nimet breadcrumb-navigoinnissa
Multimedia w Wikimedia Commons Rurkoczułkowce (Siboglinidae) – rodzina osiadłych, morskich pierścienic z gromady wieloszczetów, dawniej klasyfikowana w randze typu lub gromady Pogonophora (pogonofory). Żyją w białkowo-chitynowych rurkach przytwierdzonych do dna, tylko w morzach pełnosłonych, w strefach głębszych, od 200 do 10 000 m p.p.m.
Charakteryzują się silnie rozwiniętymi czułkami osadzonymi w przedniej części znacznie wydłużonego ciała (o długości od 5 mm do ponad 2 m). Długość ciała większości gatunków mieści się pomiędzy 10–75 cm przy średnicy ciała 0,1–3,0 cm[2]
Opisano ok. 150 gatunków[2]. Należące do nich drożnorurkowe występują głównie w wodach zimniejszych, o temperaturze -1,3 do 13 °C, osadzone domkami w mule. Kilka gatunków zamieszkuje rozkładające się drewno, liny czy rozkładającą się skórę, opadłe na dno morza. Niedrożnorurkowe tworzą charakterystyczną faunę obrzeży ujść gorących podmorskich źródeł (kominów hydrotermalnych), o wodach bogatych w siarkę. Występują w ogromnie liczebnych w osobniki populacjach, tworzących "łąki" podwodne. W trakcie metamorfozy zanika ich przewód pokarmowy, odżywiają się dzięki symbiozie z populacjami bakterii utleniających siarkowodór wypełniającymi specjalne narządy (trofosomy) rurkoczułkowców. Bakterie mogą stanowić nawet połowę masy rurkoczułkowca.
Rurkoczułkowce wykazują niespotykane u innych zwierząt przystosowania. Na przykład gatunek Riftia pachyptila wykorzystuje do transportu tlenu i jonów siarczkowych specyficzną, zmodyfikowaną hemoglobinę, nieulegającą uszkodzeniu w obecności siarkowodoru, jak to się dzieje u innych zwierząt. Gatunek Alvinella pompejana jest prawdopodobnie jedynym gatunkiem wielokomórkowym tolerującym temperatury około 80 °C (skrajne termofile).
Głębinowe drożnorurkowe należą do najbardziej długowiecznych zwierząt. Spotykane jeszcze w wielu opracowaniach informacje jakoby niektóre rurkoczułkowce miały żyć 25 tys. czy nawet 250 tys. lat (!) są jednak nieprawdziwe (szacowanie wieku tych zwierząt na podstawie głębokości ich pogrążenia w mule okazało się błędne). Obecnie ocenia się, że przedstawiciele gatunku Lamellibrachia mogą żyć 170 do 250 lat, co stanowi rekord długości życia wśród zwierząt bezkręgowych i wyraźne odstępstwo od obserwowanej korelacji między wielkością organizmu a jego długością życia.
Rurkoczułkowce początkowo opisywano jako przedstawicieli wieloszczetów osiadłych. W 1914 utworzono dla nich odrębny typ o niejasnych pokrewieństwach. W latach trzydziestych XX w. klasyfikowano je w randze gromady Pogonophora. Początkowe opisy (do roku 1964[2]) bazowały na niekompletnym materiale (brakowało opistosomy), co powodowało, że ich "osobliwą" budowę porównywano do półstrunowców i zaliczano do wtóroustych[3].
Przykłady historycznych klasyfikacji rurkoczułkowców w zależności od ujęcia:
Jako typ dzielony na 2 gromady[4]:
Jako gromada dzielona na trzy podgromady[2]:
Najnowsze badania morfologiczne i genetyczne wskazują jednak, że rurkoczułkowce są silnie zmodyfikowanymi pierścienicami[3]. Są więc pierwouste. Zaliczono je do gromady wieloszczetów i rzędu Canalipalpata.
Na podstawie:
Halanych et al. Evidence from 18S ribosomal DNA that the lophophorates are protostome animals. „Science”. 267 (5204), s. 1641–1643, 1995. DOI: 10.1126/science.7886451 (ang.).
Edgecombe et al. Higher-level metazoan relationships: recent progress and remaining questions. „Organisms Diversity and Evolution”. 11, s. 151–172, 2011. DOI: 10.1007/s13127-011-0044-4 (ang.).
Rurkoczułkowce (Siboglinidae) – rodzina osiadłych, morskich pierścienic z gromady wieloszczetów, dawniej klasyfikowana w randze typu lub gromady Pogonophora (pogonofory). Żyją w białkowo-chitynowych rurkach przytwierdzonych do dna, tylko w morzach pełnosłonych, w strefach głębszych, od 200 do 10 000 m p.p.m.
Charakteryzują się silnie rozwiniętymi czułkami osadzonymi w przedniej części znacznie wydłużonego ciała (o długości od 5 mm do ponad 2 m). Długość ciała większości gatunków mieści się pomiędzy 10–75 cm przy średnicy ciała 0,1–3,0 cm
Opisano ok. 150 gatunków. Należące do nich drożnorurkowe występują głównie w wodach zimniejszych, o temperaturze -1,3 do 13 °C, osadzone domkami w mule. Kilka gatunków zamieszkuje rozkładające się drewno, liny czy rozkładającą się skórę, opadłe na dno morza. Niedrożnorurkowe tworzą charakterystyczną faunę obrzeży ujść gorących podmorskich źródeł (kominów hydrotermalnych), o wodach bogatych w siarkę. Występują w ogromnie liczebnych w osobniki populacjach, tworzących "łąki" podwodne. W trakcie metamorfozy zanika ich przewód pokarmowy, odżywiają się dzięki symbiozie z populacjami bakterii utleniających siarkowodór wypełniającymi specjalne narządy (trofosomy) rurkoczułkowców. Bakterie mogą stanowić nawet połowę masy rurkoczułkowca.
Rurkoczułkowce wykazują niespotykane u innych zwierząt przystosowania. Na przykład gatunek Riftia pachyptila wykorzystuje do transportu tlenu i jonów siarczkowych specyficzną, zmodyfikowaną hemoglobinę, nieulegającą uszkodzeniu w obecności siarkowodoru, jak to się dzieje u innych zwierząt. Gatunek Alvinella pompejana jest prawdopodobnie jedynym gatunkiem wielokomórkowym tolerującym temperatury około 80 °C (skrajne termofile).
Głębinowe drożnorurkowe należą do najbardziej długowiecznych zwierząt. Spotykane jeszcze w wielu opracowaniach informacje jakoby niektóre rurkoczułkowce miały żyć 25 tys. czy nawet 250 tys. lat (!) są jednak nieprawdziwe (szacowanie wieku tych zwierząt na podstawie głębokości ich pogrążenia w mule okazało się błędne). Obecnie ocenia się, że przedstawiciele gatunku Lamellibrachia mogą żyć 170 do 250 lat, co stanowi rekord długości życia wśród zwierząt bezkręgowych i wyraźne odstępstwo od obserwowanej korelacji między wielkością organizmu a jego długością życia.
Rurkoczułkowce początkowo opisywano jako przedstawicieli wieloszczetów osiadłych. W 1914 utworzono dla nich odrębny typ o niejasnych pokrewieństwach. W latach trzydziestych XX w. klasyfikowano je w randze gromady Pogonophora. Początkowe opisy (do roku 1964) bazowały na niekompletnym materiale (brakowało opistosomy), co powodowało, że ich "osobliwą" budowę porównywano do półstrunowców i zaliczano do wtóroustych.
Przykłady historycznych klasyfikacji rurkoczułkowców w zależności od ujęcia:
Jako typ dzielony na 2 gromady:
drożnorurkowe czyli żeberkowce (Perviata) niedrożnorurkowe czyli zatyczkowce (Obturata albo Vestimentifera)Jako gromada dzielona na trzy podgromady:
Frenulata Monilifera VestimentiferaNajnowsze badania morfologiczne i genetyczne wskazują jednak, że rurkoczułkowce są silnie zmodyfikowanymi pierścienicami. Są więc pierwouste. Zaliczono je do gromady wieloszczetów i rzędu Canalipalpata.
