Los sítidos[lower-alpha 1] (Sittidae), conocíos vulgarmente como esguiladores o sitas,[lower-alpha 2] son una familia d'aves paseriformes que contién un únicu xéneru, Sitta, formáu por ventiocho especies. Caracterizar por tener cabeza grande, cola curtia, picu apuntiáu y pates fuertes. La mayoría de les especies tienen les partes dorsales grises o azulaes y una llista ocular negra, qu'oldeen coles partes inferiores clares, anque delles especies del Sudeste Asiáticu, como S. azurea o S. formosa, tienen plumaxes más complexos y coloríos.
La mayoría de los esguiladores habita en montes templaos o de monte de les rexones holárticas y indomalayas, pero dos de les sos especies afixéronse a ambientes predresos de zones más templaes y seques en Eurasia. Sicasí, la mayor diversidá atopar nel sur d'Asia y les semeyances ente especies faen difícil la identificación. La mayoría son aves sedentaries y viven na mesma zona tol añu; sicasí, la especie América del Norte norteamericana S. canadensis migra escontra climes templaos mientres l'iviernu. Delles especies tienen distribución acutada y tán amenaciaes pola deforestación.
Son páxaros omnívoros: anque s'alimenten principalmente d'inseutos, complementen la so dieta con nueces y granes, especialmente pel hibiernu. Busquen inseutos ocultos ente la corteza nes sos esguilaes polos tueros y cañes —n'ocasiones pámpana abaxo— y escasamente pósense nes carbes o'l suelu. Suelen alimentase en solitariu nel so territoriu mientres la temporada de reproducción y cría, marcándolo con fuertes berros y cantares senciellos; pero pueden xunise a bandades pa consiguir alimentu mientres el restu del añu. Tienen el costume d'almacenar alimentu ente les hendiduras de la corteza. Viven y añeren en furacos o resquiebros; les especies más pequeñes pueden furar el so propiu furacu, pero les demás reutilicen de forma sistemática los cuévanos esistentes. Munchu esguiladores estrechen la entrada al so nial con folla, col propósitu d'amenorgar el diámetru y llindar la depredación o la competencia.
El esguiladores formen una familia relativamente homoxénea morfolóxicamente. Son aves gordoses con nales curties arrondaes y cola curtia, cuadrada y con doce plumes.[14][15] Cada nala tien diez plumes primarias, la primera d'elles más curtia.[16] El picu ye robustu, llargu y apuntiáu;[12] les pates son curties y con deos anisodáctilos que tienen garres fuertes.[15] Polo xeneral, los sos partes cimeros son de color azul buxu, anque delles especies asiátiques tienen el plumaxe azul violáceo (estes especies tienen picos mariellos o acolorataos). Sicasí, los sos partes inferiores son de coloraciones clares y templaes, que bazcuyen d'el color ablancazáu a diversos tonos en beige, mariellu, naranxa, colloráu o lila, especialmente vivos na zona pectoral.[14] Estos colores oldeen colos tonos verdes y marrones de los montes, pero'l so plumaxe dorsal ye lo suficientemente escuru como por que estos páxaros pasen desapercibíos.[14][17]
El patrones de la cabeza varien según la especie. Na so mayoría consisten nuna llarga llista ocular negra y un píleo total o parcialmente escuru qu'oldea con una llista superciliar o la brida, casi siempres presentes.[14][12] Apenes presenten dimorfismu sexual, pero machos y femes pueden diferir n'el color de la zona inferior, sobremanera nos lladrales y debaxo de la cola. N'especies con llista ocular o píleo escuros, los machos suelen ser más pálidos y más claros que les femes.[18] Los exemplares mozos o aves de menos d'un añu son casi indistinguibles de los adultos.[19] Toles especies realicen, siquier, una muda dempués de la temporada de reproducción y dalgunos, inclusive, una muda prenupcial. Los individuos más nuevos esperimenten mientres el branu la so primer muda posjuvenil, sacante la de les plumes de vuelu.[18]
El tamañu varia ente les distintes especies y subespecies, anque toes son aves pequeñes.[20][19][21] El esguiladores qu'habiten nos bosque de coníferes suelen ser más pequeños (como enclín xeneral); un exemplu ye l'amenorgáu tamañu de les subespecies asiátiques del esguilador azul (S. europaea) en comparanza cola subespecie nominal.[22] L'esguilador xigante (S. magna), la especie más grande del xéneru, algama los 19.5 cm de llargor y pesa ente 36 y 47 gramos.[23][24] Nel otru estremu tán S. canadensis, S. pusilla y S. pygmaea, que lleguen a midir 10 cm de llargu y pesar alredor de 10 gramos.[25][26][27][28] El llargor de la nala varia ente 60 a 120 mm dientro de cada especie, pero con una variabilidá xeográfica significativa y con munches semeyances ente elles. Por casu, pa especies que nun se paecen, como l'esguilador rupestre oriental (S. tephronota) y l'esguilador rupestre occidental (S. neumayer), que les sos nales tienen el mesmu llargor, pocu más de 80 mm, pero la primer especie ye de mayor tamañu que la segunda, entá cuando los dos son simpátriques.[22][29]
S. magna ye l'esguilador más grande.
2_-California.jpg)
L'esguilador nanu (S. pygmaea), como'l so nome indicar, ye'l más pequeñu del xéneru.
L'esguilador filipín (S. oenochlamys), unu de los trés trepadores con picu mariellu-acoloratáu del Sudeste Asiáticu.
S. formosa ye l'esguilador col plumaxe más coloríu.
S. neumayer y S. tephronota son los únicos que constrúin el so nial nes parés de los cantiles, en llugar del buecu d'un tueru.
y l'etiqueta|Vease § 5|picaflor}} fáen-yos la guerra a la águila, pos la sittē ruempe los güevos; pa vengase, y tamién como carnívoru, Plantía:Etiqueta. |Saint-Hilaire 1883, p. 138: cap. II §§ 10-14 }} Tamién nel capítulu decimosestu del mesmu llibru dedica un espaciu pa describilo:
Ἡ δὲ κρὲξ τὸ μὲν ἦθος μάχιμος, τὴν δὲ διάνοιαν εὐμήχανος πρὸς τὸν βίον, ἄλλως δὲ κακόποτμος ὄρνις. Ἡ δὲ καλουμένη σίττη τὸ μὲν ἦθος μάχιμος, τὴν δὲ διάνοιαν εὔθικτος καὶ εὐθήμων καὶ εὐβίοτος, καὶ λέγεται φαρμάκεια εἶναι διὰ τὸ πολύιδρις εἶναι· πολύγονος δὲ καὶ εὔτεκνος, καὶ ζῇ ὑλογοποῦσα.
El crex ye un peleador natural; ye bien intelixente en tou lo respecta a lo que come; pero la so vida ye otra manera abondo miserable. El páxaru que se llama sittē tamién tien una naturaleza guerrera; pero déxase prindar fácilmente, adomar, y puede alimentase ensin problema. Ye llamada Plantía:Etiqueta, yá que tien munches conocencies. Pon munchos güevos, fai crecer con cuidu a les sos críes, y vive de lo qu'atopa Plantía:Etiqueta.
Saint-Hilaire 1883, p. 187: cap. XVI §§ 21-25
}} y correspuende a un berru de llamáu de pastores griegos, «¡Psitta!», p'axuntar los sos fataos,[91][92] y seique, deriváu del cantar del esguilador azul (S. europaea) o más probablemente del esguilador rupestre occidental (S. neumayer).[93] Atendiendo a les distintes publicaciones sobre la so clasificación, el xéneru asitiar en grupos distintos dientro de los paseriformes. Estes clasificaciones basábense esencialmente na forma del picu. Asina, por casu, André Marie Constant Duméril asitió a los esguiladores na familia Tenuirostres,[89] y, más tarde, Georges Cuvier ente los conirostres.[94]
La familia Sittidae foi descrita como tal por René Primevère Lesson en 1828.[95] En 1950, Charles Vaurie identificó dos subfamilies: Sittinae —qu'arrexunta a los esguiladores— y Tichodromadinae —namái conformáu pol treparriscos (Tichodroma muraria)—. Ello ye que Vaurie consideró esta última especie como Entemedia ente esguiladores y agateadores, pero la testura del so plumaxe, la forma y los motivos de la so cola son más cercanos a les sitas.[96] Sicasí, el treparriscos pasó a una familia separada, Tichodromadidae.[97][98][lower-alpha 7] Otros grupos d'aves con semeyances morfolóxiques fueron allugaes dalgún tiempu en Sittidae, pero en 1951 Ernst Mayr y Dean Amadon calificaron a la familia de «vertideru», por arrexuntar aves con traces superficiales a los esguiladores ensin afinidaes filoxenétiques clares.[101] Estos grupos inclúin, amás del treparriscos y les sitelas (Daphoenositta, Neosittidae) d'Australasia, al vanga trepador (Hypositta corallirostris) de la familia de les vangas,[102] Climacteridae de Australasia, Rhabdornis filipinos de la familia Sturnidae[103] o dos especies del xéneru Salpornis (que de normal son asitiaes en Certhiidae) n'África y l'India.[101] Toos estos grupos sufrieron una evolución converxente nel mesmu nichu ecolóxicu,[19] pero nun tán direutamente rellacionaos con el esguiladores; que yá fueron retiraos de la familia Sittidae: solo'l xéneru Sitta ye'l más predominante,[104] anque Salpornis ye incluyíu dacuando.[105] En virtú de les semeyances morfolóxiques, el nome común «esguilador» tamién s'otorgó a aves ensin rellacionar: esi ye'l casu de Hypositta corallirostris (llamáu «vanga trepador») y el chipe trepador (Mniotilta varia), un parúlido.
.png)
VIy Famille. Les Sittées.
Bec de forme variable, gros; pointu, conique, constamment droit ou légèrement renflé; troits doigts devant et un derrière; -y doigt externe soudé à sa base à celui de milieu.
-yos oiseaux de cette famille sont ordinairement placés à côte deas grimpereaux, parce qu'ils en ont les habitudes, c'est-à-dire que la plupart vivent dans les arbres en grimpant sur les rameaux, et cherchant sous les écorces les larves; les œufs d'insectes qui y sont déposés. Cette famille toutefois est composée de genres hétérogènes, qui se lient avec les grimpereaux de la tribu deas ténuirostres.
-yos grimpars de Levaill ont besoin de révision, et appartiennet à plusieurs genres deas Sittées.
CXXXIXy Genre. Sittelle, sitta, Plantía:Etiqueta
Bec droit, médiocre, prismatique, pointu, déprimé, tranchant, cunéiforme à la pointe; narines arrondies, recouvertes par deas poils dirigés en avant; pouce très long, muni d'un ongle long et recourbé; douze rectrices, troisième et quatrième rémixes les plus longues.
-yos sittelles grimpent sur les arbres à la manière deas pics, sans toutefois que leur queue les aide dans ce mouvement. les oiseaux de ce genre vivent d'insectes et de larves qu'ils saisissent sous les écorces, et sont répandus dans l'Ancien et le Nouveau-Pulgue.
[...]
VI Familia. Les sitas.
Picu gordu y de forma variable; agudu, cónicu, de consistencia recta o llixeramente arrondáu; deos estrechos delantre y detrás; el deu esterior xuníu na so base al mediu.
De normal, les aves d'esta familia asitiar al pie de los agateadores, porque tienen los mesmos vezos, esto ye, que la mayoría vive esguilando poles cañes de los árboles, y buscando bárabos so la corteza y los güevos que los inseutos depositen. Sicasí, esta familia componer de xéneros heteroxéneos, que se rellacionen colos agateadores na tribu de los tenuirostres.
Los ferrerinos de Levaill precisen revisión, porque pertenecen a dellos xéneros de sitas.
CXXXIX Xéneru. Trepador, sitta, L.
Picu d'ángulu rectu, tamañu medianu, prismáticu, agudu, ablayáu, con punta en forma de cuña; ñariz arrondada, cubierta con pelo na parte cimera; pulgares llargos, con uñes curvadas y enllargaes; doce plumes, la tercera y cuarta pluma de vuelu son más llargues. El esguiladores xuben a los árboles como los picatueros, pero la so cola ayúda-yos nesti movimientu. Les aves d'esti xéneru alimentar d'inseutos y bárabos vivos so la corteza, y que son comunes nel Antiguu y Nuevu Mundu.
[...]
Tichodromidae (treparriscos)
Sittidae (esguiladores)
Certhiidae (agateadores)
Polioptilidae (tacuaritas y soterillos)
Troglodytidae (saltaparedes)
Dende fai enforma tiempu, los taxonomistas tuvieron problemes pa definir el estatus de la familia,[106] una y bones el esguiladores y el treparriscos asitiáronse cerca de los agateadores (Certhiidae) y los carboneros (Paridae) nes clasificaciones.[107] Autores como Peters (1967), Voous (1977) y Mayr y Amadon (1951) sofitaron la tesis de Sittidae-Paridae.[106] En 1957, l'ornitólogu francoestauxunidense Charles Vaurie llegó al puntu d'arrexuntar a los esguiladores y carboneros, col treparriscos, dientro de la mesma familia,[99] o como una subfamilia (llamada «Sittinae») dientro de Paridae (nuna publicación de 1959).[106] A diferencia de los anteriores, Wolters, nel so Die Vogelarten der Erde: Eine systematische Liste mit Verbreitungsangaben sowie deutschen und englischen Namen (1975-1982), dixebró a los esguiladores de los carboneros y munches otres families rellacionaes con estos dos y refutó cualesquier otra rellación ente ellos; sicasí, camudó la so postura en Die Vögel Europas im System der Vögel: eine Übersicht (1983), al averar un pocu a dambes families.[106]
En 1990, Charles Sibley y Jon Ahlquist averaron el esguiladores a los agateadores na so clasificación, pero consideraron la diverxencia de los carboneros muncho primero.[108] Los estudios etolóxicus de dambes families fueron infructuosos, según los resultaos de la observación de la capacidá d'esguilar y buscar alimentu na corteza de los árboles.[44] En 2006, investigadores suecos sacaron el esguiladores y allegaos de la superfamilia Sylvioidea.[109] El esguiladores clasifíquense agora nes superfamilies Certhioidea —como definieron Cracraft et al. en 2004 sobre la base d'indicadores nucleares y mitocondriales—[95] o Muscicapoidea —por autores que nun reconocen la teoría de Certhioidea—.[105] Les rellaciones ente los grupos dientro de la superfamilia Certhioidea siguen siendo bastante imprecises, como la posición esacta de Certhia na superfamilia[110] o de que Salpornis, que polo xeneral clasificar en Certhiidae, podría ser más cercanu a los esguiladores.[111]
La llende ente cada especie ye malo de definir. L'esguilador canadiense (S. canadensis), el trepador corsu (S. whiteheadi) y l'esguilador chinu (S. villosa) tienen árees de distribución separaes per miles de kilómetros, pero les sos preferencies ecolóxiques, morfoloxíes y cantares son similares.[112] N'ocasiones son consideraos como una sola especie y un estudiu del citocromo-b indica una cercanía filoxenética;[113] esti grupu tamién forma una superespecie col esguilador de Krüper (S. krueperi) y l'esguilador de Kabilia (S. ledanti). Sicasí, pol bien de la estabilidá taxonómica, toos caltienen el so estatus como especie completa separada.[114] De la mesma manera, l'esguilador azul (S. europaea), l'esguilador siberianu (S. arctica), l'esguilador de les Naga (S. nagaensis), l'esguilador de Caxmir (S. cashmirensis), l'esguilador indiu (S. castanea), l'esguilador ventricastaño (S. cinnamoventris) y l'esguilador indochinu (S. neglecta) tamién formen una superespecie que les sos especies componentes sustitúyense xeográficamente ente sigo al traviés de Eurasia.[40] Magar estos siete especies son reconocíes por autoridaes como'l Congresu Ornitolóxicu Internacional,[104] non siempres fueron aceptaes. S. cinnamoventris y S. neglecta, de la mesma, fueron asitiaos como una subespecie del esguilador indiu «verdaderu» (S. castanea).[115][lower-alpha 9] Nel casu de S. europaea, l'esguilador siberianu —consideráu una vegada como una subespecie septentrional—[116] agora ye tratáu como especie separada dende 2006.[117][38][lower-alpha 10] Amás, el grupu de subespecies «caesia» habita gran parte d'Europa hasta Oriente Mediu,[118] ya inclusive se considera como un grupu «europaea» separáu (dende Escandinavia hasta Rusia) con una gran zona híbrida dende'l Bálticu hasta'l mar Negru.[119]
Tampoco les rellaciones con otros grupos d'especies tán bien definíes: en 2006, l'ornitólogu Edward C. Dickinson propunxo una revisión de los esguiladores asiáticos biforcaos del xéneru Sitta. Suxurió asitiar determinaos esguiladores del sur d'Asia con picu mariellu —l'esguilador piquirrojo (S. frontalis), l'esguilador piquigualdo (S. solangiae) y l'esguilador filipín (S. oenochlamys)— nun solu xéneru, crear un tercer xéneru pal esguilador azur (S. azurea) y, posiblemente, un cuartu pal esguilador formosu (S. formosa).[120][121] En 2012, un equipu estauxunidense demostró que l'esguilador pechiblanco (S carolinensis), que de la mesma cunta con siete subespecies, en realidá ta compuestu por siquier cuatro llinies ensin fluxu xenético ente ellos, estremables pola so morfoloxía y cantar, y, poro, podría contener munches especies ensin clasificar.[122] De la mesma qu'hai especies con estáu fluctuante, Sitta przewalskii tamién ye consideráu una subespecie con distribución bien disyuntiva del esguilador cariblanco (S. leucopsis).[lower-alpha 11]
Ye interesante qu'un participante holandés d'una espedición entomolóxica de 2006 reparara un par d'esguiladores nel Altái, cerca del puntu divisoriu ente China, Kazakstán, Mongolia y Rusia, nun monte puru d'alarces (Larix sp.). El machu tenía'l píleo de color negru, pero la fema escarecía d'él y dambos teníen una llinia ocular escura cubierta por una llista superciliar blanca. La especie más cercana xeográficamente que pudiera afaese a esta descripción ye l'esguilador chinu, que ta llueñe de la so distribución conocida, anque l'envés ye más pardu que los exemplares reparaos. Esti reporte podría indicar una distribución muncho más amplia de la especie china, o l'ave podría ser una especie ensin describir rellacionada con S. whiteheadi y S. villosa. Ello ye que el autores recuerden que los dos especies de la más recién descripción de les aves del Paleárticu occidental yeren trepadores (corsu y de Kabilia).[125][126]
Acordies con la versión 6.4 del Congresu Ornitolóxicu Internacional[104] y l'ornitólogu británicu Alan P. Peterson,[127] el xéneru tien 28 especies que figuren na siguiente tabla por orde sistemáticu (columna per columna):
Ilustración Nome binomial
Sitta europaea
Sitta yunnanensis
Sitta arctica
Sitta canadensis[upper-alpha 1]non
11 cm de llargor, partes cimeros azulaes a grises, coles partes inferiores acoloratada, cara blanca con una llinia ocular negra, gargüelu ablancazáu, picu gris rectu y un píleo negru.[78] Estendida por toa América del Norte.[135][136][8] 18 millones d'exemplares[78]
Sitta nagaensis[upper-alpha 2]
Sitta villosa3
11.5 cm de llargor, partes cimeros abuxaes y partes inferiores de color rosado.[142] Esti d'Asia (China, sudeste de Siberia y Coria)[143]
Sitta cashmirensis[upper-alpha 3]
Sitta leucopsis
Sitta castanea2
13 cm de llargor.[115][150] Norte y centru de la India[151]
Sitta przewalskii[upper-alpha 4]
Sitta cinnamoventris
Sitta carolinensis
Sitta neglectanon
13 cm de llargor.[115][150] Dende Birmania hasta'l sur de Vietnam[160]
Sitta neumayer
Sitta himalayensis[upper-alpha 2]non
12 cm de llargor, picu más pequeñu qu'el de S. cashmirensis, partes inferiores ablondes-anaranxaes con ensin tonos brillosos ablondos nes coberteras so la cola, coberteras cimeres ablancazaes de la cola que la faen malo de reparar nel campu.[163] Dende l'Himalaya hasta'l noroeste de Vietnam[164]
Sitta tephronota
Sitta victoriae[upper-alpha 5]non
11.5 cm de llargor, partes cimeros abuxaes y partes inferiores mayoritariamente ablancazaes.[156] Reinal del oeste de Myanmar[166][167]
Sitta frontalis
Sitta pygmaea6
10 cm de llargor, píleo gris, partes cimeros de color azul a gris, partes inferiores ablancazaes, llurdiu ablancazáu na nuca.[41] Del sudoeste de Canadá hasta l'oeste de Méxicu[135][8]
Sitta solangiae[upper-alpha 6]
Sitta pusilla[upper-alpha 7]
Sitta oenochlamys[upper-alpha 8]
Sitta whiteheadinon
12 cm de llargor, partes cimeros de color azul a gris y partes inferiores bufes. El machu tien un píleo y llinia ocular negros separaos por una llista superciliar blanca; la fema tien un píleo y llinia ocular buxos.[176] Reinal de Córcega.[177][178] 3000 a 9000 pareyes[176]
Sitta azurea
Sitta ledanti
Sitta magna2
19.5 cm de llargor, partes cimeros abuxaes y partes inferiores ablancazaes.[24] Dende'l centru-sur de China hasta'l noroeste de Tailandia[183]
Sitta krueperi[upper-alpha 9]
Sitta formosanon
16.5 cm de llargor, predominantemente negru con franxes blanques, llombu cimeru, ancas y costazos de color azul brillante, partes inferiores anaranxaes ensin rellumu y cara pálida.[187] Dende l'Himalaya hasta'l noroeste de Vietnam[188]Munches especies pueden hibridase cuando les sos distribuciones entren en contautu. N'orde alfabéticu, reparáronse los siguientes híbridos na naturaleza:[119]
Sitta nagaensis × Sitta (europaea) sinensis, supuestu híbridu, pero probablemente común (sur de China) y que correspuende posiblemente a la subespecie Sitta nagaensis montium.[189][194][193]
En 1852, Paul Gervais describió un fósil del Eocenu cimeru en Montmartre, sol nome de «Sitta? cuvieri» ensin tar seguru de la composición del xéneru, pero al atopar el picu y les pates indicó que se paecíen a les de los esguiladores.[195][196] Este taxón foi movíu darréu de Sitta a un nuevu xéneru, Palaegithalus, por Alphonse Milne-Edwards;[197][198] en 1933 consideróse como perteneciente a la familia Paridae por Kálmán Lambrecht[199] y a Motacillidae por Jean Brunet en 1970.[200] Finalmente, en 1998 Gerald Mayr asitiar cerca de Sylviornis y propunxo comparar esti taxón, so la combinación Palaegithalus cuvieri, cola familia Sylphornithidae, un grupu allugáu cerca del orixe del orde Piciformes.[201][202]
En 1888, Alessandro Portis describió a Sitta senogalliensis basáu en restos fósiles atopaos en Senigallia (Italia), que daten de finales del Miocenu.[203][76] Sicasí, la permanencia d'esti fósil na familia foi puesta en dulda y l'especie considérase tamién incertae sedis dende 2002.[204]
En 2008, el fósil d'un tarsometatarso derechu foi atopáu en Baviera y descritu col nome de Certhiops rummeli. Datáu nel Miocenu, probablemente perteneza a un páxaru trepador de la superfamilia Certhioidea, anque la posición esacta nesti grupu nun se determinó.[205]
En 1916, l'ornitólogu rusu Serguéi Aleksándrovich Buturlín publicó una revisión de la familia, la resultancia de diez años de trabayu. Describió especialmente trés nueves subespecies, pero sobremanera delles subfamilies, xéneros y subxéneros, anque nesi entós el xéneru yera consideráu bien homoxéneu. Ufiertó la siguiente disposición:[206]
Güei día la mayoría de los autores modernos reconocen qu'esti xéneru arrexunta a toos el esguiladores, cola notable esceición de Hans Wolters Edmund, quien, nel so llibru Die Vogelarten der Erde (publicáu ente 1975-1982), ufiertó una división en cuatro géneros y dellos subxéneros, ya inclúi una serie de taxones de Buturlín. Sicasí, los dos pequeños esguiladores —S. pygmaea y S. pusilla— nun fueron asitiaos en dalgún subxéneru, pero, en 1993, el zoólogu suizu Urs Noel Glutz von Blotzheim reutilizó'l subxéneru Sitta (Mesositta) de Buturlín p'amestar a los dos especies asiátiques. La resultancia: una división en subxéneros, pocu utilizada, qu'inclúi especies en siete subgéneros y compuestos:[211]
El esguiladores posiblemente son orixinarios del sudeste d'Asia, onde anguaño se repara la mayor diversidá d'especies del xéneru.[103] Poco dempués de la descripción del esguilador de Kabilia (S. ledanti), Jacques Vielliard propunxo en 1978 una filoxenia xeneral de los esguiladores.[212] En 2010, Erik Matthysen esplicó que la única filoxenia molecular esistente yera un estudiu de Éric Pasquet en 1998, onde esaminó diez especies ya incluyó cinco de los seis grupos «canadensis» correspondientes al subxéneru Micrositta, sacante l'esguilador de Yunán (S. yunnanensis).[113][211] Esta filoxenia invalidó, siquier en parte, la propuesta de Vielliard. En 2014, Éric Pasquet et al. publicaron una filoxenia basada nel ADN nuclear y mitocondrial de 21 especies d'esguiladores.[213] Les poques especies que nun fueron incluyíes nel estudiu nun representen grandes fiendes na reconstrucción de la filoxenia: l'esguilador indiu (S. castanea), l'esguilador pechiblanco (S. cinnamoventris), l'esguilador indochinu (S. neglecta) y l'esguilador siberianu (S. arctica), que son probablemente cercanos al esguilador azul; l'esguilador birmanu (S. victoriae) ye probablemente cercanu al esguilador del Himalaya (S. himalayensis); l'esguilador cariblanco (S. leucopsis) ye cercanu al esguilador de Przewalski (S. przewalskii); l'esguilador piquigualdo (S. solangiae) ye cercanu al esguilador piquirrojo (S. frontalis) y al esguilador filipín (S. oenochlamys).
Vielliard (1978):[212] Pasquet (1998):[113] Pasquet et al. (2014):[213]
Sitta
Sitta villosa
† Sitta senogalliensis?
grupu de «les sitas mesogenéricas»
Sitta ledanti
Sitta krueperi
Sitta whiteheadi
Sitta pusilla/Sitta pygmaea
Sitta leucopsis/Sitta carolinensis
Sitta canadensis
Sitta yunnanensis
Sitta himalayensis/Sitta victoriae
Sitta castanea
Sitta cashmirensis
Sitta europaea/Sitta nagaensis
Sitta neumayer/Sitta tephronota
Sitta magna
Sitta azurea
Sitta formosa
Sitta frontalis/Sitta solangiae/Sitta oenochlamys
Sitta frontalis
Sitta pygmaea
«grupu canadensis»
Sitta canadensis
Sitta whiteheadi
Sitta villosa
Sitta krueperi
Sitta ledanti
Sitta europaea
Sitta carolinensis
Sitta europaea
Sitta himalayensis
Sitta
Sitta carolinensis
Sitta magna
Sitta pusilla
Sitta pygmaea
Sitta yunnanensis
Sitta canadensis
Sitta whiteheadi
Sitta villosa
Sitta ledanti
Sitta krueperi
Sitta azurea
Sitta frontalis
Sitta oenochlamys
Sitta formosa
Sitta tephronota
Sitta neumayer
Sitta cashmirensis
Sitta nagaensis
Sitta europaea
Sitta himalayensis
Sitta przewalskii
Pa un naturalista, cualquier alcuentru con una especie inesperada ye oxetu de plasmu y entusiasmu. De primeres pensé que se trataba del trepador corsu (o d'una variedá d'esta especie), lo que sería un pocu más banal pero siguiría siendo bien sorprendente. Nun Imaxiné qu'esto pudiera ser un descubrimientu, [yá que taba] convencíu de que quiciabes yo taba mal informáu o mal documentado.
Según Pasquet et al. (2014), l'orixe de la familia data de principios del Miocenu y en diverxencias más antigües qu'asocedieron antes o alredor de 15 millones d'años tras. Fai once millones d'años, produciéronse dos colonizaciones independientes del continente americanu provenientes d'Asia, per una parte la caña del esguilador xigante (S. magna) y l'esguilador pechiblanco (S. carolinensis) y, per otra parte, la caña del grupu canadensis y el grupu compuestu pol esguilador nanu (S. pygmaea) y l'esguilador cabecipardo (S. pusilla).[213] La historia paleoxeográfica del grupu «canadensis» sería la siguiente: la diverxencia ente los dos clados principales (S. canadensis-S. whiteheadi-S. villosa per una parte y S. krueperi-S. ledanti pola otra) paez tomar más de cinco millones d'años, a la fin de Miocenu, cuando'l clado de krueperi y ledanti instalar na cuenca del Mediterraneu mientres la crisis salina del Messiniense. Los dos especies constituyentes dixebráronse fai 1 750 000 años. L'otru clado estremóse de la mesma en trés, con poblaciones aisllaes al este d'Asia y dando llugar al esguilador canadiense (S. canadensis) norteamericanu y fai aprosimao un millón d'años dende l'oeste, que marcó la separación ente trepador corsu (S. whiteheadi) y l'esguilador chinu (S. villosa).[113] L'esguilador nanu y l'esguilador cabecipardo biforcáronse fai seis millones años. El clado de los dos trepadores rupestres dixebrar del grupu europaea fai aprosimao trece millones años y dambes especies dixebráronse la una de la otra fai cuatro millones años. L'allugamientu del esguilador formosu (S. formosa) nel grupu ye estadísticamente débil y la so rellación ye cuestionable, pero representa un antiguu llinaxe de probablemente catorce millones d'años.[213]
Según les creencies de delles tribus indíxenes d'América del Norte, un tótem cola figura d'esti páxaru podía tresmitir les sos cualidaes a los homes. Los seres humanos que fueren capaces de comunicase con el esguiladores adqueríen más enfotu nellos mesmos (un páxaru que se mueve pámpana abaxo nos árboles representa esa cualidá).[218] Na Edda poética, una colección de poemes del sieglu xiii de la mitoloxía nórdica, un poema cunta la historia d'un mozu aventureru, llamáu Sigurd, quien xunto col nanu Regin (el so padre adoptivu), mató al dragón Fafner. Bebió un pocu de sangre del dragón y empezó a entender el llinguaxe de los esguiladores que lu arrodiaben. Estos previniéron-y de la traición del nanu, que quería matalo p'apoderase de les ayalgues del dragón. Sigurth, empuestu polos esguiladores, mató a Regin y dirixióse a la corte del reinu cola ayalga, onde se casó con una bella princesa.[217][218]
Pliniu'l Vieyu creía que los niales de ciertes aves nos cantiles, como de los esguiladores rupestres o les golondrines, inspiraron al home a construyir cases con lladriyos de magre.[219] El naturalista francés Georges-Louis Leclerc informó y comentó nel so Histoire naturelle una interpretación de Pierre Belon sobre les rellaciones ente les pareyes del esguilador azul:[220]
« les paysans ont reparé, dit Belon, que -y mâle bat sa femelle quand il la trouve lorsqu'elle s'est départie de lui, dont ils ont fait un proverbe pour un qui se conduit sagement en ménage, qu'il ressemble au torche-pot » mais quoi qu'il en soit de la sagesse deas maris, je ne crois point que, dans ce cas particulier, celui-ci ait la moindre intention de battre sa femme; je croirais bien plutôt que cette femelle, qui se fait désirer si long-temps avant la ponte, est la première à se retirer après l'éducation de sa famille, et que lorsque -y mâle la rencontre après xune absence un peu longue, il l'accueille par deas caresses d'autant plus vives, même un peu brusques, et que deas gens qui n'y regardent pas de si près, auront prises pour de mauvais traitements.
«El llabradores repararon —diz Belon— que'l machu cute a la fema cuando la atopa depués de qu'esta se dixebró d'él, y tienen un proverbiu: quien sabiamente dirixe un llar paez un esguilador azul», pero anque sía una analoxía a la sabiduría marital, nun creo que s'aplique nesti casu particular, una y bones l'esguilador nun tien intenciones de cutir a la so pareya; creo, más bien, qu'esta fema que se fai deseyar tanto tiempu antes de la puesta de los güevos, ye la primera en dise depués de la educación de la so familia, y que cuando s'axunta col machu dempués d'una ausencia un pocu llarga, este acoyer colos afalagos más vívidas, inclusive un pocu sópites, y que les persones que nun lo ven de cerca van suponer que ye un maltratu.
En 2016, la Unión Internacional pal Caltenimientu de la Naturaleza (UICN) reconoció 29 especies nel xéneru Sitta, anque solo solamente 28 son reconocíes pol Congresu Ornitolóxicu Internacional y la British Ornithologists' Union.[221] La subespecie insularis del esguilador cabecipardo (S. pusilla) agora ye considerada especie independiente. La UICN estima que dieciocho especies tienen poblaciones en cayente y solu trés tán n'aumentu.[222] Sicasí, la mayoría de les 29 nun tán amenaciaes: 21 tienen la clasificación de «esmolición menor» y dos de «casi amenazada».[lower-alpha 13] Delles especies, como l'esguilador azul o'l esguiladores norteamericanos, tienen distribuciones bien estenses y grandes poblaciones, polo que tienen escasos problemes nel so caltenimientu, anque pueden trate afeutaos llocalmente pola fragmentación del hábitat.[86][57][224][lower-alpha 14]
La UICN considera que seis especies tán amenaciaes y agora amenorgamientu de poblaciones. Dos especies son «vulnerables» —el trepador corsu y l'esguilador formosu— y cuatro tán «en peligru»: l'esguilador xigante, l'esguilador birmanu, l'esguilador de Kabilia y l'esguilador de les Bahames» (consideráu enantes como la subespecie insularis del esguilador cabecipardo).[222] L'esguilador xigante enantes yera consideráu vulnerable, pero les investigaciones llevaes a cabu en 2012 y 2013 suxuren que la so población ye muncho más llindada que la envalorada na década de 2000, el so hábitat ta siendo destruyíu y aumenta la fragmentación.[228] L'esguilador birmanu atopar nel monte Victoria (tamién llamáu Nat Ma Taung) nel oeste de Birmania, onde'l monte foi afaráu hasta 2000 metros sobre'l nivel del mar y los hábitats restantes ente 2000 y 2500 metros tán bien degradaos. Cerca de 12 000 especímenes viven nel parque nacional de Nat Ma Taung y les trampes y quemes agraven les amenaces escontra la especie. La población, envalorada en dellos miles d'individuos, ta en cayente y nun hai midíes de proteición aplicaes pa evitar tal destrucción del so hábitat.[229][167][230] De la mesma, l'esguilador de Kabilia atópase namái en delles pequeñes árees de Cabilia n'Arxelia y la so población podría nun ser cimera a 1000 especímenes. Ta amenazada cola destrucción del hábitat por quemes, la erosión del suelu, el llendo y la deforestación illegal, inclusive nel parque nacional de Taza.[231][232][233] Pela so parte, la población del esguilador de les Bahames» ye bien pequeña (unos 1200 individuos maduros según una estimación) y solo vive nos montes de pinu machu (Pinus caribaea), unu de los hábitats más amenaciaos de les Antilles Menores.[234]
La deforestación ye responsable del descensu na población del esguilador de Yunán (S. yunnanensis) y l'esguilador piquigualdo (S. solangiae). La primera enfrenta una destrucción inminente de los árboles, específicamente los montes abiertos de pinu; ye común a escala local, anque sumió de munchos llugares onde se numberen per miles de primeres del sieglu xx.[235] L'esguilador piquigualdo ta particularmente amenaciáu en Hainan, onde perdió más del 70 % de los montes ente 1949 y 1991 por cuenta de l'agricultura itinerante y l'usu de la madera como combustible mientres el programa de recolonización del gobiernu chinu.[236] L'esguilador de Krüper (S. krueperi) ta amenaciáu pola urbanización y el desenvolvimientu en y alredor de los montes de coníferes, principalmente nes mariñes del Mediterraneu, onde la especie dalguna vegada espolletó.[185] En Turquía, una llei de 2003 que promueve el desenvolvimientu del turismu apinó les amenaces a les aves: amenorga la burocracia y fai que sía más fácil construyir instalaciones turístiques y cases de veranéu na zona costera, onde la perda de los montes ye un problema cada vez mayor pal esguilador.[237][238]
55. SITTA
Rostrum subcultrato-conicum, rectum, porrectum: integerrimum, mandibula superiore obtusiuscula.
Lingua llaceru-emarginata.
- europæa. 1. S. rectricibus nigris: lateralibus quatuor infra apicem albis. Fn. fvec. 182.
[...]
60. SITTA
Rostrum fulubatum, teretiusculum, rectum, porrectum, integerrimum: mandibula superiore paulo longiore: apice compresso.
Lingua emarginato-llacera.
Naves vibrissis tectae.
Pedes ambulatorii.
- europæa. 1. S. rectricibus nigris: lateralibus quatuor infra apicem albis. Fn. fvec. 104. * Penn. brit. t. H. I. K.
[...]
Linnæus 1758, pp. 115; Linnæus 1767-1770, pp. 177-178
; el crex facer al pito real, al mierlu y al verderón, que delles persones, demasiáu Plantía:Etiqueta, faen nacer de les cenices d'una etiqueta
Πολεμεῖ δὲ καὶ ἀετὸς καὶ ἐρωδιός· γαμψώνυχος γὰρ ὢν ὁ ἀετὸς ἐπιτίθεται, ὁ δ´ ἀποθνήσκει ἀμυνόμενος. Καὶ αἰσάλων δ´ αἰγυπιῷ πολέμιος, καὶ κρὲξ ἐλεῷ καὶ κοττύφῳ καὶ χλωρίωνι, ὃν ἔνιοι μυθολογοῦσι γενέσθαι ἐκ πυρκαϊᾶς· καὶ γὰρ αὐτοὺς βλάπτει καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν. Καὶ σίττη καὶ τροχίλος ἀετῷ πολέμια· ἡ γὰρ σίττη καταγνύει τὰ ᾠὰ τοῦ ἀετοῦ, ὁ δ´ ἀετὸς καὶ διὰ τοῦτο καὶ διὰ τὸ ὠμοφάγος εἶναι πολέμιός ἐστι πᾶσιν.
El águila fai-y la guerra a la garza; atacar coles sos garres; y la garza muerre na llucha. L'esmerejón fai-y la guerra a la etiqueta
Nun ta claro a cuál páxaru referíase, nin el crex tampoco; probablemente sía una ave zancuda (por tal motivu déxase'l términu orixinal). Vease cap. XVI § 7aegype
45. Sittelle, sitta. -y bec allongé; la langue dentelée, courte et cornée à l'extrémité; la queue composée de pennes très roides.
45. Sittelle, sitta. Picu delgáu; llingua dentada, curtia y doblada a la fin; cola compuesta de plumes bien tirantes.
Lesson 1828, p. 26
If the range of a taxon is suspected to be relatively circumscribed, if a considerable period of time has elapsed since the last record of a taxon, or if there are reasonable chances of unreported surveys in which the taxon has not been found, or that habitat loss has had an unfavourable impact, threatened status may well be justified.
Si abarrúntase que la distribución d'un taxón ta relativamente circunscrita, si trescurrió un periodu considerable de tiempu dende l'últimu rexistru d'un taxón, o si esisten posibilidaes razonables d'encuestes ensin declarar nel que nun s'atopó'l taxón, o que la perda d'hábitat tuvo un impautu desfavorable, l'estáu d'amenaciáu pue tar bien xustificáu.
Los sítidos (Sittidae), conocíos vulgarmente como esguiladores o sitas, son una familia d'aves paseriformes que contién un únicu xéneru, Sitta, formáu por ventiocho especies. Caracterizar por tener cabeza grande, cola curtia, picu apuntiáu y pates fuertes. La mayoría de les especies tienen les partes dorsales grises o azulaes y una llista ocular negra, qu'oldeen coles partes inferiores clares, anque delles especies del Sudeste Asiáticu, como S. azurea o S. formosa, tienen plumaxes más complexos y coloríos.
La mayoría de los esguiladores habita en montes templaos o de monte de les rexones holárticas y indomalayas, pero dos de les sos especies afixéronse a ambientes predresos de zones más templaes y seques en Eurasia. Sicasí, la mayor diversidá atopar nel sur d'Asia y les semeyances ente especies faen difícil la identificación. La mayoría son aves sedentaries y viven na mesma zona tol añu; sicasí, la especie América del Norte norteamericana S. canadensis migra escontra climes templaos mientres l'iviernu. Delles especies tienen distribución acutada y tán amenaciaes pola deforestación.
Son páxaros omnívoros: anque s'alimenten principalmente d'inseutos, complementen la so dieta con nueces y granes, especialmente pel hibiernu. Busquen inseutos ocultos ente la corteza nes sos esguilaes polos tueros y cañes —n'ocasiones pámpana abaxo— y escasamente pósense nes carbes o'l suelu. Suelen alimentase en solitariu nel so territoriu mientres la temporada de reproducción y cría, marcándolo con fuertes berros y cantares senciellos; pero pueden xunise a bandades pa consiguir alimentu mientres el restu del añu. Tienen el costume d'almacenar alimentu ente les hendiduras de la corteza. Viven y añeren en furacos o resquiebros; les especies más pequeñes pueden furar el so propiu furacu, pero les demás reutilicen de forma sistemática los cuévanos esistentes. Munchu esguiladores estrechen la entrada al so nial con folla, col propósitu d'amenorgar el diámetru y llindar la depredación o la competencia.
Sittalar (lat. Sittidae ) — Sərçəkimilər dəstəsinə aid cins
Sittalar xırda quşlardır. Dimdiyi düz, itilənmişdir. Gödək ayaqlarında sərt əyilmiş iti caynaqları vardır. Lələklənməsi sıxdır. Quyruğu düz və qısadır. Bəzi növlər qayalara , başqaları isə ağac gövdələrində cəld dırmaşaraq çox vaxt başı aşağı gəzə bilir. Cücülərlə qidalanır. Azərbaycanda 4 növü 2 cins vardır. Bizdə 3 növü təmsil olunmuşdur.[1]
Adi Sitta – (lat. - S.europaea L. ) Azərbaycanda 2 yarımnövü vardır: Qafqaz yarımnövü Talışdan başqa hər yerdə, digəri isə Lənkəran ovalığında və Talış dağlarında geniş yayılmışdır. Başqa sittalarda qəhvəyi böyürləri ilə seçilir. Döşü və qarnı oxra rənglidir. Bədəninin üst tərəfi monoton göyümtül bozdur . Qanadları və quyruğu qonurumtul-qara , quyruğunun üstündə ağ xalları vardır. Boğazı ağdır. Tə-tək və ya cüt-cüt gəzir. Nəğməsi hündür fit şəklindədir. Arealı Avropa, Asiya , Şimali – Qərbi Afrikadır. Meşə, park və köhnə bağların olduğu yerlərdə yaşayır. Oturaq həyat tərzi keçirir, dağlardan aşağıya qış köçmələri edir. Ağac koğuşlarında yuvalayır. Aprel-iyunda 5-8 ağ, qırmızı-qonur çilli yumurta qoyur. Mövsüm ərzində 2 dəfə cücü çıxardır.[2]
Kiçik qayalıq Sittası – (lat. - S.neumayer Mich. ) Azərbaycanda Elbrus yarımnövü yaşayan politipik növdür. Qarnı və böyürləri açıq oxra-kürəndir. Həmişə daşların və qayaların üzərində tək və ya cütlərlə olur. Sərt qayalara yaxşı dırmaşır. Nəğməsi fitlər yığınından ibarətdir. Növün arealı Cənubi Avropa, Kiçik Qafqaz, Balkan yarımadası, Kiçik Asiya , Fələstin , Qərbi İrandı. Yayılması Böyük Qafqazda dağətəklərində, Kiçik Qafqazda isə Xəzər səviyyəsindən Alp qurşağınadək məhdudlaşmışdır. Yarğanlarda dağların çılpaq yamaclarında və daşlıqlarda məskunlaşır. Kiçik Qafqazın hündür dağlıqlarından və Naxçıvanda çoxsaylı qalan rayonlarda adidir. Apreldə 5-8 ağ qırmızı-qəhvəyi çilli yumurta qoyur. İyunda artıq uçan cavanlara rast gəlmək olur. Onlar yuvadan kənar valideynləri tərəfindən əlavə yemlənir .[3]
Böyük qayalıq Sittası – (lat. S.tephronota Sharpe ) Azərbaycanda Xəzər yarımnövü yaşayan politipik növdür. Əvvəlki növə çox bənzəyir, ancaq ondan iridir, dimdiyi kütləli və daha uzundur. Arealı Cənubi Zaqafqaziya , Ön və Orta Asiyadır. Seyrək hallarda bütün mövsümlərdə Naxçıvanda rast gəlinir. Biologiyası demək olar ki, kiçik qayalıq sittasında olduğu kimidir.[4]
Azərbaycan heyvanlar aləmi. III cild, Onurğalılar. Bakı «Elm». 2004 - 620 s.
Sittalar (lat. Sittidae ) — Sərçəkimilər dəstəsinə aid cins
Els sítids són una família d'ocells de l'ordre dels passeriformes, l'únic representant dels quals als Països Catalans és el pica-soques blau. Tots aquests moixons reben el nom comú de pica-soques.[1] També es poden denominar amb aquest nom els membres del gènere Neositta, d'aspecte semblant però filogenèticament llunyans. Ocasionalment també s'emprà aquest nom, fent referència al raspinell.
Els nius són instal·lats en forats d'arbres i algunes espècies redueixen la mida d'aquests bastint una paret prima de fang.
Mengen insectes, llavors i nous.
Són ocells omnívors: encara s'alimenten principalment d'insectes, complementen la seva dieta amb nous i llavors, especialment a l'hivern. Busquen insectes ocults entre l'escorça en les seves escalades pels troncs i branques, a vegades cap per avall, i poques vegades es posen en els matolls o el sòl. Solen alimentar-se en solitari en el seu territori durant la temporada de reproducció i cria, marcant-lo amb forts crits i cants senzills; però poden unir-se a esbarts per aconseguir aliment durant la resta de l'any.
Viuen als boscos i arbredes de l'Amèrica del Nord, Euràsia, Austràlia, Nova Guinea i Madagascar.
Recorren fàcilment els troncs verticals, tant de cap per avall com de cap per amunt, sense recolzar-se en la cua mentre exploren les esquerdes de la fusta tot cercant els insectes que hi habiten.
La majoria d'espècies d'aquesta família són sedentàries.
Segons la classificació del Congrés Ornitològic Internacional (versió 3.2, 2012) la família dels sítids (Sittidae) està formada per un únic gènere amb 28 espècies:[2]
Els sítids són una família d'ocells de l'ordre dels passeriformes, l'únic representant dels quals als Països Catalans és el pica-soques blau. Tots aquests moixons reben el nom comú de pica-soques. També es poden denominar amb aquest nom els membres del gènere Neositta, d'aspecte semblant però filogenèticament llunyans. Ocasionalment també s'emprà aquest nom, fent referència al raspinell.
Brhlíkovití (Sittidae) jsou drobní pěvci (11–18 cm), s velkou hlavou, dlouhým šídlovitým zobákem, krátkýma silnýma nohama (s ostrými drápky) uzpůsobenýma ke šplhání po nakloněném povrchu a krátkým ocasem. Bývají poměrně pestří, přičemž obě pohlaví jsou zbarvena stejně nebo velmi podobně.
Žijí samotářsky.[1] Jsou to vesměs stromoví ptáci, šplhající po kmeni, několik druhů se však přizpůsobilo životu na skalách. Jsou to hmyzožravci, ale živí se také semeny včetně oříšků.
Obývají Severní Ameriku, Eurasii i Austrálii. V Evropě žijí tři druhy.[zdroj?]
V České republice žije jediný druh – stálý brhlík lesní (Sitta europaea). Vyskytuje se rovnoměrně od nížin do hor.[2]
Čeleď obsahuje jediný rod s 24 druhy.[zdroj?] Do čeledi brhlíkovitých bývá zařazován i zedníček skalní, většinou je však řazen do samostatné čeledi zedníčkovitých.[3]
Obrázky, zvuky či videa k tématu brhlíkovití ve Wikimedia Commons
Brhlíkovití (Sittidae) jsou drobní pěvci (11–18 cm), s velkou hlavou, dlouhým šídlovitým zobákem, krátkýma silnýma nohama (s ostrými drápky) uzpůsobenýma ke šplhání po nakloněném povrchu a krátkým ocasem. Bývají poměrně pestří, přičemž obě pohlaví jsou zbarvena stejně nebo velmi podobně.
Žijí samotářsky. Jsou to vesměs stromoví ptáci, šplhající po kmeni, několik druhů se však přizpůsobilo životu na skalách. Jsou to hmyzožravci, ale živí se také semeny včetně oříšků.
Obývají Severní Ameriku, Eurasii i Austrálii. V Evropě žijí tři druhy.[zdroj?]
V České republice žije jediný druh – stálý brhlík lesní (Sitta europaea). Vyskytuje se rovnoměrně od nížin do hor.
Čeleď obsahuje jediný rod s 24 druhy.[zdroj?] Do čeledi brhlíkovitých bývá zařazován i zedníček skalní, většinou je však řazen do samostatné čeledi zedníčkovitých.
Spætmejser (Sittidae) er en familie af spurvefugle, der alle er udbredt på den nordlige halvkugle. Familien indeholder kun slægten Sitta. Fuglene er 10-20 cm lange.
Spætmejser (Sittidae) er en familie af spurvefugle, der alle er udbredt på den nordlige halvkugle. Familien indeholder kun slægten Sitta. Fuglene er 10-20 cm lange.
Sittidae paseriforme ordena hegaztien familia bat da. 22 espezieako eta Sitta generoak ozaharra gehiago dituena.
Sittidae paseriforme ordena hegaztien familia bat da. 22 espezieako eta Sitta generoak ozaharra gehiago dituena.
Nakkelit eli vanhalta nimeltään pähkinänakkelit[1] (Sittidae) on heimo pienenkokoisissa varpuslinnuissa. Niitä löytyy luonnonvaraisina pohjoiselta pallonpuoliskolta ympäri maailmaa. Nakkelit elävät usein metsissä, tosin muutamat lajit ovat sopeutuneet elämään kivisilläkin paikoilla. Nakkelit pystyvät kävelemään puuta alaspäin pää edellä, mitä esimerkiksi tikat eivät osaa. Nakkeleilla on iso pää, lyhyt pyrstö ja voimakas nokka ja jalat. Niiden muoto on nakkeleille luonteenomainen, nakkelin pystyy tunnistamaan, jos tuntee yhdenkin nakkelilajin. Nakkelit syövät pääosin hyönteisiä, pähkinöitä ja siemeniä. Pesä on yleensä kolossa tai lohkeamassa, ja jotkut lajit pienentävät koloaan rakentamalla mudasta petolintujen varalta.
Heimoon kuuluu 28 lajia ja 3 sukua. Nakkeleiden sukuun kuuluu 23 lajia, helmikiipijöihin 2 lajia ja kalliokiipijä muodostaa oman sukunsa.[2]
Nakkelit eli vanhalta nimeltään pähkinänakkelit (Sittidae) on heimo pienenkokoisissa varpuslinnuissa. Niitä löytyy luonnonvaraisina pohjoiselta pallonpuoliskolta ympäri maailmaa. Nakkelit elävät usein metsissä, tosin muutamat lajit ovat sopeutuneet elämään kivisilläkin paikoilla. Nakkelit pystyvät kävelemään puuta alaspäin pää edellä, mitä esimerkiksi tikat eivät osaa. Nakkeleilla on iso pää, lyhyt pyrstö ja voimakas nokka ja jalat. Niiden muoto on nakkeleille luonteenomainen, nakkelin pystyy tunnistamaan, jos tuntee yhdenkin nakkelilajin. Nakkelit syövät pääosin hyönteisiä, pähkinöitä ja siemeniä. Pesä on yleensä kolossa tai lohkeamassa, ja jotkut lajit pienentävät koloaan rakentamalla mudasta petolintujen varalta.
Heimoon kuuluu 28 lajia ja 3 sukua. Nakkeleiden sukuun kuuluu 23 lajia, helmikiipijöihin 2 lajia ja kalliokiipijä muodostaa oman sukunsa.
Brgljezi (lat. Sittidae) su porodica ptica od tri roda, Sitta, Tichodroma i Salpornis.[1]
Pravi brgljezi roda Sitta su veoma slični jedni drugima, pa ih je lako prepoznati od ostalih. Gornji dio tijela je uglavnom sive boje, dok je kod nekih tropskih vrsta jarkoplave ili ljubičaste. Mnoge vrste imaju crne pruge preko očiju. Donji dijelovi tijela su sivkastobijele do smeđe boje. Mužjaci i ženke se vrlo malo razlikuju, sa iznimkom brzelja zidarčca, kod kojeg mužjakov vrat postane crn za sezone parenja. Kljun je podug, vrat i rep su kratki. Dužina varira od 9,5 do 20 cm, a težina od 10 do 60 g. Penju se na drugačiji način od djetlića i puzića, ne koristeći rep kao oslonac. Dok se penju, ne postavljaju noge paralelno, već jednu postave visoko, a drugu nisko, kao oslonac. [2]
Oglašavaju se cvrkutanjem i uzastopnim piskutanjem. Njihovu ishranu čine kukci i pauci, a u jesen i zimu sjemenje. Dvije vrste su ugrožene, a dvije osjetljive.[3]
Brgljezi obično žive u parovima ili malim grupama. Tijekom zime često se udružuju s jatima sjenica, djetlića i ostalih šumskih ptica koje traže hranu. Svi se gnijezde u dupljama u drveću ili stijenama, ali postoji nevjerojatna razlika u detaljima tijekom izgradnje gnijezda. Neke manje vrste kopaju komore u trulom drvetu kao gnijezdo, bjelogrudi i bjeloobrazni brgljezi trljaju otrovne kukce oko ulaza u gnijezdo, a crvenogrudi koristi razmazanu smolu kao zaštitu. Brgljezi lončari prave gnijezda od blata. Ženka nese 4-10 bijelih jaja sa crvenkastim pjegama. Težina jaja varira od 1 do 2,5 g. Inkubacija traje 14-18 dana, a ptići u gnijezdu ostaju 20-25 dana. Tijekom inkubacije mužjak hrani ženku.
Nastanjuju Aziju, Europu, Sjevernu Ameriku i sjever Afrike. Staništa su im šumovita područja, parkovi i stjenovita mjesta. Nijedna vrsta nije prava selica, ali sjeverne populacije se ponekada sele južnije.
U Wikimedijinu spremniku nalazi se još gradiva na temu: Sittidae
Wikivrste imaju podatke o: Sittidae Brgljezi (lat. Sittidae) su porodica ptica od tri roda, Sitta, Tichodroma i Salpornis.
Bukutiniai (lot. Sittidae, angl. Nuthatch, vok. Kleiber) – žvirblinių (Passeriformes) būrio paukščių šeima. Žvirblio didumo, trumpauodegiai paukšteliai, sveriantys apie 15-40 g. Jų galva nedidele, snapas ilgas ir stiprus su smailiu galu. Žiočių kampuose yra nedideli šereliai. Kojos stiprios, nagai lenkti ir aštrūs. Patinai ir patelės panašūs.
Gyvena miškuose, kai kurios rūšys – kalnuose. Paukščiai vikriai laipioja medžių kamienais. Lizdą suka uoksuose, plyšiuose. Deda 4-8 baltus taškuotus kiaušinius. Patelė peri 2-2,5 savaitės, jauniklius augina abu porelės nariai. Minta vabzdžiais, lesa įvairias sėklas ir vaisius.
Šeimoje yra 23 rūšys, priklausančios dviem pošeimiams: Sittinae ir Trichodromadinae, paplitusios Europoje, Azijoje ir Šiaurės Amerikoje. Lietuvoje gyvena viena rūšis – bukutis (Sitta europaea).
Gentis Sitta
Bukutiniai (lot. Sittidae, angl. Nuthatch, vok. Kleiber) – žvirblinių (Passeriformes) būrio paukščių šeima. Žvirblio didumo, trumpauodegiai paukšteliai, sveriantys apie 15-40 g. Jų galva nedidele, snapas ilgas ir stiprus su smailiu galu. Žiočių kampuose yra nedideli šereliai. Kojos stiprios, nagai lenkti ir aštrūs. Patinai ir patelės panašūs.
Gyvena miškuose, kai kurios rūšys – kalnuose. Paukščiai vikriai laipioja medžių kamienais. Lizdą suka uoksuose, plyšiuose. Deda 4-8 baltus taškuotus kiaušinius. Patelė peri 2-2,5 savaitės, jauniklius augina abu porelės nariai. Minta vabzdžiais, lesa įvairias sėklas ir vaisius.
Šeimoje yra 23 rūšys, priklausančios dviem pošeimiams: Sittinae ir Trichodromadinae, paplitusios Europoje, Azijoje ir Šiaurės Amerikoje. Lietuvoje gyvena viena rūšis – bukutis (Sitta europaea).
Gentis Sitta
Bukutis (Sitta europaea) (Sitta nagaensis) (Sitta castanea) (Sitta cashmirensis) Baltauodegis bukutis (Sitta himalayensis) (Sitta victoriae) (Sitta pygmaea) (Sitta pusilla) Korsikinis bukutis (Sitta whiteheadi) (Sitta yunnanensis) Kanadinis bukutis (Sitta canadensis) (Sitta villosa) Baltaskruostis bukutis (Sitta leucopsis) (Sitta carolinensis) Juodagalvis bukutis (Sitta krueperi) Alžyrinis bukutis (Sitta ledanti) Akmeninis bukutis (Sitta neumayer) Uolinis bukutis (Sitta tephronota) (Sitta frontalis) (Sitta oenochlamys) (Sitta solangiae) (Sitta azurea) (Sitta magna) (Sitta formosa)Dzilnīši, dzilnīšu ģints (Sitta) ir vienīgā dzilnīšu dzimtas (Sittidae) ģints, kas apvieno 28 neliela auguma putnu sugas.[1]
Dzilnīši ligzdo ziemeļu puslodes (gan Eirāzijā, gan Ziemeļamerikā) mērenās joslas vai kalnu mežos, lai gan divas sugas piemērojušās siltākiem un sausākiem klinšu biotopiem. Lielākā sugu dažādība sastopama Dienvidāzijas kalnos. Dzilnīši galvenokārt ir nometnieki, bet dažas sugas veic migrāciju uz ziemošanas vietām. Tomēr par izteiktu gājputnu varētu uzskatīt tikai vienu sugu — Kanādas dzilnīti (Sitta canadensis).[2] Dažām sugām ir ļoti neliels izplatības areāls, tādēļ to izdzīvošanu apdraud mežu izciršana.
Dzilnīšu ģints pārstāvji sastopami Ziemeļamerikas un Eiropas lielākajā daļā un Āzijā līdz Vollesa līnijai. Dažas sugas sastopamas arī Āfrikā.[3]
Lielākā daļa dzilnīšu mājo mežos, turklāt no tiem lielākā daļa sastopama skujkoku vai citu mūžzaļo augu mežos. Tomēr katrai sugai ir sava iecienītā vide. Piemēram, Korsikas dzilnīša (Sitta whiteheadi) dzīves vide cieši saistīta ar Korsikā augošajiem melno priežu mežiem, toties Eirāzijā dzīvojošais dzilnītis ārpus vairošanās sezonas uzturas lapu koku vai jauktu koku mežos, bet ligzdo skujkoku mežos sava izplatības areāla ziemeļos.[3] Toties divu klinšu dzilnīšu sugu apdzīvotā vide tikai daļēji saistīta ar meža biotopu — tie ligzdo kailās, klinšainās kalnu nogāzēs, bet ārpus ligzdošanas sezonas mājo mežos.[3] Āzijas reģionos, kuros mājo vairākas dzilnīšu sugas, tās teritoriju sadala ar atrašanos dažādos augstumos virs jūras līmeņa.[4]
Dzilnīši priekšroku dod maigam klimatam. Ziemeļu reģionu sugas uzturas zemienēs jūras tuvumā, bet tālāk uz dienvidiem dzīvojošās sugas kalnos. Piemēram, gan dzilnītis, gan Kanādas dzilnītis mājo zemienēs sava milzīgā izplatības areāla ziemeļos, bet kalnos areāla dienvidos. Dzilnītis ligzdo reģionos, kur vasarā temperatūra ir 16—27 °C. Tāda tā ir jūlijā Ziemeļeiropas jūras krastā un Marokā kalnos 1750–1850 m augstumā.[3] Ir tikai viena dzilnīšu suga, kas mājo tropu zemieņu mežos — melnpieres dzilnītis (Sitta frontalis).[2]
Latvijā sastopama viena dzilnīšu ģints suga — dzilnītis (Sitta europaea).[5] Parasts un bieži sastopams ligzdotājs un nometnieks.[6]
Dzilnīši ir neliela auguma dziedātājputni ar lielu galvu, īsām kājām un asti, smailu, proporcionāli garu knābi, spēcīgām pēdām un gariem nagiem. Lielākais ģintī ir lielais dzilnītis (Sitta magna), kura ķermeņa garums ir 19,5 cm, svars 36—47 g, bet mazākie brūngalvas dzilnītis (Sitta pusilla) un mazais dzilnītis (Sitta pygmaea), kuru ķermeņa garums ir apmēram 10 cm, svars 10 g.[2]
Lielākajai daļai sugu muguras apspalvojums ir zilpelēks vai pelēks (dažām Āzijas sugām violetzils), bet pavēdere balta vai gaiši krāsaina. Atkarībā no sugas tonējums var būt — gaiši brūns, oranžs, ruds vai violets. Melnās pazīmes uz galvas ir dažādas atkarībā no sugas, bet visbiežāk tā ir šaura, melna svītra pāri acīm, melna piere vai pakausis. Abi dzimumi izskatās vienādi, bet to pavēderes var būt atšķirīgas, īpaši zemaste un sāni. Jaunie putni grūti atšķirami no pieaugušajiem.[2]
Dzilnītis uzturas uz koku stumbriem un zariem un barojas līdzīgi dzeņiem. Tomēr atšķirībā no tiem kā atbalstu neizmanto asti, stabilu stāju noturot tikai ar spēcīgajām kājām. Pa koka stumbru pārvietojas ar nevienādiem lēcieniem, turklāt, ejot uz leju, spēj pārvietoties ar galvu pa priekšu, kā arī spēj karāties zarā ar galvu uz leju.[7][8] Piemēram, sarkankrūšu dzilnītis (Sitta krueperi), lai padzertos, spēj nokarāties lejup no koka zara, turoties tikai kādā no lapām.[9] Abas klinšu dzenīšu sugas līdzīgi barojas pa stāvām kinšu sienām vai reizēm pat pa ēku sienām.[2] Netipiski putniem brūngalvas dzilnītis, lai atrastu kukaiņus zem koka mizas, izmanto citu mizas gabaliņu kā lauzni. Šis "instruments" tiek nests līdzi no koka uz koku, kā arī izmantots kā apsegs, lai paslēptu izveidoto sēklu krājumu.[10]
Ligzdošanas laikā dzilnīši kļūst teritoriāli un barojas tikai savā teritorijā. Par ieņemtu teritoriju tēviņš citiem paziņo ar skaļu, vienkāršu dziedāšanu. Ārpus vairošanās sezonas uzturas nelielos baros, jauktos ar zīlītēm vai citām neliela auguma putnu sugām.[2][3]
Barojas galvenokārt ar kukaiņiem, īpaši ligzdošanas sezonā. Atkarībā no sugas ziemas periodā pieaug (sēklu patēriņš. Lielākus kukaiņus, gliemežus, zīles vai citas lielas sēklas dzilnītis iesprosto kādā ciešā spraugā un pēc tam ar spēcīgo knābi noknābā.[2] Visas dzilnīšu sugas veido barības uzkrājumus ziemai, īpaši aktīvi tiek vāktas sēklas. Tās tiek slēptas mizu rievās, zemes iedobēs, zem nelieliem akmentiņiem vai zem mizu gabaliņiem. Krātuves dzilnīši atceras apmēram 30 dienas.[2][11]
Visas dzilnīšu sugas ligzdo koku dobumos vai klinšu spraugās. Ligzdai ir vienkārša kausa forma, un tā izklāta ar mīkstiem materiāliem. Dažām sugām ligzda izklāta ar mizu gabaliņiem vai sēklu apvalkiem, citām ar sūnām, zāli, dzīvnieku vilnu un spalvām.[2] Lielākā daļa sugu izmanto jau esošus koka dobumus (gan dabīgus, gan vecus dzeņu dobumus), bet Kanādas dzilnītis dobumu kokā izkaļ pats. Vairākas sugas ieeju dobumā samazina, to daļēji aizmūrējot ar dubļiem. Kanādas dzilnītis ieeju dobumā aizsargā ar skujkoku sveķu bumbiņām, kuras aplīmētas ap ieeju. Tēviņš sveķu bumbiņas līmē ieejai no ārpuses, mātīte no iekšpuses. Lipīgā ieeja atbaida ienaidniekus un dobumu konkurentus, bet paši dzilnīši dobumā ielido taisnā pikējumā.[12] Baltkrūšu dzilnītis (Sitta carolinensis) dobuma ieeju apsmērē ar saspiestām eļļasvabolēm, kuru nepatīkamā smaka atbaida vāveres, kas ir galvenās dabīgo dobumu konkurentes.[13]
Rietumu klinšu dzilnītis (Sitta neumayer) ir viens no retajiem dzilnīšiem, kas neligzdo koka dobumā, bet klints spraugā vai citā līdzīgā vietā no dubļiem, mēsliem un vilnas būvē kolbas formas ligzdu.[2] Arī austrumu klinšu dzilnītis (Sitta tephronota) būvē līdzīgu ligzdu, lai gan tā ir vienkāršāka.[2]
Dzilnīši veido monogāmus pārus. Olas ir baltas ar sarkaniem vai dzelteniem raibumiņiem. Dējuma lielums ir atšķirīgs, bet kopējā tendence — jo īpatņi dzīvo tālāk ziemeļos, jo dējums ir lielāks. Inkubācijas periods ir apmēram 12—18 dienas. Atkarībā no sugas perē tikai mātīte vai abi vecāki. Putnēni izšķiļas kaili un nevarīgi, no ligzdas tie izlido 21—27 dienu vecumā.[2][3] Par mazuļiem rūpējas abi vecāki, bet divām Ziemeļamerikas sugām (mazajam dzilnītim un brūngalvas dzilnītim) ir novēroti palīgi no iepriekšējās sezonas perējuma.[10][14]
Dzilnīšu dzimta (Sittidae)[1]
Dzilnīši, dzilnīšu ģints (Sitta) ir vienīgā dzilnīšu dzimtas (Sittidae) ģints, kas apvieno 28 neliela auguma putnu sugas.
Dzilnīši ligzdo ziemeļu puslodes (gan Eirāzijā, gan Ziemeļamerikā) mērenās joslas vai kalnu mežos, lai gan divas sugas piemērojušās siltākiem un sausākiem klinšu biotopiem. Lielākā sugu dažādība sastopama Dienvidāzijas kalnos. Dzilnīši galvenokārt ir nometnieki, bet dažas sugas veic migrāciju uz ziemošanas vietām. Tomēr par izteiktu gājputnu varētu uzskatīt tikai vienu sugu — Kanādas dzilnīti (Sitta canadensis). Dažām sugām ir ļoti neliels izplatības areāls, tādēļ to izdzīvošanu apdraud mežu izciršana.
Boomklevers (Sittidae) zijn een familie van de zangvogels. De familie is verwant aan de boomkruipers en behoort tot dezelfde superfamilie, de Certhioidea. De familie kent maar één geslacht Sitta (monotypisch) met 28 soorten.[1]
De meeste boomklevers hebben blauwgrijze bovendelen, maar 3 soorten uit Zuidoost-Azië hebben een diepblauwe rug. Ze hebben lange, stevige poten, tenen en nagels en een stevige snavel. Ze hebben een korte, recht afgesneden staart. De lichaamslengte varieert van 10 tot 20 cm.
Hoewel boomklevers qua gedrag en qua uiterlijk enige gelijkenis met de spechten vertonen, zijn ze in werkelijkheid niet verwant. De meeste soorten bewegen zich omhoog en omlaag langs stammen en takken van bomen (spechten klimmen alleen omhoog). Ze steunen niet, zoals spechten op hun staart. Ze zoeken in schorsspleten naar insecten en andere ongewervelden, maar ook zaden en noten staan op het menu.
Hun nesten bevinden zich in holten in bomen en rotsen. Enkele soorten hakken nesten uit in vermolmd hout. Het legsel bestaat uit 4 tot 10 witte, roodgevlekte eieren.
De soorten komen verspreid voor in Europa, Azië, Noord-Afrika en Noord-Amerika. In de Lage Landen komt maar één soort voor: de Europese boomklever (Sitta europaea).
Acht soorten hebben een rode lijst status: witbrauwboomklever, Algerijnse boomklever (beide bedreigd), prachtboomklever, reuzenboomklever, Corsicaanse boomklever (alle drie kwetsbaar), Yunnanboomklever, geelsnavelboomkruiper en Turkse boomklever (laatste drie gevoelig).
De Corsicaanse boomklever, Canadese boomklever, Turkse boomklever en Chinese boomklever werden lange tijd beschouwd als relictpopulaties van éen dezelfde soort, de "zwartkopboomklever".[2] De Algerijnse boomklever werd pas in 1973 ontdekt. IOC birdnames beschouwt deze vijf als aparte soorten.[1] Volgens moleculair genetisch onderzoek uit 1998 zijn de Canadese, Corsicaanse en de Chinese boomklever drie zeer nauw verwante soorten (een clade) en de Turkse en de Algerijnse boomklever een clade die daar weer het meest verwant mee is.[3]
Boomklevers (Sittidae) zijn een familie van de zangvogels. De familie is verwant aan de boomkruipers en behoort tot dezelfde superfamilie, de Certhioidea. De familie kent maar één geslacht Sitta (monotypisch) met 28 soorten.
Spettmeisfamilien (Sittidae) er ein familie av små sporvefuglar med forholdsvis stort hovud. Dei har rett, kraftig nebb, kort hale og korte bein. Fuglane er gode klatrarar.
Sittidae er ein familie med artar over heile Eurasia og Nord-Amerika. I Noreg hekkar berre arten spettmeis (Sitta europaea).
Dette er kompakte fuglar med kraftige bein og sylforma, kraftig nebb. Dei kan gå på hellande eller vertikale trestammar og opp ned under greiner.[1] Virvellause dyr er ein viktig del av dietten for spettmeiser, spesielt i hekketida, men dei fleste artane et òg frø i det minste om vinteren, når evertebratar er mindre lett tilgjengeleg. Større matkjelder, slik som store insekt, sniglar, eikenøtter eller frø kan bli kilt inn i sprekkar og hakka i bitar med det sterke nebbet. Dette er åtferda som gjev namnet til familien.[2] Alle i familien lagrar forråd av mat, vanlegvis frø, som kan skyvast inn i sprekkar eller ned i bakken, gøymast under småsteinar, eller bak borkeflak. Klippespettmeis vil òg presse inn sniglar i passande sprekkar til å bruke i tider med manglande tilgang på føde. Dei kan finne att matforråd etter minne,[3] opp til 98 dagar etter lagring.[4]
Alle artane i denne gruppa hekkar i holrom. Klippespettmeis og ravinespettmeis brukar bergsprekker, alle andre spettmeisartar hekkar i hole tre. Ungane er lite utvikla ved klekking, blinde, fjørlause og hjelpelause ved fødselen. Begge foreldra matar ungane til dei er flygedyktige.
Fossila for denne gruppa synest å vere avgrensa til eit bein frå ein fot av ein tidleg miocen fugl frå Bayern som har vorte identifisert som ein utdøydd representant for klatrande Certhioidea, ein klade beståande av trekryparar, murkrypar og spettmeiser. Han har vorte skildra som Certhiops rummeli.[5]
Dei fleste spettmeiser har store populasjonar og omfattande geografiske område, og små problem med bestanden.[6]
Nokre av dei meir avgrensa artane er truga av avskoging.
Sittidae-familien vart skildra av René-Primevère Lesson i 1828. Dei næraste slektningane er murkrypar (Tichodroma muraria) og trekryparar, og alle desse artane er nokre gonger plassert i ei større gruppering saman med gjerdesmettfamilien og myggsmettar. Denne superfamilien er kalla Certhioidea.
Raudnebbvanga på Madagaskar og sittellaer i Australia og på Ny-Guinea vart ein gong plassert i familien Sittidae, på grunn av likskapar til spettmeiser i utsjånad og livsstil, men dei er ikkje nært nærskyldt, likskapar skuldast konvergent evolusjon for fylle ein økologisk nisje[2].
Nokre gonger er murkrypar som er avgrensa til fjella i det sørlege Eurasia, òg plassert i Sittidae-familien, i ein eigen underfamilie "Tichodromadinae". I så fall blir spettmeiser klassifisert i underfamilien "Sittinae". Murkrypar er likevel oftare plassert i ein eigen familie, det Tichodromadidae.[8] Morfologisk ligg murkrypar mellom spettmeiser og trekryparar, men utsjånad, tekstur i fjørdrakta, og forma og mønster på halen tydar på at han er nærast det førstnemnde takson.[9]
Spettmeiser i rekkjefølgje etter EBird/Clements Checklist v2018[10] med norske namn etter Norske navn på verdens fugler:[11]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Spettmeisfamilien Spettmeisfamilien (Sittidae) er ein familie av små sporvefuglar med forholdsvis stort hovud. Dei har rett, kraftig nebb, kort hale og korte bein. Fuglane er gode klatrarar.
Sittidae er ein familie med artar over heile Eurasia og Nord-Amerika. I Noreg hekkar berre arten spettmeis (Sitta europaea).
Spettmeisfamilien inneholder bare slekten Sitta. Fuglene blir 10–20 cm lange og har store hoder, korte haler og bein og kraftige nebb. De fleste artene har grå, blågrå eller blå overside, og mange har sort øyestrek. Fuglene markerer revir med høylytt, enkel sang.
Fuglene i spettmeisfamilien har evnen til å gå nedover trestammer med hodet først, i motsetning til for eksempel hakkespetter. De kan til og med klatre på undersiden av grener.
Alle artene er standfugler, med unntak av rustspettmeis som er trekkfugl. De aller fleste lever i tempererte skoger og fjellskoger på den nordlige halvkule. To arter, klippespettmeis og ravinespettmeis, lever blant klipper og fjellsider med lite vegetasjon. Slekten er rikest utviklet i Sør-Asia der flere arter kan påtreffes i samme område. I Norge hekker bare arten spettmeis (Sitta europaea).
Generelt er alle altetere som eter insekter, nøtter og frø. De kan til tider bli med i flerartsflokker, men holder seg innenfor reviret i hekketiden. Alle i familien lagrer matforråd, og kan finne dem igjen etter hukommelsen, opp til 98 dager etter lagring.
Tradisjonelt har også murkryperen (Tichodroma muraria) vært inkludert i denne gruppa, men er nå en egen delgruppe spurvefugler.
Denne ornitologirelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den. Spettmeisfamilien inneholder bare slekten Sitta. Fuglene blir 10–20 cm lange og har store hoder, korte haler og bein og kraftige nebb. De fleste artene har grå, blågrå eller blå overside, og mange har sort øyestrek. Fuglene markerer revir med høylytt, enkel sang.
Fuglene i spettmeisfamilien har evnen til å gå nedover trestammer med hodet først, i motsetning til for eksempel hakkespetter. De kan til og med klatre på undersiden av grener.
Alle artene er standfugler, med unntak av rustspettmeis som er trekkfugl. De aller fleste lever i tempererte skoger og fjellskoger på den nordlige halvkule. To arter, klippespettmeis og ravinespettmeis, lever blant klipper og fjellsider med lite vegetasjon. Slekten er rikest utviklet i Sør-Asia der flere arter kan påtreffes i samme område. I Norge hekker bare arten spettmeis (Sitta europaea).
Generelt er alle altetere som eter insekter, nøtter og frø. De kan til tider bli med i flerartsflokker, men holder seg innenfor reviret i hekketiden. Alle i familien lagrer matforråd, og kan finne dem igjen etter hukommelsen, opp til 98 dager etter lagring.
Tradisjonelt har også murkryperen (Tichodroma muraria) vært inkludert i denne gruppa, men er nå en egen delgruppe spurvefugler.
Multimedia w Wikimedia Commons Kowalikowate[2] (Sittidae) – rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).
Rodzina obejmuje gatunki występujące na półkuli północnej[3].
Do rodziny należą następujące podrodziny[2]:
Kowalikowate (Sittidae) – rodzina ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).
Sitidele (Sittidae), numite și țicleni, scorțari, sunt o familie de păsări cântătoare care fac parte din ordinul Passeriformes. Familia cuprinde ca. 50 de specii răspândite în Europa, Asia, America de Nord și Centrală, lipsind în regiunile tropicale sau subtropicale. Păsările seamănă cu pițigoii de care se deosebesc prin faptul că au picioarele puternice cu gheare ascuțite adaptate la cățăratul pe arbori, stânci, ziduri, nu există un dimorfism sexual. Pot să se deplaseze în acest fel ușor, urcând, coborând sau rotindu-se în jurul propriei axe, pe pereți verticali sau ramuri orizontale. Cuiburile le fac de obicei în scorburi, intrarea în scorbură fiind obstruată sau micșorată cu lut. Hrană păsărilor constă mai ales din insecte, păianjeni, sau semințe.
În România se întâlnesc două specii:
Familia sitidelor (Sittidae) include 32 specii repartizate în 3 genuri și 3 subfamilii:[1]
Sitidele (Sittidae), numite și țicleni, scorțari, sunt o familie de păsări cântătoare care fac parte din ordinul Passeriformes. Familia cuprinde ca. 50 de specii răspândite în Europa, Asia, America de Nord și Centrală, lipsind în regiunile tropicale sau subtropicale. Păsările seamănă cu pițigoii de care se deosebesc prin faptul că au picioarele puternice cu gheare ascuțite adaptate la cățăratul pe arbori, stânci, ziduri, nu există un dimorfism sexual. Pot să se deplaseze în acest fel ușor, urcând, coborând sau rotindu-se în jurul propriei axe, pe pereți verticali sau ramuri orizontale. Cuiburile le fac de obicei în scorburi, intrarea în scorbură fiind obstruată sau micșorată cu lut. Hrană păsărilor constă mai ales din insecte, păianjeni, sau semințe.
În România se întâlnesc două specii:
Scortarul (Sitta europaa) cu mărimea de 15 cm Fluturașul de stâncă (Tichdroma muraria) (17 cm mărime)Brhlíkovité (Sittidae) sú čeľaď radu vrabcotvaré.
Sú to malé vtáky (11 – 18 cm), s veľkou hlavou, silným šidlovitým zobákom, krátkymi silnými nohami s ostrými drápmi a krátkym chvostom. Bývajú veľmi pestrí, obe pohlavia rovnako alebo veľmi podobne sfarbené. Všetko sú to stromové vtáky, šplhajúce po kmeni, niekoľko druhov sa však prispôsobilo aj životu na skalách. Sú to hmyzožravci, ale môžu sa živiť aj semenami (najmä v zime). Obývajú Severnú Ameriku, Euroáziu aj Austráliu. V Európe žije jeden rod s troma druhmi. Na Slovensku žije iba jediný druh brhlík lesný (Sitta europaea).
V širšom zmysle sa do tejto čeľade zaraďujú aj murárikovité (Tichodromidae) a v minulosti aj dnes samostatná čeľaď Neosittidae.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Brhlíkovité
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Brhlíkovité
Brhlíkovité (Sittidae) sú čeľaď radu vrabcotvaré.
Sú to malé vtáky (11 – 18 cm), s veľkou hlavou, silným šidlovitým zobákom, krátkymi silnými nohami s ostrými drápmi a krátkym chvostom. Bývajú veľmi pestrí, obe pohlavia rovnako alebo veľmi podobne sfarbené. Všetko sú to stromové vtáky, šplhajúce po kmeni, niekoľko druhov sa však prispôsobilo aj životu na skalách. Sú to hmyzožravci, ale môžu sa živiť aj semenami (najmä v zime). Obývajú Severnú Ameriku, Euroáziu aj Austráliu. V Európe žije jeden rod s troma druhmi. Na Slovensku žije iba jediný druh brhlík lesný (Sitta europaea).
22 vrst, glej besedilo
Bŕglezi (znanstveno ime Sittidae) so družina ptic iz reda pevcev Passeriformes.
Družina brglezov je nekdaj vsebovala 23 vrst. Skalni plezalček Tichodroma muraria sedaj spada v samostojno družino skalnih plezalčkov Tichodromadidae, tako, da družina brglezov vsebuje 22 vrst v enem rodu.
V Evropi in pri nas živi le (evroazijski) brglez Sitta europaea. Zgoraj je svinčeno siv, spodnjo stran pa ima rjasto rumeno. Podbradje in ogrlje sta bela, prek oči pa mu poteka črna proga. Njegova dolžina je 14 cm. Po navadi leta v parih in manjših družinah in se ne druži v velike jate. Živi v mešanih gozdovih s podrastjo. Ker se ne boji človekove bližine ga pogosto srečamo v parkih in sadovnjakih.[1]
Bŕglezi (znanstveno ime Sittidae) so družina ptic iz reda pevcev Passeriformes.
Družina brglezov je nekdaj vsebovala 23 vrst. Skalni plezalček Tichodroma muraria sedaj spada v samostojno družino skalnih plezalčkov Tichodromadidae, tako, da družina brglezov vsebuje 22 vrst v enem rodu.
V Evropi in pri nas živi le (evroazijski) brglez Sitta europaea. Zgoraj je svinčeno siv, spodnjo stran pa ima rjasto rumeno. Podbradje in ogrlje sta bela, prek oči pa mu poteka črna proga. Njegova dolžina je 14 cm. Po navadi leta v parih in manjših družinah in se ne druži v velike jate. Živi v mešanih gozdovih s podrastjo. Ker se ne boji človekove bližine ga pogosto srečamo v parkih in sadovnjakih.
Nötväckor (Sittidae) är en familj fåglar inom ordningen tättingar. Familjen omfattar det enda släktet Sitta med ett tjugotal arter. De kännetecknas av stora huvuden, korta stjärtar och kraftiga näbbar och fötter. Nötväckor tillkännager sitt revir med högljudda, enkla sånger. De flesta arterna har grå eller blåaktiga ovansidor och ett svart ögonband.
De flesta nötväckor häckar i de tempererade eller bergiga skogsområdena på Norra halvklotet, men två arter har anpassat sig till klippiga miljöer i de varmare och torrare områdena i Eurasien. Den största mångfalden finns dock i Sydasien, och likheter mellan arterna har gjort det svårt att identifiera distinkta arter. Alla medlemmar av släktet häckar i hålor eller skrevor. De flesta arterna är stannfåglar och bor i samma miljö hela året, men den nordamerikanska rödbröstad nötväcka flyttar till varmare områden på vintern. Några arter av nötväckor har begränsade utbredningar och hotas av avskogning.
Nötväckor är allätare och äter mestadels insekter, nötter och frön. De födosöker efter insekter som är gömda i eller under bark genom att klättra längs trädstammar och grenar, ibland upp och ner. De födosöker inom sina revir när de häckar, men kan ansluta sig till flockar av olika arter vid andra tidpunkter. Deras vana att kila fast en stor bit föda i en spricka för att sedan hacka på den med sina starka näbbar har givit upphov till gruppens namn på svenska med flera språk.
Historiskt sett har ett antal olika arter med liknande morfologi placerats i familjen, men DNA-studier har senare avslöjat att likheterna utformats efter liknande ekologisk nisch snarare än släktskap. Klättervangan på Madagaskar och sittellorna i Australien och Nya Guinea placerades tidigare i familjen nötväckor på grund av likheter i utseende och beteende, men de är inte nära besläktade. Likheterna uppkom genom konvergent evolution för att fylla en ekologisk nisch.[1]
Även borträknat dessa arter råder det diskussion om vilka som ska inkluderas i familjen. Murkryparen befinner sig morfologiskt mellan nötväckorna och trädkryparna, men dess fjäderdräkt inklusive formen och mönstret på dess stjärt tyder på att den befinner sig närmare trädkryparna.[2] Numera separeras murkryparen till den egna familjen Tichodromadidae,[3] men dess taxonomiska ställning har inte avgjorts fullständigt.[4]
Likaså intar de numera två arterna fläckkrypare, Salpornis (tidigare behandlade som en och samma art) en mellanposition mellan nötväckor och trädkrypare, där de i fjäderdräkten är kryptiskt tecknade likt de senare men saknar deras styva stjärtfjädrar och påminner på så vis mer om nötväckor i kroppsformen. Flera genetiska studier[5][6] visar på motsägande resultat vad gäller Salpornis placering, medan en studie från 2017[7] placerar dem trots allt bland trädkryparna. Bland de större internationella taxonomiska auktoriteterna råder ingen konsensus, där vissa för dem till Certhiidae[8][9] och andra till Sittidae[10].
Släktets namn Sitta (Linné 1758)[11] har härletts från sittē, det gammalgrekiska namnet på denna fågel.[12] Ordet nötväcka syftar på att vissa arter har benägenheten att kila fast bitar av föda i en spricka och hacka på föremålet med sina starka näbbar. Väcka är ett verb som förekommer i svenska dialekter med betydelsen "hugga spånor ur furuträ".[13]
Vissa taxonomer placerar nötväckorna och trädkryparna i en större grupp tillsammans med gärdsmygar och myggsnappare. Denna överfamilj, Certhioidea, stöds av fylogenetiska undersökningar där man studerat mitokondrie- och cellkärne-DNA, och bildar en systerklad till överfamiljen Sylvioidea inom tättingarna.[14][15] Den fossila dokumentationen för denna grupp begränsas till ett fotben från en fågel från tidig miocen från Bayern, Certhiops rummeli, som har identifierats som en utdöd medlem av kladen Certhioidea.[16]
Förhållandena mellan de olika taxonen inom familjen har tidigare varit under diskussion. En genomgång av asiatiska nötväckor från 2006 antydde att det fortfarande finns olösta problem i nötväckornas taxonomi och föreslog en uppdelning av släktet Sitta. Detta förslag skulle flytta de röd- och gulnäbbade sydasiatiska arterna (rödnäbbad nötväcka, gulnäbbad nötväcka och filippinnötväcka) till ett nytt släkte, skapa ett tredje släkte för blånötväckan, och möjligen ett fjärde för praktnötväckan.[17] En DNA-studie från 2014 har kastat nytt ljus över släktskapen arterna emellan. Familjen kan delas upp i fem klader enligt följande, varje klad systerart till resten av familjen:
Inom dessa grupper har artgränserna historiskt varit svårdefinierbara. Den sista kladen består av arter som rödbröstad nötväcka, korsikansk nötväcka och kinesisk nötväcka med häckningsområden på tusentals kilometers avstånd från varandra, men som är likartade i val av miljö, utseende och sång. Dessa ansågs tidigare utgöra en art, men uppdelas nu vanligen i tre[18] och utgör en överart tillsammans med Krüpers nötväcka och kabylnötväcka. Ovanligt nog för nötväckor gräver alla fem arterna ut sina egna bon.[19]
Nötväckan ansågs traditionellt ingå i en överart tillsammans med naganötväckan, kashmirnötväckan och kastanjenötväckan som ersätter varandra geografiskt över Asien. Den senare har dock delats upp i två eller tre arter: kastanjenötväcka, kanelnötväcka och ofta även burmanötväcka. Undersökningar av mitokondrie-DNA har visat att den vitbröstade nordliga underarten av nötväcka, S. (europea) arctica, är särpräglad[20] och urskiljs numera oftast som egen art, jakutisk nötväcka.[17]
2016 urskilde även Birdlife International och IUCN den i Bahamas förekommande underarten av brunhuvad nötväcka, insularis, som en egen art, "bahamanötväcka".
Bortsett från det senaste tillskottet av jakutisk nötväcka samt "bahamanötväckan" råder det dock idag i stort sett konsensus mellan ledande internationella taxonomiska auktoriteter om artgränserna i familjen.
Nötväckorna är kompakta tättingar med en distinkt form som gör dem lätta att känna igen. De har stora huvuden, korta ben, komprimerade vingar och korta fyrkantiga stjärtar med 12 fjädrar. De har långa, kraftiga sylformade näbbar och starka tår med långa klor.[1][21] Nötväckor har blågrå ryggar (lila-blå hos vissa asiatiska arter, som också har röda eller gula näbbar) och vita undersidor, vilka är varierande färgade i mattgult, orange, rödaktigt eller lila. Markeringarna på huvudet varierar mellan arter, men en lång svart ögonstrimma, med kontrasterande vitt ögonbrynsstreck, mörk panna och svartaktig hjässa är vanliga. Könen ser likartade ut, men kan skilja sig i färgningen av undersidan, särskilt på de bakre sidorna och under stjärten. Juvenila fåglar och fåglar under ett år kan vara nästan omöjliga att skilja från vuxna.[1]
Nötväckor varierar i storlek,[1] från den stora jättenötväckan, på 195 mm och 36–47 gram,[22] till den lilla brunhuvade nötväckan och ponderosanötväckan, som båda är runt 100 mm långa och väger omkring 10 g.[23]
En av egenheterna bland familjens arter är att de har förmågan att klättra nedför trädstammar med huvudet nedåt och även på undersidan av grenar.[21]
Nötväckor är mycket högljudda och använder en samling olika visslingar, drillar och rop. Deras häckningssång tenderar att vara enkel och ofta identisk med deras kontaktläten men med längre varaktighet.[1] Rödbröstad nötväcka, som samexisterar med amerikansk talltita genom stora delar av sitt utbredningsområde, har förmåga att förstå den senare artens läten. Amerikansk talltita har diskreta variationer i sina läten som befordrar information om storlek och risk för potentiella predatorer. Många fåglar känner igen de enkla varningsläten som framställs av andra arter, men rödbröstade nötväckan har förmåga att tolka amerikansk talltitas detaljerade variationer och att svara på lämpligt sätt.[24]
Mångfalden av arter inom familjen är störst i södra Asien (möjligen familjens ursprungliga hem), men den har företrädare över stora delar av norra halvklotet.[1] De arter av nötväckor som för närvarande erkänns visas i tabellen nedan, i systematisk ordning efter Pasquet et al 2014.[25][26]
Arter i taxonomisk ordning Trivialnamn och
13 cm lång, vit på kinder, haka, strupe och undersida, ovansidan mestadels mörkgrå. Östra Afghanistan till västra Nepal och västra Kina
Västra Kina från Qinghai till södra Sichuan, sydvästra Gansu, nordöstra Tibet och Yunnan.[8] Jättenötväcka.jpg)
. 19,5 cm lång, gråktig ovansida och vitaktig undersida. Kina, Burma och Thailand.[22] Vitbröstad nötväcka
13–14 cm lång, det vita i ansiktet omringar ögat fullständigt, ansikte och undersida är vita, ovansidan är mestadels blågrå. Nordamerika från södra Kanada till Mexiko[28] Praktnötväcka
16,5 cm lång, svartryggig med vita strimmor, klarblå överrygg, gump och axlar, matt orange undersida och blekare ansikte. Nordöstra Indien och Burma och lokalt i södra Kina och norra Sydostasien.[29] Klippnötväcka
13,5 cm lång. Vit strupe och undersida som mörknar till buff på buken. Grå ovansida, med olika nyanser beroende på underart. Ögonstrecket är olika mörkt bland de tre underarterna. Balkan österut genom Grekland och Turkiet till Iran.jpg)
16–18 cm lång, gråaktig ovansida och vitaktig undersida, rosaaktig gump. Norra Irak och västra Iran österut genom Centralasien
12 cm lång, mindre näbb än S. cashmirensis, rödaktig-orange undersida med omarkerade klara rödaktiga understjärttäckare, vitt på övre stjärttäckarna är svårt att se i fält. Himalaya från nordöstra Indien till sydvästra Kina, lokalt österut till Vietnam[32] Victorianötväcka
11,5 cm lång, gråaktig ovansida och mestadels vitaktig undersida. Endemisk för Burma.[28] Nötväcka_-modified.jpg)
14 cm lång, svart ögonstrimma, blågrå ovansida, rödaktig och/eller vit undersida beroende på underart. Tempererade Eurasien
Nordcentrala Sibirien till Anadyrfloden[9] Kashmirnötväcka
14 cm lång, mestadels gråaktig ovansida, rödaktig undersida med blekare hals och haka. Östra Afghanistan till västra Nepal[34] Kastanjenötväcka
Bergsutlöpare i norra och centrala Indien (västra Ghats)[8] Kanelnötväcka
Norra Pakistan till norra Sydostasien[9] Naganötväcka.jpg)
12,5–14 cm lång, mestadels blekt grå ovansida och mestadels vitaktig undersida, mörk ögonstrimma. Tibet till sydcentrala Vietnam[9] Burmanötväcka
Myanmar till sydöstra Yunnan, Thailand, Laos, Kambodja och södra Vietnam.[8] Blånötväcka
2-2008-11-07.jpg)
12,5 cm lång, lilablå ovan, med violetta kinder, beige undersida och vitaktig strupe, näbben röd, svart fläck på pannan. Indien och Sri Lanka genom Sydostasien till Indonesien[36] Gulnäbbad nötväcka
12,5–13,5 cm lång, vit undersida, blåaktig ovansida, gul näbb. Vietnam och Hainanön i Kina[37] Filippinnötväcka
12,5 cm lång, rosaaktig undersida, gul näbb, blåaktig ovansida. Endemisk för Filippinerna[38] Ponderosanötväcka_at_a_feeder.jpg)
10 cm lång, grå hjässa, blå-grå ovansida, vitaktig undersida, vitaktig fläck i nacken. Västra Nordamerika från British Columbia till sydvästra Mexico
10,5 cm lång, brun hjässa med smal svart ögonstrimma och mattgulvita kinder, haka och buk. Vingarna är blåaktigt grå, liten vit fläck i nacken. Sydöstra USA och Bahamas
12 cm lång, gråaktig ovansida och vitaktig undersida. Endemisk för sydvästra Kina[40] Kabylnötväcka
13,5 cm lång, blågrå ovan och mattgul undertill. Hanen har svart krona och ögonstreck som åtskiljs av ett vitt ögonbrynsstreck. Honan har grå krona och ögonstreck. Endemisk för nordöstra Algeriet,_Achladeri_Forest,_Lesvos,_Greece,_16.04.2015_(2).jpg)
11,5–12,5 cm lång, vitaktig undersida med rödaktig strupe, mestadels grå ovansida. Turkiet, Georgien, Ryssland och på den grekiska ön Lesbos.10-4c.jpg)
11 cm lång, blågrå ovansida, med rödaktig undersida, vitt ansikte med svart ögonstreck, vit strupe, en rak grå näbb och en svart krona. Västra och norra tempererade Nordamerika, övervintrar över stora delar av USA och södra Kanada_(cropped).jpg)
12 cm lång, blågrå ovan och mattgul undertill. Hanen har en svart krona och ögonstreck som åtskiljs av ett vitt ögonbrynsstreck. Honan har en grå krona och ögonstreck. Endemisk för Korsika
11,5 cm lång, gråaktig ovansida och rosaaktig undersida. Kina, Nordkorea och Sydkorea[45] Medlemmar av familjen nötväckor lever i större delarna av Nordamerika och Europa och i Asien ned till Wallacelinjen. Nötväckor är sparsamt företrädda i Afrika. En art lever i ett litet område i nordöstra Algeriet[46] och en population av en underart av nötväckan, S. e. hispaniensis, bor i bergen i Marocko.[47] De flesta arter är stannfåglar. Den enda betydande flyttfågeln är rödbröstad nötväcka, som övervintrar i stora områden över Nordamerika och lämnar de nordligaste delarna av sin häckningsutbredning i Kanada och Alaska. Den har rapporterats som tillfällig gäst i Bermuda, Island och England.[43]
En art, nötväcka (S. europaea), häckar i norra Europa. Utöver denna häckar bara tre arter i Europa: korsikansk nötväcka (S. whiteheadi) på Korsika, Krüpers nötväcka (S. krueperi) i Grekland och Europeiska Ryssland, och klippnötväcka (S. neumayer) i sydöstra Europa. I Nordamerika häckar fyra arter: ponderosanötväcka (S. pygmaea), brunhuvad nötväcka (S. pusilla), rödbröstad nötväcka (S. canadensis) och vitbröstad nötväcka (S. carolinensis) och av dessa fyra arter är det bara brunhuvad nötväcka (S. pusilla) som har ett häckningsområde som sträcker sig ned till Västindien. Övriga arter inom familjen förekommer uteslutande i Asien.
Merparten av arterna inom familjen återfinns i skogsbiotoper men ett fåtal har anpassat sig till klippiga omgivningar. De flesta nötväckor är skogsfåglar och flertalet återfinns i barrskog eller andra städsegröna skogar, även om varje art har en förkärlek för en särskild typ av träd. Anknytningen har varierande styrka, från korsikansk nötväcka, som är nära knuten till svarttall, till nötväckan, som har en mer allsidig miljö och föredrar lövfällande skog eller blandskog men häckar i barrskog i den norra delen av sitt stora utbredningsområde.[47][48] De två arterna klippnötväckor är dock inte starkt knutna till skogsland. De häckar på klippiga sluttningar eller klippor, fastän båda flyttar in i skogsområden när de inte häckar.[49][50]
Nötväckor föredrar ett ganska tempererat klimat. Nordliga arter lever nära havsytan medan de längre söderut återfinns i kyligare höglandsmiljöer. Nötväckan och rödbröstade nötväckan är låglandsfåglar i de norra delarna av sina stora utbredningsområden, men häckar i bergen längre söderut. Exempelvis återfinns nötväckan, som häckar där julitemperaturen varierar mellan 16 och 27 °C, nära havsytan i norra Europa, men mellan 1750 och 1850 meters höjd i Marocko.[47] Rödnäbbad nötväcka är den enda medlemmen i familjen som föredrar tropiska låglandsskogar.[36]
Alla nötväckor häckar i håligheter. Med undantag av de två arterna klippnötväckor använder alla trädhålor, där de gör en enkel kopp fodrad med mjuka material för att lägga ägg på. Hos vissa arter består fodringen av små träaktiga föremål som barkflikar och fröskal, medan den hos andra omfattar mossa, gräs, hår och fjädrar, vilket är typiskt för tättingar.[33][39]
Medlemmar av överarten rödbröstad nötväcka gräver ut sina egna trädhålor, men de flesta andra nötväckor använder naturliga håligheter eller gamla hackspettshål. Flera arter minskar storleken på ingångsöppningen och försluter sprickor med lera. Rödbröstad nötväcka gör boet säkert genom att smeta klibbiga bitar av kåda runt ingången. Hanen kletar på kådan på utsidan och honan på insidan. Kådan kan hindra predatorer eller konkurrenter (fåglarna som bor i boet undviker kådan genom att dyka rakt in genom öppningen).[51] Vitbröstad nötväcka kletar oljebaggar runt ingången till boet, och det har föreslagits att den obehagliga lukten från de krossade insekterna avskräcker ekorrar, den främsta konkurrenten om naturliga trädhålor.[52]
Klippnötväckan bygger ett utarbetat flaskformat bo av lera, dynga och hår eller fjädrar, och utsmyckar boets yttre och sprickor i närheten med fjädrar och insektsvingar. Bona placeras i klippskrevor, i grottor, under överhängande klippor eller på byggnader.[30] Östlig klippnötväcka bygger en likartad men mindre komplex struktur tvärsöver ingången till en hålighet. Dess bo kan vara ganska litet men kan väga upp till 32 kg. Denna art bygger också bo i flodbanker eller trädhålor och förstora bohålan om håligheten är för liten.[31]
Nötväckor är monogama och bildar livslånga par. Honan producerar ägg som är vita med röda eller gula märken. Storleken på kullen varierar och tenderar att vara större hos nordligare arter. Äggen ruvas i 12 till 18 dagar av honan ensam, eller av båda föräldrarna, beroende på art. Ungarna är bostannare och blir flygfärdiga efter 21 till 27 dagar.[31][50][54][55] Båda föräldrarna utfodrar ungarna, och hos två amerikanska arter, brunhuvad nötväcka och ponderosanötväckan, kan hanar från den föregående kullen hjälpa föräldrarna med utfodringen.[56][57]
För de få arter som det finns tillgängliga uppgifter om är den genomsnittliga livslängden i naturen mellan 2 och 3,5 år, men upp till 10-åriga fåglar har dokumenterats.[56][58] Den årliga andelen vuxna individer av arten nötväcka som överlever är 53%[59] och för hanar av korsikansk nötväcka 61,6%.[60] Nötväckor och andra små skogsfåglar har samma predatorer: egentliga hökar, ugglor, ekorrar och hackspettar. En amerikansk undersökning visade att nötväckors reaktioner på predatorer kan vara knutna till häckningsstrategier. I undersökningen mättes villigheten hos hanar av två arter att utfodra ruvande honor i boet när de visades modeller av en amerikansk sparvhök, som jagar vuxna nötväckor, respektive en husgärdsmyg, som förstör ägg. Vitbröstad nötväcka är mer kortlivad än rödbröstad nötväcka, men har fler ungar, och fanns reagera starkare på äggpredatorn, medan rödbröstad nötväcka visade större oro för höken. Detta stöder teorin att mer långlivade arter gynnas av överlevnad bland vuxna och framtida möjligheter till häckning medan fåglar med kortare livslängd sätter större värde på överlevnaden för sina större kullar.[61]
Kyla kan vara ett problem för små fåglar som inte flyttar. Att övernatta tillsammans i täta klungor kan hjälpa till att bevara värme och flera arter av nötväckor använder denna metod. Upp till 170 ponderosanötväckor har setts i en enda övernattningsgrupp. Ponderosanötväckan har förmåga att sänka sin kroppstemperatur under övernattningen, och bevara energi med hypotermi och sänkt basalomsättning.[56]
Generellt är nötväckor allätare som äter insekter, nötter och frön.
Nötväckor födosöker på trädstammar och grenar och har samma ekologiska nisch som hackspettar. Till skillnad från hackspettar och trädkrypare använder de inte sina stjärtar som stöd, utan förlitar sig på sina starka ben och fötter för att ta sig fram i ryckiga skutt.[55][62] De har förmåga att ta sig nedåt med huvudet före och hänga uppochned under kvistar och grenar. Krüpers nötväcka kan till och med sträcka sig nedåt medan den hänger uppochned för att dricka vatten från löv utan att röra marken.[63] Klippnötväckor födosöker med en teknik liknande den hos skogsmarksarterna, men söker föda på klippväggar och ibland på byggnader. När de häckar födosöker ett nötväckepar endast inom sitt revir, men vid andra tidpunkter kan de slå sig samman med genomresande mesar eller ansluta sig till flockar med blandade arter.[1][54][64]
Insekter och andra ryggradslösa djur utgör en stor del av nötväckornas föda, särskilt under häckningssäsongen, när de nästan enbart livnär sig på levande byten,[58] men de flesta arter äter också frön på vintern, då det finns mindre tillgång på ryggradslösa djur. Större bitar föda, som stora insekter, snäckor, ekollon eller frön kan kilas fast i sprickor och hamras med fågelns starka näbb.[1] Ovanligt nog för en fågel använder brunhuvad nötväcka en bit trädbark som hävstång för att bända upp andra barkflisor för att söka föda. Barkredskapet kan sedan bäras från träd till träd eller användas för att täcka en frögömma.[56]
Alla nötväckor tycks lagra mat, särskilt frön, i sprickor i träd, i marken, under små stenar, eller bakom barkflisor, och dessa gömmor kan behållas i minnet så länge som 30 dagar.[33][39][65] På samma sätt kilar klippnötväckorna fast snäckor i lämpliga sprickor för att förtära vid behov.[30][31] Nötväckan har funnits undvika att använda sina gömmor under bättre förhållanden för att spara dem till hårdare tider.[66]
Vissa arter av nötväckor, som arten nötväcka och de nordamerikanska arterna, har stora utbredningsområden och stora populationer och få problem med bevarande,[26] men kan lokalt påverkas av uppsplittring av skogslandskap.[53][67] En del av arterna med mer begränsad utbredning är däremot drabbade av svåra påfrestningar.
Den utrotningshotade victorianötväckan återfinns endast i Mount Victoria-området i Burma, där skog upp till 2000 m över havet har avverkats nästan fullständigt och habitat på 2,000–2,500 m har förfallit kraftigt. Nästan 12 000 människor bor i Natma Taungs nationalpark, som innefattar Mount Victoria, och deras eldar och fällor bidrar till påfrestningarna på victorianötväckan. Populationen av victorianötväcka, som uppskattas till bara några tusen, är minskande och inga åtgärder för bevarande har satts in.[68][69] Kabylnötväckan återfinns i bara fyra områden i Algeriet, och det är möjligt att den totala populationen inte överskrider 1000 fåglar. Bränder, erosion samt betande och störningar från boskap har minskat habitatets kvalitet, trots att det ligger i Tazas nationalpark.[70]
Avskogning har också orsakat populationsminskningar för de sårbara yunnannötväcka och gulnäbbad nötväcka. Yunnannötväckan kan klara en viss förlust av träd, eftersom den föredrar öppna tallskogslandskap, men fastän det fortfarande är vanlig lokalt har den försvunnit från flera av de områden där den observerades i början av 1900-talet.[71] Hotet mot gulnäbbad nötväcka är särskilt akut på Hainan, där över 70% av skogsmarken har förlorats under de gångna 50 åren på grund av förändrad odling och användning av trä till bränsle under statliga kinesiska program för nykolonisation.[72]
Krüpers nötväcka hotas av urbanisering och exploatering i och omkring mogna barrskogar, särskilt kustområdena vid Medelhavet där arten en gång fanns i stort antal. En lag om främjande av turism trädde i kraft i Turkiet 2003, vilket ytterligare förvärrar hoten mot dess habitat. Lagen minskade byråkratin och gjorde det lättare för exploatörer att bygga turistanläggningar och sommarstugor i kustzonen där förlust av skogsmark är ett växande problem för Krüpers nötväcka.[73][74]
Wikimedia Commons har media som rör Nötväckor.
Nötväckor (Sittidae) är en familj fåglar inom ordningen tättingar. Familjen omfattar det enda släktet Sitta med ett tjugotal arter. De kännetecknas av stora huvuden, korta stjärtar och kraftiga näbbar och fötter. Nötväckor tillkännager sitt revir med högljudda, enkla sånger. De flesta arterna har grå eller blåaktiga ovansidor och ett svart ögonband.
De flesta nötväckor häckar i de tempererade eller bergiga skogsområdena på Norra halvklotet, men två arter har anpassat sig till klippiga miljöer i de varmare och torrare områdena i Eurasien. Den största mångfalden finns dock i Sydasien, och likheter mellan arterna har gjort det svårt att identifiera distinkta arter. Alla medlemmar av släktet häckar i hålor eller skrevor. De flesta arterna är stannfåglar och bor i samma miljö hela året, men den nordamerikanska rödbröstad nötväcka flyttar till varmare områden på vintern. Några arter av nötväckor har begränsade utbredningar och hotas av avskogning.
Nötväckor är allätare och äter mestadels insekter, nötter och frön. De födosöker efter insekter som är gömda i eller under bark genom att klättra längs trädstammar och grenar, ibland upp och ner. De födosöker inom sina revir när de häckar, men kan ansluta sig till flockar av olika arter vid andra tidpunkter. Deras vana att kila fast en stor bit föda i en spricka för att sedan hacka på den med sina starka näbbar har givit upphov till gruppens namn på svenska med flera språk.
Sıvacı kuşu (Sitta), ötücü kuşlar takımından sıvacı kuşugiller (Sittidae) familyasında küçük kuşları barındıran bir kuş cinsidir. Gövdesine göre büyük kafası, küçük kuyruğu, renkli vücudu ve güçlü gaga ile ayakları belirgin özellikleridir. Yüksek ve basit şakımaları bölgelerini belirtir. Türlerin çoğunda göz çevresinde siyah bir bant bulunurken üst tüyleri gri ile mavi arası bir renktedir.
Sıvacı kuşlarının çoğu Kuzey yarıkürenin ılıman ve dağlık ormanlarında ürer ancak türlerin ikisi de Avrasya'nın ılık ve kuru bölgelerindeki kayalık yerleşim alanlarına da uyum göstermiştir. Ancak Güney Asya'da çok sayıda bulunan türler arasındaki benzerlikler ayırt edilmelerini zorlaştırmaktadır. Bu cinste yer alan kuş türlerinin hepsi kovuk ve yarıklarda yuva yapar. Türlerin çoğu göçmen olmayıp yıl boyunca bulundukları yerde yaşasalar da, Kuzey Amerika'da yaşayan kırmızı göğüslü sıvacı kuşu, kışları daha sıcak bölgelere göç eder. Birkaç sıvacı kuşu türünün yaşam yerleri kısıtlıdır ve ormanların yok olması nedeniyle nesli tehdit altındadır.
Sıvacı kuşları hepçildir. Çoğunlukla böcek, kabuklu yemiş ve tohumlarla beslenirler. Bazen baş aşağı olmak üzere ağaç gövdelerinde ve dallarında dolaşarak ağaç kabuklarının içinde ve altında bulunan böcekleri ararlar. Üreme mevsiminde kendi bölgelerinde besin ararlar; ancak diğer zamanlarda farklı türlerden oluşan sürüler ile besin arayışına girerler. Adları, yuvalarının girişini çamurla kısmen duvar gibi örmelerinden gelmektedir.
Sıvacı kuşu, Grekçe bu kuşa verilen σίττη adından gelen[1] Sitta (Linnaeus, 1758)[2] cinsinde yer alır. Kimi taksonomlar sıvacı kuşlarını, duvar tırmaşık kuşunu ve tırmaşık kuşugilleri, çit kuşugiller ve Polioptilidae ile daha büyük bir grupta sınıflandırırlar. Üst familya olarak Certhioidea, mitokondrial ve nükleer DNA kullanılarak yapılan filogenetik çalışmalar ile desteklenmekte ve öz ötücü kuşlar arasında Sylvioidea ile kardeş klâd oluşturmaktadır.[3][4] Bu grubun fosil kayıtları Certhioidea klâdının soyu tükenmiş bir üyesi olarak tanımlanmış olan Certhiops rummeli kuşunun Bavyera'da bulunmuş erken Miyosen devirden kalma ayak kemiği ile sınırlıdır.[5]
Türleri ayıran sınırları belirlemek çok zordur. Sitta canadensis, Sitta whiteheadi ve Sitta yunnanensisin üreme alanları birbirinden binlerce km uzaktadır ama hem yaşam alanı tercihleri, hem görünüşleri hem de şakımaları birbirine benzer. Bu üç tür önceleri tek bir tür olarak sınıflandırılmaktaydı. Ancak şimdi üç ayrı türe ayrılmışlardır[6] ve küçük sıvacı kuşu ile Sitta ledanti ile birlikte bir süpertür oluştururlar. Sıvacı kuşlarda pek rastlanmasa da, bu beş tür kendi yuvalarını oyarak yapar.[7] Bayağı sıvacı kuşu, Sitta nagaensis, Sitta cashmirensis ve Sitta cinnamoventris bir başka üst tür oluştururlar ve Asya boyunca coğrafi olarak birbirlerinin yerine geçerek dağılmışlardır. Günümüzde dört ayrı tür olarak sınıflandırılırlar ancak önceleri, Güney Asya'da bulunan formların bayağı sıvacı kuşunun alt türleri olduğu kabul edilmişti.[8] Yakın zamanda yapılan bir öneride, Sitta cinnamoventris Ganj'ın güneyinde bulunan Sitta castanea ve Himalayalar'da bulunan S. cinnamoventris olarak iki ayrı türde sınıflandırılmaktadır.[9]
Görünüşlerinin ve yaşam biçimlerinin benzemesi nedeniyle bir zamanlar aynı familyada yer alan Madagaskar'da yaşayan Hypositta corallirostris ile Avustralya ve Yeni Gine'de yaşayan Neosittidae familyasındaki kuşlar sıvacı kuşları ile yakın akraba değildir. Bu türler arasında bulunan benzerlikler bir ekolojik nişi doldurmak için yakınsak evrim ile ortaya çıkmıştır.[10]
Asya sıvacı kuşları üzerine 2006 yılında yapılan bir çalışmada, sıvacı kuşları taksonomisinde hâlâ çözülememiş kimi sorunlara işaret edilerek Sitta cinsinin birkaç cinse ayrılması önerilmiştir. Bu öneri kırmızı ve sarı gagalı Güney Asya türlerini (Sitta frontalis, Sitta solangiae ve Sitta oenochlamys) ayrı bir cins olarak sınıflandırmakta; Sitta azurea üçüncü bir cins ve muhtemelen Sitta formosa da dördüncü bir cins oluşturmaktadır.[11] Mitokondriyal DNA çalışmaları, bayağı sıvacı kuşunun ak göğüslü kuzey alt türünün kendine has nitelikleri olduğunu göstermiştir[12] ve ayrı bir tür olarak sınıflandırılmaya adaydır.[11]
Sıvacı kuşları kısa bacaklı, kare kuyruklu küçük ve tıknaz kuşlardır. Gagaları uzun, sivri ve dayanıklıdır, uzun pençeli güçlü parmakları vardır. Sıvacı kuşlarının sırtı mavi-gri renktedir ama bazı Asya türleri mor-mavi renkli sırta ve sarı ile kırmızı renkli gagalara sahiptir. Alt tüyleri, ten rengi, turuncu, pas rengi ya da leylak rengi ile karışık beyazdır. Türden türe baştaki işaretler değişkenlik gösterse de hepsinde göz hizasında kara şerit, üzerinde beyaz şerit, koyu alın ve kara tepe ortaktır. Erkek ile dişinin renkleri benzerlik gösterir ama alt tüylerin renklerinde, özellikle arka yanlarda ve kuyruğun altında farklılaşır. Genç kuşlar ve bir yaşındaki kuşlar erişkinlerden pek ayırt edilemez.[10]
Sıvacı kuşlarının boyutları, 195 mm. boyunda ve 36-47 g ağırlığında olan Sitta magnadan [13] yaklaşık 100 mm boyunda ve 10 g ağırlığında olan Sitta pusilla ile Sitta pygmaeaya[14] kadar farklılık gösterir.[10]
Sıvacı kuşları değişik ıslık, çağrı ve şakıma gibi çok farklı sesler çıkarırlar. Üreme şakımaları karşılaşma şakımaları gibi basittir ama daha uzun sürer.[10]
Muhtemelen sıvacı kuşlarının vatanı olan güney Asya'da tür çeşitliliği çok yüksektir ve 15 ayrı türü bulunur ancak sıvacı kuşları Kuzey Yarımküre'nin tamamına yakınına dağılmıştır.[10] Günümüzde tanınan 25 sıvacı kuşu türü aşağıda verilmiştir.[15]
_-modified.jpg)
14 cm boyunda, siyah göz bandı, mavi-gri üst tüyler, alt türler arasında kırmızı ve/veya beyaz alt tüyler. Ilıman Avrasya
12,5–14 cm boyunda, çoğunluğu soluk gri üst tüyler ve çoğunluğu beyaz alt tüyler, koyu göz bandı. Kuzeydoğu Hindistan, Tayland'ın doğusundan kuzeybatısına[16] Sitta cashmirensis 
14 cm boyunda, çoğunluğu grimsi üst tüyler, daha soluk boğaz ve çene ile kızılımsı alt tüyler. Afganistan'ın doğusundan Nepal'in batısına[17] Sitta cinnamoventris 
13 cm boyunda, alt türler arasında farklı renkler görülür. Kuzeydoğu Hindistan'da Himalayaların etekleri, Yunnan'ın batısı ve Tayland'a[9][18] Sitta castanea 13 cm boyunda, alt türler arasında farklı renkler görülür. Kuzey ve Orta Hindistan.[9][18] Sitta himalayensis 
12 cm boyunda, S. cashmirensis 'den daha kısa gagalı, pas rengi-turuncu alt tüyler ve parlak pas rengi kuyruk altı tüyleri, kuyruğun beyaz olan üst gizli tüyleri sahada zor görülür. Hindistan'ın kuzeydoğusunda Himalayalar'dan Çin'in güneybatısına ve bölgesel olarak doğuda Vietnam'a kadar[19] Sitta victoriae 
11,5 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve çoğunlukla beyaz alt tüyler. Myanmar'da endemik.[20] Sitta pygmaea _at_a_feeder.jpg)
10 cm boyunda, gri tepeli, mavi-gri üst tüyler, beyazımsı alt tüyler, ensede beyaz leke. Britanya Kolumbiyası'ndan Meksika'nın güneybatısına Batı Kuzey Amerika
10,5 cm boyunda, dar siyah göz bandı ile kahverengi tepe; ten rengi-beyaz yanaklar, çene ve karın; mavimsi-gri kanatlar ve ensede küçük beyaz leke. ABD'nin güneydoğusu ve Bahamalar
12 cm boyunda, mavi-gri üst tüyler ve ten rengi alt tüyler. Erkeklerde beyaz band ile ayrılmış siyah göz bandı ve tepe, dişilerde gri göz bandı ve tepe. Korsika'da endemik
13,5 cm boyunda, mavi-gri üst tüyler ve ten rengi alt tüyler. Erkeklerde beyaz band ile ayrılmış siyah göz bandı ve tepe, dişilerde gri göz bandı ve tepe. Cezayir'in kuzeydoğusuna endemik
11,5–12,5 cm boyunda, kızılımsı boğaz ile beyazımsı alt tüyler, üst tüylerin çoğu gri. Türkiye, Gürcistan, Rusya ve Yunan adası Midilli.
11,5 cm boyunda, gri üst tüyler ve pembe alt tüyler. Çin, Kuzey ve Güney Kore[25] Sitta yunnanensis 
12 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve beyazımsı alt tüyler. Güneybatı Çin'de endemik[26] Sitta canadensis 10-4c.jpg)
11 cm boyunda, mavi-gri üst tüyler, kızılımsı alt tüyler, siyah göz bandı ile beyaz surat, beyaz boğaz, düz gri gaga ve siyah tepe. Batı ve kuzey ılıman Kuzey Amerika, kışları ABD'nin çoğu kısmında ve güney Kanada'da geçirir.
13 cm boyunda, beyaz yanaklar, boğaz ve alt tüyler, üst tüyleri çoğu koyu gri. Afganistan'ın doğusundan Nepal'in ve Çin'in batısına
13–14 cm boyunda, Yüüzdeki beyazlık gözleri tamamen çevreler, yüz ve alt tüyler beyazdır, üst tüylerin çoğu soluk mavi-gridir. Kanada'nın güneyinden Meksika'ya, Kuzey Amerika[29][30] Kaya sıvacı kuşu
13,5 cm boyunda, beyaz boğazlı, karında ten rengine çalan beyaz alt tüyler, üst tüyler gri, göz bandının koyuluğu üç alt türde farklılık gösterir Balkanlar'ın doğusundan Yunanistan'dan Türkiye ve İran'a
16–18 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve beyazımsı alt tüyler, pembe arka yanlar. Kuzey Irak ve Batı İran'dan Orta Asya'ya2-2008-11-07.jpg)
12,5 cm boyunda, üst tüyler mor-mavi, yanaklar lavanta rengi, alt tüyler bej ve boğaz beyaz, kırmızı gaga ile alında siyah bölge Hindistan ve Sri Lanka'dan Güneydoğu Asya boyunca Endonezya'ya[33] Sitta solangiae 
12,5–13,5 cm boyunda, beyaz alt tüyler, mavimsi st tüyler ve sarı gaga. Vietnam ve Hainan, Çin[34] Sitta oenochlamys 
12,5 cm boyunda, pembe alt tüyler, sarı gaga, mavimsi üst tüyler. Filipinler'de endemik[35] Sitta azurea 
. 19,5 cm boyunda, grimsi üst tüyler ve beyazımsı alt tüyler. Çin, Myanmar ve Tayland.[13] Sitta formosa 
16,5 cm boyunda, beyaz şeritli siyah sırt, sırtın üstü, arka yanlar ve omuzlar parlak mavi, alt tüyler mat turuncu ve soluk yüz. Kuzeydoğu Hindistan ve Burma ayrıca bölgesel olarak Çin'in güneyi ve Güneydoğu Asya'nın kuzeyi[37] Sıvacı kuşları Kuzey Amerika ve Avrupa'nın çoğunda, Asya'da da Wallace Çizgisi'ne kadar olan yerde yaşar. Afrika'da çok az bulunurlar; bu kıtada yalnızca Kuzeydoğu Cezayir'de yaşayan bir tür[38] ile Fas'ın dağlarında yaşayan bayağı sıvacı kuşunun bir alt türü olan S.e. hispaniensis vardır.[39] Türlerin çoğu göçmen değildir. Kaydadeğer tek göçmen tür kışlamak için Kanada'da üreme bölgelerinin kuzey kısımlarından ayrılıp Kuzey Amerika'nın diğer bölgelerine giden Sitta canadensistir. Bu kuş aynı zamanda Bermuda, İzlanda ve İngiltere'de de görülmüştür.[27]
Sıvacı kuşlarının çoğu ormanlarda yaşar, her türün tercih ettiği belirli bir ağaç tipi olmasına rağmen her türlü ormanlarda bulunur. Bu tercih, hemen hemen yalnızca karaçamda yaşayan Sitta whiteheadiden, yaşamak için yaprak döken ağaçlardan oluşan ormanlarla karma ormanları tercih eden ama üremek için kuzeyde kozalaklı ağaçlardan oluşan ormanları tercih eden bayağı sıvacı kuşuna kadar değişiklik gösterir.[39][40] Halbuki kaya sıvacı kuşlarının iki türü de ormanlar ile bağlantılı değildir. Üreme mevsimi dışında ormanlara gitseler de kayalık yamaçlarda ürerler.[41][42] Asya'da farklı türlerin bir arada yaşadığı bölgelerde genellikle türlerin tercih ettikleri bölgeler rakımlarına göre ayrılık gösterir.[43][44]
Sıvacı kuşları görece ılıman iklimi tercih eder. Kuzeyde yaşayan türler deniz kıyısında bbulunurken, güneyde yaşayan türler daha serin olan yüksek rakımlarda yaşar. Bayağı sıvacı kuşu ile Sitta canadensis bulundukları alanın kuzey bölümünde düşük rakımlı yerlerde bulunurken güney bölümünde dağlarda ürer. Örneğin bayağı sıvacı kuşu temmuz ayında 16-27 °C aralığında ürer ve Kuzey Avrupa'da deniz seviyesinde yaşarken, Fas'ta 1.750-1.850 m rakımda bulunur.[39] Sıvacı kuşları arasında tropik alçak rakım ormanları tercih eden tek tür Sitta frontalistir.[33]
Sıvacı kuşlarının hepsi boşluklarda yuvalanır ve kaya sıvacı kuşlarının haricinde hepsi ağaç kovuklarını kullanır. Yuvanın tabanını yumurtaları koymak için yumuşak malzemelerle kaplar. Bazı türler yuva tabanında ağaç kabuğu parçacıkları ve tohum kabukları, bazı türlerde de ötücü kuşlarda tipik olduğu üzere yosun, ot, kıl ve tüyler kullanır.[8][21]
Sitta canadensis süpertürünün üyeleri kendi ağaç kovuklarını kendileri oyar ama diğer türler ağaçlarda varolan doğal ya da ağaçkakanların yaptığı kovukları kullanır. Türlerin bazıları kovuğun girişini çamurla küçültürler ve çatlakları çamurla kapatırlar. Bu kuşlara Türkçede verilen ad bu özelliklerinden kaynaklanmaktadır ancak tüm türlere özgü ortak bir davranış biçimi değildir. Sitta canadensis dişileri içeriden, erkekleri de dışarıdan yuvanın ağzına yapışkan çam reçinesi damlacıkları harcederek yuvayı korunaklı hâle getirir. Reçine avcıları ve rakipleri caydırabilir, yuvada yaşayan kuşlar ise doğrudan giriş deliğinden geçerek reçineden kurtulur.[45] Ak göğüslü sıvacı kuşu yuva girişinin çevresinde toksin salgılayan Meloidae familyasından böcekleri sıvar. Bu ezilmiş böceklerden çıkan kötü kokunun, ağaç kovuklarında sıvacı kuşunun rakibi olan sincapları yuvadan uzak çıktığı söylenir.[46]
Kaya sıvacı kuşu çamur, dışkı ve kıl ya da tüylerden özenle imbik şeklinde bir yuva kurar ve yuvanın dışı ile yakınındaki çatlakları tüyler ve böcek kanatlarıyla süsler. Yuvalar kaya yarıklarında, mağaralarda, kaya yamaçlarında ya da binalarda yer alabilir.[31] Büyük kaya sıvacı kuşu ise bir yarığa girişin karşısına benzer ama daha az özenle yapılmış bir yuva yapar. Yuvaları küçük olur ama 32 kg ağırlığa kadar çıkabilir. Bu tür aynı zamanda nehir kıyılarında ve ağaç kovuklarında da yuva yapar ve eğer yuva ufaksa genişletir.[32]
Sıvacı kuşları tekeşlidir ve yaşam boyu için eşleşir. Dişiler kırmızı ya da sarı lekeli beyaz yumurta yumurtlar, sayısı değişkenlik gösterir, kuzey türleri daha çok sayıda yumurtlar. Türe göre ya yalnızca dişiler ya da hem dişi hem erkek 12-18 gün boyunca kuluçkaya yatar. Beslenmesi gereken yavrular 21-27 gün arasında palazlanır.[32][42][48][49] Ebeveynlerin ikisi de yavruları besler, hatta iki Amerika türü Sitta pusilla ve Sitta pygmaea önceki dönemden yardımcı erkekler de ebeveynlere yardımcı olur.[50][51]
Hakkında bilgi bulunan birkaç türe bakıldığında doğal hayatlarında yaşamlarının 2-3, 5 yıl olduğu ancak 10 yaşın üzerine çıkan erişkinler de olduğu kaydedilmiştir.[50][52] Erişkin bayağı sıvacı kuşunun yıllık hayatta kalma oranı %53[53], erkek Korsika sıvacı kuşunun ise %61,6'dır.[54] Sıvacı kuşları diğer küçük orman kuşları ile aynı avcılar tarafından avlanır: atmacalar, baykuşlar, sincaplar ve ağaçkakanlar. Bir ABD çalışmasında sıvacı kuşlarının üreme stratejilerinin avcılara karşı davranışlarıyla bağlantılı olabileceğini göstermiştir. İki türün erkeklerinin, erişkin sıvacı kuşlarını avlayan Accipiter striatus ile yumurtalara saldıran Troglodytes aedon karşı karşıya kaldıklarında kuluçkaya yatan dişiyi besleme istekleri modellenmiştir. Ak göğüslü sıvacı kuşu Sitta canadensis daha az yaşar ama daha çok yavru yapar ve yumurtalara saldıran avcılara karşı daha şiddetli karşılık verdiği görülmüştür. Buna karşın Sitta canadensis ise erişkinlere saldıran atmaca türüne karşı daha çok tepki göstermiştir. Bu çalışma uzun yaşayan türün erişkinlerin hayatta kalmasından ve gelecekteki üreme imkanlarından yararlandığı buna karşın daha kısa yaşam süresi olan türlerin daha çok yavrunun hayatta kalması stratejisine önem verdiği teorisini desteklemektedir.[55]
Göçmen olmayan küçük kuşlar için soğuk hava bir sorun hâline dönüşebilir. grup hâlinde tüneklemek ısıyı korumak için yardımcı olabilir ve birçok sıvacı kuşu türünün bu şekilde davrandığı gözlemlenmiştir, hatta 170 Sitta pygmaea tek bir tünekte bir arada görülmüştür. Sitta pygmaea tüneğinde vücut ısının düşürerek, hipotermi ve düşük bazal metabolizma oranı ile enerjisini koruyabilmektedir.[50]
Sıvacı kuşları ağaç gövdeleri ve dallarında besinlerini arar ve ağaçkakanlarla aynı beslenme grubundadır. Ağaçkakanlar ve ağaç tırmaşıklarının aksine destek için kuyruklarına dayanmazlar, bunun yerine güçlü bacak ve ayaklarıyla sıçraya sıçraya ilerlerler.[49][56] Ağaç gövdesi üzerinde başaşağı ilerleyebildikleri gibi, dallarda başaşağı asılı kalabilirler. Küçük sıvacı kuşu hatta başaşağı asılı dururken uzanıp alttaki yapraklardan su bile içebilir.[57] Kaya sıvacı kuşları da ormanlarda yaşayan türlere benzer şekilde besin arar ancak bu işi kayalık yüzeylerde bazen de binalarda yapar. Üreme döneminde çift sıvacı kuşu kendi bölgelerinde beslenir ama diğer dönemlerde karışık sürülere de katılabilirler.[10][48][58]
Özellikle üreme dönemlerinde, çoğunlukla canlı av ile beslenen sıvacı kuşlarının diyetinin önemli bir bölümünü böcekler ve omurgasızlar oluşturur.[52] Ama kışın omurgasızların az bulunması nedeniyle türlerin çoğu tohum da yer. Büyük böcekler, salyangozlar, meşe palamudu ve tohumlar gibi daha büyük besinler, çatlaklara sıkıştırılarak kuşların güçlü gagalarıyla kırılarak açılırlar.[10] Sıvacı kuşlarının İngilizce adı olan "nuthatch" (fındıkkıran) bu özelliklerinden gelir. Bir kuş için sıradışı bir şekilde, Sitta pusilla bir ağaç kabuğunu kaldıraç olarak kullanıp, ağaç kabuklarının altında besin aramaktadır. Alet olarak kullanılan ağaç kabuğunu yanında taşıyan sıvacı kuşu bazen bir araya getirdiği tohum zulasını saklamak için de örtü olarak kullanabilir.[50]
Bütün sıvacı kuşları özellikle tohumlar olmak üzere besinleri, ağaç yarıklarına, yerde, küçük taşların altında, ya da ağaç kabuklarının arkasında besin biriktirirler ve bu depoları 30 gün boyunca hatırlayabilirler.[8][21][59] Benzer şekilde, kaya sıvacı kuşları da gereksinim duyduklarında tüketebilmek için salyangozları kaya yarıklarında biriktirirler.[31][32] Bayağı sıvacı kuşlarının, sakladıkları besinleri normal zamanlarda kullanmadıkları ve zor durumda kaldıkları zamanlara sakladıkları gözlemlenmiştir.[60]
Birçok sıvacı kuşu ve Kuzey Amerika türleri gibi bazı türlerin geniş dağılımı ve büyük popülasyonları vardır. Bu nedenle de korunma sorunları yoktur.[15] Ancak bölgesel olarak ormanların azalmasından etkilenebilirler.[47][61] Buna karşın daha dar alanlarda yaşayan bazı türler önemli baskılarla karşı karşıya kalmıştır. Tehlikedeki türler arasında yer alan Sitta victoriae yalnızca Burma'nın Nat Ma Taung bölgesinde bulunur. Bu bölgede maalesef ormanlar deniz seviyesinden 2.000 m yüksekliğe kadar ortadan kaldırılmış, 2.000-2.500 m arasında da oldukça ağır zarar verilmiştir. Nat Ma Taung ulusal parkında yaklaşık 12.000 kişi yaşamaktadır ve çıkarttıkları yangınlar ile tuzaklar sıvacı kuşu popülasyonunu tehdit etmektedir. Birkaç bin sayıda olduğu tahmin edilen Sitta victoriae popülasyonu giderek azalmaktadır ve hiçbir koruyucu önlem de alınmamıştır.[62] Cezayir sıvacı kuşu, Cezayir'in yalnızca dört bölgesinde bulunur ve toplam popülasyon 1.000 kuşu geçmemektedir. Yangın, erozyon, hayvancılık Taza Ulusal Parkında bulunmasına rağmen doğal yaşama alanının kalitesini düşürmüştür.
Ormanların yok edilmesi de hassas türler arasında yer alan Sitta yunnanensis ve Sitta solangiae nin de popülasyonun azalmasına neden olmuştur. Sitta yunnannensis açıklık çam ormanlarını tercih ettiği için kısmen ağaç azalması ile başedebilmektedir. Bölgesel olarak yaygın olduğu yerler bulunsa da 20. yüzyılın başlarında bulunduğu bildirilen alanların çoğundan kaybolmuştur. Hainan'da Çin hükümetinin yeniden yerleştirme programları çerçevesinde tarım alanlarının yer değiştirmesiyle ormanlık alanların %70 azalması Sitta solangiae popülasyonunu çok büyük oranda tehdit etmektedir.
Küçük sıvacı kuşunun bir zamanlar çok yaygın olduğu Akdeniz çevresinde yer alan kozalaklı ormanların azalması, çevresinde ortaya çıkan kentleşme bu türü tehdit etmektedir. Türkiye'de 2003 yılında turizmi teşvik amacıyla çıkan bir kanun bu türün doğal yaşam alanlarına olan tehdidi daha da artırmıştır. Bu kanun bürokrasiyi azaltarak, sıvacı kuşları için ormanların yok olmasının sorun olduğu bölgelerde sahillere turizm tesisleri ve yazlık evler inşaatını kolaylaştırmıştır.[63]
_-_Flickr_-_Lip_Kee_(1).jpg)
.jpg)
.jpg)
10-4c.jpg)
2_-California.jpg)
2_-California.jpg)
|yazarbağlantı= görmezden gelindi (yardım)(Latince) 
Sıvacı kuşu (Sitta), ötücü kuşlar takımından sıvacı kuşugiller (Sittidae) familyasında küçük kuşları barındıran bir kuş cinsidir. Gövdesine göre büyük kafası, küçük kuyruğu, renkli vücudu ve güçlü gaga ile ayakları belirgin özellikleridir. Yüksek ve basit şakımaları bölgelerini belirtir. Türlerin çoğunda göz çevresinde siyah bir bant bulunurken üst tüyleri gri ile mavi arası bir renktedir.
Sıvacı kuşlarının çoğu Kuzey yarıkürenin ılıman ve dağlık ormanlarında ürer ancak türlerin ikisi de Avrasya'nın ılık ve kuru bölgelerindeki kayalık yerleşim alanlarına da uyum göstermiştir. Ancak Güney Asya'da çok sayıda bulunan türler arasındaki benzerlikler ayırt edilmelerini zorlaştırmaktadır. Bu cinste yer alan kuş türlerinin hepsi kovuk ve yarıklarda yuva yapar. Türlerin çoğu göçmen olmayıp yıl boyunca bulundukları yerde yaşasalar da, Kuzey Amerika'da yaşayan kırmızı göğüslü sıvacı kuşu, kışları daha sıcak bölgelere göç eder. Birkaç sıvacı kuşu türünün yaşam yerleri kısıtlıdır ve ormanların yok olması nedeniyle nesli tehdit altındadır.
Sıvacı kuşları hepçildir. Çoğunlukla böcek, kabuklu yemiş ve tohumlarla beslenirler. Bazen baş aşağı olmak üzere ağaç gövdelerinde ve dallarında dolaşarak ağaç kabuklarının içinde ve altında bulunan böcekleri ararlar. Üreme mevsiminde kendi bölgelerinde besin ararlar; ancak diğer zamanlarda farklı türlerden oluşan sürüler ile besin arayışına girerler. Adları, yuvalarının girişini çamurla kısmen duvar gibi örmelerinden gelmektedir.
По́взикові (Sittidae) — невелика родина Горобцеподібних птахів. Повзикові — маленькі птахи з міцним дзьобом, відомі своїм спритним лазінням стовбурами дерев, нерідко вниз головою. Живуть на деревах і в скелях. Залишаються все життя поблизу свого місця народження і виводять потомство в дуплах або в отворах в скелях. Входи в дупло як правило робляться вже за допомогою глини. Повзикові живляться різними безхребетними і насінням рослин. Самці та самиці забарвлені однаково і майже невідмітні один від одного.
Це незавершена стаття з орнітології.Họ Trèo cây (danh pháp khoa học: Sittidae) là một họ theo truyền thống chứa khoảng 30 loài chim nói chung rất giống như chim sẻ nhỏ, được tìm thấy ở Bắc bán cầu, trong đó phân họ Sittinae chứa 30 loài trèo cây "thật sự" còn phân họ Tichodromadinae chỉ chứa một loài là toàn bích tước (Tichodroma muraria), nhưng hiện nay theo Handbook of Birds of the World thì nó đã tách ra thành họ riêng gọi là Tichodromidae.
Phần lớn các loài trèo cây là chim đồng rừng, mặc dù có một vài loài thích nghi với môi trường sống núi đá. Chúng có khả năng kỳ lạ là trèo cây với đầu quay xuống phía dưới chứ không giống như các loài như gõ kiến chỉ có thể trèo cây với đầu quay lên phía trên.
Các loài trèo cây có đầu to, đuôi ngắn, mỏ và chân khỏe. Hình dáng của chúng là dặc biệt và tất cả các loài trèo cây rất dễ dàng nhận ra nếu đã từng nhìn thấy nó.
Nói chung chúng là chim ăn tạp, chủ yếu là sâu bọ, hạt và quả kiên. Phần lớn là chim sống cố định, nhưng trèo cây ngực đỏ là chim di trú từ phía bắc của khu vực phân bố của nó.
Chúng làm tổ trong các hốc hay kẽ nứt bờ tường. Ở một số loài kích thước của lỗ bị giảm xuống do xây dựng tường bằng bùn.
Trèo cây Á Âu có giọng hót với một nốt cường độ cao và nó thường xuyên lặp lại nốt này từ điểm cao thuận lợi. Loài chim này cũng có thói quen chèn các loại quả hạch mà nó ăn được trong kẽ nứt trên thân cây rồi sau đó chẻ đôi nó ra bằng chiếc mỏ khỏe của mình.
Danh sách dưới đây, với tất cả các loài trong chi Sitta (Linnaeus, 1758), có lẽ là tối đa. Một số nhà phân loại học lưu ý rằng một vài loài chỉ ra ở đây trên thực tế chỉ là cùng một loài.
Họ Trèo cây (danh pháp khoa học: Sittidae) là một họ theo truyền thống chứa khoảng 30 loài chim nói chung rất giống như chim sẻ nhỏ, được tìm thấy ở Bắc bán cầu, trong đó phân họ Sittinae chứa 30 loài trèo cây "thật sự" còn phân họ Tichodromadinae chỉ chứa một loài là toàn bích tước (Tichodroma muraria), nhưng hiện nay theo Handbook of Birds of the World thì nó đã tách ra thành họ riêng gọi là Tichodromidae.
Phần lớn các loài trèo cây là chim đồng rừng, mặc dù có một vài loài thích nghi với môi trường sống núi đá. Chúng có khả năng kỳ lạ là trèo cây với đầu quay xuống phía dưới chứ không giống như các loài như gõ kiến chỉ có thể trèo cây với đầu quay lên phía trên.
Các loài trèo cây có đầu to, đuôi ngắn, mỏ và chân khỏe. Hình dáng của chúng là dặc biệt và tất cả các loài trèo cây rất dễ dàng nhận ra nếu đã từng nhìn thấy nó.
Nói chung chúng là chim ăn tạp, chủ yếu là sâu bọ, hạt và quả kiên. Phần lớn là chim sống cố định, nhưng trèo cây ngực đỏ là chim di trú từ phía bắc của khu vực phân bố của nó.
Chúng làm tổ trong các hốc hay kẽ nứt bờ tường. Ở một số loài kích thước của lỗ bị giảm xuống do xây dựng tường bằng bùn.
Trèo cây Á Âu có giọng hót với một nốt cường độ cao và nó thường xuyên lặp lại nốt này từ điểm cao thuận lợi. Loài chim này cũng có thói quen chèn các loại quả hạch mà nó ăn được trong kẽ nứt trên thân cây rồi sau đó chẻ đôi nó ra bằng chiếc mỏ khỏe của mình.
Danh sách dưới đây, với tất cả các loài trong chi Sitta (Linnaeus, 1758), có lẽ là tối đa. Một số nhà phân loại học lưu ý rằng một vài loài chỉ ra ở đây trên thực tế chỉ là cùng một loài.
Определение принадлежности к роду поползней, как правило, не вызывает труда: познакомившись с одной птицей, наблюдатель безошибочно определяет остальных[25][26]. Это весьма подвижные птицы, добывающие корм на стволах деревьях и отвесных скалах. Характерный признак — плотное телосложение в сочетании с большой головой и короткой шеей, из-за чего граница между туловищем и головой выглядит размытой. Кроме того, поползни часто держат голову параллельно туловищу, что создаёт ощущение малой подвижности головы.
Клюв долотовидной формы, острый, крепкий, прямой, хорошо адаптирован к долблению. В основании клюва развиты жёсткие щетинки, предохраняющие глаза от попадания коры и других посторонних предметов при добывании корма. Крылья относительно короткие, закруглённые, имеют 10 маховых перьев. Хвост короткий, клинообразный. Ноги также короткие, сильные, с длинными пальцами и короткой цевкой. Если дятлы, сидя на дереве, держат ноги параллельно друг другу и упираются в ствол хвостом, то поползни для упора используют одну из ног, выставляя её далеко вперёд или назад. Удержанию на вертикальной поверхности также способствуют довольно длинные и сильно изогнутые когти. В поисках пищи птицы чаще всего перепрыгивают по стволу или веткам по спирали либо зигзагообразно в обоих направлениях. Сильные ноги с цепкими когтями позволяют им удерживаться на стволах и ветвях любой толщины, в том числе вниз головой или вверх ногами[25][27][26][28].
Оперение рыхлое, рассученное. Окраска верхней части тела чаще всего однотонная серая либо голубовато-серая с вариацией тёмных и светлых тонов, у восточноазиатских тропических видов может быть яркая сине-фиолетовая или фиолетовая[25][27]. Из общей картины несколько выделяется прекрасный поползень (S. formosa) из восточных Гималаев и Индокитая, на спине которого развит красивый рисунок из чёрных и лазоревых перьев[29]. Брюшная окраска у поползней более разнообразна, может быть белой, палевой (цвета соломы), охристой, рыжей или каштановой. На голове некоторых видов имеется шапочка тёмных перьев, у других через глаза проходит тёмная полоса — «маска». Перья хвоста окрашены в голубовато-серый цвет, причём сверху на всех рулевых, кроме средней пары, развиты чёрные, белые или серые контрастные пятна. Половой диморфизм проявляется незначительно в варьировании окраски нижней половины тела, в первую очередь на боках возле основания хвоста и подхвостье. Оперение молодых птиц чуть менее яркое, чем у взрослых, но в общих чертах сходно с ним. В ряде случаев определить молодую птицу непросто, даже взяв её на руки. Линька происходит один раз в год по окончании гнездового периода[25][27].
Самым мелким представителем семейства следует считать буроголового поползня (S. pusilla), распространённого на юго-востоке США: его длина около 10,5 см, средняя масса 10,2 г[30]. Самый крупный представитель семейства — гигантский поползень (S. magna) из Китая, Мьянмы и Таиланда: его длина достигает 19,5 см, масса варьирует в пределах от 36 до 47 г[31]. Размеры большинства видов не превышают 13—14 см, что существенно меньше размеров домового воробья.
Несмотря на малые размеры, поползни очень крикливы и обладают обширным репертуаром, состоящим из свистов, булькающих трелей и других звуков. Брачная песня, как правило, несложная, состоит из тех же звуков, что и короткая позывка, только более продолжительная[25]. Канадский поползень, ареал которого пересекается с ареалом черношапочной гаички, понимает тревожные сигналы этой птицы. Гаичка способна издавать различные вариации сигнала беспокойства, исходя из размера и степени опасности потенциального хищника. Поползень не просто реагирует на сигналы (на это способны многие птицы), но также правильно их интерпретирует и действует адекватно согласно степени опасности[32].
Поползни широко представлены в северном полушарии. Наибольшее биоразнообразие на территории Азии, где обитает 22 из 28 видов, многие из которых эндемичны в пределах небольшой области. Крохотные ареалы у белобрового (S. victoriae) и желтоклювого (S. solangiae) поползней: площадь ареала у первого не превышает 48 км² в районе вершины Нат Ма Таунг[en] в Мьянме, у второго — около 77 км², объединяет несколько разрозненных возвышенных участков во Вьетнаме, Лаосе и на острове Хайнань[34]. Из группы азиатских видов девять населяют различные лесные биотопы в узкой полосе Гималайских гор и Тибетского нагорья — это S. nagaensis[fr], S. cashmirensis, S. cinnamoventris, каштановогрудый (S. castanea), белохвостый (S. himalayensis), юньнаньский (S. yunnanensis), белощёкий (S. leucopsis), Пржевальского (S. przewalskii) и прекрасный (S. formosa) поползни[34].
На островах Юго-Восточной Азии представители рода распространены вплоть до линии Уоллеса, разделяющей азиатскую и австралийскую фауну. Из тропических видов наибольший ареал у чернолобого поползня, который обитает на территории от Индии до Индонезии, включая почти весь Индокитай и юго-восток Китая[35]. Эндемиком полуострова Малакка, а также островов Суматра и Ява является лазурный поползень (S. azurea)[36]. Вид S. oenochlamys встречается исключительно на Филиппинах[37].
Почти повсеместно в Европе, а также на значительной части территории Азии распространён обыкновенный поползень: его ареал охватывает умеренные широты от Атлантики до тихоокеанского побережья, Сахалина и Японии. На северо-востоке Сибири его сменяет якутский поползень[fr] (Sitta arctica), ранее имевший статус подвида обыкновенного. В горных лесах Кавказа и Малой Азии обитает редкий черноголовый поползень. Очень маленький ареал — около 185 км² — у эндемика Корсики корсиканского поползня (Sitta whiteheadi), который всецело зависит от посадок сосны чёрной[38]. Два вида распространены в Атласских горах Северной Африки: на севере Марокко встречается подвид обыкновенного поползня S. e. hispaniensis[39], на северо-востоке Алжира — открытый в 1975 году алжирский поползень[fr] (Sitta ledanti)[40]. В Северной Америке распространены канадский, буроголовый поползни и поползень-крошка[41], причём последние два относятся к самым мелким представителям семейства.
Как правило, поползни отдают предпочтение местности с достаточно прохладным климатом. Северные виды обитают на равнинах, южные концентрируются в горах, где средняя температура ниже, чем в долинах. Например, обыкновенный поползень в Северной Европе селится близ уровня моря, в то время как в Марокко встречается лишь на высоте от 1750 до 1850 м над уровнем моря[39]. Единственный тропический вид, чей образ жизни связан с равнинными тропическими лесами — это чернолобый поползень, распространённый в Южной и Юго-Восточной Азии[35]. Типичных перелётных видов среди этой группы птиц нет. Вне сезона размножения сеголетки и некоторые взрослые птицы кочуют в пределах ареала, присоединяясь к смешанным стайкам синиц, корольков, пищух, дятлов и некоторых других птиц. Собственных монотипичных стай поползни не образуют[26][42].
За редким исключением поползни — типичные древесные птицы, большинство населяют хвойные и прочие вечнозелёные леса, нередко в горах или предгорьях. Некоторые виды, в том числе обыкновенный и каролинский поползни, достаточно пластичны в выборе биотопов, встречаются в том числе в смешанных и лиственных лесах, редколесьях, а также на культурных ландшафтах. Другие, такие как корсиканский поползень, ограничены распространением одного или нескольких пород древесной растительности. Большой и малый скалистые поползни, распространённые в горах Европы и Передней Азии, меньше других связаны с деревьями; их основные места обитания — обнажённые скалистые ландшафты, в расщелинах которых они добывают себе корм и устраивают гнездо. Вне гнездового периода эти птицы всё же перемещаются в лес[43]. В горных системах Центральной Азии несколько видов населяют различные высотные пояса в пределах одного ареала, при этом не пересекаясь или слабо пересекаясь друг с другом[34][44].
Все поползни, кроме двух скалистых видов, устраивают гнездо в дуплах, обильно выстилая их пожухлой травой и листьями. Иногда используются древесная труха, кусочки коры или мха, шерсть и перья[45]. Косматый и, изредка, каролинский поползни вымазывают внутренности дупла землёй[8]. Канадский, корсиканский, косматый, черноголовый и алжирский поползни обычно самостоятельно выщипывают или выдалбливают дупло в подгнившей древесине, но также могут использовать и естественные пустоты. Другие виды занимают уже существующие дупла, в том числе старые гнёзда дятлов[13].
Нередко слишком широкий вход в дупло маскируется землёй или глиной, что способствует защите от хищников и уменьшает межвидовую конкуренцию (схожая стратегия известна у дальнеродственных птиц-носорогов). По мнению ряда орнитологов, эта особенность в поведении свидетельствует о скалистом образе жизни на раннем этапе эволюции этой группы птиц[46]. Канадский поползень измазывает леток и внутренний интерьер дупла липкой смолой хвойных деревьев, причём самец делает это снаружи, а самка изнутри. С целью защиты от белок и паразитов каролинский и белощёкий поползни утыкивают пространство вокруг входа дурнопахнущими нарывниками (жуками, в покровах которых содержится едкое вещество кантаридин)[47][8].
Скалистые поползни лепят гнёзда, по форме напоминающие уплощённый горшок или флягу с узким горлом, основанием прикреплённые к неровной каменистой поверхности. В качестве строительного материала используется земля или глина с добавлением помёта, шерсти и перьев. Гнёзда могут быть расположены в открытой расщелине, под уступом или даже в неглубокой пещере. Постройки большого скалистого поползня выглядят очень массивными для птицы такого размера (известны гнёзда, весящие до 32 кг). В редких случаях большие скалистые поползни гнездятся на обрывистых берегах рек или в пустотах толстых деревьев, при необходимости расширяя леток[48].
Поползни в основном моногамны (известны случаи полигинии[46]), к размножению приступают чаще всего к концу первого года жизни. Некоторые сеголетки поползня-крошки и, возможно, буроголового поползня сами не гнездятся, но выступают «помощниками» родителей в выкармливании следующего потомства[49]. В кладке от 4 до 14 яиц[46], с тенденцией к бо́льшему количеству у северных видов. Яйца белые с красновато-коричневыми или жёлтыми крапинами, насиживаются только самкой в течение 12—18 дней[50][26]. Появившиеся на свет птенцы беспомощные, покрыты редким пухом на голове и спине, выкармливаются обоими родителями[46]. В сравнении с другими схожими по размеру воробьинообразными птицами развитие более медленное, способность к полёту проявляется в возрасте 18—25 дней[49]. Встав на крыло, молодые ещё одну-три недели держатся возле родителей, после чего начинают самостоятельную жизнь[46].
Содержание и соотношение кормов более или менее описано лишь для тех видов поползней, которые не обитают исключительно в тропических широтах Азии. У хорошо изученных видов отмечено сезонное разделение на преимущественно животную пищу в период размножения и растительную пищу в остальное время года. Весной и первой половине лета поползни специализируются на насекомых и других членистоногих-ксилофагах, которых добывают в трещинах коры, гнилой древесине, пазухах листьев либо расщелинах каменистых склонов. У некоторых птиц, как например у каролинского поползня, доля белковых кормов в гнездовой период может достигать 100 %[51][52]. Во второй половине и осенью лета птицы переключаются на растительную пищу, главным образом сочные плоды, семена хвойных пород деревьев, жёлуди и орехи.
Способ добывания корма объединяет поползней с такими разноплановыми птицами, как дятлы, пищухи, древолазы и древесные удоды. Все перечисленные группы специализируются на поиске добычи в складках и под корой древесной растительности, но только поползни из них не используют в качестве опоры свой хвост (аналогичный способ используют стенолазы и сителлы, а также единичные виды из других групп, например пегий певун и стрелок)[26][27][53]. В одной публикации описывается, как черноголовый поползень пьёт воду из пазухи листа, при этом зацепившись за ствол вниз головой[54]. Скалистые поползни используют аналогичную технику для передвижения по каменистой поверхности (в том числе иногда по стенам зданий и сооружений), хотя редко опускаются вниз головой. Когтелазание по деревьям и скалам — основной, но не единственный способ добывания корма: время от времени птицы опускаются на землю и исследуют почву и лесную подстилку[27]. По окончании гнездового периода поползни покидают кормовые участки и присоединяются к кочующим стайкам синиц и некоторых других птиц[3][50][55].
Крепкий клюв птиц приспособлен к долблению, хотя и в меньшей степени, чем у дятлов[27]. С помощью него крупные насекомые и улитки предварительно разделываются на кусочки, скорлупа орехов раскалывается на части[3]. Буроголовый и каролинский поползни могут использовать кусочки коры в качестве рычага для вскрытия другой коры или расчленения торчащих из щелей больших насекомых. Птица держит инструмент в клюве и переносит с собой с дерева на дерево[56]. Хорошо известна способность некоторых видов делать запасы на зиму. Птицы прячут семена и другую добычу в древесные щели, под корой и мелкими камнями и способны запоминать расположение тайника на время до 30 суток[57][58]. Обыкновенный поползень предпочитает использовать запасы только в ненастную или холодную погоду, когда другие источники пищи недоступны[59].
В Красной книге Международного союза охраны природы (версия 3.1, 2001 год) приведены данные для 24 видов поползней, 17 из которых признаны в целом благополучными. Виды с большим ареалом, такие как обыкновенный поползень, могут иметь локальные проблемы, связанные с фрагментацией лесов[60][61].
Два вида — желтоклювый и юньнаньский поползни — имеют статус вида, близкого к уязвимому положению (категория NT). Основной угрозой благополучию обеих птиц называют вырубку лесов, а во втором случае ещё и лесные пожары[62][63]. Более серьёзны угрозы для прекрасного и корсиканского поползней, которые признаны уязвимыми видами (категория VU). Окультуривание и фрагментация лесных ландшафтов, в первую очередь вследствие использования земель под сельское хозяйство и заготовку древесины, считаются основным фактором, негативно влияющим на выживаемость прекрасного поползня[64]. Пожары и вырубка сосны чёрной отражаются на сокращении численности корсиканского вида, к тому же имеющего очень ограниченный ареал[65].
Наконец, три вида официально считаются вымирающими (категория EN): это гигантский, алжирский[fr] и белобровый поползни. Горные сосновые леса в юго-западном Китае, восточной Мьянме и северо-западном Таиланде, где обитает гигантский поползень, активно вырубаются ради коммерческой древесины и дров. В Юньнани, где вырубка частично запрещена законом, местные жители сдирают кору со старых деревьев и используют в дровяном отоплении. На месте утраченных сосновых лесов высаживаются плантации эвкалипта, непригодные для жизни птицы[66]. Численность алжирского поползня не превышает 1000 особей, что само по себе является критическим значением. К тому же он обитает на малой территории в биосферном резервате Таза и его окрестностях (вершина Бабор, Телль-Атлас), на которой благоприятный для поползня смешанный лес сменяется молодыми посадками кедра. Часть леса в прошлом была уничтожена пожаром[67]. Площадь обитания белобрового поползня наименьшая во всём семействе — всего около 48 км²[34]. Лес на высоте до 2000 м у подножия горы Нат Ма Таунг[en], где обитает птица, почти полностью уничтожен, в промежутке между 2000 и 2300 сильно деградировал и лишь в более высоком поясе считается благополучным. Основная угроза вымирания вида в настоящее время — подсечно-огневое земледелие[68].
Поползни были хорошо известны некоторым коренным народам Северной Америки. Например, чероки называли птицу tsulie’na («глухая») — по всей видимости, за то, что она не боялась присутствия человека[69][70]. Согласно легенде, изначально этот народ расселился в шести поселениях, одно из которых находилось в лесу и именовалось Птичьим. Поселение часто посещал поползень, который воровал зимние запасы у белок и грызунов и прятал их в умирающих деревьях[71].
В поэтическом сборнике древнеисландских песен о богах и героях XVIII века «Старшая Эдда» молодой авантюрист Сигурд убивает сына колдуна Хрейдмара Фафнира в облике дракона. Съев его сердце, Сигурд стал понимать язык птиц и зверей. По совету собравшихся рядом поползней герой отправляется в королевство, где женится на прекрасной принцессе[72].
Плиний Старший в «Естественной истории» (книга VII «Человек») со ссылкой на некого Геллия пишет, что люди начали строить глиняные дома, взяв пример с ласточек и скалистых поползней[73].
Длина 14 см, масса 17—28 г[74]. Чёрная полоса через глаз, голубовато-серый верх, каштаново-рыжий или белый низ Умеренный пояс Евразии
Длина 15 см. Длинный тонкий клюв, длинный задний палец, голубовато-серый верх, белый низ Восточная Сибирь. Sitta nagaensis[fr] 
Длина 12,5—14 см, масса 12—22 г[75]. Чёрная полоса через глаз. Преимущественно бледно-серый верх и беловатый низ Восточная Азия от северо-восточной Индии к востоку до северного Таиланда Sitta cashmirensis 
Длина 14 см, масса 17,2—21 г[76]. Сероватый верх и рыжеватый низ. Горло и подбородок охристые Центральная Азия от восточного Афганистана к востоку до западного Непала Sitta cinnamoventris 
Длина 14 см, масса 17,4—20,9 г[76]. Похож на S. castanea и S. neglecta, в сравнении с которыми обладает более крепким клювом. Контрастные поля на крыльях и хвосте. Белое пятно на щеках мельче, не захватывает подбородок Подножия Гималаев от северо-восточной Индии к востоку до западных районов китайской провинции Юньнань и Таиланда Каштановогрудый поползень
Длина 12,5 см, масса ок. 12 г[76] От предыдущего вида отличается более коротким клювом и более светлым, чем спина, окрасом темени. Палитра цветов на крыльях и окраске не такая пёстрая, менее контрастная Северная и центральная Индия Sitta neglecta 
Длина 13 см[77] Восточная Азия от Мьянмы к востоку до Лаоса, Камбоджи и южного Вьетнама Белохвостый поползень
Длина 12 см, масса 11—17 г[77]. Мельче, чем S. cashmirensis. Низ рыжевато-охристый с ярким рыжим подхвостьем. Белые пятна на хвосте едва заметны Гималаи от северо-восточной Индии к востоку до юго-западного Китая и Вьетнама Белобровый поползень
Длина 11,5 см[78]. Сероватый верх в сочетании с белой грудью и брюхом, и рыжими боками Мьянма Поползень-крошка
Длина 11 см, ср. масса 9,3—11,4 г[78]. Серая шапочка, белое пятно на затылке, голубовато-серый верх, беловатый низ Запад Северной Америки от Британской Колумбии к югу до юго-западной Мексики
Длина 10,5 см, масса ок. 10,2 г[30]. Буроватая шапочка, маленькое белое пятно на затылке, чёрная полоса через глаз, грязно-белые шёки, горло и брюхо, голубовато-серые маховые Юго-Восток США, Багамские Острова
Длина 12 см, масса 11,8—14,4 г[79]. Голубовато-серый верх, беловатый низ. У самцов чёрная шапочка и полоса через глаз, между ними узкая белая полоса. У самок аналогичная серая шапочка и полоса через глаз Корсика
Длина 13,5 см, масса 16,6—18 г[80]. Голубовато-серый верх, охристый низ. У самцов чёрная шапочка и полоса через глаз, между ними узкая белая полоса. У самок аналогичная серая шапочка и полоса через глаз Северо-восточный Алжир
Длина 12,5 см, масса 10—14,3 г (самец)[80]. Верх в основном серый. Низ беловатый с красноватым пятном на горле Турция, Грузия, Кавказ (Россия) и остров Лесбос (Греция)
Длина 11,5 см, масса 8—11 г[81]. Сероватый верх в сочетании с розоватым низом Китай, Корейский полуостров, Приморье Юньнаньский поползень
Длина 12 см, масса 7,5—13 г[82]. Сероватый верх в сочетании с белым низом Юго-западный Китай Канадский поползень
Длина 11,5 см, масса самцов ок. 11 г, масса самок ок 10 г[82]. Голубовато-серый верх, рыжеватый низ, белые шёки и подбородок, чёрная шапочка и чёрная полоса через глаз Умеренные широты Северной Америки
Длина 13 см, масса 13,5—15,9 г[83]. Тёмно-серый верх в сочетании с беловато-жёлтым брюхом, щеками, подбородком и горлом. Подхвостье рыжее Западные Гималаи Поползень Пржевальского
Длина 12,5 см[83]. От предыдущего вида отличается более тёмным ржавчато-рыжим оперением на груди и брюхе, и тонким клювом Юго-восток Тибетского нагорья Каролинский поползень
Длина 15,5 см, масса 19,6—22,9 г[83]. Голубовато-серый верх в сочетании с белым низом. Голова белая с тёмной шапочкой, глазничная полоса не развита Северная Америка от южной Канады к югу до Мексики Малый скалистый поползень
Длина 13—13,5 см, масса 24—37,6 г[84]. Серый верх, беловатый с охристым оттенком низ, розоватое подхвостье, чёрная полоса через глаз. Три подвида, разница между которыми проявляется в различных оттенках серого Европа и Западная Азия от Балкан к востоку до Ирана, включая Грецию и Турцию Большой скалистый поползень
Длина 15—16 см, масса 42,7—55 г[84]. Похож на предыдущий вид. Выделяется более крупными размерами и более крепким клювом Закавказье, Северный Ирак, западный Иран Чернолобый поползень
Длина 12,5 см, масса 8,5—17 г[85]. Сине-фиолетовый верх, бледно-лиловые щёки, беловатое горло, бежевые грудь и брюхо, чёрное пятно на лбу, красный клюв Азия от Индии и Шри-Ланка к востоку до Индонезии Желтоклювый поползень
Длина 12,5—13,5 см, масса 14—16 г[86]. Яркий фиолетовый верх, белый низ, чёрное пятно на лбу, жёлтый клюв Вьетнам и остров Хайнань (Китай) Sitta oenochlamys 
Длина 12,5 см, масса 16,3—16,4 г[86]. От предыдущего вида отличается более тёмным розовато-охристым низом Филиппины Лазурный поползень
Длина 13,5 см[31]. В окраске заметно отличается от всех других видов. Сверху сочетание различных оттенков синего: лазоревого, кобальтого, голубого, сиреневого и серого. Горло, грудь и передняя часть брюха белые, иногда с желтоватым оттенком. Задняя часть брюха иссиня-чёрная. Верхняя часть головы, включая пространство вокруг глаз, чёрная, нижняя белая. Клюв светло-лиловый Малайзия, Суматра и Ява Гигантский поползень
Длина 19,5 см, масса 36—47 г[31]. Серый верх, белый низ, рыжее подхвостье. Заметно крупнее других поползней Китай, Мьянма и Таиланд Прекрасный поползень
Длина 16,5 см[87]. Чёрная с белыми пестринами шапочка, чёрные спина, плечи и бока, рыжеватый низ Северо-восточная Индия, Мьянма, мозаично в южном Китае и Юго-Восточной Азии Поползни широко представлены в северном полушарии. Наибольшее биоразнообразие на территории Азии, где обитает 22 из 28 видов, многие из которых эндемичны в пределах небольшой области. Крохотные ареалы у белобрового (S. victoriae) и желтоклювого (S. solangiae) поползней: площадь ареала у первого не превышает 48 км² в районе вершины Нат Ма Таунг[en] в Мьянме, у второго — около 77 км², объединяет несколько разрозненных возвышенных участков во Вьетнаме, Лаосе и на острове Хайнань. Из группы азиатских видов девять населяют различные лесные биотопы в узкой полосе Гималайских гор и Тибетского нагорья — это S. nagaensis[fr], S. cashmirensis, S. cinnamoventris, каштановогрудый (S. castanea), белохвостый (S. himalayensis), юньнаньский (S. yunnanensis), белощёкий (S. leucopsis), Пржевальского (S. przewalskii) и прекрасный (S. formosa) поползни.
На островах Юго-Восточной Азии представители рода распространены вплоть до линии Уоллеса, разделяющей азиатскую и австралийскую фауну. Из тропических видов наибольший ареал у чернолобого поползня, который обитает на территории от Индии до Индонезии, включая почти весь Индокитай и юго-восток Китая. Эндемиком полуострова Малакка, а также островов Суматра и Ява является лазурный поползень (S. azurea). Вид S. oenochlamys встречается исключительно на Филиппинах.
Почти повсеместно в Европе, а также на значительной части территории Азии распространён обыкновенный поползень: его ареал охватывает умеренные широты от Атлантики до тихоокеанского побережья, Сахалина и Японии. На северо-востоке Сибири его сменяет якутский поползень[fr] (Sitta arctica), ранее имевший статус подвида обыкновенного. В горных лесах Кавказа и Малой Азии обитает редкий черноголовый поползень. Очень маленький ареал — около 185 км² — у эндемика Корсики корсиканского поползня (Sitta whiteheadi), который всецело зависит от посадок сосны чёрной. Два вида распространены в Атласских горах Северной Африки: на севере Марокко встречается подвид обыкновенного поползня S. e. hispaniensis, на северо-востоке Алжира — открытый в 1975 году алжирский поползень[fr] (Sitta ledanti). В Северной Америке распространены канадский, буроголовый поползни и поползень-крошка, причём последние два относятся к самым мелким представителям семейства.
Как правило, поползни отдают предпочтение местности с достаточно прохладным климатом. Северные виды обитают на равнинах, южные концентрируются в горах, где средняя температура ниже, чем в долинах. Например, обыкновенный поползень в Северной Европе селится близ уровня моря, в то время как в Марокко встречается лишь на высоте от 1750 до 1850 м над уровнем моря. Единственный тропический вид, чей образ жизни связан с равнинными тропическими лесами — это чернолобый поползень, распространённый в Южной и Юго-Восточной Азии. Типичных перелётных видов среди этой группы птиц нет. Вне сезона размножения сеголетки и некоторые взрослые птицы кочуют в пределах ареала, присоединяясь к смешанным стайкам синиц, корольков, пищух, дятлов и некоторых других птиц. Собственных монотипичных стай поползни не образуют.
Места обитанияЗа редким исключением поползни — типичные древесные птицы, большинство населяют хвойные и прочие вечнозелёные леса, нередко в горах или предгорьях. Некоторые виды, в том числе обыкновенный и каролинский поползни, достаточно пластичны в выборе биотопов, встречаются в том числе в смешанных и лиственных лесах, редколесьях, а также на культурных ландшафтах. Другие, такие как корсиканский поползень, ограничены распространением одного или нескольких пород древесной растительности. Большой и малый скалистые поползни, распространённые в горах Европы и Передней Азии, меньше других связаны с деревьями; их основные места обитания — обнажённые скалистые ландшафты, в расщелинах которых они добывают себе корм и устраивают гнездо. Вне гнездового периода эти птицы всё же перемещаются в лес. В горных системах Центральной Азии несколько видов населяют различные высотные пояса в пределах одного ареала, при этом не пересекаясь или слабо пересекаясь друг с другом.
РазмножениеВсе поползни, кроме двух скалистых видов, устраивают гнездо в дуплах, обильно выстилая их пожухлой травой и листьями. Иногда используются древесная труха, кусочки коры или мха, шерсть и перья. Косматый и, изредка, каролинский поползни вымазывают внутренности дупла землёй. Канадский, корсиканский, косматый, черноголовый и алжирский поползни обычно самостоятельно выщипывают или выдалбливают дупло в подгнившей древесине, но также могут использовать и естественные пустоты. Другие виды занимают уже существующие дупла, в том числе старые гнёзда дятлов.
Нередко слишком широкий вход в дупло маскируется землёй или глиной, что способствует защите от хищников и уменьшает межвидовую конкуренцию (схожая стратегия известна у дальнеродственных птиц-носорогов). По мнению ряда орнитологов, эта особенность в поведении свидетельствует о скалистом образе жизни на раннем этапе эволюции этой группы птиц. Канадский поползень измазывает леток и внутренний интерьер дупла липкой смолой хвойных деревьев, причём самец делает это снаружи, а самка изнутри. С целью защиты от белок и паразитов каролинский и белощёкий поползни утыкивают пространство вокруг входа дурнопахнущими нарывниками (жуками, в покровах которых содержится едкое вещество кантаридин).
Скалистые поползни лепят гнёзда, по форме напоминающие уплощённый горшок или флягу с узким горлом, основанием прикреплённые к неровной каменистой поверхности. В качестве строительного материала используется земля или глина с добавлением помёта, шерсти и перьев. Гнёзда могут быть расположены в открытой расщелине, под уступом или даже в неглубокой пещере. Постройки большого скалистого поползня выглядят очень массивными для птицы такого размера (известны гнёзда, весящие до 32 кг). В редких случаях большие скалистые поползни гнездятся на обрывистых берегах рек или в пустотах толстых деревьев, при необходимости расширяя леток.
Поползни в основном моногамны (известны случаи полигинии), к размножению приступают чаще всего к концу первого года жизни. Некоторые сеголетки поползня-крошки и, возможно, буроголового поползня сами не гнездятся, но выступают «помощниками» родителей в выкармливании следующего потомства. В кладке от 4 до 14 яиц, с тенденцией к бо́льшему количеству у северных видов. Яйца белые с красновато-коричневыми или жёлтыми крапинами, насиживаются только самкой в течение 12—18 дней. Появившиеся на свет птенцы беспомощные, покрыты редким пухом на голове и спине, выкармливаются обоими родителями. В сравнении с другими схожими по размеру воробьинообразными птицами развитие более медленное, способность к полёту проявляется в возрасте 18—25 дней. Встав на крыло, молодые ещё одну-три недели держатся возле родителей, после чего начинают самостоятельную жизнь.
Питание
Воспроизвести медиафайл Обыкновенный поползень Содержание и соотношение кормов более или менее описано лишь для тех видов поползней, которые не обитают исключительно в тропических широтах Азии. У хорошо изученных видов отмечено сезонное разделение на преимущественно животную пищу в период размножения и растительную пищу в остальное время года. Весной и первой половине лета поползни специализируются на насекомых и других членистоногих-ксилофагах, которых добывают в трещинах коры, гнилой древесине, пазухах листьев либо расщелинах каменистых склонов. У некоторых птиц, как например у каролинского поползня, доля белковых кормов в гнездовой период может достигать 100 %. Во второй половине и осенью лета птицы переключаются на растительную пищу, главным образом сочные плоды, семена хвойных пород деревьев, жёлуди и орехи.
Способ добывания корма объединяет поползней с такими разноплановыми птицами, как дятлы, пищухи, древолазы и древесные удоды. Все перечисленные группы специализируются на поиске добычи в складках и под корой древесной растительности, но только поползни из них не используют в качестве опоры свой хвост (аналогичный способ используют стенолазы и сителлы, а также единичные виды из других групп, например пегий певун и стрелок). В одной публикации описывается, как черноголовый поползень пьёт воду из пазухи листа, при этом зацепившись за ствол вниз головой. Скалистые поползни используют аналогичную технику для передвижения по каменистой поверхности (в том числе иногда по стенам зданий и сооружений), хотя редко опускаются вниз головой. Когтелазание по деревьям и скалам — основной, но не единственный способ добывания корма: время от времени птицы опускаются на землю и исследуют почву и лесную подстилку. По окончании гнездового периода поползни покидают кормовые участки и присоединяются к кочующим стайкам синиц и некоторых других птиц.
Крепкий клюв птиц приспособлен к долблению, хотя и в меньшей степени, чем у дятлов. С помощью него крупные насекомые и улитки предварительно разделываются на кусочки, скорлупа орехов раскалывается на части. Буроголовый и каролинский поползни могут использовать кусочки коры в качестве рычага для вскрытия другой коры или расчленения торчащих из щелей больших насекомых. Птица держит инструмент в клюве и переносит с собой с дерева на дерево. Хорошо известна способность некоторых видов делать запасы на зиму. Птицы прячут семена и другую добычу в древесные щели, под корой и мелкими камнями и способны запоминать расположение тайника на время до 30 суток. Обыкновенный поползень предпочитает использовать запасы только в ненастную или холодную погоду, когда другие источники пищи недоступны.
鳾科（鳾，拼音 shī，注音：ㄕ），俗称五子雀，是雀形目中的一个科，分布在欧洲、亚洲和澳洲。常在树干、树枝、岩石上等地方觅食（昆虫、种子等），身体小，头颈短，尾巴也长得很短。鳾有很特殊的生活习惯：喜欢在洞里筑巢，还会储存食物以便过冬天，而且是唯一一种能头向下尾朝上往下爬树的鸟类（啄木鸟只能頭朝上往上爬）。
鳾科只有鳾屬(Sitta)一個屬，過去曾歸為本科的红翅旋壁雀(Trichodroma muraria)現在被單獨列爲旋壁雀科(Tichodromadidae)。
常見的鳾屬鳥類包括：
分類 界 : 動物界 Animalia 門 : 脊索動物門 Chordata 亜門 : 脊椎動物亜門 Vertebrata 綱 : 鳥綱 Aves 目 : スズメ目 Passeriformes 亜目 : スズメ亜目 Passeri 小目 : スズメ小目 Passerida 上科 : キバシリ上科 Certhioidea 科 : ゴジュウカラ科 Sittidae 学名 Sittidae Lesson, 1828 タイプ属 Sitta 和名 ゴジュウカラ（五十雀） 英名 Nuthaches 属 ゴジュウカラ科（ゴジュウカラか、Sittidae）は、鳥類スズメ目の科である。
ゴジュウカラ（五十雀）と総称されるが、狭義にはその1種をゴジュウカラと呼ぶ。
最大種はオニゴジュウカラで全長19.5cm。
森林や岩場に生息する。頭部を下にして木の幹や枝、岩場を移動することができる。
食性は動物食もしくは雑食で、昆虫類、節足動物、果実、種子等を食べる。ゴジュウカラ属は夏季は昆虫類、冬季は種子等を主に食べる。秋季に種子を樹皮等の隙間に蓄える種もいる。
樹洞や岩の隙間、樹上に巣を作り卵を産む。メスのみが抱卵を行い、その間オスはメスに食物を運ぶ。雛の世話は雌雄共に行う。
系統樹は Johansson et al. (2008)[1]より。ただしカベバシリ科はサンプリングされていない。
キバシリ上科ゴジュウカラ科 Sittidae
カベバシリ科はカベバシリ Tichodroma muraria のみの単型科だが、ゴジュウカラ科に含める説もある。その場合、ゴジュウカラ科をゴジュウカラ亜科 Sittinae とカベバシリ亜科 Tichodrominae に分けることもあるが、現在はいずれの亜科も単型となる。
カベバシリ
さらに、キバシリ科のホシキバシリがゴジュウカラ科もしくはカベバシリに近縁と考えられているが、これら3系統間の系統関係ははっきりしない。
かつてはアカガオゴジュウカラ属 Daphoenositta（オーストラリアゴジュウカラ属 Neositta を含む） がゴジュウカラ科ゴジュウカラ亜科に含められていたが、カラス上科内の単型科オーストラリアゴジュウカラ科に分離された。
この項目は、鳥類に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（ポータル鳥類 - PJ鳥類）。 
.jpg)
