vliegen als met vliegenpapier worden gevangen.[43] N. ampullaria is gedeeltelijk detrivoor; zijn vangbekers en verteringssappen zijn aangepast aan het verzamelen en verteren van bladafval.[50] N. albomarginata heeft zich gespecialiseerd op één type prooi. Hij produceert net als N. ampullaria vrijwel geen nectar en vangt bijna uitsluitend termieten. De plant dankt haar naam aan de band van witte haartjes die direct onder het peristoom van de beker groeien. Deze hebben een grote aantrekkingskracht op de termieten, die zich hiermee voeden. In sommige vangbekers van de plant zijn wel duizenden verdronken termieten gevonden.[51]
Een roodbaard-bromvlieg voedt zich met de nectar van Nepenthes rafflesiana.
Verdronken mieren in een beker van Nepenthes rafflesiana
Nepenthes albomarginata voedt zich voornamelijk met termieten.
Doorsnede van een vangbeker van Nepenthes maxima met prooidieren
Bepaalde Nepenthes-soorten kennen een myrmecotrofe relatie, wat wil zeggen dat ze in symbiose met mieren leven. Colobopsis schmitzi komt bijvoorbeeld alleen voor in de bekers en holle ranken van N. bicalcarata. Deze mieren kunnen zich vrij bewegen in de plant en jagen in de bekers op muggen en hun larven. De plant voedt zich op haar beurt met de ontlasting van de mieren. Bovendien houden de mieren de plant schoon. Ook verdedigen ze de plant tegen snuitkevers en andere planteneters.[52]
Sommige Nepenthes-soorten voeden zich met de ontlasting van carnivore zoogdieren. Kerivoula hardwickii is een vleermuis die de vangbekers van N. rafflesiana var. elongata gebruikt als roestplaats. Een soortgelijke mutualistische relatie bestaat ook tussen N. macrophylla, N. lowii en N. rajah en toepaja's (Tupaia). Wanneer deze kleine insecteneters zich met de nectar onder het operculum voeden, staan ze met hun poten op het peristoom. Zo kunnen de uitwerpselen vrij in de beker vallen.[53]
In de zoölogie is Nepenthes-infauna een verzamelnaam voor organismen die ten minste een deel van hun leven in de vangbekers van Nepenthes-soorten leven. Zij worden hier voorzien van een onderkomen, voedsel of bescherming. Het is niet zeker in hoeverre de bekerplant voordeel heeft van haar gasten. De infauna voedt zich met de door de plant gevangen prooidieren en zet deze vaak om in makkelijk te verteren ontlasting. Bovendien bieden ze de plant enige bescherming tegen schadelijke bacteriën.[46] Of de genoemde voordelen voor de plant altijd genoeg opwegen tegen de nadelen is niet met zekerheid te zeggen.[54]
De Nepenthes-infauna bestaat uit drie categorieën: nepenthebionten, nepenthofielen en nepenthexenen.[54] Vaak maken deze symbionten gezamenlijk deel uit van een compleet klein ecosysteem in de beker, vergelijkbaar met dat van een phytotelma.
Nepenthebionten zijn organismen die gespecialiseerd zijn in een leven in een vangbeker en gedurende ten minste één stadium van hun leven hiervan afhankelijk zijn. Deze dieren ondervinden geen hinder van de verteringssappen. In veel gevallen richten nepenthebionten zich op één Nepenthes-soort en komen ze nergens anders voor. Hiertoe behoren de larven van diverse soorten steekmuggen, de talrijkste vertegenwoordigers van de Nepenthes-infauna,[s] en vliegen- en knuttenlarven. Deze larven voeden zich met andere nepenthebionten, waaronder algen, bacteriën, kreeftachtigen en andere micro-organismen die onderaan staan in de infaunale voedselketen.[32] Ook diverse kikkers gebruiken Nepenthes-vangbekers als kweekvijver voor hun nakomelingen, zoals Microhyla borneensis op Borneo[55] en Kalophrynus pleurostigma, een algemene kikker in Zuidoost-Azië.[56][57]
Nepenthofielen zijn organismen die vaak in de vangbekers worden aangetroffen, maar hier niet volledig afhankelijk van zijn. Geosesarma malayanum, een krabbensoort, voedt zich in de beker met verdronken dieren. Veel spinnen gebruiken de binnenwanden als hun jachtgebied en hebben geen moeite met het wasachtige oppervlak.[32] De krabspinnen Misumenops nepenthicola[58] en Synema obscuripes komen vrijwel alleen op deze manier aan hun voedsel.[59]
Nepenthexenen worden slechts af en toe in de vangbekers aangetroffen. Zij komen hier alleen wanneer de omstandigheden voor hen gunstig zijn. Wanneer de beker bijvoorbeeld vol zit met rottende prooidieren, verschijnen er vliegen om hier hun eitjes te leggen. Hierdoor worden diverse opportunistische predatoren aangetrokken, zoals kikkers en gekko's.
De bekervloeistof van een Nepenthes is steriel wanneer de beker nog niet is geopend. Omdat het operculum nog is gesloten, bestaat er weinig kans op besmetting. Tijdens de ontwikkeling worden ten minste 29 proteïnen aangemaakt, waaronder proteasen, chitinasen en thaumatine-achtige proteïnen. Deze stoffen dienen niet alleen voor het verteren van voedsel, maar fungeren ook als bactericiden en fungiciden.[60]
Als de beker zich opent, staat de vloeistof bloot aan regenwater, pathogene insecten, bacteriën en schimmelsporen. Bij de meeste Nepenthes-soorten is het operculum groot genoeg om het meeste regenwater buiten te houden. Wanneer schadelijke bacteriën en schimmels in de vloeistof komen, maakt de plant metabolieten aan. Samen met de aanwezige proteïnen doden de metabolieten deze micro-organismen of belemmeren ze hen in de groei en voortplanting.[61]
Zie ook Lijst van Nepenthes-soorten, met auteurs en publicatiejaartallen Étienne de Flacourt was van 1648 tot 1655 gouverneur in het zuiden van Madagaskar. In zijn vrije tijd bestudeerde hij de geografie, cultuur, flora en fauna van het eiland. Hij ontdekte tal van nieuwe soorten, waaronder ook een Nepenthes-plant. In 1658 publiceerde De Flacourt zijn bevindingen in zijn werk Histoire de la Grande Isle de Madagascar. Hij beschreef de bekerplant als volgt:
Anramitaco is een plant die twee el hoog wordt. Aan het einde van de bladeren, die een palmlengte groot zijn, draagt de plant een holle bloem of vrucht. Deze lijkt op een kleine vaas met een deksel, wat zeer bewonderenswaardig is om te zien. Ze zijn rood of geel; de gele zijn het grootst. De inwoners van dit land vermijden het om ze te plukken. Ze zeggen dat wanneer iemand ze onderweg plukt, het die dag zeker zal regenen. Toen we dat hoorden, begonnen ik en alle andere Fransen ze te plukken, maar de regen bleef uit. Na een regenbui staan deze bloemen vol met water; elk bevat voldoende voor minstens een halfvol glas.[t]
De Flacourt noemde de bekerplant Anramitaco; de naam die de Malagassiërs gebruikten.[62] Dit is de oudst bekende beschrijving van een Nepenthes-soort. Later, in 1797 werd de plant door Jean Poiret formeel beschreven als Nepenthes madagascariensis.
In 1677 beschreef de Deense arts Thomas Bartholin een tweede soort: de endemische N. distillatoria uit Sri Lanka. Bartholin noemde de plant Miranda herba, Latijn voor 'wonderlijk kruid'.[63] Drie jaar later introduceerde de Duitse koopman Jacob Breyne de lokale naam Bandura zingalensium voor dezelfde plant. De term Bandura bleef tot Linnaeus de gangbare term voor alle bekerplanten.[64]
In 1683 werd door de Zweedse natuuronderzoeker Herman Niklas Grim een eerste uitvoerige beschrijving van N. distillatoria gegeven. Hij kwam tot de ontdekking dat de plant haar vangbekers zelf met vloeistof vulde. Grim noemde de plant daarom Planta mirabilis destillatoria, oftewel 'wonderlijke destillerende plant'.[65] Een van de eerste illustraties van deze plant verscheen in 1696 in Almagestum Botanicum, door Leonard Plukenet.[66][u]
In de tweede helft van de 17e eeuw ontdekte de Duitse botanicus Georg Everhard Rumphius twee nieuw soorten in de Indische Archipel. Hier bestaat de grootste biodiversiteit aan bekerplanten, waardoor nu niet met zekerheid is te zeggen welke soorten het betrof. De eerste die Rumphius beschreef was mogelijk N. mirabilis. Hij noemde de bekerplant Cantharifera, Latijn voor 'bierpul-drager'. De tweede plant, die hij Cantharifera alba ('witte bierpul-drager') noemde, was waarschijnlijk N. maxima. Beide soorten beschreef Rumphius in zijn Herbarium Amboinense. Deze zesdelige catalogus van de flora van het eiland Ambon werd pas vanaf 1741 gepubliceerd, bijna veertig jaar na zijn dood.[67]
In 1737 introduceerde Carl Linnaeus de naam Nepenthes in zijn werk Hortus Cliffortianus.[1] Deze naam publiceerde hij in 1753 ook in zijn Species plantarum. Hiermee werd Nepenthes de officiële botanische naam van het geslacht. Linnaeus gaf alleen een geldige beschrijving van N. distillatoria. Deze plant is daarom het typesoort van het geslacht.[68]
De Portugese missionaris João de Loureiro publiceerde in 1790 een uitvoerige beschrijving van N. mirabilis in zijn werk Flora Cochinchinensis. Hij trof de plant naar eigen zeggen aan in Cochin-China (in het huidige Vietnam) en gaf haar de naam Phyllamphora mirabilis, oftewel 'wonderbaar urnvormig blad'.[v] Loureiro beweerde dat het operculum een bewegend deel van de plantbeker is.[69] Deze foutieve aanname werd in 1797 door Poiret herhaald in zijn beschrijving van N. distillatoria en N. madagascariensis, waarvan de laatste door hem in het geslacht Nepenthes werd geplaatst. Volgens Poiret sluit het deksel zich 's avonds, waarop de plant de beker 's nachts vult met helder water. Overdag is het deksel open en meer dan de helft van het vloeistof zou gedurende de dag verdwijnen.[70]
In 1789 bracht Sir Joseph Banks een aantal Nepenthes-specimina naar Europa, waardoor de belangstelling voor de bekerplant toenam. Dankzij de cultivatie van Nepenthes-planten verkreeg men meer kennis en konden eerdere foutieve theorieën worden bijgesteld. Zo werd bijvoorbeeld ontdekt dat het operculum na opening niet meer beweegt en kreeg men inzicht in de werking van de verteringssappen.[71]
In de eerste helft van de 19e eeuw werden tien nieuwe soorten beschreven, waarvan drie[w] door de Nederlandse botanicus Pieter Willem Korthals. Hij publiceerde zijn beschrijvingen in 1839 in Over het geslacht Nepenthes; de eerste monografie die in het teken van het geslacht stond.[72][x]
In de tweede helft van de 19e eeuw nam de belangstelling voor Nepenthes hand over hand toe. De plant werd gehouden in veel grote kwekerijen en botanische kassen van Europa en de Verenigde Staten.[12] Er werden bijna dertig nieuwe soorten beschreven en gekweekt. De Britse botanicus Joseph Dalton Hooker leverde een aanzienlijke bijdrage, met name met soorten uit Borneo. Hij publiceerde in 1873 zijn monografie Nepenthaceae, waarin 33 soorten werden erkend. Hiervan werden er zeven voor het eerst beschreven.[73]
Hooker splitste het geslacht in twee ondergeslachten. N. pervillei plaatste hij op basis van de afwijkende morfologie van de zaden in het monotypische Anurosperma; de overige soorten rekende hij tot Eunepenthes.[73] In 1895 verdeelde de Oostenrijkse botanicus Günther Beck von Mannagetta und Lerchenau Eunepenthes verder in de subgroepen Apruinosae, Pruinosae en Retiferae.[74]
De Schotse botanicus John Muirhead Macfarlane publiceerde in 1908 zijn monografie Nepenthaceae, waarin het hele geslacht Nepenthes grondig werd gereviseerd.[75] Hij beschreef acht nieuwe soorten en bracht het totaal op 58.[76] Na de Eerste Wereldoorlog werden veel specimina verzameld en bestudeerd. Dit leverde niet alleen beschrijvingen van nieuwe taxa op, maar leidde ook tot nieuwe inzichten in de fysiologie en taxonomie van Nepenthes. Zo bleek dat veel kruisingen als volle soorten waren beschreven. Macfarlanes' werk bleek al snel gedateerd.
In 1928 publiceerde B.H. Danser The Nepenthaceae of the Netherlands Indies. Dit was een herziening van de soorten uit Nieuw-Guinea, het Maleisisch schiereiland en de Indische Archipel, met uitzondering van de Filipijnen. Danser onderscheidde 65 soorten, waarvan hij 17 voor het eerst beschreef.[y] Hij verdeelde deze in zes clades: Vulgatae, Montanae, Nobiles, Regiae, Insignes en Urceolatae.[77] Deze classificatie vormde de basis voor veel later botanisch onderzoek.
Na Dansers onderzoek verslapte de belangstelling voor Nepenthes. Dat er weinig veldstudies naar Zuidoost-Azië werden ondernomen was onder andere te wijten aan de Grote Depressie.[75] Noemenswaardig is het taxonomisch werk van de Duitser Hermann Harms in 1936. Hij vulde Hookers ondergeslachten Anurosperma en Eunepenthes aan met Mesonepenthes, waarin hij drie soorten plaatste. Ook introduceerde hij een zevende clade, de Distillatoriae, vernoemd naar N. distillatoria. Tijdens de Tweede Wereldoorlog luwde de belangstelling voor de bekerplant nog verder. Tussen 1940 en 1966 werd geen enkele nieuwe soort beschreven.
In de jaren 60 en 70 kwamen de bekerplanten opnieuw in de belangstelling, mede door het werk van de Japanse botanicus Shigeo Kurata. Met name zijn monografie Nepenthes of Mount Kinabalu uit 1976 zorgde voor deze opleving, al behandelde het werk alleen Nepenthes-soorten op en rond de Maleisische berg Kinabalu.[34]
Matthew Jebb en Martin Cheek publiceerden in 1997 de monografie A skeletal revision of Nepenthes (Nepenthaceae), met de eerste herziening van het hele geslacht sinds het werk van Macfarlane in 1908. Zij baseerden hun revisie op gezamenlijk onderzoek sinds 1984, waarbij ze zowel herbariumspecimina bestudeerden als wilde exemplaren in Zuidoost-Azië en Madagaskar.[78] De auteurs erkenden 82 soorten, waarvan ze zes voor het eerst beschreven.[9] In 2001 publiceerden ze een aanvullende herziening in de monografie Nepenthaceae.[79][80]
Sinds het begin van de 21e eeuw zijn er vrijwel elk jaar nieuwe soorten ontdekt. In 2017 telde het geslacht Nepenthes meer dan 160 bekende soorten.[42] De soortstatus van circa 90 procent daarvan wordt algemeen erkend.[81] De snelle toename in het aantal beschreven soorten heeft tot nieuwe inzichten geleid, maar er is weinig consensus over de juiste taxonomische indeling in subgroepen.[82] De indeling van Danser wordt nog altijd gebruikt als raamwerk om de soorten te groeperen.[81] Veel taxonomen vragen zich echter af wat de correcte benadering voor een precieze onderverdeling in subgroepen zou moeten zijn.[83]
De Amerikaanse botanicus Arthur Cronquist introduceerde in 1981 het Cronquist-systeem. Hierin werd de monotypische familie Nepenthaceae in de orde Nepenthales geplaatst, samen met de zonnedauwfamilie (Droseraceae) en Sarraceniaceae, een familie van bekerplanten uit de Nieuwe Wereld.[84] In 2003 werd het APG II-systeem in gebruik genomen, een indeling gebaseerd op DNA-data in plaats van morfologische en biochemische kenmerken.[85] De orde Nepenthales komt in dit systeem niet voor. Nepenthaceae wordt er samen met de zonnedauwfamilie in de orde Caryophyllales geplaatst en Sarraceniaceae in de orde Ericales.[z] In het APG III-systeem van 2009 blijft deze indeling gehandhaafd.[86]
De toenemende belangstelling voor Nepenthes heeft geresulteerd in een groeiende vraag naar deze exotische plant. Plantenverzamelaars in dienst van kwekerijen en lokale inwoners zijn een serieuze bedreiging voor enkele soorten geworden.[37] De International Carnivorous Plant Society, een organisatie die zich bezighoudt met de bescherming van vleesetende planten, ziet duurzaam ecotoerisme als een mogelijke oplossing.[87] Wanneer nieuwsgierige toeristen meer geld opleveren dan de opbrengst van verzamelde Nepenthes-planten, zal de lokale bevolking gemotiveerd worden om actief deel te nemen aan hun bescherming. In veel natuurgebieden in Zuidoost-Azië vormen bekerplanten sinds het begin van de 21e eeuw een publiekstrekker.[88] Sommige onderzoekers zien Nepenthes-planten zelfs als een potentieel vlaggenschip voor het lokale ecotourisme, waaronder die in West-Kalimantan.[89] Ecotoeristen zijn in sommige gebieden echter een nieuwe bedreiging voor de planten geworden.[37] De vangbekers worden vaak als souvenir geplukt,[87] waardoor de planten minder voedingsstoffen kunnen opnemen en in het ongunstigste geval sterven.
Nepenthes heeft in diverse culturen een verscheidenheid aan toepassingen. In India en Zuidoost-Azië wordt de plant sinds lange tijd toegepast als medicijn.[90] Korthals maakte in 1837 melding van het gebruik van de vloeistof uit jonge, ongeopende N. boschiana-bekers als middel tegen ontstoken ogen.[77] Tegenwoordig worden diverse plantdelen gebruikt tegen lepra, cholera, malaria, nachtblindheid, hoge bloeddruk, bedplassen en diverse maag-en darmklachten, zoals buikpijn en dysenterie.[90] De vloeistof van ongeopende vangbekers wordt ook gebruikt als dorstlesser.[91] Diverse Zuidoost-Aziatische volkeren zien met rijst gevulde vangbekers bovendien als een handzame snack.[92]
Van de stengel van verschillende soorten kan ruw touwwerk worden gemaakt. Onder meer wordt dit touw op Borneo gebruikt bij de bouw van traditionele langhuizen.[aa] Inwoners van het Indonesische eiland Belitung maken manden van de stengel van de N. ampullaria en op het Indonesische eiland Bangka wordt de stengel van deze soort in gepelde of gedroogde vorm gebruikt als alternatief voor rotan.[93]
Nepenthes-planten kunnen in gematigde streken worden gekweekt in een kas. Ze kunnen worden opgekweekt uit zaden, stekken of weefselkweek, zodat het in principe niet noodzakelijk is om planten uit de natuur te verzamelen,[94] wat overigens wel gebeurt. Enkele soorten worden als kamerplant gehouden. De bergsoorten zijn over het algemeen het eenvoudigst te kweken, omdat ze zowel hoge als lage temperaturen verdragen. Populaire bergsoorten voor de kweek zijn onder andere N. alata,[ab] N. ventricosa, N. khasiana en N. sanguinea. Ook onder de laaglandplanten zijn enkele soorten relatief eenvoudig te kweken. Voorbeelden zijn N. rafflesiana, N. bicalcarata, N. mirabilis en N. hirsuta.[95]
Gecultiveerde planten dragen zelden bloemen. Het komt bovendien zelden voor dat mannelijke en vrouwelijke bloemen tegelijk bloeien. Daarom worden ze doorgaans handmatig bestoven, waarbij meestal met succes kruisbestuiving wordt toegepast.[32] Bekende gekweekte hybriden en andere cultivars zijn:
De toegenomen kennis van de fysiologie van Nepenthes is onder andere nuttig gebleken voor de biomimetica. Diverse ideeën zijn geïnspireerd op de eigenschappen van planten. De technieken die Nepenthes gebruikt om insecten te vangen zijn bijvoorbeeld een mogelijk alternatief voor chemische bestrijdingsmiddelen.[24]
In 2011 is een synthetische oppervlaktebehandeling ontwikkeld die de wasachtige binnenzijde van de vangbeker imiteert. Mogelijke toepassingen zijn het transport van vloeistoffen en zelfreinigende, vuilafstotende oppervlaktebehandelingen voor materialen in extreme omstandigheden.[96]
Sommige antistoffen in de bekervloeistof van Nepenthes zijn effectief gebleken bij de mens. Een medicijn gebaseerd op de metabolieten van N. khasiana kan mogelijk ingezet worden bij de bestrijding van de schimmelziektes candidiasis en aspergillose.[97]
Verschillende kunstenaars hebben zich laten inspireren door het exotische uiterlijk van de vangbekers. Een van hen was de Engelse biologe en kunstenares Marianne North, die vaak tropische planten koos als motief voor haar schilderijen. North ontving een aantal exemplaren uit Sarawak en beeldde twee Nepenthes-bekers af op een schilderij getiteld Pitcher Plant. Toen Harry Veitch van James Veitch and Sons het schilderij onder ogen kreeg, zag hij dat het om een nog onbeschreven soort ging. Hij stuurde Charles Curtis in 1880 naar Borneo om een specimen naar Engeland te halen,[98] waar het in 1881 door Joseph Dalton Hooker formeel werd beschreven als Nepenthes northiana.[99][ac]
In de 19e en begin 20e eeuw werden botanische illustraties van recent ontdekte Nepenthes-soorten regelmatig afgebeeld in vakliteratuur en populair-wetenschappelijke werken. Een bekende botanische illustratie is van de hand van de Duitse zoöloog Ernst Haeckel. Zijn Kunstformen der Natur uit 1904 bevat een lithografische prent van N. gymnamphora, met vangbekers in diverse stadia van ontwikkeling.[ad]
In 2013 installeerde de Amerikaanse kunstenaar Dan Corson vier beeldhouwwerken in de Chinese wijk van Portland te Oregon. Elk kunstwerk is bijna zeventien meter hoog en stelt een vangbeker van Nepenthes voor. In het donker lichten ze op door de fotovoltaïsche cellen in de wand.[100] Een van de medewerkers aan het project verklaarde dat de werken een "eigenzinnige expressie van de natuur introduceren in een stedelijke omgeving"[ae] en dat ze lofuitingen zijn aan de unieke en diverse samenleving in de Chinese wijk.[101]
Nepenthes ampullaria; Borneo, Sumatra, de Molukken, het Maleisisch schiereiland, Thailand, Singapore en Nieuw-Guinea
Nepenthes gracilis; Borneo, Sumatra, Celebes, het Maleisisch schiereiland, Thailand, Cambodja en Singapore
Nepenthes maxima; Celebes, de Molukken, Nieuw-Guinea en de D'Entrecasteaux-eilanden
Nepenthes mirabilis heeft met 18 regio's de grootste verspreiding.[n]
Nepenthes rafflesiana; Borneo, Sumatra, het Maleisisch schiereiland en Singapore
Nepenthes rajah, bezocht door een rat
Nepenthes insignis op Nieuw-Guinea
Nepenthes madagascariensis op Madagaskar, bezocht door een pauwoogdaggekko
The Guardian: Patrick Barkham, I name this rat-eating plant 'Sir David Attenborough' (17 augustus 2009) 
... · N. alata · N. albomarginata · N. ampullaria · N. argentii · N. aristolochioides · N. attenboroughii · N. bicalcarata · N. bokorensis · N. bongso · N. boschiana · N. burkei · N. campanulata · N. chaniana · N. danseri · N. deaniana · N. densiflora · N. diatas · N. distillatoria · N. edwardsiana · N. ephippiata · N. gracilis · N. gymnamphora · N. hirsuta · N. inermis · N. insignis · N. jamban · N. khasiana · N. lamii · N. leyte · N. lingulata · N. lowii · N. macfarlanei · N. macrophylla · N. madagascariensis · N. masoalensis · N. maxima · N. mirabilis · N. monticola · N. northiana · N. ovata · N. peltata · N. pervillei · N. pitopangii · N. rafflesiana · N. rajah · N. rhombicaulis · N. rosea · N. sanguinea · N. sibuyanensis · N. spathulata · N. tenax · N. tenuis · N. veitchii · N. ventricosa · N. vieillardii · N. villosa · ...
Dit artikel is op 22 juni 2018 in deze versie opgenomen in de etalage. Nepenthes is een geslacht van tropische vleesetende bekerplanten in de monotypische familie Nepenthaceae. De meeste soorten groeien als klimplant of lage struik. Met hun nectar lokken ze insecten en andere prooidieren naar hun vangbekers, die op de grond liggen of hoger in de lucht hangen. Als de dieren op de bekerrand landen, glijden ze makkelijk uit op het glibberige oppervlak en vallen ze in de beker. Die is gevuld met een stroperige vloeistof vol verteringsenzymen, die wordt aangemaakt door klieren aan de binnenzijde. Veel bekerplanten leven in symbiose met andere organismen, waarvan een groot aantal volledig afhankelijk van de plant is.
De meeste soorten in het geslacht zijn endemisch in hun regio. Het verspreidingsgebied ligt grotendeels in Zuidoost-Azië, met de grootste biodiversiteit op Borneo, Sumatra en de Filipijnen. Een klein aantal soorten komt tot ver daar buiten voor, waaronder op Sri Lanka, Madagaskar en de Seychellen. Hun carnivore levenswijze stelt de planten in staat om op een voedselarme grond te groeien. De meeste soorten groeien in tropische hellingbossen met grote temperatuurverschillen. Enkele planten groeien daarentegen in natte laaglanden, waar het zowel overdag als 's nachts warm is.
Sinds de eerste beschrijvingen in de 17e eeuw is de taxonomie van het geslacht regelmatig gereviseerd. Er zijn meer dan 160 soorten beschreven en een groot aantal variëteiten en hybriden. Veel soorten en cultivars zijn met succes gekweekt. Dankzij de toenemende kennis van de fysiologie van de plant, werden diverse biomimetische toepassingen ontwikkeld.
Kannebærere er en familie (latin: Nepenthaceae) med en eneste slekt – Nepenthes – av kjøttetende planter. De tilhører ordenen Nellikordenen, (Caryophyllales) i APG II-systemet, som er en stor gruppe av basale, egentlige tofrøbladete planter. Kannebærere vokser i regnskogene i Asia og Australia. Størst er artsrikdommen på Sumatra og Borneo, med mange endemiske arter.
Navnet Nepenthes kommer fra gresk ne penthos (ingen sorg/sorgløs) og viser til en gift ved samme navn fra gresk mytologi. På engelsk kalles plantene ofte «Monkey cups», fordi det har vært observert at aper drikker vann av blomsterkannene.
Alle artene vokser i den gamle verden, nærmere bestemt Asia, Oseania og Madagaskar, med én art hver i hhv Sri Lanka og Seychellene. Arten Nepenthes distillatoria fra Sri Lanka ble beskrevet av Carl von Linné i 1753, men den franske guvernøren Étienne de Flacourt gjorde uvitenskapelige iakttakelser av slike planter på Madagaskar allerede i 1658.
Plantene har ofte et grunt rotsystem og en mer enn 1 meter lang, tynn klatrende stamme. Fra stammen vokser det ut brede bladstilker, som ender i en krok som kan bidra til klatring.
Ytterst på bladene har planten beholdere som ligner kanner, og det er her plantene fanger insekter og andre småkryp. Kannene varierer i størrelse fra art til art og er vanligvis mellom 5 og 30 cm dype. Kannene har ofte klare fine farger og dufter nektar. Planten former ofte lianer.
Kannebærerne fanger stort sett insekter, men større eksemplarer kan også ta frosker, øgler, mus og en og annen rotte. I svært sjeldne tilfeller kan de også fange fugler[1].
Kannene er glatte på innsiden og dyrene sklir lett ned i bunnen. Fine hår peker nedover og hindrer dyr i å klatre opp av kannen igjen. I bunn av kannen er det væske med enzymer som oppløser insektene.
Flaggermusarten Kerivoula hardwickii bruker kannebæreren Nepenthes rafflesiana elongata som ly. Til gjengjeld får kannebæreren næringsrik guano fra flaggermusen[2].
Det er registrert mer enn 120 arter i verden, og hvert år oppdages ett par nye arter. Noen av dem brukes som stueplanter, og det framstilles kryssningsarter.
Slekten Nepenthes dyrkes ofte i drivhus. Både utplanting av hele frø, poding og vevsplanting kan føre til vellykket vekst.
Sumatra 600–1100 m Mangler data Nepenthes adrianii Batoro, Wartono, Jebb et al. 2006 
Java >950 m Nepenthes alata Blanco 1837 
Filippinene 800–2400 m Livskraftig Nepenthes albomarginata Lobb ex Lindl. 1849 
Borneo, Malaysiske halvøy, Sumatra 0–1100 m Avhengig av vern Nepenthes ampullaria Jack 1835 
Borneo, Molukkene, Ny-Guinea, Malaysiske halvøy, Singapore, Sumatra, Thailand 0–2100 m Livskraftig Nepenthes anamensis Macfarl. 1908 Kambodsja, Laos, Thailand, Vietnam ~1500 m Mangler data Nepenthes angasanensis Maulder, D.Schub., B.R.Salmon & B.Quinn 1999 Sumatra 2200–2800 m Avhengig av vern Nepenthes argentii Jebb & Cheek 1997 
Filippinene ~1400 m Sårbar Nepenthes aristolochioides Jebb & Cheek 1997 
Sumatra 2000–2500 m Kritisk truet Nepenthes beccariana Macfarl. 1908 
Nias, Sumatra? ? Nepenthes bellii K.Kondo 1969 Filippinene 250–800 m Truet Nepenthes benstonei C.Clarke 1999 
Malaysiske halvøy 450–600 m Nepenthes bicalcarata Hook.f. 1873 
Borneo 0–?950 m Sårbar Nepenthes bongso Korth. 1839 
Sumatra 1000–2700 m Sårbar Nepenthes boschiana Korth. 1839 
Borneo 900–1880 m Truet Nepenthes burbidgeae Hook.f. ex Burb. 1882 
Borneo 1200–2250 m Truet Nepenthes burkei Hort.Veitch ex Mast. 1889 
Filippinene 1300–1600 m Nepenthes campanulata Sh.Kurata 1973 
Borneo 300–500 m Mangler data Nepenthes carunculata Danser 1928 Sumatra 1700–2330 m Nepenthes chaniana C.Clarke, Chi C.Lee & S.McPherson 2006 
Borneo 1500–1800 Nepenthes clipeata Danser 1928 Borneo 600–800 m Kritisk truet Nepenthes copelandii Merr. ex Macfarl. 1908 Filippinene ? Nepenthes danseri Jebb & Cheek 1997 
Halmahera, Waigeo Island 0–300 m Sårbar Nepenthes deaniana Macfarl. 1908 
Filippinene 1300–1500 m Mangler data Nepenthes densiflora Danser 1940 Sumatra 1700–3200 m Avhengig av vern Nepenthes diatas Jebb & Cheek 1997 Sumatra 2400–2900 m Avhengig av vern Nepenthes distillatoria L. 1753 Sri Lanka 0–700 m Sårbar Nepenthes dubia Danser 1928 
Sumatra 1800–2700 m Kritisk truet Nepenthes edwardsiana Low ex Hook.f. 1859 
Borneo 1500–2700 m Sårbar Nepenthes ephippiata Danser 1928 Borneo 1000–1900 m Sårbar Nepenthes eustachya Miq. 1858 
Sumatra 0–1600 Livskraftig Nepenthes eymae Sh.Kurata 1984 Sulawesi 1500–1800 m Sårbar Nepenthes faizaliana J.H.Adam & Wilcock 1991 
Borneo 400–1500 m Sårbar Nepenthes fallax Beck 1895 
Borneo 900–2600 m Sårbar Nepenthes flava Wistuba, Nerz & A.Fleischm. 2007 Sumatra 1800–2200 m Nepenthes fusca Danser 1928 
Borneo 1200–2500 m Sårbar Nepenthes glabrata J.R.Turnbull & A.T.Middleton 1984 
Sulawesi 1600–2000 m Sårbar Nepenthes glandulifera Chi C.Lee 2004 Borneo 1100–1700 m Nepenthes globosa Sh.Kurata in sched. 2006 Thailand ? Nepenthes gracilis Korth. 1839 
Borneo, Malaysiske halvøy, Singapore, Sulawesi, Sumatra, Thailand 0–1100 m Livskraftig Nepenthes gracillima Ridl. 1908 Malaysiske halvøy 1300–2100 m Truet Nepenthes gymnamphora Reinw. ex Nees 1824 
Java (at least) 600–2800 m Livskraftig Nepenthes hamata J.R.Turnbull & A.T.Middleton 1984 Sulawesi 1400–2500 m Sårbar Nepenthes hirsuta Hook.f. 1873 
Borneo 200–1000 m Avhengig av vern Nepenthes hispida Beck 1895 
Borneo 100–800 m Avhengig av vern Nepenthes hurrelliana Cheek & A.L.Lamb 2003 
Borneo >1300 m Nepenthes inermis Danser 1928 
Sumatra 1500–2600 m Sårbar Nepenthes insignis Danser 1928 
Ny-Guinea 80–800 m Sårbar Nepenthes izumiae Troy Davis, C.Clarke & Tamin 2003 
Sumatra >1800 m Nepenthes jacquelineae C.Clarke, Troy Davis & Tamin 2001 
Sumatra 1700–2200 m Nepenthes jamban Chi C.Lee, Hernawati & Akhriadi 2006 
Sumatra ? Nepenthes junghuhnii sensu Macfarl. in sched. nom.nud. 1917 Sumatra 227–648 m Nepenthes khasiana Hook.f. 1873 India ? Nepenthes klossii Ridl. 1916 
Ny-Guinea 100–2000 m Sårbar Nepenthes lamii Jebb & Cheek 1997 
Ny-Guinea 1460–3520 m Nepenthes lavicola Wistuba & Rischer 1996 Sumatra 2000–2600 m Kritisk truet Nepenthes lingulata Chi C.Lee, Hernawati & Akhriadi 2006 
Sumatra ? Nepenthes longifolia Nerz & Wistuba 1994 
Sumatra 300–1100 m Nepenthes lowii Hook.f. 1859 
Borneo 1600–2600 m Sårbar Nepenthes macfarlanei Hemsl. 1905 Malaysiske halvøy 1000–2150 m Sårbar Nepenthes macrophylla (Marabini) Jebb & Cheek 1997 
Borneo 2200–2400 m Kritisk truet Nepenthes macrovulgaris J.R.Turnbull & A.T.Middleton 1988 Borneo 300–1220 m Sårbar Nepenthes madagascariensis Poir. 1797 Madagaskar ? Sårbar Nepenthes mantalingajanensis Nerz & Wistuba 2007 
Filippinene ? Nepenthes mapuluensis J.H.Adam & Wilcock 1990 Borneo 700–800 m Nær truet Nepenthes masoalensis Schmid-Höllinger 1977 Madagaskar 30–400 m Truet Nepenthes maxima Reinw. ex Nees 1824 
Molukkene, Ny-Guinea, Sulawesi 40–2500 m Livskraftig Nepenthes merrilliana Macfarl. 1911 Filippinene 20–1700 m Sårbar Nepenthes mikei B.R.Salmon & Maulder 1995 Sumatra 1100–2800 m Sårbar Nepenthes mindanaoensis Sh.Kurata 2001 
Filippinene ? Nepenthes mira Jebb & Cheek 1998 Filippinene 1500–2000 m Nepenthes mirabilis (Lour.) Druce 1916 .jpg)
Australia, Borneo, Kambodsja, China, Hongkong, Laos, Macao, Molukkene, Mikronesia, Myanmar, Ny-Guinea, Palau, Malaysiske halvøy, Filippinene, Sulawesi, Sumatra, Thailand, Vietnam 0–1500 m Livskraftig Nepenthes mollis Danser 1928 Borneo ~1800 m Mangler data Nepenthes muluensis M.Hotta 1966 
Borneo 1900–2400 m Sårbar Nepenthes murudensis Culham ex Jebb & Cheek 1997 
Borneo 2100–2420 m Truet Nepenthes neoguineensis Macfarl. 1911 
Ny-Guinea, D'Entrecasteaux-øyene 0–1400 m Livskraftig Nepenthes northiana Hook.f. 1881 
Borneo 0–500 m Sårbar Nepenthes ovata Nerz & Wistuba 1994 
Sumatra 1700–2100 m Sårbar Nepenthes paniculata Danser 1928 Ny-Guinea ~1460 m Truet Nepenthes papuana Danser 1928 
Ny-Guinea 250–1300 m Mangler data Nepenthes pectinata Danser 1928 
Sumatra 950–2750 m Livskraftig Nepenthes peltata Sh.Kurata 2008 Filippinene ? Nepenthes pervillei Blume 1852 
Seychellene 350–500 m Sårbar Nepenthes petiolata Danser 1928 Filippinene ~1500 m Nepenthes philippinensis Macfarl. 1908 
Filippinene 0–500 m Nepenthes pilosa Danser 1928 Borneo ~1600 m Truet Nepenthes platychila Chi C.Lee 2002 Borneo 900–1400 m Nepenthes rafflesiana Jack 1835 
Borneo, Malaysiske halvøy, Singapore, Sumatra 0–1200 m Livskraftig Nepenthes rajah Hook.f. 1859 
Borneo 1500–2650 m Truet Nepenthes ramispina Ridl. 1908 Malaysiske halvøy 900–2000 m Sårbar Nepenthes reinwardtiana Miq. 1852 
Borneo, Sumatra 0–2100 m Livskraftig Nepenthes rhombicaulis Sh.Kurata 1973 
Sumatra 1700–1900 m Sårbar Nepenthes rigidifolia Akhriadi, Hernawati & Tamin 2004 
Sumatra 1000–1600 m Nepenthes rowanae F.M.Bailey 1897 Australia 0–10 m Nepenthes sanguinea Lindl. 1849 Malaysiske halvøy 300–1800 m Avhengig av vern Nepenthes saranganiensis Sh.Kurata 2003 Filippinene ? Nepenthes sharifah-hapsahii J.H.Adam & Hafiza 2007 Malaysiske halvøy <1000 m Nepenthes sibuyanensis Nerz 1998 
Filippinene 1500–1800 m Sårbar Nepenthes singalana Becc. 1886 
Sumatra 2000–2900 m Sårbar Nepenthes smilesii Hemsl. 1895 Kambodsja, Myanmar, Thailand ? Nepenthes spathulata Danser 1935 
Sumatra 1100–2900 m Sårbar Nepenthes spectabilis Danser 1928 
Sumatra 1400–2200 m Sårbar Nepenthes stenophylla Mast. 1890 Borneo ? Livskraftig Nepenthes sumatrana (Miq.) Beck 1895 
Sumatra 0–800 m Livskraftig Nepenthes surigaoensis Elmer 1915 Filippinene Nepenthes talangensis Nerz & Wistuba 1994 Sumatra 1800–2500 m Truet Nepenthes tenax C.Clarke & R.Kruger 2006 Australia ? Nepenthes tentaculata Hook.f. 1873 
Borneo, Sulawesi 700–2550 m Livskraftig Nepenthes tenuis Nerz & Wistuba 1994 
Sumatra ~1000 m Mangler data Nepenthes thorelii Lecomte 1909 Kambodsja, Laos?, Thailand, Vietnam 0–200 m Mangler data Nepenthes tobaica Danser 1928 Sumatra 380–2750 m Livskraftig Nepenthes tomoriana Danser 1928 
Sulawesi 0–400 m Sårbar Nepenthes treubiana Warb. 1891 Ny-Guinea 0–500 m Sårbar Nepenthes truncata Macfarl. 1911 Filippinene 230–>600 m Truet Nepenthes veitchii Hook.f. 1859 
Borneo 0–1500 m Nær truet Nepenthes ventricosa Blanco 1837 
Filippinene 1200–1500 m Nær truet Nepenthes vieillardii Hook.f. 1873 Ny-Caledonia 30–800 m Livskraftig Nepenthes villosa Hook.f. 1852 
Borneo 2340–3240 m Sårbar Nepenthes vogelii Schuit. & de Vogel 2002 
Borneo 1000–1400 m Nepenthes xiphioides B.R.Salmon & Maulder 1995 Sumatra 1800–1900 m 
Kannebærere er en familie (latin: Nepenthaceae) med en eneste slekt – Nepenthes – av kjøttetende planter. De tilhører ordenen Nellikordenen, (Caryophyllales) i APG II-systemet, som er en stor gruppe av basale, egentlige tofrøbladete planter. Kannebærere vokser i regnskogene i Asia og Australia. Størst er artsrikdommen på Sumatra og Borneo, med mange endemiske arter.
Navnet Nepenthes kommer fra gresk ne penthos (ingen sorg/sorgløs) og viser til en gift ved samme navn fra gresk mytologi. På engelsk kalles plantene ofte «Monkey cups», fordi det har vært observert at aper drikker vann av blomsterkannene.
Alle artene vokser i den gamle verden, nærmere bestemt Asia, Oseania og Madagaskar, med én art hver i hhv Sri Lanka og Seychellene. Arten Nepenthes distillatoria fra Sri Lanka ble beskrevet av Carl von Linné i 1753, men den franske guvernøren Étienne de Flacourt gjorde uvitenskapelige iakttakelser av slike planter på Madagaskar allerede i 1658.
Multimedia w Wikimedia Commons Dzbanecznik (Nepenthes L.) – rodzaj roślin owadożernych z rodziny dzbanecznikowatych. Występują jako pnące się półkrzewy. Dzbaneczniki występują głównie w Azji Południowo-Wschodniej (Tajlandia, Malezja, Indonezja, Filipiny; szczególnie na terytorium tych ostatnich). Do rodzaju zalicza się ok. 140 gatunków[2].
Należy do rodziny dzbanecznikowatych (Nepenthaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych.
Rodzina zawiera jeden tylko rodzaj – dzbanecznik (Nepenthes L.)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist, podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Nepenthanae Takht. ex Reveal, rząd dzbanecznikowce (Nepenthales Dumort.), rodzina dzbanecznikowate (Nepenthaceae Dumort.), podrodzina NepenthoideaeK. Koch, plemię Nepentheae(Dumort.) E. Spach, rodzaj dzbanecznik (Nepenthes L.)[3].
Podłoże powinno mieć odczyn kwaśny, optymalnie między 3 a 5. Powinno składać się z mieszaniny torfu z perlitem i piaskiem w proporcjach 3:1:1. Nie należy stosować podłoży z dodatkiem nawozów. Nie należy narażać dzbaneczników na silne działanie promieni słonecznych, które mogłyby popalić liście rośliny. Najlepsze jest światło rozproszone. Jeśli roślina będzie miała nieodpowiednią ilość światła, dzbanki nie będą odpowiednio ubarwione, np. będą miały czerwone plamy. Temperatura nie powinna być niższa niż 18 °C i wyższa niż 38 °C.
Ziemia powinna być stale wilgotna, ale nie mokra. Nie umieszczamy rośliny bezpośrednio w wodzie, ani na podstawce z wodą. Najlepszą wodą do podlewania jest woda destylowana lub z filtra odwróconej osmozy (RO), ale nadaje się też woda przegotowana. Nie wolno używać żadnych nawozów, bowiem optymalnym nawozem są składniki odżywcze, które roślina zdobywa po złapaniu owada. Dzbaneczniki zaliczają się do roślin, które są trudne w hodowli, ponieważ wymagają wysokiej wilgotności powietrza. Pochodzą z wilgotnych lasów równikowych, gdzie wilgotność jest zwykle wysoka. Nie powinna być ona niższa niż 60% i nie wyższa niż 90%. W pomieszczeniach mamy zwykle wilgotność 40%. Jeśli wilgotność będzie za niska, dzbanki nie będą się rozwijać i roślina będzie miała tylko liście. Liście powinny być często zraszane, około 3-4 razy dziennie. Jeśli wilgotność jest wysoka, można to robić rzadziej. Najlepiej zraszać roślinę wodą destylowaną. Można też użyć wody deszczowej (jeśli zanieczyszczenie powietrza jest niskie). Ostatecznie można użyć przegotowanej wody z kranu, jednak musi ona odstać 3 dni. Liście skropione zbyt twardą wodą pokryją się plamami soli zawartych w wodzie.
Dzbanecznik (Nepenthes L.) – rodzaj roślin owadożernych z rodziny dzbanecznikowatych. Występują jako pnące się półkrzewy. Dzbaneczniki występują głównie w Azji Południowo-Wschodniej (Tajlandia, Malezja, Indonezja, Filipiny; szczególnie na terytorium tych ostatnich). Do rodzaju zalicza się ok. 140 gatunków.
Nepenthaceae é uma família de plantas carnívoras angiospérmicas (plantas com flor - divisão Magnoliophyta), pertencente à ordem Caryophyllales. O grupo é monotípico e conta apenas com um género, Nepenthes, que ocorre nos trópicos do Velho Mundo, nomeadamente no sul da China, Indonésia e Filipinas, Malásia, Madagascar, Ilhas Seychelles, Austrália, Nova Caledónia, Índia e Sri Lanka.
As plantas desta família possuem na ponta de suas folhas estruturas semelhantes a jarros, sendo na verdade continuações da própria folha modificadas, com as bordas do limbo unidas formando uma ânfora. Sobre a abertura desta ânfora encontra-se uma estrutura semelhante a uma "tampa", normalmente colorida, servindo de proteção estática para que a armadilha não se encharque. Isso faz com que apenas uma porção de líquido encontre-se em seu interior, e é neste líquido que insetos, aranhas, e mesmo pequenos pássaros ficam presos ao escorregarem para dentro do tubo - atraídos pelas cores e pelos odores segregados pelas glândulas situadas na base da tampa. Uma vez dentro, uma parede cerosa e pêlos no interior da folha voltados para baixo evitam que esta possa ser escalada, e ali os animais são digeridos. Esta família possui os maiores espécimes de plantas carnívoras, e tem a forma de uma trepadeira (sendo que a estrutura entre a folha e a armadilha atua na sustentação da planta, de maneira análoga às gavinhas das videiras).
Lista parcial das cerca de 150 espécies do gênero.
Nepenthaceae é uma família de plantas carnívoras angiospérmicas (plantas com flor - divisão Magnoliophyta), pertencente à ordem Caryophyllales. O grupo é monotípico e conta apenas com um género, Nepenthes, que ocorre nos trópicos do Velho Mundo, nomeadamente no sul da China, Indonésia e Filipinas, Malásia, Madagascar, Ilhas Seychelles, Austrália, Nova Caledónia, Índia e Sri Lanka.
As plantas desta família possuem na ponta de suas folhas estruturas semelhantes a jarros, sendo na verdade continuações da própria folha modificadas, com as bordas do limbo unidas formando uma ânfora. Sobre a abertura desta ânfora encontra-se uma estrutura semelhante a uma "tampa", normalmente colorida, servindo de proteção estática para que a armadilha não se encharque. Isso faz com que apenas uma porção de líquido encontre-se em seu interior, e é neste líquido que insetos, aranhas, e mesmo pequenos pássaros ficam presos ao escorregarem para dentro do tubo - atraídos pelas cores e pelos odores segregados pelas glândulas situadas na base da tampa. Uma vez dentro, uma parede cerosa e pêlos no interior da folha voltados para baixo evitam que esta possa ser escalada, e ali os animais são digeridos. Esta família possui os maiores espécimes de plantas carnívoras, e tem a forma de uma trepadeira (sendo que a estrutura entre a folha e a armadilha atua na sustentação da planta, de maneira análoga às gavinhas das videiras).
Nepenthes este un gen de plante carnivore din familia monotipică Nepenthaceae, ordinul Ericales. Genul cuprinde în jur de 150 de specii și numeroși hibrizi naturali și cultivați.
Lista speciilor conform Catalogue of Life:[2]
Cultivare de Nepenthes rajah și alte specii
O șopârlă prinsă de Nepenthes rajah
Câțiva hibrizi:
. PMID 15035659.. PMID 17664255.
Nepenthes este un gen de plante carnivore din familia monotipică Nepenthaceae, ordinul Ericales. Genul cuprinde în jur de 150 de specii și numeroși hibrizi naturali și cultivați.
Krčiažnikovité (Nepenthes) je čeľaď mäsožravých rastlín s jediným rodom krčiažnik (Nepenthes). Rod tvorí viac ako 100 druhov.[1] Opísal ho švédsky prírodovedec Carl Linné, pre taxonómiu kľúčovú monografiu The Nepenthaceae of the Netherlands Indies ale napísal až dánsky vedec Benedictus Hubertus Danser v roku 1928. Krčiažnikovité sú rozšírené prevažne v Malajskom súostroví, centrom výskytu je ostrov Borneo, dosiahli ale tiež napríklad Srí Lanku (Nepenthes distillatoria) alebo Indočínu, niekoľko druhov rastie aj na Madagaskare (Nepenthes madagascariensis a Nepenthes masoalensis) a v Austronézii (Nepenthes vieillardii, Nová Kaledónia; Nepenthes mirabilis, Austrália). Pre čeľaď je typický endemizmus; len na ostrove Borneo rastie 25 endemitných druhov. Vyskytujú sa do nadmorskej výšky cez 3000 m.[2][3]
Krčiažnikom vyhovuje kyslá pôda.[1] Niektoré rastú na zemi,[4] niekoľko druhov epifyticky; v takom prípade sa môžu popínať do výšky 18 metrov. Z konca listových ramien výhonkov vyrastajú farebné krčahy (ascidium)[3] s vrúbkovaným okrajom (peristom) a bočnými „krídlami“. Na ochranu pred dažďom sú kryté viečkom. Na spodnej strane viečka sa u niektorých krčiažnikov vyvinuli výrastky. Rastlina vytvára dva typy krčahov: horné a spodné.[4] Sú naplnené tráviacimi tekutinami; na okraji krčahu sa nachádzajú žľazy vylučujúce nektár, ktorým krčiažnik vábi hmyz. Ten potom padá do krčahu a je rozložený enzýmami.[3] Najväčšie krčahy merajú i niekoľko desiatok centimetrov. V takom prípade sa v nich môžu utopiť aj napríklad hlodavce.[1] Niektoré druhy (Nepenthes ampullaria) sa adaptovali na lapanie detritu.[4]
Okrem predácie uzatvárajú krčiažnikovité so živočíchmi aj iné vzťahy. Vnútri krčahu žijú niektoré larvy. Pre pavúka rodu Misumenops je tekutina v krčahu neškodná a stavia si nad ňou pavučiny, do ktorých chytá hmyz. Mravce Camponotus obývajú krčahy Nepenthes bicalcarata a hľadajú tu potravu.[3][5] Krčiažniky Nepenthes lowii, Napenthes rajah a Nepenthes macrophylla potom uzatvárajú mutualizmus s drobnými cicavcami tanou Tupaia montana a potkanom Rattus baluensis. Krčiažnikovité im poskytujú nektár a počas kŕmenia cicavce do krčahu vylučujú výživný trus.[6][7]
Krčiažnikovité sú dvojdomé rastliny, opeľovačom je hmyz. Ľahké semená potom roznáša vietor. 2n = 80 chromozómov.[4]
Nebezpečenstvo pre krčižnikovité predstavuje strata biotopov a zber z prírody, navyše ak má druh obmedzenú distribúciu. Druhý problém sa darí čiastočne riešiť pestovaním In vitro, všetky druhy sú tiež na zoznamu CITES.[4]
Krčah
Nepenthes rajah & Rattus baluensis
Nepenthes attenboroughii
Nepenthes ampullaria
Nepenthes rafflesiana, Sarawak
Nepenthes hamata
Celá rastlina
Infauna
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Krčiažnikovité
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Krčiažnikovité
Krčiažnikovité (Nepenthes) je čeľaď mäsožravých rastlín s jediným rodom krčiažnik (Nepenthes). Rod tvorí viac ako 100 druhov. Opísal ho švédsky prírodovedec Carl Linné, pre taxonómiu kľúčovú monografiu The Nepenthaceae of the Netherlands Indies ale napísal až dánsky vedec Benedictus Hubertus Danser v roku 1928. Krčiažnikovité sú rozšírené prevažne v Malajskom súostroví, centrom výskytu je ostrov Borneo, dosiahli ale tiež napríklad Srí Lanku (Nepenthes distillatoria) alebo Indočínu, niekoľko druhov rastie aj na Madagaskare (Nepenthes madagascariensis a Nepenthes masoalensis) a v Austronézii (Nepenthes vieillardii, Nová Kaledónia; Nepenthes mirabilis, Austrália). Pre čeľaď je typický endemizmus; len na ostrove Borneo rastie 25 endemitných druhov. Vyskytujú sa do nadmorskej výšky cez 3000 m.
Krčiažnikom vyhovuje kyslá pôda. Niektoré rastú na zemi, niekoľko druhov epifyticky; v takom prípade sa môžu popínať do výšky 18 metrov. Z konca listových ramien výhonkov vyrastajú farebné krčahy (ascidium) s vrúbkovaným okrajom (peristom) a bočnými „krídlami“. Na ochranu pred dažďom sú kryté viečkom. Na spodnej strane viečka sa u niektorých krčiažnikov vyvinuli výrastky. Rastlina vytvára dva typy krčahov: horné a spodné. Sú naplnené tráviacimi tekutinami; na okraji krčahu sa nachádzajú žľazy vylučujúce nektár, ktorým krčiažnik vábi hmyz. Ten potom padá do krčahu a je rozložený enzýmami. Najväčšie krčahy merajú i niekoľko desiatok centimetrov. V takom prípade sa v nich môžu utopiť aj napríklad hlodavce. Niektoré druhy (Nepenthes ampullaria) sa adaptovali na lapanie detritu.
Okrem predácie uzatvárajú krčiažnikovité so živočíchmi aj iné vzťahy. Vnútri krčahu žijú niektoré larvy. Pre pavúka rodu Misumenops je tekutina v krčahu neškodná a stavia si nad ňou pavučiny, do ktorých chytá hmyz. Mravce Camponotus obývajú krčahy Nepenthes bicalcarata a hľadajú tu potravu. Krčiažniky Nepenthes lowii, Napenthes rajah a Nepenthes macrophylla potom uzatvárajú mutualizmus s drobnými cicavcami tanou Tupaia montana a potkanom Rattus baluensis. Krčiažnikovité im poskytujú nektár a počas kŕmenia cicavce do krčahu vylučujú výživný trus.
Krčiažnikovité sú dvojdomé rastliny, opeľovačom je hmyz. Ľahké semená potom roznáša vietor. 2n = 80 chromozómov.
Nebezpečenstvo pre krčižnikovité predstavuje strata biotopov a zber z prírody, navyše ak má druh obmedzenú distribúciu. Druhý problém sa darí čiastočne riešiť pestovaním In vitro, všetky druhy sú tiež na zoznamu CITES.
Kannrankesläktet (Nepenthes) är ett släkte i familjen kannrankeväxter med cirka 140 arter. Släktet är monotypiskt, det vill säga det enda i familjen. Kannrankesläktet förekommer i vilt tillstånd i ett område från Madagaskar till sydöstra Asien och Nya Kaledonien. Några få arter odlas som rumsväxter i Sverige.
Växterna i släktet är s.k. köttätande växter, och bildar "kannor" som hänger ner från själva växten. Vid kannornas kant produceras en stor mängd stark nektar. Insekter lockas till kannorna av nektarn men när de väl landat blir de berusade och trillar ned i kannorna. Väl i kannan bryts insekten ned av enzymet pepsin. Processen frigör näringsämnen som sedan kan tas upp av växten, som i sin tur inte behöver konkurrera med andra växter om näringen i marken.
En N. faizaliana, i Gunung Mulu, Borneo.
En N. bicalcarata
Nepenthes distillatoria, endemisk på Sri Lanka
Wikimedia Commons har media som rör Kannrankesläktet.
Kannrankesläktet (Nepenthes) är ett släkte i familjen kannrankeväxter med cirka 140 arter. Släktet är monotypiskt, det vill säga det enda i familjen. Kannrankesläktet förekommer i vilt tillstånd i ett område från Madagaskar till sydöstra Asien och Nya Kaledonien. Några få arter odlas som rumsväxter i Sverige.
Växterna i släktet är s.k. köttätande växter, och bildar "kannor" som hänger ner från själva växten. Vid kannornas kant produceras en stor mängd stark nektar. Insekter lockas till kannorna av nektarn men när de väl landat blir de berusade och trillar ned i kannorna. Väl i kannan bryts insekten ned av enzymet pepsin. Processen frigör näringsämnen som sedan kan tas upp av växten, som i sin tur inte behöver konkurrera med andra växter om näringen i marken.
Suibriğigiller (Nepenthaceae), Caryophyllales takımına ait bir bitki familyası.
Uzak doğuda özellikle Filipinlerde yayılmış tek cins ve 120 kadar tür ihtiva eder. Suibriği (Nepenthes), Türkiye'de seralarda yetiştirilmektedir.
Otsu ya da tırmanıcı bitkilerdir. Yapraklar sap, aya ve uç kısmında ibrik şeklinde bir kısımdan oluşmuştur.
Suibriğigiller (Nepenthaceae), Caryophyllales takımına ait bir bitki familyası.
Uzak doğuda özellikle Filipinlerde yayılmış tek cins ve 120 kadar tür ihtiva eder. Suibriği (Nepenthes), Türkiye'de seralarda yetiştirilmektedir.
Chi Nắp ấm hay còn gọi chi nắp bình, chi bình nước (danh pháp khoa học: Nepenthes ) là chi thực vật duy nhất trong họ đơn chi Nepenthaceae. Chi này chứa khoảng 90 tới 130 loài, với vô số loại cây lai ghép tự nhiên hay từ gieo trồng. Chúng chủ yếu là các loài cây tạo thành dạng dây leo tại khu vực nhiệt đới Cựu thế giới, trong khu vực từ miền nam Trung Quốc, Việt Nam, Indonesia, Malaysia và Philippines; kéo dài về phía tây tới Madagascar (2 loài) và Seychelles (1 loài), Ấn Độ (1 loài) và Sri Lanka (1 loài); về phía nam tới Australia (3 loài) và New Caledonia (1 loài). Sự đa dạng lớn nhất có trên các đảo Borneo và Sumatra với nhiều loài là đặc hữu. Một số loài là thực vật của các khu vực đồng bằng thấp và nóng ẩm, nhưng đa phần là thực vật miền núi nhiệt đới, có ban ngày nóng ẩm nhưng ban đêm mát tới lạnh quanh năm. Một vài loài được coi là thực vật núi cao nhiệt đới với ban ngày mát và ban đêm gần như đóng băng. Tên gọi trong tiếng Anh monkey cups (chén khỉ) là để chỉ tới một thực tế là người ta đã thấy những con khỉ uống nước mưa đọng lại trong các loài cây này.
Các loài Nepenthes thường có hệ rễ nông và thân cây bò hay leo, thường dài vài mét và cao tới 15 m (49 ft) hay hơn thế, với đường kính thân cây khoảng 1 cm (0,4 inch) hay nhỏ hơn, mặc dù một số loài có thân cây mập hơn (như N. bicalcarata). Từ thân cây mọc ra các lá hình kiếm, sắp xếp so le với mép lá nguyên. Sự mở rộng của gân lá giữa (tua cuốn), ở một số loài hỗ trợ việc leo của cây, thò ra từ đỉnh lá; và tại cuối tua cuốn thì hình thành một chiếc ấm. Chiếc ấm này bắt đầu hình thành như một chồi nhỏ và dần dần mở rộng để tạo ra một chiếc bẫy hình phỏng cầu hay hình ống[3].
Các loài trong chi Nepenthes thường tạo ra hai kiểu ấm, được biết tới như là lưỡng hình lá. Xuất hiện ở gần gốc cây là những chiếc bẫy lớn nằm thấp, thường là nằm ngay trên mặt đất. Những chiếc ấm trên (trong không trung) thường nhỏ hơn, có màu sắc khác biệt và có các đặc trưng khác biệt so với những chiếc ấm dưới. Những chiếc ấm trên này thường tạo ra khi cây đạt tới độ thành thục và trở nên cao hơn. Để giữ cho cây vững chắc, những chiếc ấm trên thường tạo thành một vòng trong tua cuốn, cho phép nó cuộn lấy chỗ tựa cận kề. Ở một vài loài (như N. rafflesiana) hai kiểu ấm này có thể thu hút những loại con mồi khác nhau. Hình thái biến đổi này cũng thường làm cho sự nhận dạng loài là khó khăn[3].
Chiếc bẫy chứa một chất lỏng do cây tự sinh ra, nó có thể là dạng nước hay xi rô và được sử dụng để làm con mồi chết đuối. Ngiên cứu chỉ ra rằng chất lỏng này chứa các polymer sinh học nhớt đàn hồi có thể là cốt yếu để cầm giữ côn trùng trong các bẫy của nhiều loài. Hiệu suất đánh bẫy của chất lỏng này vẫn là cao ngay cả khi nó bị nước hòa loãng đáng kể, một điều không tránh khỏi trong các điều kiện ẩm ướt[4].
Phần dưới của bẫy chứa các tuyến hấp thụ các chất dinh dưỡng từ con mồi bắt được. Dọc theo phần bên trong phía trên của bẫy là một lớp sáp che phủ trơn bóng làm cho sự thoát ra của con mồi là gần như không thể. Bao quanh lối vào bẫy là một cấu trúc gọi là lông măng ("môi") trơn trượt và thường khá sặc sỡ, để thu hút con mồi nhưng lại tạo ra chỗ đứng không vững chắc. Phía trên lớp lông măng là nắp: ở nhiều loài nó giữ cho chất lỏng bên trong ấm không bị nước mưa hòa loãng, mặt dưới của nắp có thể chứa các tuyến mật để thu hút con mồi[3].
Con mồi của các loài nắp ấm thường là côn trùng, nhưng các loài lớn nhất (như N. rajah và N. rafflesiana) đôi khi có thể bắt cả các động vật có xương sống nhỏ, như chuột và thằn lằn[5][6][7]. Nói chung, hoa của chúng mọc thành chùm hoa, hiếm khi thành chùy hoa với các hoa đực và hoa cái trên các cây khác nhau (đơn tính khác gốc). Hạt tạo ra trong các quả nang, có thể chứa tới 50-500 hạt, phát tán nhờ gió, mỗi hạt có một phôi trung tâm và hai cánh, mỗi cánh một bên.
Chi Nepenthes chủ yếu được tìm thấy trên quần đảo Mã Lai, với sự đa dạng nhất tại Borneo và Sumatra, đặc biệt là trong các rừng mưa núi cao Borneo. Phạm vi phân bố đầy đủ của chi bao gồm Madagascar (N. madagascariensis và N. masoalensis), Seychelles (N. pervillei), Sri Lanka (N. distillatoria), và Ấn Độ (N. khasiana) ở phía tây cho tới Australia (N. mirabilis, N. rowanae và N. tenax) và New Caledonia (N. vieillardii) ở phía đông nam. Phần lớn các loài chỉ phân bố trong một khu vực rất hạn hẹp, bao gồm một số loài chỉ tìm thấy trên các ngọn núi riêng lẻ. Sự phân bố hạn hẹp này và sự khó tiếp cận của khu vực thường có nghĩa là một số loài hàng thập kỷ không được phát hiện lại trong hoang dã (như N. deaniana chỉ được phát hiện lại sau 100 năm kể từ lần đầu tiên nó được phát hiện). Khoảng 10 loài có các phân bố quần thể lớn hơn một đảo hay một nhóm các đảo nhỏ. Nepenthes mirabilis là loài khác biệt do có sự phân bố rộng nhất trong chi, từ khu vực Đông Dương và trên khắp quần đảo Mã Lai tới Australia[3][8][9].
Do bản chất của môi trường sống mà các loài Nepenthes chiếm lĩnh nên chúng thường được xếp loại như là loài vùng bình nguyên hay loài vùng cao nguyên, phụ thuộc vào độ cao so với mực nước biển mà chúng sinh sống, với 1.200 m (3.937 ft) là ranh giới gần đúng giữa hai kiểu loài này. Các loài mọc tại các độ cao nhỏ hơn cần khí hậu nóng ấm liên tục với sự khác biệt về nhiệt độ giữa ngày và đêm là thấp, trong khi các loài cao nguyên lại phát triển tốt khi chúng nhận được ban ngày nóng ấm và ban đêm mát hơn nhiều. N. lamii là loài giữ kỷ lục trong chi về độ cao mà nó mọc, lên tới 3.520 m (11.549 ft)[3][9].
Phần lớn các loài Nepenthes mọc trong môi trường có độ ẩm cao và lượng mưa cao cũng như có độ chiếu sáng từ vừa phải tới cao. Một vài loài, như N. ampullaria, lại ưa các khu rừng rậm rạp nhiều bóng râm, nhưng phần lớn các loài phát triển tốt tại rìa các khu vực nhiều cây gỗ và cây bụi hay các khu rừng thưa. Một số loài (như N. mirabilis) thường thấy mọc trong các khu vực rừng đốn hạ sạch, ven đường và các khu đồng ruộng. Các loài khác đã thích nghi với việc mọc trong các khu đồng cỏ kiểu xa van. Loại đất mà các loài Nepenthes mọc thường là đất chua và nghèo dinh dưỡng, với thành phần hợp thành là đất bùn, cát trắng, sa thạch hay đất có nguồn gốc núi lửa. Tuy nhiên, có ngoại lệ đối với sự tổng quát này, trong đó một số loài phát triển tốt trên đất có hàm lượng kim loại nặng cao (như N. rajah), trên các bãi cát trong khu vực sát mép nước tại vùng duyên hải (như N. albomarginata). Các loài khác mọc trên các chỏm núi như là các loại thực vật thạch sinh (sống trên đá), trong khi những loài khác, như N. inermis, có thể mọc như là thực vật biểu sinh không cần tiếp xúc với đất[3].
Tương tác rõ ràng nhất của các loài Nepenthes và môi trường xung quanh của chúng, bao gồm cả với các sinh vật khác, là quan hệ sinh vật săn mồi và con mồi. Các loài Nepenthes chắc chắn thu hút và giết chết con mồi của chúng, dù thụ động, nhưng lại thông qua việc chủ động sản xuất màu sắc hấp dẫn, mật có chứa đường và thậm chí cả hương thơm. Từ mối quan hệ này, các loài thực vật của chi chủ yếu thu được nitơ và phốtpho để bổ sung cho nhu cầu dinh dưỡng của chúng để phát triển, những chất thường là thiếu hụt trong khu vực chúng sinh sống. Con mồi thường xuyên nhất là nhóm đông đúc và đa dạng bao gồm các loài chân khớp (Arthropoda), với kiến và các côn trùng khác đứng đầu bảng thực đơn. Các loài chân khớp khác cũng thường được tìm thấy là nhện, bọ cạp và động vật trăm chân, trong khi sên và ếch nhái là ít gặp hơn. Con mồi ít phổ biến hơn cả của các loài Nepenthes là chuột, tìm thấy ở N. rajah. Thành phần con mồi bắt được phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cả khu vực sinh sống, nhưng có thể kết hợp hàng trăm con côn trùng khác nhau và nhiều loài khác nữa[3]. Trong khi nhiều loài Nepenthes là ăn tạp trong những gì chúng bắt được, thì ít nhất 1 loài N. albomarginata, lại có tính chuyên môn hóa và gần như chỉ bắt giữ những con mối và gần như không tạo ra mật. Loài Nepenthes albomarginata có tên gọi khoa học như vậy là do một vòng lông tơ mịn màu trắng nằm ngay dưới lớp lông măng. Lớp lông tơ mịn này ngon đối với những con mối và thu hút chúng bò vào ấm. Để tìm kiếm lông tơ ăn được này, hàng trăm tới hàng nghìn con mối đã phải bỏ mạng[10][11].
Loài N. bicalcarata cung cấp không gian trong các tua cuốn rỗng thuộc ấm trên của nó cho loài kiến đục gỗ Camponotus schmitzi làm tổ. Những con kiến này lấy đi một lượng lớn con mồi từ trong ấm, và điều này có thể là có lợi cho N. bicalcarata do điều này làm giảm sự thối rữa của vật chất hữu cơ mà cây thu thập được, một điều có thể gây hại cho cộng đồng tự nhiên của các loài động vật thủy sinh hỗ trợ cho sự tiêu hóa của cây[13].
Loài N. lowii cũng tạo ra mối quan hệ phụ thuộc, nhưng ở đây là với động vật có xương sống chứ không phải là với côn trùng. Ấm của N. lowii cung cấp dịch ngọt gỉ ra trên mặt nắp ấm và chỗ đậu cho các loài đồi (chuột chù cây), những loài động vật ăn chất dịch gỉ ra và bài tiết vào trong ấm. Trong nghiên cứu năm 2009, mà người ta nghĩ ra thuật ngữ "bồn cầu của chuột chù cây", người ta đã xác định rằng khoảng 57 tới 100% lượng nitơ mà lá cây hấp thụ đến từ phân của chuột chù cây[14]. Một nghiên cứu khác công bố năm 2010 chỉ ra rằng hình dáng và kích thước của miệng ấm của loài N. lowii chính xác là khớp với kích thước của chuột chù cây điển hình (Tupaia montana)[15][16]. Sự thích nghi tương tự tìm thấy ở N. macrophylla và N. rajah, và có thể cũng có ở N. ephippiata[16].
Các sinh vật có ít nhất một phần vòng đời của chúng trong ấm của các loài các nắp ấm thường được gọi là động vật thủy sinh nắp ấm. Các loài động vật thủy sinh phổ biến nhất, thường tương ứng với bậc dinh dưỡng cao hàng đầu của hệ sinh thái động vật thủy sinh, là ấu trùng của nhiều loài muỗi. Các loài động vật thủy sinh khác trong nắp ấm còn bao gồm cả ấu trùng ruồi và ruồi nhuế, nhện, ve bét, kiến, và thậm chỉ cả một loài cua (Geosesarma malayanum). Nhiều loài trong số này chỉ chuyên sống trong ấm của một loài nắp ấm mà không thể tìm thấy ở những loài khác. Những loài này được gọi là cộng sinh nắp ấm (nepenthebiont). Những loài khác, thường gắn với nhưng không phụ thuộc vào các loài nắp ấm, được gọi là ái nắp ấm (nepenthophile). Ngược lại, nepenthexenes, hiếm thấy trong ấm của nắp ấm, nhưng thường sẽ xuất hiện khi sự thối rữa đạt tới một ngưỡng nhất định, thu hút ấu trùng ruồi mà thông thường không thể tìm thấy trong cộng đồng động vật thủy sinh nắp ấm. Quan hệ sinh thái phức tạp giữa nắp ấm và động vật thủy sinh nắp ấm vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng người ta cho rằng quan hệ này là hỗ sinh: quần động vật thủy sinh được cung cấp nơi trú ẩn, thức ăn hoặc sự bảo vệ còn cây nắp ấm cho chúng chỗ trú lại nhận được sự xúc tiến cho quá trình phân rã con mồi bắt được, làm tăng tần suất tiêu hóa và kiềm chế các quần thể vi khuẩn có hại[13][17][18].
Những ghi chép sớm nhất về Nepenthes có từ thế kỷ 17. Năm 1658, thống sứ người Pháp Etienne de Flacourt tại Madagascar đã công bố miêu tả một loài nắp ấm trong công trình chuyên đề của ông Histoire de la Grande Isle de Madagascar. Nội dung như sau[19]:
Nó là loài cây cao khoảng 3 ft, mang ở phía ngọn chiếc lá dài 7 inch của nó, một bông hoa hay một quả rỗng tương tự như một chiếc bình nhỏ, với chiếc nắp riêng của nó, một cảnh tượng kỳ diệu. Có những cái bình màu đỏ và những cái bình màu vàng, với những cái bình màu vàng là lớn nhất. Các cư dân của đất nước này miễn cưỡng hái những bông hoa, nói rằng nếu ai đó hái chúng khi đi ngang qua, thì ngày đó sẽ không ngớt mưa. Dựa vào điều đó, tôi và tất cả những người Pháp khác đã hái chúng, nhưng trời không mưa. Sau cơn mưa thì nhưng bông hoa này chứa đầy nước, mỗi bông chứa tới một nửa cốc nước. [dịch từ tiếng Pháp trong Pitcher-Plants of Borneo][20]
Flacourt gọi loài cây này là Amramatico, lấy theo tên địa phương. Sau hơn một thế kỷ, loài này được chính thức miêu tả là N. madagascariensis[21].
Loài thứ hai được miêu tả là N. distillatoria, loài đặc hữu của Sri Lanka. Năm 1677, Bartholinus đã đề cập ngắn gọn về nó dưới tên gọi Miranda herba, tiếng La tinh để chỉ "cây cỏ kỳ lạ"[22]. Ba năm sau, thương nhân Hà Lan là Jacob Breyne nhắc tới loài này như là Bandura zingalensium, lấy theo tên gọi bản địa của loài này[23]. Bandura sau đó đã trở thành tên gọi được sử dụng phổ biến nhất ở phương Tây để chỉ các cây nắp ấm nhiệt đới, cho tới khi Linnaeus nghĩ ra từ Nepenthes năm 1737[20].
Nepenthes distillatoria được miêu tả một lần nữa vào năm 1683, lần này là bởi bác sĩ người Thụy Điển là H. N. Grimm[24]. Grimm gọi nó là Planta mirabilis destillatoria nghĩa là "cây chưng cất thần diệu", và là người đầu tiên minh họa loài nắp ấm nhiệt đới này một cách rõ ràng[20]. Ba năm sau, vào năm 1686, nhà tự nhiên học người Anh John Ray đã trích dẫn Grimm để nói rằng[25]:
Rễ hút hơi ẩm từ lòng đất, với sự hỗ trợ của các tia nắng, nó dâng lên chảy vào trong cây và sau đó chảy xuống dọc theo thân và các dây thần kinh của lá vào công cụ tự nhiên để lưu trữ tại đó cho tới khi được sử dụng cho các nhu cầu của con người. [dịch từ tiếng La tinh trong Pitcher-Plants of Borneo][20]
Một trong những hình minh họa đầu tiên về Nepenthes xuất hiện trong Almagestum Botanicum năm 1696 của Leonard Plukenet[26]. Loài được gọi trong đó là Utricaria vegetabilis zeylanensium, chắc chắn là N. distillatoria[20].
Đó là vào cùng một khoảng thời gian mà nhà thực vật học người Đức là Georg Eberhard Rumphius phát hiện ra 2 loài Nepenthes mới tại khu vực quần đảo Mã Lai. Rumphius minh họa loài thứ nhất, hiện nay coi là đồng nghĩa với N. mirabilis, và đặt cho nó tên gọi Cantharifera, nghĩa là "[cây] mang cốc". Loài thứ hai, được gọi là Cantharifera alba, được cho là N. maxima. Rumphius đã miêu tả các loài cây này trong công trình nổi tiếng nhất của ông là Herbarium Amboinense gồm 6 quyển, một bảng liệt kê thực vật chí của đảo Ambon. Tuy nhiên, nó đã không được công bố nhiều năm sau khi ông mất[27].
Sau khi bị mù năm 1670, khi bản thảo mới chỉ hoàn thành một phần, Rumphius tiếp tục viết Herbarium Amboinensis với sự trợ giúp của các thư ký và các nghệ sĩ. Năm 1687, khi bản thảo gần như đã hoàn thành, thì ít nhất là một nửa các hình minh họa đã bị mất trong một vụ hỏa hoạn. Không nản chí, Rumphius và những người giúp việc ông lần đầu tiên hoàn thành cuốn sách năm 1690. Tuy nhiên, hai năm sau thì con tàu chở theo bản thảo này về Hà Lan đã bị người Pháp tấn công và đánh chìm, buộc họ lại phải bắt đầu từ bản sao mà may mắn thay vẫn còn được tổng thống sứ Johannes Camphuijs lưu giữ. Herbarium Amboinensis cuối cùng đã về tới Hà Lan năm 1696. Nhưng kể cả khi đạt được điều đó thì quyển 1 chỉ được xuất bản vào năm 1741, nghĩa là 39 năm sau khi Rumphius mất. Vào thời gian đó, tên gọi Nepenthes của Linnaeus đã được thiết lập[20].
Nepenthes distillatoria được minh họa lần nữa trong sách Thesaurus Zeylanicus năm 1737 của Johannes Burmann. Hình vẽ trong đó minh họa phần cuối của thân cây đang ra hoa với các ấm. Burmann gọi loài cây này là Bandura zeylanica[28].
Đề cập tiếp theo về các loài nắp ấm nhiệt đới được thực hiện năm 1790, khi giáo sĩ Bồ Đào Nha là João de Loureiro miêu tả Phyllamphora mirabilis, nghĩa là "lá hình bình kỳ diệu", từ Việt Nam. Mặc dù từng sống tại đất nước này trong khoảng 35 năm, dường như không chắc chắn là Loureiro đã quan sát được cây còn sống của loài này, do ông phát biểu rằng nắp là phần chuyển động, tích cực mở ra và khép lại. Trong tác phẩm nổi tiếng nhất của mình, Flora Cochinchinensis, ông viết[29]:
[...] đầu chỏm lá kết thúc trong một tua cuốn dài treo lơ lửng, xoắn lại ở đoạn giữa, từ đó treo một vật giống như chiếc bình, thuôn dài, bụng bình, với miệng nhẵn có mép lồi ra và một chiếc nắp gắn vào một bên, với bản chất của chính nó thì tự do đóng mở để nhận sương và lưu giữ nó. Thật là một công trình kỳ diệu của Chúa! [dịch từ tiếng Pháp trong Pitcher-Plants of Borneo][20]
Phyllamphora mirabilis cuối cùng đã được George Claridge Druce chuyển sang chi Nepenthes vào năm 1916[30]. Như thế, P. mirabilis là từ đồng nghĩa gốc của loài nắp ấm nhiệt đới phân bố rộng khắp này[13].
Miêu tả của Loureiro về chiếc nắp chuyển động được Jean Louis Marie Poiret nhắc lại năm 1797. Poiret đã miêu tả 2 trong số 4 loài Nepenthes đã biết vào thời gian đó: N. madagascariensis và N. distillatoria. Ông đặt tên cho loài thứ nhất tên gọi như hiện tại của nó và gọi loài thứ hai là Nepente de l'Inde, hay đơn giản là "Nepenthes của Ấn Độ", mặc dù loài này không có trên đại lục. Trong Encyclopédie Méthodique Botanique của Jean-Baptiste Lamarck, ông gộp cả miêu tả sau[21]:
Chiếc bình này rỗng, như tôi vừa mới nói, thường chứa đầy nước trong, và sau đó khép lại. Nó mở ra trong thời gian ban ngày và trên một nửa lượng chất lỏng biến mất, nhưng sự mất đi này được bù lại trong đêm, và sáng ngày hôm sau bình lại đầy và khép lại bởi nắp của nó. Đó là thức ăn của nó, và nó đủ cho trên một ngày bởi vì nó luôn luôn còn khoảng một nửa vào lúc đêm xuống. [dịch từ tiếng Pháp trong Pitcher-Plants of Borneo][20]
Với sự phát hiện ra các loài mới và sự giới thiệu mẫu vật gốc vào châu Âu năm 1789 của Joseph Banks, sự quan tâm tới Nepenthes đã tăng lên trong suốt thế kỷ 19, lên tới đỉnh điểm trong cái gọi là "Kỷ nguyên vàng của Nepenthes" trong thập niên 1880[3][20]. Tuy nhiên, sự phổ biến của các loài cây này đã suy giảm trong đầu thế kỷ 20, trước khi gần như biến mất vào thời gian diễn ra Chiến tranh thế giới thứ hai. Điều này có thể thấy qua việc không có loài mới nào được miêu tả trong giai đoạn từ 1940 tới 1966. Sự phục hồi niềm quan tâm toàn cầu trong gieo trồng và nghiên cứu Nepenthes gắn liền với nhà thực vật học người Nhật là Shigeo Kurata, với công trình của ông trong thập niên 1960 và 1970 đã gây nhiều chú ý đối với các loài thực vật này[31].
Tên gọi Nepenthes lần đầu tiên được công bố trong Hortus Cliffortianus của Carolus Linnaeus năm 1737[32]. Nó dẫn chiếu tới một đoạn trong Odyssey của Homer, trong đó một liều thuốc "Nepenthes pharmakon" được nữ hoàng Ai Cập đưa cho Helen. "Nepenthe" nghĩa đen là "không đau khổ" (ne = không, penthos = đau khổ) và, trong thần thoại Hy Lạp, là một loại thuốc mê chế ngự mọi đau buồn bằng sự lãng quên. Linnaeus giải thích:
Nếu đây không phải là Nepenthes của Helen, nó chắc chắn sẽ dành cho mọi nhà thực vật học. Tại sao một nhà thực vật học lại không tràn đầy sự thán phục, nếu sau một cuộc hành trình dài, ông hẳn là sẽ tìm thấy loài cây kì diệu này. Trong sự ngạc nhiên của mình, các bệnh tật trong quá khứ có thể được quên đi khi ngắm nhìn công trình tuyệt diệu này của đấng Sáng thế! [dịch từ tiếng Anh, theo bản dịch từ tiếng La tinh sang tiếng Anh của Harry Veitch][33]
Loài mà Linnaeus miêu tả là Nepenthes distillatoria, một loài từ Sri Lanka[20].
Nepenthes được công bố chính thức là tên chi trong tác phẩm nổi tiếng Species Plantarum của Linnaeus năm 1753 và nó là tên gọi khoa học chính thức từ đó tới nay. N. distillatoria là loài điển hình của chi[34].
Tên gọi trong tiếng Anh monkey cup (chén [của] khỉ) được đề cập trong số ra tháng 5 năm 1964 của tạp chí National Geographic, trong đó Paul A. Zahl đã viết[35]:
Những người chuyên chở gọi chúng là các "monkey cup", một tên gọi tôi đã từng nghe thấy ở đâu đó khi nói tới Nepenthes, nhưng ngụ ý rằng những con khỉ uống chất lỏng của nắp ấm thì dường như là đáng ngờ. Sau này tôi đã công nhận điều đó là đúng. Tại Sarawak tôi tìm thấy một con đười ươi từng được nuôi làm thú cảnh và sau đó được thả ra. Khi tôi thận trọng tới gần nó trong rừng, tôi chìa cho nó một cái nắp ấm đầy một nửa. Thật ngạc nhiên, là con vượn này chấp nhận nó và, với sự tinh tế của quý bà khi uống chè, uống thứ nước ngon lành này tới tận đáy.
Nepenthes có thể trồng trong các nhà kính tại phương bắc. Các loài dễ trồng nhất là N. alata, N. ventricosa, N. khasiana và N. sanguinea. Bốn loài này là các loài cây cao nguyên (N. alata có cả dạng bình nguyên và cao nguyên), một vài loài bình nguyên dễ trồng như N. rafflesiana, N. bicalcarata, N. mirabilis và N. hirsuta.
Các dạng cao nguyên là các loài mọc trong môi trường nói chung có độ cao lớn, và vì thế chúng chịu đựng được các nhiệt độ mát mẻ buổi chiều. Các dạng bình nguyên là các loài mọc gần với mực nước biển. Cả hai dạng này đều thích nghi tốt nhất với nước mưa (nhưng nước máy cũng dùng được khi trộn lẫn với nước mưa), ánh sáng đủ độ (không phải ánh nắng lúc giữa trưa), môi trường đất thoát nước tốt, lưu thông không khí tốt và độ ẩm tương đối cao, mặc dù các loài dễ trồng như N. alata có thể thích nghi với môi trường có độ ẩm thấp. Các loài cao nguyên phải có sự làm mát ban đêm để phát triển tốt trong thời gian dài. Phân hóa học tốt nhất nên sử dụng với liều thấp. Thỉnh thoảng nuôi cây bằng dế mèn đông lạnh (làm tan băng trước khi dùng) có thể có lợi cho cây. Các bồn cảnh nhỏ trồng các loài cây nhỏ như N. bellii, N. × trichocarpa và N. ampullaria là có thể, nhưng phần lớn các cây sẽ trở nên to hơn theo thời gian.
Các loài cây này có thể nhân giống bằng hạt, cành giâm hay nuôi cấy mô. Hạt thường được gieo trên rêu than bùn Sphagnum cắt nhỏ và tẩm ướt, hoặc trên môi trường nuôi cấy mô thực vật vô trùng một khi chúng đã được khử trùng đúng cách. Hạt nói chung nhanh chóng trở nên không thể nảy mầm được sau khi thu hoạch, nên hạt nói chung không phải là phương thức nhân giống được ưa thích. Hỗn hợp tỷ lệ 1:1 gồm môi trường lan với rêu hoặc perlit (đá trân châu) từng được sử dụng để làm hạt nảy mầm và gieo trồng. Hạt có thể phải mất 2 tháng để nảy mầm và 2 năm hay hơn thế để phát triển thành cây trưởng thành. Các cành giâm có thể ra rễ trong rêu than bùn Sphagnum tẩm ướt trong túi bóng kính hay trong thùng với độ ẩm cao và độ chiếu sáng vừa phải. Chúng có thể ra rễ sau 1–2 tháng và bắt đầu tạo ấm sau khoảng 6 tháng. Nuôi cấy mô hiện nay được sử dụng về mặt thương mại và giúp giảm việc sưu tập cây trong hoang dã, cũng như làm cho nhiều loài hiếm trở thành có sẵn đối với những người thích sưu tập cây với mức giá vừa phải. Nhiều loài Nepenthes được coi là loài bị đe dọa hay nguy cấp và được liệt kê trong phụ lục 1 và 2 của CITES.
Khoảng 90-130 loài nắp ấm hiện nay được ghi nhận là hợp lệ[1][2]. Tuy nhiên, con số này còn có thể biến đổi do mỗi năm lại có vài loài mới được miêu tả[31].
Có nhiều loại cây lai ghép giữa các loài nắp ấm, cũng như có vô số các giống cây trồng đã đặt tên. Một vài loại cây lai ghép nhân tạo đáng chú ý có:
Theo tài liệu, ở Việt Nam hiện có khoảng 5 loài thuộc Họ Nắp ấm:
Chi Nắp ấm hay còn gọi chi nắp bình, chi bình nước (danh pháp khoa học: Nepenthes ) là chi thực vật duy nhất trong họ đơn chi Nepenthaceae. Chi này chứa khoảng 90 tới 130 loài, với vô số loại cây lai ghép tự nhiên hay từ gieo trồng. Chúng chủ yếu là các loài cây tạo thành dạng dây leo tại khu vực nhiệt đới Cựu thế giới, trong khu vực từ miền nam Trung Quốc, Việt Nam, Indonesia, Malaysia và Philippines; kéo dài về phía tây tới Madagascar (2 loài) và Seychelles (1 loài), Ấn Độ (1 loài) và Sri Lanka (1 loài); về phía nam tới Australia (3 loài) và New Caledonia (1 loài). Sự đa dạng lớn nhất có trên các đảo Borneo và Sumatra với nhiều loài là đặc hữu. Một số loài là thực vật của các khu vực đồng bằng thấp và nóng ẩm, nhưng đa phần là thực vật miền núi nhiệt đới, có ban ngày nóng ẩm nhưng ban đêm mát tới lạnh quanh năm. Một vài loài được coi là thực vật núi cao nhiệt đới với ban ngày mát và ban đêm gần như đóng băng. Tên gọi trong tiếng Anh monkey cups (chén khỉ) là để chỉ tới một thực tế là người ta đã thấy những con khỉ uống nước mưa đọng lại trong các loài cây này.
Nepenthes L., 1753
Синонимы Типовой вид Дочерние таксоны
Непе́нтес, или Кувши́ночник (лат. Nepēnthes) — единственный род хищных растений монотипного семейства Непе́нтовые (Nepenthaceae).
Научное название рода взято из древнегреческой мифологии, образовано от названия легендарной травы забвения[3] — непенф.
Большинство представителей рода произрастает в тропической Азии, особенно на острове Калимантан. На западе граница распространения рода достигает Сейшельских островов и Мадагаскара, а на востоке — Новой Гвинеи, Северной Австралии и Новой Каледонии.
Виды рода — большей частью кустарниковые или полукустарниковые лианы, произрастающие во влажных местообитаниях. Миксотрофы. Их длинные тонкие травянистые или слегка одревесневшие стебли взбираются по стволам и крупным ветвям соседних деревьев на десятки метров в высоту, вынося свои узкие конечные кистевидные или метельчатые соцветия к солнечному свету.
Листья непентесов очередные, крупные, с хорошо выраженной выпуклой средней жилкой и более или менее оттянутой верхушкой. Наряду с обычными листьями развиты своеобразные кувшинчатые листья. У таких листьев нижняя часть черешка, ближайшая к стеблю, плоская, широкая и зелёная. Она выполняет функцию фотосинтеза. Далее черешок преображается в тоненький длинный усик, обвивающий ветку дерева-хозяина. На его конце, образованном пластинкой листа, висит кувшин для ловли насекомых, несколько напоминающий необычный яркий цветок. У разных видов непентеса кувшины различного размера, формы и расцветки. Их длина варьирует от 2,5 до 30 см, а у некоторых видов может достигать 50 см. Чаще кувшины окрашены в яркие цвета: красные, матово-белые, расцвеченные пятнистым рисунком или светло-зелёные с пурпуровыми пятнышками. На внешней, более выпуклой стенке кувшина имеется зазубренная оторочка. Верхний его край, загнутый внутрь, покрыт розовыми или лиловыми бороздками, между которыми течёт сладкий душистый нектар, выделяемый железистыми нектарниками.
Цветки мелкие невзрачные двудомные, актиноморфные и безлепестные, с четырьмя (иногда тремя) черепитчатыми чашелистиками.
Плод — кожистая коробочка, разделённая внутренними перегородками на отдельные камеры, в каждой из которых прикреплены к колонке семена с мясистым эндоспермом и прямым цилиндрическим мелким зародышем. Семена мелкие[4][5].
Установлены различные симбиотические связи между непентесами и различного вида млекопитающими.
Так, было обнаружено, что крупные непентесы (например, Nepenthes lowii) помимо поедания насекомых также пользуются помётом горной тупайи (Tupaia montana): зверьки этого вида забираются на растение, как на унитаз, чтобы полакомиться сладким нектаром. Ободок такого «туалета» не скользкий, а вся конструкция усилена, чтобы выдержать дополнительный вес. Растение, таким образом, пользуясь помётом животного в качестве удобрения, устанавливает с ним симбиотическую связь[6][7].
Ещё одним примером взаимовыгодных отношений служит взаимодействие растений вида Nepenthes hemsleyana, растущих на Калимантане, с летучими мышами вида Kerivoula hardwickii. Летучие мыши используют кувшины растений как место для сна: здесь их не донимают насекомые-паразиты, кроме того, здесь они не конкурируют за ночлег с другими рукокрылыми. Растения, как и в случае с горными тупайями, получают от животных богатые азотом фекалии[7].
По информации базы данных The Plant List (на июль 2016), род включает 7 видов, ещё 247 названий видов имеют статус "Unresolved"[8]:
Nepenthes clipeata (англ.)русск. является эндемиком Калимантана (растёт только на склонах горы Келам) и в настоящее время находится под угрозой исчезновения.
В комнатной культуре встречается редко, поскольку многие виды слишком велики для комнатных тепличек, а содержание растений на подоконниках часто невозможно из-за низкой относительной влажности воздуха в городской квартире.
Все непентесы по требованиям к температуре условно делятся на две группы: горные и равнинные виды. Для равнинных видов температура должна быть 30—34 °C в течение дня и +8 °C ночью. Горные предпочитают температуру в диапазоне 25—30 °C днём, около +10 °C ночью.
Специальные комплексные минеральные удобрения для орхидей или эпифитов можно использовать в очень слабой концентрации наливая их непосредственно в кувшины 1—2 раза в месяц. Многие цветоводы вообще не используют удобрения.
Относительная влажность воздуха должна быть очень высокой, 60—90 %. При недостаточной влажности воздуха, листья растений могут увядать на краях и усики не будут успешно развиваться в кувшины[9].
Размножают черенкованием. Черенки срезают ниже листа. Укоренение производится при температуре не менее 25 °C. Субстрат — сфагнум. Основной уход заключается в поддержании высокой влажности воздуха, равномерной влажности субстрата и притенению от солнца. Укоренение происходит в течение 1—1,5 месяцев.
Укоренившиеся растения высаживают в корзинки для эпифитов или горшки. Состав субстрата: грубая листовая земля, древесный уголь и сфагнум. Поливают водой не содержащей известь. Торфяную землю не применяют, так как она повышает кислотность, что вызывает пожелтение листьев[10].
Наиболее универсальный состав субстрата: смесь сфагнума и перлита (50:50)[9].
На второй год делается обрезка. Побеги прищипывают над 5—6 листом, чтобы стимулировать развитие кувшинов. Окраска кувшинов лучше проявляется при содержании растений в условиях яркого освещения.
Пересадку растений производят ежегодно. Перед пересадкой производят обрезку побегов до хорошо развитой почки в его нижней части. Мелкие виды подходящие для содержания в маленькой комнатной теплице или террариуме: Nepenthes gracilis, Nepenthes bellii, Nepenthes glabrata[9].
Непе́нтес, или Кувши́ночник (лат. Nepēnthes) — единственный род хищных растений монотипного семейства Непе́нтовые (Nepenthaceae).
Научное название рода взято из древнегреческой мифологии, образовано от названия легендарной травы забвения — непенф.
Большинство представителей рода произрастает в тропической Азии, особенно на острове Калимантан. На западе граница распространения рода достигает Сейшельских островов и Мадагаскара, а на востоке — Новой Гвинеи, Северной Австралии и Новой Каледонии.
「唇齿」重定向至此。關於与此名称相似的其他条目，詳見「唇齿 (消歧义)」。豬籠草為豬籠草屬（学名：Nepenthes）植物的統稱，是猪笼草科的唯一属，也是多种能够捕食昆虫的多年生草本植物，主產地是熱帶亞洲地區。其為地生植物，是攀援狀的亞灌木。豬籠草拥有独特的吸取营养的器官——捕蟲籠，捕蟲籠呈圓筒形，下半部稍膨大，因为形状像豬籠，故稱豬籠草。在中国的产地海南又被称作雷公壺，意指它像酒壺。这类能够通过捕捉和消化昆虫等小动物来获取营养的植物被称为食蟲植物。
1981年的克朗奎斯特分类法单独分出一个猪笼草目，1998年根据基因亲缘关系分类的APG 分类法认为应该将本科纳入石竹目。
本科与其它石竹目各科的亲缘关系如下（节点有“†”标志的分支表示其自助法支持率介于50-80%之间，无标志者为80%以上）[1]：
石竹目 Caryophyllales † † 石竹目核心类群 †仙人掌科 Cactaceae
马齿苋科 Portulacaceae
回欢草科 Anacampserotaceae
土人参科 Talinaceae
†落葵科 Basellaceae
龙树科 Didiereaceae
浜藜叶科 Halophytaceae
水卷耳科 Montiaceae
粟米草科 Molluginaceae
†商陆科 Phytolaccaceae
吉粟草科 Gisekiaceae
肉叶刺茎藜科 Sarcobataceae
紫茉莉科 Nyctaginaceae
番杏科 Aizoaceae
节柄科 Barbeuiaceae
蓬粟草科 Kewaceae
南商陆科 Lophiocarpaceae
粟麦草科 Limeaceae
闭籽花科 Stegnospermataceae
石竹科 Caryophyllaceae
玛瑙果科 Achatocarpaceae
苋科 Amaranthaceae
鬼椒草科 Microteaceae
灯粟草科 Macarthuriaceae
翼萼茶科 Asteropeiaceae
非洲桐科 Physenaceae
油蜡树科 Simmondsiaceae
棒木科 Rhabdodendraceae
†双钩叶科 Dioncophyllaceae
钩枝藤科 Ancistrocladaceae
露叶毛毡苔科 Drosophyllaceae
猪笼草科 Nepenthaceae
茅膏菜科 Droseraceae
†瓣鳞花科 Frankeniaceae
柽柳科 Tamaricaceae
蓝雪科 Plumbaginaceae
蓼科 Polygonaceae
猪笼草为多年生藤本植物，茎木质或半木质，附生于树木，牆壁或地面，攀援生长或沿地面生长。叶片一般是为长圆形，末端具笼蔓。笼蔓的末端形成一个瓶状或漏斗状的捕虫笼，并具笼盖。猪笼草生长多年后才会开花，花通常为总状花序，少数为圆锥花序[2]，雌雄异株。花小型，白天味道淡，略香；晚上味道浓烈，转臭。蒴果，成熟时开裂散出种子。
猪笼草的捕虫笼可为圆柱形、卵形、球形或漏斗形等。其发育自笼蔓的末端。每片新叶的笼蔓末端都具一个捕虫笼的雏形。在笼盖打开前，捕虫笼上就已出现了其特有的颜色、花纹和斑点。笼盖打开后，笼口处的唇会继续发育，变宽变大，并会向外或向内翻卷。同时唇开始呈现色彩。此时的捕虫笼已成熟，约几天后即可观察到有昆虫落入其中。
猪笼草的笼盖可为卵形或心形，可防止雨水进入笼中。笼盖下表面通常具蜜腺，以引诱昆虫。捕虫笼捕获猎物后，笼盖並不会闭合。
猪笼草的蜜腺存在于笼盖下表面及叶片、笼蔓等处。
部分猪笼草的笼盖下表面及唇会具有附属物。
猪笼草捕虫笼的笼身即是除开笼盖外的其他部分。
猪笼草的笼口为捕虫笼的开口。
部分猪笼草的籠口會拉長成唇頸。
猪笼草的唇位于笼口的边缘，其由唇肋和唇齿组成。
豬籠草的唇肋為唇上一系列的平行凸起。
豬籠草的唇齒為唇肋自唇的外緣延伸至內緣，末端形成一個短而鋒利的齒狀結構。
猪笼草的笼翼位于笼身的腹面，自笼口向下平行延伸至笼蔓与笼身的衔接处。據推測其是為了方便地面的昆蟲爬到籠口處。因此，對於多捕食飛蟲的上位籠，其籠翼通常大大縮小或完全缺失。
捕虫笼的内表面可分为腺体区与蜡质区，腺体区密布细小的消化腺，蜡质区无消化腺，但表面光滑。
猪笼草的笼蔓尾为猪笼草形态学上的末端，其可分叉。
猪笼草的笼肩为分割笼身上下两部分的明显痕跡。上位笼的笼肩靠下部，下位笼的笼肩靠上部。
豬籠草的葉片上有一條粗大的葉脈通過，葉脈最後穿出葉片，而成為籠蔓，籠蔓可以用來攀附其他的物體，使植株可以向高處生長。籠蔓的末端會發育成一個捕蟲籠。上位籠的籠蔓通常較短，下位籠則較長。
豬籠草上位籠的籠蔓若是沒有攀附到任何物體，它仍會自行捲一圈，成為籠蔓圈。
猪笼草的捕虫笼分为上位笼和下位笼两个类型。下位笼多为卵形或圓柱型，開口面向籠蔓，通常體型較大顏色鮮豔，側邊的籠翼較發達，籠翼的構造有助於步行的小動物向上攀爬到開口之中；上位笼則多為漏斗形或高腳杯型，籠蔓在開口的背面，通常較小顏色較淡花紋較少，側邊的籠翼不發達或是沒有，但籠蔓發達易於纏繞攀爬，上位籠的漏斗型大開口助於飛行或樹棲的小動物進到開口之中。部分種類上位與下位籠造型差異不大，例如常見的雜交種花市豬籠草(N. x 'Ventrata')，部分種類通常只見得到下位籠，例如羅伯坎特利豬籠草（Nepenthes robcantleyi）。
由于热带地区的高温和大量雨水冲刷，土壤中的氮素含量低，猪笼草通过捕食昆虫获取氮素，同时捕食昆虫也是获取蛋白质的来源[3]。
豬籠草通过籠蓋下表面的蜜腺来分泌蜜汁引誘昆蟲，昆蟲進入捕蟲籠後，籠蓋并不像人们想像的那样合上，但是捕蟲籠內表面的臘質區很光滑，所以能防止昆蟲爬出。籠中經常有半籠消化液，若因下雨而使其過多时，籠蔓會因无法承受重量而自動傾斜倒去一部分。如果捕蟲籠盛滿消化液，昆蟲掉入後就容易逃出。捕蟲籠下半部的內壁稍厚，並有很多消化腺，這些腺體分泌出稍帶黏性的消化液儲存在捕蟲籠中。消化液呈酸性，具有消化昆蟲的能力。
掉進籠內的昆蟲多數是螞蟻，也有一些會飛的昆蟲如野蠅、蜘蛛、蟋蟀等。不过，猪笼草并不善于吸引蚊子，这是因为雌蚊并不对猪笼草的蜜露和紫外线感兴趣，最多能吸引一些以植物汁液为食的雄蚊。[3]
猪笼草属植物种类繁多，全世界約有120种左右。大多数生长在印度洋群岛、马达加斯加、斯里兰卡、印度尼西亚等潮湿热带森林裡，中国海南，广东、云南等省，香港的新界和大嶼也有这种植物。其中分為高地種與低地種兩種，高地種為標高800~2500m以上，喜歡冷涼潮濕的環境，不忌諱白天高溫，但夜晚必須維持在攝氏15度左右，在這樣環境中生長的豬籠草，普遍有高山雲霧所籠罩，雖然如此一天當中仍有不少時間能照射到太陽光；低地種普遍生長於0~800m左右，喜歡温暖和湿润。
豬籠草以園藝店內就有販售的中粒赤玉土、三號蛇木屑、樹皮、無肥泥炭土作為基本介質，切勿單獨使用以避免造成爛根的問題。豬籠草不能常常澆水，其對栽培介質的水份含量是屬於較低的，通常較不喜歡過度潮溼的栽培介質。其需要的是常常「灑水」，來營造高濕度的環境。不過，仍然可用浸水法來供水，只是需要改良栽培介質的透氣性，增加大顆粒栽培介質的比例，以免栽培介質過度潮溼。使用浸水法的一個潛在問題是鹽分的累積，由於豬籠草的栽培期間很長，鹽分累積在栽培介質中便成為明顯的問題，此時在栽培介質的表面上會出現許多黃白色的垢，這便是水中的鹽分沉澱下來了，這樣的環境會造成豬籠草生長不良。此時，可將表層的栽培介質去掉，重新鋪上一層新的栽培介質便能改善。
根據由各締約國簽訂的《濒危野生动植物种国际贸易公约》，本屬中的印度猪笼草（N. khasiana） 及马来王猪笼草（N. rajah）屬於附錄I物種，余者皆屬於附錄Ⅱ物種。[4]
寬葉豬籠草
源小猪笼草
拟翼状猪笼草
翼状猪笼草
白猪笼草
白环猪笼草
阿札潘山猪笼草
苹果猪笼草
安达曼猪笼草
昂嘎桑猪笼草
附盖猪笼草
阿金特猪笼草
马兜铃猪笼草
阿滕伯勒猪笼草
贝卡利猪笼草
贝里猪笼草
本斯通猪笼草
二齿猪笼草
波哥猪笼草
邦苏猪笼草
博世猪笼草
豹斑猪笼草
伯克猪笼草
风铃猪笼草
塞西尔猪笼草
象岛猪笼草
陈氏猪笼草
熙德猪笼草
圆盾猪笼草
柯普兰猪笼草
丹瑟猪笼草
N. adnata
N. abgracilis
N. abalata
N. alata
N. alba
N. albomarginata
N. alzapan
N. ampullaria
N. andamana
N. angasanensis
N. appendiculata
N. argentii
N. aristolochioides
N. attenboroughii
N. beccariana
N. bellii
N. benstonei
N. bicalcarata
N. bokorensis
N. bongso
N. boschiana
N. burbidgeae
N. burkei
N. campanulata
N. ceciliae
N. chang
N. chaniana
N. cid
N. clipeata
N. copelandii
N. danseri
迪安猪笼草
密花猪笼草
上位猪笼草
滴液猪笼草
疑惑猪笼草
爱德华猪笼草
鞍型猪笼草
附生猪笼草
真穗猪笼草
绝灭猪笼草
艾玛猪笼草
法萨猪笼草
杏黄猪笼草
暗色猪笼草
甘通山猪笼草
无毛猪笼草
有腺猪笼草
小花猪笼草
小猪笼草
瘦小猪笼草
裸瓶猪笼草
钩唇猪笼草
汉密吉伊坦山猪笼草
赫姆斯利猪笼草
刚毛猪笼草
粗毛猪笼草
霍尔登猪笼草
胡瑞尔猪笼草
无刺猪笼草
卓越猪笼草
泉氏猪笼草
N. deaniana
N. densiflora
N. diatas
N. distillatoria
N. dubia
N. edwardsiana
N. ephippiata
N. epiphytica
N. eustachya
N. extincta
N. eymae
N. faizaliana
N. flava
N. fusca
N. gantungensis
N. glabrata
N. glandulifera
N. graciliflora
N. gracilis
N. gracillima
N. gymnamphora
N. hamata
N. hamiguitanensis
N. hemsleyana
N. hirsuta
N. hispida
N. holdeni
N. hurrelliana
N. inermis
N. insignis
N. izumiae
贾桂琳猪笼草
马桶猪笼草
容洪猪笼草
贡布猪笼草
克尔猪笼草
印度猪笼草
奇坦兰山猪笼草
克罗斯猪笼草
空堪达猪笼草
仓田猪笼草
蓝姆猪笼草
熔岩猪笼草
莱昂纳多猪笼草
莱特岛猪笼草
小舌猪笼草
长叶猪笼草
劳氏猪笼草
麦克法兰猪笼草
大叶猪笼草
大型平庸猪笼草
马达加斯加猪笼草
曼塔灵阿汉山猪笼草
马普鲁山猪笼草
马索亚拉半岛猪笼草
大猪笼草
美林猪笼草
小瓮猪笼草
迈克猪笼草
棉兰老岛猪笼草
惊奇猪笼草
奇异猪笼草
N. jacquelineae
N. jamban
N. junghuhnii
N. kampotiana
N. kerrii
N. khasiana
N. kitanglad
N. klossii
N. kongkandana
N. kurata
N. lamii
N. lavicola
N. leonardoi
N. leyte
N. lingulata
N. longifolia
N. lowii
N. macfarlanei
N. macrophylla
N. macrovulgaris
N. madagascariensis
N. mantalingajanensis
N. mapuluensis
N. masoalensis
N. maxima
N. merrilliana
N. micramphora
N. mikei
N. mindanaoensis
N. mira
N. mirabilis
柔毛猪笼草
山地猪笼草
姆鲁山猪笼草
毛律山猪笼草
龙猪笼草
内格罗斯岛猪笼草
新几内亚猪笼草
黑猪笼草
诺斯猪笼草
卵形猪笼草
巴拉望岛猪笼草
圆锥猪笼草
巴布亚猪笼草
盾葉毛豬籠草
伯威尔猪笼草
有柄猪笼草
菲律宾猪笼草
细毛猪笼草
皮托庞猪笼草
宽唇猪笼草
美丽猪笼草
莱佛士猪笼草
馬來王豬籠草
岔刺猪笼草
拉莫斯猪笼草
两眼猪笼草
菱茎猪笼草
硬叶猪笼草
罗伯坎特利猪笼草
罗恩猪笼草
N. mollis
N. monticola
N. muluensis
N. murudensis
N. naga
N. negros
N. neoguineensis
N. nigra
N. northiana
N. ovata
N. palawanensis
N. paniculata
N. papuana
N. peltata
N. pervillei
N. petiolata
N. philippinensis
N. pilosa
N. pitopangii
N. platychila
N. pulchra
N. rafflesiana
N. rajah
N. ramispina
N. ramos
N. reinwardtiana
N. rhombicaulis
N. rigidifolia
N. robcantleyi
N. rowanae
萨马岛猪笼草
血红猪笼草
萨兰加尼猪笼草
辛布亚岛猪笼草
欣佳浪山猪笼草
斯迈尔斯猪笼草
匙叶猪笼草
显目猪笼草
窄叶猪笼草
苏门答腊猪笼草
素叻猪笼草
苏里高猪笼草
塔蓝山猪笼草
坚韧猪笼草
毛盖猪笼草
细猪笼草
泰国猪笼草
高棉猪笼草
多巴猪笼草
托莫里猪笼草
特勒布猪笼草
宝特瓶猪笼草
波叶猪笼草
超基猪笼草
维奇猪笼草
葫芦猪笼草
维耶亚猪笼草
长毛猪笼草
绿猪笼草
佛氏猪笼草
N. samar
N. sanguinea
N. saranganiensis
N. sibuyanensis
N. singalana
N. smilesii
N. spathulata
N. spectabilis
N. stenophylla
N. sumatrana
N. suratensis
N. surigaoensis
N. talangensis
N. tenax
N. tentaculata
N. tenuis
N. thai
N. thorelii
N. tobaica
N. tomoriana
N. treubiana
N. truncata
N. undulatifolia
N. ultra
N. veitchii
N. ventricosa
N. vieillardii
N. villosa
N. viridis
N. vogelii
阿里猪笼草
石龙门猪笼草
坎特利猪笼草
雪线猪笼草
红脉猪笼草
N. × alisaputrana
N. × bauensis
N. × cantleyi
N. × cincta
N. × ferrugineomarginata
哈里猪笼草
虎克猪笼草
基纳巴卢山猪笼草
古晋猪笼草
美翼猪笼草
N. × harryana
N. × hookeriana
N. × kinabaluensis
N. × kuchingensis
N. × merrilliata
妙翼猪笼草
潘丘卢保山猪笼草
梨形猪笼草
沙捞越猪笼草
沙礼花-哈萨猪笼草
N. × mirabilata
N. × pangulubauensis
N. × pyriformis
N. × sarawakiensis
N. × sharifah-hapsahii
毛果猪笼草
宝翼猪笼草
特鲁斯马迪山猪笼草
曾氏猪笼草
红瓶猪笼草
N. × trichocarpa
N. × truncalata
N. × trusmadiensis
N. × tsangoya
N. × ventrata
「唇齿」重定向至此。關於与此名称相似的其他条目，詳見「唇齿 (消歧义)」。 豬籠草為豬籠草屬（学名：Nepenthes）植物的統稱，是猪笼草科的唯一属，也是多种能够捕食昆虫的多年生草本植物，主產地是熱帶亞洲地區。其為地生植物，是攀援狀的亞灌木。豬籠草拥有独特的吸取营养的器官——捕蟲籠，捕蟲籠呈圓筒形，下半部稍膨大，因为形状像豬籠，故稱豬籠草。在中国的产地海南又被称作雷公壺，意指它像酒壺。这类能够通过捕捉和消化昆虫等小动物来获取营养的植物被称为食蟲植物。
.jpg)
ウツボカズラ属（靫葛）は、葉先から伸びた蔓の先の捕虫袋をつける食虫植物。単独でウツボカズラ科（Nepenthaceae）を構成する。単にウツボカズラというと、そのうちの一種である、Nepenthes rafflesiana の標準和名だが、むしろこの属の植物の総称として使われることが多い。野生で約70種が知られており、園芸品種も多く作り出されている。
葉が壺型に変形し、虫を捕らえる。普通はつる植物で、他の植物に寄りかかって高くまで登る。一部に高く伸びない草本的なものもある。根は貧弱で、あまり発達しない。時に根元からも新芽を出す。葉は楕円形で、平行脈になっている。葉柄はひれがあって、基部は茎を抱くものが多い。葉の先端は細長く伸びて、その先端に壺状の捕虫器をつける。この細長く伸びた部分は、巻き鬚の役割も兼ねていて、途中の部分が他の植物に巻き付いたりもする。和名は、この袋を矢を入れる容器である靫に見立てたものである。英名は 'Tropical Pitcher Plant' である。
花はよく伸びたつるの先端に、穂状に長く伸びた総状花序として生じる。ただし一部に円錐花序を持つ例がある。雌雄異株で、雄花と雌花は別の株につく。いずれの花も小さく地味で、目立つものではない。花びらは四枚、成熟すると反り返る。雄花はその中央に多数の雄しべが集まって、雌花では雌しべが、いずれも花の中央から前に突き出す。
種子はごく小さい。発芽すると小さな双葉を出すが、その次に出る本葉はごく小さな捕虫器のみからなり、葉が出るたびに、次第に大きい捕虫器と葉をつけるようになる。
ウツボカズラの捕虫器は、壺のような形で、いわゆる落とし穴式で虫を捕らえるようになっている。その形は種類によってさまざまである。
捕虫器は袋の形で、つるはその底面につながっている。上面には口があり、その上に蓋がついている。蓋は口を軽く覆うようになっており、背面側で袋の口に接続する。この蓋は袋の中に雨水などが入りにくくする役割を持っているもので、虫が入ると閉じる、などといったことはしない。しかしこの蓋の裏側の表面は虫は歩けるが適度に滑る様になっており、雨天時に避難してきた虫がこの蓋の裏にいると雨滴がこの蓋に当たった時に袋の中に落とす罠となっている事が最近分かっている[1]。袋の外側の腹側、蓋のついた側の反対側には、二列のひれがついていることが多い。このヒレの間が、葉の表側である。
口の周囲は反り返り、ツルツルになって、虫が滑り落ちやすくなっている。種によっては、内側に下向きの返し刺が並ぶものもある。袋の中には底のほう三割くらい、透明な液体が入っている。この液体はほとんど水であるが、消化液が含まれていて、ここに落ち込んだ昆虫は次第に消化され、袋の内側から吸収される。中にある水のようなものは虫を誘う蜜のようなものである。また、虫を誘うために蓋の裏側などに蜜腺をもつものもある。
捕虫器は、最初は葉の先端のつるの先の膨らみとして生じる。膨らみは次第に大きくなり、それにつれて基部で曲がって口を上に向け、袋の形になる。この時点では袋の口には蓋が密着しており、閉じているが、液はたまっており、やがて蓋が外れ、口の周囲が反り返って捕虫器が完成する。[2]
袋の形は楕円形、ヒョウタン型、ラッパ状のものなど、種によってさまざまで、色も緑のものから、黄色味を帯びるもの、赤っぽくなるもの、表面にまだら模様があるものなどさまざまである。袋の口の部分が特に着色するものもある。また、種によっては蔓の低い位置から出るときと高い位置から出るときで袋の形が変わるものがある。地面近くの葉から生じる袋は、底が広い形で、高く伸びてから作る袋は、底が狭く、上が広がった形になるものが多い。特に有名なのは、N. amplaria で、茎の上の方につく袋は、下がすぼまったラッパ型だが、下につくものは、ほとんど球形と言ってよいほどに丸く、しかも、葉身がほとんどなくなって、ただ茎からツルが伸びてその先に袋をつけるような姿になる。茎の基部近くから芽が出た場合、多数の葉が集中して出て、そのような袋を茎の根本周辺の地表に並べるので、茎の根元は壷だらけになる。このような地表に乗っかって作られる袋のことを ground pitcher という。
なお、ウツボカズラの捕虫器は、実は葉の本体であり、実際の葉の本体に見えるのは、葉柄が広がって葉のようになったものだといわれる。葉脈が平行脈なのもそのためである。このようなものを偽葉 (phyllode) という。
昆虫が主として袋に落ち込む。空を飛んでくる虫が主体であるが、地表性のものも入る場合がある。カタツムリなどが入る場合があり、変わったところではカエルが見つかった例もある。
袋の中の液体は消化液であるが、後に次第にその能力を減じ、袋の中での分解は細菌類等が行なうようである。また、この袋が虫を集めるのを利用しようとする虫もある。カの仲間に、幼虫がウツボカズラの袋の中の液体に生息する種がある。また、袋の口に潜んで虫を捕らえるカニグモ科のクモが知られている。
ツパイの一種(Tupaia montana)とタカネクマネズミ(Rattus baluensis)がNepenthes rajahの袋の蓋から分泌される液体を舐め(ツパイは昼間、ネズミは夜間)、袋に落された排泄物を栄養にする様子が観察された。液体は食物である果物に似た芳香物質を含むが、この液体が栄養源として他の食物より優れているのかは更なる研究が必要であり、また、哺乳類は袋の犠牲者となることもあるため、この関係が相利共生と言えるのかどうかはいまだ不明である。なお、哺乳類による袋への排泄は、ヒナコウモリ科の一種(Kerivoula hardwickii)でも観察されている。このコウモリはウツボカズラを昼間の止まり木として利用する。ツパイによる排泄は、2種のウツボカズラでも確認されている。今回の発見は、1種のウツボカズラが昼行性と夜行性の2種の哺乳類と関係を持っているという点で画期的な物である[3]
東南アジアが分布の中心である。東北側は香港から、フィリピン、タイをへてミャンマー、スリランカからセーシェル、そして飛び離れてマダガスカルに2種がある。南はオーストラリアのヨーク半島まで分布がある。この奇妙な分布は古くから注目を集め、ネペンテス型分布などと呼ばれる。しかし、インドネシア、マレーシアに種類が多く、最も集中しているのはボルネオ島で、キナバル山などを中心に多くの種が生育する。低地から3000mくらいの高地にまで生育地があり、特に高地には特殊なもの、変わった姿のものが知られている。
やや湿った場所に生育するものが多く、森林内や湿気の多い斜面などにある。湿地性の種もある。また、キエリウツボのような着生の種も知られる。
最大の利用は観賞用である。
その奇妙な姿が人目を引くため、観葉植物として栽培される。人工交配も行われ、多くの交配品種が作られている。
普通はミズゴケを用いて鉢植えされ、温室などで栽培される。乾燥した状態では成長しても葉先に捕虫器が形成されないことがよくあるので、空中湿度を高く保つ必要がある。日本では冬越しは室内でなければならないが、普通の室内ではなんとか越冬させるだけ、というところである。できれば温室栽培が望ましい。
低地に産する種は高温多湿の条件を維持してやればよいが、キナバル山などの高地に産する種は、意外に高温に弱く、しかも多湿を好む。日本の夏には温度を下げつつ、湿度を上げねばならないので、栽培は難しい。冷房施設とともに自動霧発生装置などが必要である。逆に冬の寒さに強く、地域によっては無加温で冬越しすることも可能である。
数多くの交配種が作られており、暑さ寒さに強く丈夫な品種も多いため育てやすい。
繁殖は挿し木か取り木で行なう。普通は背が高くなるとあまり捕虫器がつきにくくなるので、途中で切り取る。その方が枝も増えて見栄えがよくなる。雌雄異株であるので、種子を作らせるのが難しいが、種子からの栽培も行なわれる。
ウツボカズラも乱獲のために希少種になってしまったものがあり、現在では野性株の持ち出しはワシントン条約で規制されている。
現地では、単なる蔓として、ロープ代わりに使われるという。なお、袋が開く前には、中の液体を飲用にすることができる。
ウツボカズラは約70種以上があり、現在も新種が発見されている。また、自然雑種も知られている。人工交配による園芸品種も数多い。ここには日本でよく知られた種のみを挙げる。それ以外はウツボカズラ属の種一覧及びウツボカズラ属の一覧・地域別を参照のこと。
ウツボカズラ属（靫葛）は、葉先から伸びた蔓の先の捕虫袋をつける食虫植物。単独でウツボカズラ科（Nepenthaceae）を構成する。単にウツボカズラというと、そのうちの一種である、Nepenthes rafflesiana の標準和名だが、むしろこの属の植物の総称として使われることが多い。野生で約70種が知られており、園芸品種も多く作り出されている。
벌레잡이풀속(-----屬, 학명: Nepenthes 네펜테스[*])은 석죽목의 단형 과인 벌레잡이풀과(-----科, 학명: Nepenthaceae 네펜타케아이[*])에 속하는 유일한 속이다.[1][2] 이 속은 약 130여 종을 포함하고 있으며, 수많은 자연 잡종과 다수의 개량종으로 이루어져 있다.[3] 대부분이 덩굴 식물이며 중국 남부와 인도네시아, 말레이시아, 필리핀, 그리고 서쪽으로는 마다가스카르(2종), 세이셸(1종), 남쪽으로는 오스트레일리아(3종)와 누벨칼레도니(1종), 북쪽으로는 인도(1종)와 스리랑카(1종)의 구세계의 열대 지방에 분포한다. 가장 많은 종이 자생하는 곳은 보르네오섬과 수마트라섬이다.
.jpg)
.png)
-2_(cropped).JPG)
.png)
.jpg)
-2.JPG)
