Megalaima zeylanica

कुटूरगा ( सयलोपोगॉन झेलेनिनिकस ) ही भारतीय उपखंडात आढळणारी आशिआई बार्बेट प्रजाती आहे. या पक्ष्याचा अधिवास उष्णकटिबंधीय आणि उपोष्णकटिबंधीय जंगलामध्ये आढळून येतो . हा पक्षी नेपाळ आणि भारत या दोन्ही देशांमधील तराईपासून श्रीलंका पर्यंत सर्वत्र आढळून येतो आणि आययूसीएन रेड लिस्टमध्ये कमीतकमी कन्सर्न्स म्हणून सूचीबद्ध आहे. ^[१] कुटूरगा झाडावर आढळून येणारी आणि फळे व कीटक खाणारी प्रजाती आहे. ते झाडामध्ये गोलाकार भोक पाडून त्यात घरटे करतात. मादी एका वेळी 2-4 अंडी घालते . हे आंबा, पपई, केळी, वड, उंबर अशा झाडांची फळे खातात

प्रौढ पक्ष्याचे डोके, मान आणि छाती तपकिरी रंगाची असते आणि डोळ्याच्या भोवती पिवळ्या रंगाचे वर्तुळ असते. उर्वरित पिसारा हिरवा असतो. त्याचा कुटूर्रर... कुटूर्रर...असा आवाज असतो.

चित्रदालन

• कुटूरगा

संदर्भ

कुमछिर्के कुथुर्के नेपालमा पाइने एक प्रकारको चराको नाम हो । यसलाई अङ्ग्रेजीमा ब्राउन-हेडेड बार्बेट (Brown-headed Barbet) भनिन्छ ।

तस्विर संग्रह

• भारतको राजस्थानमा

• भारतको एक राष्ट्रिय निकुञ्जमा

• भारतको एक राष्ट्रिय निकुञ्जमा

• भारतको राजस्थानमा

• भारतको हरियाणामा

• भारतको हरियाणामा

• भारतको दिल्लीमा

• भारतको दिल्लीमा .

यो पनि हेर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू

बाह्य लिङ्कहरू

कोटुर या बड़ा बसन्ता (अंग्रेज़ी: Brown-headed barbet) एगो बसंता परिवार क चिरई हवे। इ एगो बहुत लाजधुर चिरई हवे। अक्सर एकर "कुटुर्रू-कुटुर्रू" क आवाज वाली बोली बगइचा में सुनल जा सकेला।

इहो देखल जाय

• बसन्ता चिरई
• भारत की चिरइन क लिस्ट

संदर्भ

1. ↑ BirdLife International (2012). "Megalaima zeylanica". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature. पहुँचतिथी 26 November 2013.CS1 maint: Uses authors parameter (link)

ଖଇରମୁଣ୍ଡୀ ବସନ୍ତ (ଇଂରାଜୀରେ Brown-headed Barbet, ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ନାମ Psilopogon zeylanicus) ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦ୍ୱୀପରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏକ ଏସୀୟ ବାର୍ବେଟ୍ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ । କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଓ ଉପ-କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆର୍ଦ୍ର ଅରଣ୍ୟରେ ଏହି ପକ୍ଷୀ ବସବାସ କରନ୍ତି । ନେପାଳ ଓ ଭାରତର ତେରାଇ ଅଞ୍ଚଳରୁ ନେଇ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ପକ୍ଷୀ ବ୍ୟାପ୍ତ । IUCN ତାଲିକାରେ ଏହି ପକ୍ଷୀକୁ “Least Concern” ଶ୍ରେଣୀରେ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଛି ।^[୧] ଖଇରମୁଣ୍ଡୀ ବସନ୍ତ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗଛ ଉପରେ ବାସ କରନ୍ତି ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଫଳ, କୀଟପତଙ୍ଗ ଏମାନଙ୍କ ପ୍ରମୁଖ ଆହାର । ଏମାନେ ଜନବସତି ନିକଟରେ ରହିବାକୁ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ତେଣୁ ବିଭିନ୍ନ ନଗରର ଉଦ୍ୟାନରେ ମଧ୍ୟ ଏମାନେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳନ୍ତି । ଗଛର କୋରଡ଼ ବା ଗର୍ତ୍ତରେ ନିଜର ବସା ବାନ୍ଧି ଖଇରମୁଣ୍ଡୀ ବସନ୍ତ ସେଥିରେ ୨-୪ ଅଣ୍ଡା ଦେଇଥାଏ । ଆମ୍ବ, ପାଚିଲା ପଣସ, ଅମୃତଭଣ୍ଡା, ଡିମିରି, କଦଳୀ ଓ ଅନ୍ୟ ବହୁ ଫଳ ଏମାନେ ଖାଆନ୍ତି । ଉଭୟ ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟ ଓ ଜନବସତି ପାଖର ତୋଟା ଏବଂ ଉଦ୍ୟାନ ଏମାନଙ୍କ ପରିବାସର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଗଛ କୋରଡ଼ରେ ରହିଥିବା ଏମାନଙ୍କ ବସା ଅସ୍ଥାୟୀ । ଉଭୟ ଅଣ୍ଡିରା ଓ ମାଈ ଅଣ୍ଡା ଉଷୁମାଇଥାନ୍ତି ଏବଂ ନିଜର କୁରା, କୁରା ଶବ୍ଦଦ୍ୱାରା ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବାର୍ତ୍ତା ବିନିମୟ କରନ୍ତି ।^[୨]

ବୟସ୍କ ଖଇରମୁଣ୍ଡୀ ବସନ୍ତର ମୁଣ୍ଡ, ବେକ ଓ ଛାତି ମାଟିଆ (ଖଇରିଆ) ରଙ୍ଗର । ଏମାନଙ୍କ ଆଖି ଚାରିପଟେ ଏକ ହଳଦିଆ ଦାଗ ରହିଥାଏ । ଏହା ଦେହର ଅନ୍ୟ ଅଂଶର ପର ସବୁଜ ରଙ୍ଗର । ଏହି ପକ୍ଷୀଟି ପ୍ରାୟ ୨୭ ସେଣ୍ଟିମିଟର୍ ଲମ୍ବା । ଏମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ବଡ଼, ବେକ ଛୋଟ ଓ ଲାଞ୍ଜଟି ଛୋଟ । ଏହି ପକ୍ଷୀ ଡାକ ଦେବା ସମୟରେ ବାରମ୍ବାର କୁଟ୍ରୂ…କୁଟ୍ରୂ…କୁଟ୍ରୂ ଡାକିଥାଏ । ଜଣକର ଡାକ ସରିଲେ ଆଉ ଏକ ପକ୍ଷୀ ତା’ ଡାକର ପୁନରାବୃତ୍ତି କରେ । ଏମାନେ ଶୀତ ଦିନରେ ଡାକ ପକାଇବା ପ୍ରାୟ ଶୁଣାଯାଏ ନାହିଁ ।

ସିଂହଳୀ ଭାଷାରେ ଖଇରମୁଣ୍ଡୀ ବସନ୍ତକୁ ପୋଲୋସ୍ କୋତ୍ତୋରୁୱା - පොලොස් කොට්ටෝරුවා ବୋଲି ଡକାଯାଏ ।

ଆଧାର

பச்சைக் குக்குறுவான் (Brown-headed Barbet) என்பது ஒரு ஆசிய குக்குறுவான் பறவை ஆகும். குக்குறுவான் மற்றும் தூக்கான் பறவை என்பன வெப்பமண்டல நாடுகளின் காணப்படுகின்றன. குக்குறுவான் எனும் பெயர் அதன் மயிர்சிலிர்ப்பு போன்ற தோற்றத்தாலும் பெரிய அலகினாலும் ஏற்பட்டது. இது ஒரு மரம்வாழ், பழந்தின்னிப் பறவை.

கள இயல்புகள்

பரத்பூரில்

தடித்த செவ்வலகும் புல்லின் நிறமுங்கொண்ட இக்குக்குறுவானின் தலை, கழுத்து, மார்பு, பின்புறத்தின் மேல்பகுதி அனைத்தும் பழுப்பு நிறத்தில் வெண்கீற்றுகளுடன் காணப்படும். எஞ்சிய சிறகுப் பகுதிகள் பச்சை நிறத்தையுடையன. ^[1]. வளர்ந்த குக்குறுவான் 27 செ.மீ. நீளமுடையது. கண்ணைச் சுற்றி இருக்கும் செம்மஞ்சள் வட்டம் அலகின் அடிவரை செல்லும் ^[2]. குறுகிய கழுத்தையும், பெரிய தலையையும், குறுகிய வாலையும் உடையது. ஆண், பெண் இரண்டுமே ஒற்றுமையான தோற்றத்தையுடையன.

பரவல்

பச்சைக் குக்குறுவானின் மூன்று இனங்கள் இந்தியாவிலும் இலங்கையிலும் காணப்படுகின்றன(M. z. zeylanica, M. z. caniceps, M. z. inornata^[3]). இலையுதிர் காடுகளிலும் மரங்களடர்ந்த பகுதிகளிலும் அதையொட்டிய மனிதர்-வாழ்விடங்களிலும் கிராம தோட்டங்களிலும் இவை வாழ்கின்றன.

உணவு

பச்சைக் குக்குறுவான் மா, பலா, வாழை, பப்பாளி^[4] போன்ற சதைக்கனிகளை விரும்பி உண்ணும்.

கூடு கட்டுதல்

இது அழுகிய மரங்களில் பொந்தை அமைத்து அதில் 2-4 முட்டைகளை இடுகின்றது ^[5]. இப்பறவை இந்தியா, இலங்கை ஆகிய நாடுகளில் தங்கியிருந்து முட்டையிடுகின்றது. ஆணும் பெண்ணுமாக அடை காக்கும்.

கூப்பாடு

பச்சைக் குக்குறுவான்கள் தங்களுக்கிடையே பெரும் சத்தம் எழுப்பி தகவல்களை பரிமாறிக் கொள்கின்றன. குட்ரூ .. குட்ரூ .. குட்ரூ .. என்ற தொனியில் தொடர்ந்து கூவும் ^[6]; ஒரு பறவையைத் தொடர்ந்து மற்றவையும் கூவும். மழைக்காலத்தில் இவை அவ்வளவாகக் கூவுவதில்லை. ^[7].

கலைச்சொற்கள்

• வெப்ப மண்டல = tropical | இலையுதிர் = deciduous | சதைக்கனி = berry |

மேற்கோள்கள்

1. ↑ /wiki/File:Brown_headed_Barbet_I2_IMG_8449.jpg பரத்பூரில் ஜே.எம். கார்கு எடுத்த படம்
2. ↑ சலீம் அலி - தி புக் ஆவ் இந்தியன் பேட்சு - பக். 41 & 194 (13வது பதிப்பு)
3. ↑ Pocket Guide to the Birds of the Indian Subcontinent - Richard Grimmett, Carol and Tim Inskipp - p. 52
4. ↑ orientalbirdimages.org [1]
5. ↑ சலீம் அலி - தி புக் ஆவ் இந்தியன் பேட்சு - பக். 41 & 194 (13வது பதிப்பு)
6. ↑ xeno-canto.org [2] (கூவலைக் கேட்க)
7. ↑ சலீம் அலி - தி புக் ஆவ் இந்தியன் பேட்சு - பக். 41 & 194 (13வது பதிப்பு)

வெளி இணைப்புக்கள்

• BirdLife International (2004). Megalaima zeylanica. 2006 ஐயுசிஎன் செம்பட்டியல். ஐயுசிஎன் 2006. தரவிறக்கப்பட்டது 12 May 2006. Database entry includes justification for why this species is of least concern
• Birds of India by Grimmett, Inskipp and Inskipp, ISBN 0-691-04910-6