Mleczaj płowy (Lactarius helvus) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus helvus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. ten sam autor, przenosząc go do rodzaju Lactarius[1]. Niektóre synonimy łacińskie:[2].
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1998 r.[3]
Średnica od 5 do 15 cm, kształt początkowo płasko-wypukły, później płaski z szerokim wgłębieniem, czasami z niskim garbkiem. Brzeg podwinięty, rozprostowuje się powoli i nie do końca, pozostaje zazwyczaj lekko podgięty. Powierzchnia gładka, sucha i matowa. Podczas suchej pogody staje się czasami ziarenkowata, a u starszych okazów nawet pęka na poletka. Skórki nie daje się ściągnąć. Jest jednolicie ubarwiona, bez pręgowania; podczas suchej pogody jest ochroworóżowa lub płoworóżowa, nawet z fioletowym odcieniem, podczas wilgotnej z odcieniem rdzawym lub pomarańczowym[4].
Gęste, z międzyblaszkami, czasami u trzony rozwidlone i tworzące anastomozy. Zarówno przy brzegu, jak i przy trzonie są ostre. Początkowo są białożółtawe, później ochrowożółte z cytrynowym lub szarym odcieniem[4].
Wysokość 4-13 cm, grubość 0,5-4 cm, kształt walcowaty. Początkowo pełny, później pusty. Powierzchnia gładka, czasami wełnista, a w szczytowej części ziarenkowato-kosmata. Jest nieco jaśniejsza niż na kapeluszu: czerwonoochrowa lub żółtoczerwonawa[4].
Dość gruby, nieco kruchy, ochroworudawy, czasami występuje w nim wąska i wodnista pręga nad blaszkami[4]. Zapach podobny do cykorii lub lubczyku (maggi). Smak łagodny, korzenny[5].
Wypływa słabo, a ze starszych okazów wcale. Jest niemal wodniste. W smaku jest łagodne, jednak ma gorzkawy posmak i korzenny aromat[4].
Wysyp zarodników kremowy. Zarodniki owalne, o rozmiarach 6,5-9 × 7-9µm. Powierzchnia pokryta małymi brodawkami połączonymi siateczką cienkich łączników. Podstawki o rozmiarach 40-50 × 9-10,5 µm. Nieliczne cystydy występują głównie na ostrzu blaszek[4].
Występuje wyłącznie na półkuli północnej. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[6]. W Polsce jest pospolity[3]. W Tatrach występuje do wysokości 1200 m[4].
Rośnie od czerwca do października w lasach liściastych i iglastych, na kwaśnych glebach, na torfowiskach, wśród torfowców; częsty[5].
Grzyb lekko trujący: zjedzony w większej ilości powoduje mdłości, biegunkę i wymioty; zjedzenie pojedynczych okazów w zmieszaniu z innymi grzybami nie jest niebezpieczne. Suszony i zmielony jest dobrym grzybem przyprawowym[5].