Multimedia w Wikimedia Commons Bielnik biały (Candida albicans (C.P. Robin) Berkhout) – gatunek grzybów zaliczany do rzędu drożdżaków (Saccharomycetes)[1]. Jest to grzyb bezotoczkowy, wywołujący zakażenia oportunistyczne u chorych z obniżoną odpornością. Stanowi on florę fizjologiczną przewodu pokarmowego u 40-80% populacji.
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Candida, Incertae sedis, Saccharomycetales, Saccharomycetidae, Saccharomycetes, Saccharomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1853 r. C. P. Robin nadając mu nazwę Oidium albicans. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1923 r. C. M Berkout, przenosząc go do rodzaju Candida[1].
Gatunek ten ma ponad 200 synonimów. Niektóre z nich: Candida stellatoidea (C.P. Jones & D.S. Martin) Langeron & Guerra i Oidium albicans C.P. Robin[2]:
Obecność 34 antygenów (zbudowanego głównie z mannanu) pozwala na różnicowanie w obrębie gatunku. Ze względu na różnicę jednego antygenu wyodrębniono C. albicans typ A (który posiada składnik antygenowy o numerze 6) od typu B, który tego składnika nie posiada[3].
Według analizy rRNA małej podjednostki rybosomu (16S), C. albicans razem z innymi przedstawicielami rodzaju Candida (C. tropicalis, C. parapsilosis i C. viswanathii) tworzy silnie wyodrębnioną od innych patogennych grzybów grupę[4].
C. albicans jest gatunkiem diploidalnym, posiada 8 par chromosomów. Genom C. albicans został w całości zsekwencjonowany w 2004 roku, liczy nieco ponad 14 milionów par zasad (wielkość haploidalnego genomu)[5].
Charakterystyczną cechą tego gatunku są często występujące rearanżacje chromosomowe (translokacje, delecje fragmentów chromosomów oraz aneuploidie) mogące prowadzić do zmian fenotypowych, co jest częścią strategii adaptacyjnej[6]. Zmiany w kariotypie występują często wśród izolatów klinicznych[7][8].
C. albicans korzysta z niestandardowego kodu genetycznego. Triplet CUG oznacza serynę, a nie leucynę, jak w standardowym kodzie genetycznym[9]. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku innych grzybów z rodzaju Candida (np. C. parapsilosis, C. dubliniensis, C. tropicalis, ale nie u C. glabrata[10][11]), a także m.in. u Debaryomyces hansenii, Pichia stipitis i Pichia farinsa. Gatunki te należą do jednostki systematycznej określanej mianem kladu CTG[12].
Podobnie jak w przypadku pozostałych grzybic, także tutaj infekcji sprzyja przewlekła antybiotykoterapia, osłabienie odporności, sztuczne zastawki, cewniki, zabiegi inwazyjne etc. Zazwyczaj kandydozę dzieli się na powierzchowną oraz znacznie poważniejszą uogólnioną. Obecność grzybów w moczu określa się mianem kandydurii.
W przypadku kandydozy powierzchownej biomateriał zanurzany jest w roztworze KOH, który niszczy keratynę nie wpływając na komórki grzyba. W preparacie mikroskopowym C. albicans widoczne są blastospory (pączkujące komórki), pseudostrzępki, czasami strzępki prawdziwe.
Grzyb wzrasta na pożywce Sabourauda w ciągu 2-4 dni, tworząc białe do kremowych kolonie, o masłowatej konsystencji. Brzeg kolonii jest gładki, czasami frędzlowaty ze względu na wytwarzaną grzybnię.
Wstępna identyfikacja opiera się na stwierdzeniu w hodowli na podłożu zubożonym (podłoże ryżowe) pod szkiełkiem nakrywkowym charakterystycznych zarodników przetrwalnikowych – chlamidospor. Drugą metodą jest wykonanie testu filamentacji (ang. germ tube test), który polega na inkubacji komórek C. albicans w surowicy przez 2-3 godziny w temperaturze 37 °C. Po tym czasie komórki „kiełkują” tworząc rostki, które w przeciwieństwie do tworzonych pączków lub pseudogrzybni nie są oddzielone ścianą komórkową. Powyższe testy nie pozwalają na różnicowanie C. albicans od C. dubliniensis dlatego potrzebne są dalsze testy najczęściej auksanograficzne.
Testy serologiczne wykorzystywane są do wstępnej diagnostyki zakażeń narządowych i uogólnionych oraz do monitorowania skuteczności leczenia. Nie pozwalają jednak na jednoznaczne określenie gatunku.
Diagnostyka oparta o metodę qPCR (reakcja łańcuchowa polimerazy w czasie rzeczywistym)
Metoda pozwala zidentyfikować poszczególne gatunki grzybów z rodzaju Candida (albicans, tropicalis, glabrata, krusei, para-ortho- metapsilosis) oraz określić ich liczebność, a w przypadku zakażeń mieszanych podaje odsetkowy udział poszczególnych gatunków grzybów w pobranej od pacjenta próbce.
Grzyb asymiluje glukozę, maltozę, sacharozę i galaktozę, ale nie laktozę. Dwa pierwsze węglowodany drobnoustrój fermentuje z wytworzeniem gazu, trzeci (galaktozę) tylko do kwasu. Fermentacja galaktozy jest zależna od szczepu. Grzyb nie wytwarza ureazy[3].
W przypadku zakażenia stosowane są[13] następujące leki przeciwgrzybicze:
TedT. Jones TedT. i inni, The diploid genome sequence of Candida albicans, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 19, 2004, s. 7329–7334, DOI: 10.1073/pnas.0401648101, ISSN 0027-8424, PMID: 15123810, PMCID: PMC409918 [dostęp 2016-01-09] (ang.).c? AnnaA. Selmecki AnnaA., AnjaA. Forche AnjaA., JudithJ. Berman JudithJ., Genomic Plasticity of the Human Fungal Pathogen Candida albicans, „Eukaryotic Cell”, 7, 2010, s. 991–1008, DOI: 10.1128/EC.00060-10, ISSN 1535-9778, PMID: 20495058, PMCID: PMC2901674 [dostęp 2016-01-09] (ang.). FengF. Yang FengF. i inni, High-Frequency Genetic Contents Variations in Clinical Candida albicans Isolates, „Biological and Pharmaceutical Bulletin”, 5, 2011, s. 624–631, DOI: 10.1248/bpb.34.624 [dostęp 2016-01-09] .1 stycznia Matthew P.M.P. Hirakawa Matthew P.M.P. i inni, Genetic and phenotypic intra-species variation in Candida albicans, „Genome Research”, 3, 2015, s. 413–425, DOI: 10.1101/gr.174623.114, ISSN 1088-9051, PMID: 25504520, PMCID: PMC4352881 [dostęp 2016-01-09] (ang.). M AM.A. Santos M AM.A., M FM.F. Tuite M FM.F., The CUG codon is decoded in vivo as serine and not leucine in Candida albicans., „Nucleic Acids Research”, 9, 1995, s. 1481–1486, ISSN 0305-1048, PMID: 7784200, PMCID: PMC306886 [dostęp 2016-01-09] . SaschaS. Brunke SaschaS., BernhardB. Hube BernhardB., Two unlike cousins: Candida albicans and C. glabrata infection strategies, „Cellular Microbiology”, 5, 2013, s. 701–708, DOI: 10.1111/cmi.12091, ISSN 1462-5822, PMID: 23253282, PMCID: PMC3654559 [dostęp 2016-01-09] (ang.). David AD.A. Fitzpatrick David AD.A. i inni, BMC Evolutionary Biology, „BMC Evolutionary Biology”, 1, 2006, DOI: 10.1186/1471-2148-6-99, PMID: 17121679, PMCID: PMC1679813 [dostęp 2016-01-09] (ang.).
Bielnik biały (Candida albicans (C.P. Robin) Berkhout) – gatunek grzybów zaliczany do rzędu drożdżaków (Saccharomycetes). Jest to grzyb bezotoczkowy, wywołujący zakażenia oportunistyczne u chorych z obniżoną odpornością. Stanowi on florę fizjologiczną przewodu pokarmowego u 40-80% populacji.
