Multimedia w Wikimedia Commons Ożota zwyczajna (Galatella linosyris (L.) Rchb.f.[3]) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje w Europie, zachodniej Azji i północnej Afryce[4]. W Polsce roślina rzadka. Występuje na Kujawach, Pomorzu Zachodnim, w Wielkopolsce, na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej (tutaj jest dość częsta), a także w okolicach Przemyśla[5].
Nazewnictwo
Zaliczana była do rodzaju ożota (Linosyris) jako Linosyris vulgaris DC. Według nowszych ujęć taksonomicznych prawidłowa nazwa tego taksonu to obecnie Galatella linosyris (L.) Rchb.f[2]. Nowej polskiej nazwy nie utworzono.
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona, naga, gęsto ulistniona, rozgałęziająca się tylko górą w obrębie kwiatostanu. Razem z kwiatostanem osiąga wysokość do 70 cm. Oprócz pędów kwiatowych roślina wytwarza również pędy płonne. Pod ziemią występuje grube kłącze.
- Liście
- Liście równowąskie o szerokości 1-2 mm, jednonerwowe. Górne liście drobne, ostro zakończone, o szorstkich brzegach i przeważnie przylegające do łodygi.
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczki o szerokości 8-10 mm, tworzące na szczycie łodygi baldachogrono. Okrywa koszyczków złożona z wąskich, ostrych i miękko owłosionych listków rosnących w kilku szeregach. Listki są zielonkawe i mają odgięte szczyty. W koszyczku wszystkie kwiaty rurkowate, brak kwiatów języczkowych. Kwiaty są żółte i wszystkie obupłciowe.
- Owoc
- Owłosiona niełupka z puchem kielichowym o włoskach różnej długości.
Biologia i ekologia
Zagrożenia i ochrona
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)[8]. Niektóre jej stanowiska są zagrożone wskutek zarastania przez drzewa i krzewy w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej, a także wskutek działalności człowieka – zalesiania lub zaorywania terenów, na których występuje[5].
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
-
↑ a b Search results — The Plant List. [dostęp 2011-01-25].
-
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
-
↑ Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2013-12-04].
-
↑ a b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
-
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
-
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
-
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Bibliografia
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
