Jälkisuiset

Wtórouste, wtórnogębowce (Deuterostomia) – klad zwierząt dwubocznie symetrycznych, u których w rozwoju embrionalnym z pragęby powstaje otwór odbytowy. Wtórouste są przeciwstawiane pierwoustym (Protostomia). Podział zwierząt zaliczanych do Bilateria na pierwouste i wtórouste wprowadził Karl Grobben w 1908 roku.

Pragęba wtóroustych przejmuje funkcje odbytu lub zanika, a na jej miejscu wtórnie formuje się odbyt. Na brzusznej stronie zarodka wtórnie powstaje otwór gębowy^[1]. Główny pień nerwowy ma postać cewki i położony jest na stronie grzbietowej. Bruzdkowanie całkowite.

W tradycyjnej klasyfikacji opartej na hipotezie jam ciała wtórouste stawiane były w randze nadtypu, do którego zaliczano^[2]:

• szkarłupnie (Echinodermata)
• szczecioszczękie (Chaetognatha)
• półstrunowce (Hemichordata)
• strunowce (Chordata)

oraz rurkoczułkowce (określane nazwą Pogonophora)^[3].

Badania genetyczne wyłączyły z tej grupy szczecioszczękie i rurkoczułkowce (jako zwierzęta pierwouste) i jednocześnie ujawniły pokrewieństwa Xenoturbellida z półstrunowcami i szkarłupniami^[4].

Obecnie do Deuterostomia zaliczane są:

• szkarłupnie (Echinodermata)
• półstrunowce (Hemichordata)
• strunowce (Chordata)
• Xenoturbellida

Szkarłupnie i półstrunowce łączone są w kladzie Ambulacraria.

Czasem do wtóroustych zaliczana jest również wymarła kambryjska gromada Vetulicolia.

Przypisy

Na podstawie:
Halanych et al. Evidence from 18S ribosomal DNA that the lophophorates are protostome animals. „Science”. 267 (5204), s. 1641–1643, 1995. DOI: 10.1126/science.7886451 (ang.).
Edgecombe et al. Higher-level metazoan relationships: recent progress and remaining questions. „Organisms Diversity and Evolution”. 11, s. 151–172, 2011. DOI: 10.1007/s13127-011-0044-4 (ang.).