Multimedia w Wikimedia Commons Wiśnia karłowata, wisienka stepowa[3] (Prunus fruticosa Pall.) – gatunek krzewu należący do rodziny różowatych. Występuje w Europie i Azji. W Polsce podlega ochronie.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje od południowo-zachodniej Syberii do Nadrenii, rozprzestrzeniła się również gdzieniegdzie poza obszarem swojego rodzimego występowania[4]. Przez Polskę przebiega północno-zachodnia granica jej zwartego zasięgu, który obejmuje Wyżynę Zachodniowołyńską, Polesie, Wyżynę Lubelską, południowo-wschodnią część Wyżyny Radomskiej i środkową część Wyżyny Małopolskiej. Poza tymi obszarami zwartego zasięgu występuje jeszcze w rozproszonych stanowiskach w Kotlinie Toruńskiej, Równinie Inowrocławskiej, w rezerwacie Bielinek nad Odrą, Dolsku koło Gostynia, Grodzisku koło Łęczycy i w okolicach Przemyśla[5].
Morfologia
- Pokrój
-
Krzew osiągający wysokość do 1,3 m. Pędy wzniesione, rzadziej zwisające. Są nagie, tylko bardzo młode pędy rzadko pokryte krótkimi i sztywnymi włoskami. Kora o barwie od popielatej do ciemnowiśniowej[5].
- Liście
- Eliptyczne lub odwrotnie jajowate z klinowatą nasadą i zaokrąglonym końcem. Na górnej stronie połyskujące, na dolnej jaśniejsze i nagie. Na krótkopędach mają długość 1,5-3,9 cm, szerokość 0,6-1,7 cm i ogonki liściowe o długości 0,2-1 cm. Brzegi blaszki drobno karbowanoząbkowane (pojedynczo lub podwójnie). Powyżej części nasadowej blaszki występuje do 5 gruczołków. Liście długopędów są o 1/3 większe[5].
- Kwiaty
- Zebrane w 2–5 kwiatowe baldaszki na szczycie pędów. Kwiaty długoszypułkowe, o średnicy do 1,5 cm. Płatki korony białe, o długości 5–7 mm, wycięte lekko na szczycie[6]. Szypułki o długości 0,3-3,8 cm[5].
- Owoc
- Jajowatokrągłe lub kulistawe, soczyste, czerwone, kwaśne pestkowce, zazwyczaj zaopatrzone na szczycie w krótki, owłosiony wyrostek. Pestka o kształcie kulistawym lub odwrotnie jajowatym, na szczycie krótko zaostrzona[5].
Biologia i ekologia
Nanofanerofit. Kwiaty przedsłupne, zapylane przez motyle i błonkówki. Owoce dojrzewają w lipcu, ale utrzymują się na pędach do sierpnia, czasami nawet do września. Nasiona rozsiewane są głównie przez ptaki. Rozmnaża się także wegetatywnie za pomocą licznych pędów odroślowych. Liczba chromosomów 2n = 32[5].
Preferowane siedliska to słoneczne wzgórza i zbocza oraz obrzeża lasów. Gatunek pontyjski, ciepłolubny[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku zespołów (All.) Prunion fruticosae[7].
Systematyka i zmienność
W literaturze polskiej funkcjonuje łacińska nazwa Cerasus fruticosa (Pall.) Woronow. Według nowszych ujęć taksonomicznych prawidłowa nazwa tego gatunku to Prunus fruticosa Pall.[4], wynikająca z włączenia dawnego rodzaju wiśnia Cerasus do rodzaju śliwa Prunus w randze sekcji Cerasus w podrodzaju Cerasus[8].
Tworzy mieszańce z wiśnią ptasią (Prunus avium L.), wiśnią pospolitą (Prunus cerasus L.) i wiśnią wonną (Prunus mahaleb L.)[9].
Zagrożenia i ochrona
Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową (jako Cerasus fruticosa)[10]. W latach 1946–2014 podlegała ochronie ścisłej[11].
Gatunek został zamieszczony w Polskiej Czerwonej Księgi Roślin jako gatunek narażony (kategoria zagrożenia VU)[12][13] oraz w na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) również jako narażony (kategoria zagrożenia V (VU))[14][15]. Za duże zagrożenie dla wiśni karłowatej uważa się łatwość tworzenia mieszańców z wiśnią pospolitą (Cerasus vulgaris), co może doprowadzić do wyginięcia typowego gatunku[5].
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-29].
-
↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-01].
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
-
↑ a b Prunus fruticosa (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-02-05].
-
↑ a b c d e f g h Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
-
↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
-
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
-
↑ subg. Cerasus sect. Cerasus (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2014-01-17].
-
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
-
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
-
↑ Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1946 r. nr 70, poz. 384).
-
↑ K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
-
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
-
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
-
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Nagonasienne Drzewa i krzewy
Okrytonasienne Krzewy i pnącza
Drzewa
_IMG_8665.JPG)
_IMG_8465.JPG)
_IMG_2187.JPG)
