Gloeophyllum odoratum (Wulfen) Imazeki 1943

Pory niszczycy anyżkowej

Niszczyca anyżkowa (Gloeophyllum odoratum (Wulfen) Imazeki) – gatunek grzybów z rodziny niszczycowatych (Gloeophyllaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gloeophyllum, Gloeophyllaceae, Gloeophyllales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1791 r. Franz Xavier von Wulfen nadając mu nazwę Boletus odoratus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1943 r. Rokuya Imazeki, przenosząc go do rodzaju Gloeophyllum^[1].

Synonimów naukowych ma ponad 50^[2].

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba pachnąca, wrośniak pachnący, anyżak pachnący i niszczyca pachnąca^[3].

Morfologia

Owocniki

Mają bardzo zmienny kształt, mogą być poduszeczkowate, kopytkowate, półeczkowate, nieregularne. Do podłoża przyrastają bokiem, a sąsiednie owocniki często zrastają się z sobą. Pojedynczy owocnik ma szerokość 3-12 (wyjątkowo do 20) cm. Brzeg zaokrąglony, tępy, szeroki, pofalowany. Powierzchnia górna jest nierówna, zwykle brodawkowana, pofałdowana lub bruzdowana, u młodych owocników aksamitna lub filcowata, u starszych gładka. Ma kolor od żółtopomarańczowego przez ochrowy do cynamonowego. Z wiekiem kolor staje się coraz ciemniejszy, do rdzawobrązowego lub nawet czarnego. Brzeg jest zazwyczaj jaśniejszy^[4].

Hymenofor

Rurkowaty, początkowo o barwie cytrynowożółtej, później szaroochrowej. Rurki powstające w kolejnych latach tworzą wyraźnie widoczne warstwy. Mają długość 5-10 (15) mm, przy brzegu owocnika są krótsze. Pory kanciaste, wydłużone lub labiryntowate, na długości 1 mm mieści się ich 1-2^[4].

Miąższ

Korkowaty, ma barwę od płowej do cynamonowej. Charakterystyczną cecha jest silny anyżowy zapach. Smak łagodny, u starszych owocników gorzkawy^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki cylindryczne, elipsoidalne o ostro zakończonych podstawach. Są jednostronnie spłaszczone, gładkie, bezbarwne, zazwyczaj z jedną kroplą w środku. Rozmiar: 7,5-9,5 × 3-4 μm^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje tylko na półkuli północnej, głównie w Ameryce Północnej i Europie, ale także w Azji Zachodniej oraz w Japonii^[5].

Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, czasami również w parkach na martwym drewnie drzew iglastych, głównie na świerku, jodle i sośnie, rzadko na modrzewiu i drzewach liściastych. Obserwowany był także na uprawianych gatunkach drzew ozdobnych oraz na drewnianych płotach i belkach. Owocniki są wieloletnie i wyrastają pojedynczo lub po kilka. W Polsce gatunek częsty, szczególnie w górskich lasach^[4].

Znaczenie

Saprotrof powodujący brunatną zgniliznę drewna. Zabezpieczanie drewna użytkowego polega na impregnacji preparatami grzybobójczymi. Grzyb niejadalny^[4].

Gatunki podobne

Anyżowy zapach w połączeniu z barwą owocników pozwala na łatwe odróżnienie go od innych gatunków. Grzyb ten jest jednak bardzo zmienny morfologicznie. W specyficznych warunkach (np. przy braku światła w kopalniach) tworzy monstrualne, silnie zdeformowane owocniki bez hymenoforu. Czasami tworzy hymenofor o silnie wydłużonych porach, podobny do blaszek. Podobna jest niszczyca belkowa (Gloeophyllum trabeum)^[4]. Może być też pomylony z smoluchą świerkową (Ischnoderma benzoinum) lub smoluchą bukową (Ischnoderma resinosum). Patrząc z góry podobna jest niszczyca płotowa (Gloeophyllum sepiarium), jednak ma hymenofor zwykle blaszkowaty, brzeg kapelusza ostry i bardziej żółty.

Przypisy