El algarrobo pálidu, kiawe, huarango, bayahonda o algarroba (Prosopis pallida) ye una especie d'árbol de la familia de les lleguminoses.
Ye un árbol espinosu bien invasor. Algama 10 m d'altor. La so dura madera usar pa faer muebles y parqués. La corteza sirve pa curtir cueros. La resina del so tueru usar pa tiñir.
Tien alta capacidá de infestación con renovales. Ye bien espinosu. Tien flores verdes amarellentaes y llargues llegumes llenes de pequeñes granes marrones. Ye una planta bien esitosa n'arrobinase invasivamente, por cuenta de la so habilidá de reproducise de dos maneres: produz grandes cantidaes de granes bien llixeres, de bona dispersión, y clónase produciendo munches plantes renovales (reproducción vexetativa), compitiendo con solombra coles plantes cercanes. Sobrevive perbién al estremu secañu, por cuenta de los sos desaxeradamente llargues raigaños.
El algarrobo pálidu ye nativu d'América del Sur, pero amontesóse n'otres rexones d'América. Foi introducíu en Puertu Ricu y en Ḥawai, onde se considera naturalizáu. El primera kiawe llantar en Hawaii en 1828, y yá en 2006 yera un ubicuu árbol de solombra y una peste de les islles h.awaianes.
Ye una especie introducida en munchos ambientes pol so aceleráu crecedera, con bona solombra, y la so madera ye escelente pa lleña. Tamién ye útil contra la erosión pero, yá establecíu, esti árbol xeneralmente apodera l'hábitat. Les granes son alimentu pal ganáu, y les flores son curioses pa les abeyes.
Lamentablemente, nel Perú, l'usu de la madera de algarrobo pálidu pa producir carbón vexetal, bien usáu na ellaboración del pollu al caricote, ta causando una grave deforestación que lleva a la desertificación del monte secu tropical.
Nel Perú, col frutu del algarrobo pálidu ellabórase l'algarrobina, un xarabe llográu cocinando amodo la magaya n'agua hasta llograr la concentración y densidá deseyaes. La algarrobina apurre un dulce con sabor llixeramente amargoso y ye l'ingrediente primordial d'unu de los cócteles peruanos más conocíos: el cóctel de algarrobina. Amás, la algarrobina utilízase como endulzante en licuaos de lleche o fruta y na ellaboración de postres. Na medicina tradicional peruana ye apreciada como tonificante, apurriendo minerales tales como fierro y calciu, según vitamines y azucres d'altu valor fisiolóxicu. Dada la variedá de productos que pueden estrayese del frutu del algarrobo pálidu, comunidaes llabradores de la rexón de Piura tán emplegando práutiques de manexu forestal sostenible col fin d'evitar baltar indiscriminada y aprovechar los recursos anovables de los montes de algarrobo pálidu.
Prosopis pallida describióse por August Heinrich Rudolf Grisebach y espublizóse en Abhandlungen der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen 19: 131. 1874.[2]
Prosopis: nome xenéricu dau en griegu pa la bardana, pero desconocer por qué s'aplica a esta planta.[3]
pallida: epítetu llatín que significa "pálida".[4]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. El algarrobo pálidu, kiawe, huarango, bayahonda o algarroba (Prosopis pallida) ye una especie d'árbol de la familia de les lleguminoses.
.jpg)
