nimet breadcrumb-navigoinnissa
Carpinus betulus, el carpe blancu o carpe européu, tamién conocíu a cencielles como carpe,[1] abedulillo, hojaranzo, charmilla o ojaranzo ye un Carpinus nativu del oeste, centru y sur d'Europa, estendiéndose tan al oriente como l'oeste de Rusia y Ucraína. Rique un clima templáu pa bon crecedera, solo a elevaciones percima de los 600 msnm. Crez entemecíu con quercus, y en delles árees con Fagus, y ye un árbol común en montes degradaos.
Ye un pequeñu a medianu árbol algamando 15-25 m, raramente 30 m, con un tueru tropezosu. La corteza ye gruesa, verdosa abuxada, entá nos vieyos (vease semeya): paecer a la del haya, pero tien de cutiu costielles. Los biltos, a diferencia de Fagus, tienen non más de 1 cm de llargor, y primíos escontra les nales. Les fueyes son alternes, de 4-9 cm long., con prominentes venes dando un corrugáu distintivu, y marxes serraos y paécense a les del llamera, pero son simétriques (vease semeya). Les yemes son alternes y ahusaes (vease semeya), pero menos que les del haya. Los amentos apaecen en mayu dempués de les fueyes. El frutu ye una pequeña y llarga nuez de 7-8 mm llargor, parcialmente envolubrada por trifoliolos, el arreyo de 3-4 cm llargor; maurez en seronda. Les granes frecuentemente nun granen hasta la primavera del segundu añu dempués de la llantadera. Ye un prolíficu pebidal y tien una brengosa rexeneración natural.
La madera ye pesada y dura, ye usada pa ferramientes y material de construcción.
Ama l'avisiegu, y prefier moderada fertilidá de suelu y de mugor. Tien un sistema radicular escasu en profundidad pero bien espandíu superficialmente, y produz munches estaques cuando-y lo balta baxu. Tien trupa xamasca.
Hai un númberu de notables montes onde esta especie ye la dominante:
Principios activos: Tanín, sales, resina.[2]
Indicaciones: Estíptico, astrinxente, vulnerario, pectoral, expectorante, antitusivo. L'agua destilada, preparada a partir de les fueyes, úsase como coliriu.[2]
Úsense sobremanera les fueyes y la corteza. Recoyer n'agostu. Decocción de corteza (expectorante): 10-15 g. por taza.
Na terapia floral de Bach: Cola rutina del día ente día y la fatiga, apaecen les duldes y el cansanciu. Esta planta apurre enerxía ya ilusión pa siguir alantre. Otros usos: Ornamental. La madera, blanca, trupa, usóse pa la fabricación de pasta de papel, pieces de pianos, parqués, tacos de billar, etc.[2]
Carpinus betulus describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 2: 998. 1753.[3]
Carpinus: nome xenéricu que ye'l nome orixinal en llatín pa la especie europea.
betulus: epítetu llatín que significa "abeduriu".[4]
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Carpinus betulus, el carpe blancu o carpe européu, tamién conocíu a cencielles como carpe, abedulillo, hojaranzo, charmilla o ojaranzo ye un Carpinus nativu del oeste, centru y sur d'Europa, estendiéndose tan al oriente como l'oeste de Rusia y Ucraína. Rique un clima templáu pa bon crecedera, solo a elevaciones percima de los 600 msnm. Crez entemecíu con quercus, y en delles árees con Fagus, y ye un árbol común en montes degradaos.
Ar faou-put (Carpinus betulus) a zo gwez a vez kavet e broioù klouar Eurazia, betek 600 m uhelder.
a vo kavet e Wikimedia Commons.
El carpí (Carpinus betulus) és una espècie del gènere Carpinus de la família de les Betulàcies, natiu de l'oest, centre i sud d'Europa, estenent-se tan a l'orient com a l'oest de Rússia i Ucraïna. Requereix un clima temperat pel bon creixement, solament a elevacions per sobre dels 600 msnm. Creix barrejat amb Quercus, i a algunes àrees amb Fagus, essent un arbre comú a boscos degradats.
És un petit a mitjà arbre que arriba a mesurar 15-25 m d'alçada, rarament 30 m, amb un tronc sinuós. L'escorça és gruixuda, verdosa grisenca, fins i tot als exemplars vells: s'assembla a la del faig, però té sovint costelles. Els brots, a diferència del faig, tenen no més d'1 cm de longitud, i pressionats cap a les ales. Les fulles són alternes, de 4-9 cm de longitud, amb prominents venes donant un corrugat distintiu i marges serrats, i s'assemblen a les de l'om, però són simètriques. Les gemmes són alternes i afusades, però menys que les del faig. Els aments apareixen al maig després de les fulles. El fruit és una petita i llarga nou de 7 a 8 mm de longitud, parcialment envoltada per trifolíols, i l'involucre mesura de 3 a 4 cm de longitud; madurant a la tardor. Les llavors freqüentment no germinen fins a la primavera del segon any després de la sembra. És un prolífic planter i té una vigorosa regeneració natural.
Té preferència per les àrees ombrejades, i prefereix moderada fertilitat de sòl i d'humitat. Té un sistema radicular escàs en profunditat però molt estès superficialment, i produeix moltes estaques quan se'l tala baix. Té un dens fullatge. Hi ha un nombre notable de boscos on aquesta espècie és la dominant.
Principis actius: Tanins, sals, resina.[1]
Indicacions: Astringent, vulnerari, pectoral, expectorant, antitussigen. L'aigua destil·lada, preparada a partir de les fulles, s'usa com col·liri.[1]
S'usen sobretot les fulles i l'escorça. Es recol·lecta a l'agost. Decocció d'escorça (expectorant): 10-15 g. per tassa.
A la teràpia floral de Bach: Amb la rutina del dia a dia i la fatiga, apareixen els dubtes i el cansament. Aquesta planta aporta energia i il·lusió per a continuar endavant.
Altres usos: Ornamental. La fusta, blanca, densa, s'ha usat per a la fabricació de pasta de paper, peces de pianos, parquets, tacs de billar, etc.[1]
El carpí va ser descrit per Linné i publicat a Species Plantarum 2: 998. 1753.[2]
El carpí (Carpinus betulus) és una espècie del gènere Carpinus de la família de les Betulàcies, natiu de l'oest, centre i sud d'Europa, estenent-se tan a l'orient com a l'oest de Rússia i Ucraïna. Requereix un clima temperat pel bon creixement, solament a elevacions per sobre dels 600 msnm. Creix barrejat amb Quercus, i a algunes àrees amb Fagus, essent un arbre comú a boscos degradats.
Coeden golldail sydd i'w chael yng ngorllewin Asia ac Ewrop yw Oestrwydden sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Betulaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Carpinus betulus a'r enw Saesneg yw Hornbeam.[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Oestrwydden, Oestrwydden Gyffredin, Oestrywydden.
Mae i'w chael hefyd yn ne Lloegr, ac mae'n tyfu i uchder o 15–25 metr (49–82 tr).
Coeden golldail sydd i'w chael yng ngorllewin Asia ac Ewrop yw Oestrwydden sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Betulaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Carpinus betulus a'r enw Saesneg yw Hornbeam. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Oestrwydden, Oestrwydden Gyffredin, Oestrywydden.
Mae i'w chael hefyd yn ne Lloegr, ac mae'n tyfu i uchder o 15–25 metr (49–82 tr).
Habr obecný (Carpinus betulus) je statný, jednodomý listnatý strom dorůstající výšky asi 25 m. Systematicky se dříve řadil buďto do vlastní čeledi habrovitých, nebo, zejména ve starších systémech, do čeledi lískovitých.
S nástupem taxonomického systému APG III byly čeleď habrovitých i řád břízotvarých zrušeny a rod habr byl přeřazen do čeledě břízovitých, umístěné do řádu bukotvarých.
Jeho původní areál zahrnuje Evropu, Kavkaz a Asii od Turecka po Írán. Poskytuje cenné tvrdé dřevo.
Habr obecný je statný strom s mohutnou, vysoce klenutou, leč někdy poněkud nepravidelnou korunou. Kmen je pokryt šedou hladkou kůrou, větve leskle hnědou.
Listy jsou střídavé, podlouhle vejčité, na vrcholu krátce zašpičatělé, dvojitě ostře pilovité.
Kvete od dubna do května. Květy jsou jednopohlavní: samčí květenství tvoří nicí, 3–5 cm dlouhé jehnědy, svazčité samičí jehnědy s trojlaločnatými listenovými obaly rostou na letorostech. Plodem je oříšek ukrytý v trojlaločnatém listenovém obalu (křídle).
Roste v hájích a smíšených lesích nižších poloh.
Dobře snáší seřezávání, je proto často používán v živých plotech. Jinak je vysazován též pro své kvalitní tvrdé dřevo, vhodné pro výrobu různých nástrojů a mechanických komponent.
Vzhledem ke své tvarovatelnosti bývá habr využíván při konstrukci přírodních labyrintů. Do ČR toto téma přišlo ze Spojeného království Velké Británie a Severního Irska, kde má dlouholetou tradici. Jeden ze zajímavých labyrintů z habru, budovaný od roku 2006, se nalézá u památníku Jana Amose Komenského poblíž Tiché Orlice blízko Brandýsa nad Orlicí. Je inspirován dílem Labyrint světa a ráj srdce. Půdorys habrového labyrintu tvoří zjednodušená, azimutálně pojatá kresba zemské koule, kde hlavní poledníky a rovnoběžky jsou rafinovaně přerušované a komplikují tak cestu do středu. Labyrint se čtvercovým půdorysem o rozměrech 35×35 metrů byl návštěvníkům poprvé otevřen v roce 2009.[2]
Další nepřehlédnutelný přírodní labyrint z habru se nalézá na trojmezí Belgie, Holandska a Německa na kopci Vaalserberg.
Obrázky, zvuky či videa k tématu habr obecný ve Wikimedia Commons
Habr obecný (Carpinus betulus) je statný, jednodomý listnatý strom dorůstající výšky asi 25 m. Systematicky se dříve řadil buďto do vlastní čeledi habrovitých, nebo, zejména ve starších systémech, do čeledi lískovitých.
S nástupem taxonomického systému APG III byly čeleď habrovitých i řád břízotvarých zrušeny a rod habr byl přeřazen do čeledě břízovitých, umístěné do řádu bukotvarých.
Jeho původní areál zahrnuje Evropu, Kavkaz a Asii od Turecka po Írán. Poskytuje cenné tvrdé dřevo.
Avnbøg (Carpinus betulus) er et op til 30 meter højt træ, der vokser i skove og krat. Avnbøg anvendes i den japanske kunstart Bonsai.
Avnbøg er et middelstort, løvfældende træ med en tætgrenet og næsten buskagtig krone. Hovedstammen er knudret og uregelmæssig i tværsnit. Grenene er opstigende hos nogle planter, hos andre mere udspærrede, og hos atter andre er de overhængende.
Barken er først gråbrun med nogle spredte hår. Senere bliver den grå og glat, og til sidst er den grå med fine, lyse striber på langs. Knopperne er spredte, tiltrykte, smalle og ret spidse. Skællene viser grønt allerede fra efteråret.
Bladene er ægformede med dobbelt savtakket rand. Oversiden er stærkt foldet og meget mørkt grøn. Undersiden er lysegrøn med mange og tydelige nerver i fjermønster. Høstfarven er gul, senere grågul. Bladene bliver siddende til langt hen på vinteren.
Avnbøg blomstrer ved eller lige efter løvspring i maj. Han- og hunblomsterne sidder i hver sine rakler. Hunraklerne bliver senere til store bundter af tre-vingede frø. Frøene spirer meget villigt.
Rodnettet består af en dybtgående pælerod med kraftige siderødder. Avnbøg har mange finrødder, som helst skal have samliv med en mycorrhiza-svamp (af slægten Lactarius).
Højde x bredde og årlig tilvækst: 15 (25) x 10 meter (30 x 20 centimeter/år). Målene kan anvendes ved udplantning.
Avnbøg hører hjemme i blandede løvskove på mineralrig og varm bund i det sydøstlige Europa (inklusive det sydøstlige Jylland, Bornholm, Møn, Falster og Sydsjælland).
Arten indgår i plantesamfundet Carpinion betuli, og i Leitha-bjergene, ved Neusiedler See i Burgenland i Østrig, findes arten på varm, næringsrig muldbund over kalksten sammen med blandt andet agerrose, svalerod, bakkestar, forskelligbladet svingel, fuglekirsebær, Hieracium sabaudum (en høgeurt-art), jordbærpotentil, kransbørste, kratviol, liljekonval, lægeærenpris, navr, ruhåret korsknap, skovsnerre og stor fladstjerne[1]
Unge planter og nedhængende grene gnaves gerne af hjortevildt og harer. Nedfaldne tørre frø ædes om vinteren af fugle. Den bruges især i læplantninger, men bliver meget smuk som enkeltstående træ og kan bruges i smågrupper i den indre del af vildtplantninger og i skovbryn. Avnbøg, samt andre træer af Carpinus-slægten, anvendes i den japanske kunstart bonsai.
Avnbøg er meget skygge- og vindtålende. Den stiller ikke store krav til jordbunden, men trives dog bedst på den bedre jord. Træet tåler kraftig beskæring, klipning og nedbidning. Løvet er mulddannende.
Cinnobersvamp og musegnav er meget hyppige skader på træet.
Avnbøg (Carpinus betulus) er et op til 30 meter højt træ, der vokser i skove og krat. Avnbøg anvendes i den japanske kunstart Bonsai.
Die (Gemeine) Hainbuche (Carpinus betulus), auch Weißbuche, Hagebuche oder Hornbaum (englisch Hornbeam) genannt, gehört zur Gattung der Hainbuchen (Carpinus) aus der Familie der Birkengewächse (Betulaceae). Sie wächst als mittelgroßer, laubabwerfender Baum oder Strauch in Europa und Westasien.
Entgegen dem, was ihre deutschsprachigen Namen suggerieren, ist sie nicht näher mit der (einzigen in Mitteleuropa vertretenen Buchenart) Rotbuche (Fagus sylvatica) verwandt. Diese gehört vielmehr zur Gattung der Buchen (Fagus) innerhalb der Familie der Buchengewächse (Fagaceae). Lediglich derselben Ordnung (Buchenartige (Fagales)) gehören Hainbuche und Rotbuche an.
Die Namen Hainbuche wie auch Hagebuche leiten sich vom althochdeutschen Haganbuoche ab, wobei hag Einzäunung, Hecke bedeutet und sich auf die Schnittfähigkeit der Pflanze bezieht. Ersterer, jüngerer Name steht ab dem Mittelalter zu Hain kleiner Wald als Wortbildung zu Hag, da Hainbuchen klimatolerant sind und auch auf dem freien Feld gut gedeihen und daher Haine bilden können. Der zweite Namensteil Buche rührt von der äußerlichen Ähnlichkeit mit der Rotbuche (Größe, Form und Nervenmuster der Blätter, glatte Rinde) her; in anderen Merkmalen (Habitus, Früchte) sind Hainbuchen und Buchen jedoch völlig verschieden. Von Hagebuche kommt das Adjektiv hanebüchen für derb, grob (hartes, zähes Holz).
Der Name Weißbuche beruht auf der im Gegensatz zur Rotbuche hellen Holzfarbe der Hainbuche.
Die Hainbuche ist ein sommergrüner Laubbaum, der Wuchshöhen bis 25 Meter und Stammdurchmesser bis einen Meter erreicht. Im Kaukasus wird der Baum bis 35 Meter hoch. Das Höchstalter beträgt etwa 150 Jahre. Die Stämme bilden in geschlossenen Beständen acht bis zehn Meter lange Schäfte aus, im Extremfall auch bis 18 Meter lange. Der Stamm hat meist einen unregelmäßigen Querschnitt (spannrückig). Häufig ist der Stamm krumm.
Die Äste sind bei jungen Bäumen senkrecht orientiert und biegen im Alter in die Horizontale um. Die Kronen sind dicht und setzen sich aus weit ausladenden Ästen der unteren Bereiche und senkrecht orientierten Ästen der oberen Bereiche zusammen. Freistehende Bäume bilden mächtige, breit-ovale Kronen.
Die Winterknospen sind spindelförmig und 5–8 Millimeter lang. Die Seitenknospen liegen dem Zweig eng an, wobei deren Knospenspitzen dem Zweig oft zugekehrt sind.[1] Die Knospenschuppen sind braun bis rotbraun und am Rand bewimpert. Die Blütenknospen sind etwas größer und weniger spitz als die vegetativen Knospen.
Die wechselständigen dunkelgrünen Blätter sind 4–10 Zentimeter lang, zwei bis fünf Zentimeter breit, eiförmig und am Ende zugespitzt, die Basis ist spitz bis gerundet, auch gestutzt, manchmal schief oder herzförmig. Der Blattrand ist doppelt gesägt. Es gibt 10 bis 15 parallel stehende, ausgeprägte Blattadern-Paare, die Blätter wirken dadurch wie gefaltet. Die Unterseite der Blätter ist anfangs behaart (zumindest in den Winkeln der Blattadern), später jedoch kahl. Die Herbstfärbung ist leuchtend gelb, die Blätter haften teilweise in verwelkten Zustand bis zum Frühjahr an den Zweigen (Marzeszenz).
Die jungen Triebe sind glänzend braun (bis grünlich braun) und schwach behaart. Später werden sie bräunlich-grau und kahl. Sie besitzen zahlreiche weiße, elliptische Lentizellen.
Wechselständige Anordnung der Blätter
Doppelt gesägtes Blatt
Marzeszente Blätter im Frühling, dazwischen ist eine frisch austreibende Blattknospe sichtbar
Endknospe und zwei Blütenknospen
Seitenknospen
Hainbuchen sind monözisch, d. h., sie besitzen männliche und weibliche Blüten, die jedoch auf einem Individuum vorkommen. Den Blüten fehlen die Kronblätter. Die Blütenstände sind Kätzchen. Blüten werden an den jungen Trieben angelegt, überwintern als Knospe, die Bestäubung erfolgt durch den Wind. Blütezeit ist im April und Mai.
Die männlichen Blüten stehen einzeln in den vielblütigen, achselständigen, sitzenden, zylindrischen Kätzchen. Sie erscheinen kurz vor dem Blattaustrieb. Diese sind hängend, vier bis sechs Zentimeter lang und gelbgrün. Eine Blüte besteht aus vier bis zwölf anfangs hellgrünen, später bräunlichen, geteilten Staubblättern mit einem haarspitzigen Staubbeutel pro Ast. Eine Blütenhülle fehlt. Jede Blüte steht in der Achsel eines hellgrünen, bräunlichspitzigen, breiteiförmigen, spitzigen, bewimperten Tragblattes, Vorblätter fehlen.[2]
Die weiblichen, haarigen Blüten stehen nebenständig, zu zweit in der Achsel eines eiförmigen, bewimperten, bespitzten, abfallenden Tragblattes und sie haben jeweils zwei Vorblätter und ein Tragblatt (Vorblatt der fehlenden Blüte des Dichasiums), diese sind anfangs feinhaarig. Zusammen bilden sich vielblütige, gestielte, erst aufrechte dann hängende, anfangs grüne, später hellbraune, zwei bis vier Zentimeter lange Kätzchen, diese stehen endständig. Sie erscheinen erst mit dem Blattaustrieb. Zur Reifezeit (August/September) sind die Fruchtstände bis 17 Zentimeter lang.
Der oberständige, zweifächrige Fruchtknoten besitzt zwei fädliche, rote, vorstehende Narben. Die Samenanlagen besitzen zwei Integumente, der Embryosack entwickelt sich nach dem Polygonum-Typ. Die Befruchtung verläuft chalazogam, die Entwicklung des Endosperms nucleär.
Die Frucht ist eine kleine, anfänglich gelblich-grüne, später bräunliche, längsrippige, abgeflachte, breiteiförmige, einsamige, harte ca. 6 bis 9 mm lange und 5 bis 6 mm breite Nuss, welche von dem beständigen Perianth und Narbenresten gekrönt ist.[3] Die Schale besitzt ein papieriges Tegmen (Innenseite der Samenschale oder Testa).[4] Die Tausendkornmasse beträgt 3 bis 10 Gramm.[5]
Die Nuss ist in der Achsel in die dreilappig, spießförmig und flügelartig verwachsenen Vorblätter eingehüllt (Flügelfrucht).[6] Dieses flügelartige Blatt ist drei bis fünf Zentimeter lang und zunächst grün, später zur Fruchtreife vertrocknet es, wird papierartig und hellbraun. Es dient als Flügel bei der Windausbreitung und anfangs der Versorgung der sich entwickelnden Frucht mit Assimilaten. Die Früchte lösen sich erst während der Wintermonate ab und beschreiben dabei eine schraubenförmige Flugbahn; Schraubenflieger (Pterometeorochorie).
Blüten
Fruchtstände
Einzelne Früchte
Freistehende Hainbuche im Winter
Bemerkenswertes Exemplar im Sommer
Keimling mit den beiden typischen linsenförmigen Keimblättern
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 64.[7][8]
Hainbuchen bilden in tiefgründigen Böden tiefreichende Herzwurzeln aus. In feuchten Böden konzentrieren sich die Wurzeln in den obersten 35 Zentimetern, weshalb die Bäume solcher Standorte anfällig gegen Windwurf sind.
Die Art geht mehrere Formen von Ektomykorrhiza-Symbiosen ein, bevorzugt aber keinen spezifischen Partner. Als Symbionten sind rund 25 Arten von Ständerpilzen bekannt, aber nur wenige Schlauchpilze und Deuteromyceten.
Das Holz der Hainbuche ist weiß bis gräulich-weiß, was ihr den Namen Weißbuche im Gegensatz zum rötlichen Holz der Rotbuche einbrachte. Es gibt keine Farbunterschiede zwischen Splint- und Kernholz. Das Holz ist gleichmäßig aufgebaut, Jahresringe sind nur schwer erkennbar. Das Holz der Hainbuche ist sehr hart und schwer, es ist härter als das der Buche und der Eiche (Härte nach Brinell 36). Diese Eigenschaft hat der Hainbuche – wie einigen anderen Baumarten – den Namen Eisenbaum eingebracht.[10] Die Rohdichte beträgt im Mittel 0,82 g/cm3.[11] Das Holz hat im Mittel folgende Zusammensetzung: 18 bis 28 % Lignin, 43 bis 49 & Zellulose, 19 bis 27 % Pentosane.
Die Rinde ist grau, dünn und glatt. Sie kann bei alten Bäumen in Längsrichtung aufreißen. Auch innerhalb der Rinde bilden sich ca. 0,12 Millimeter breite Jahresringe.
Obwohl die Gattung Carpinus fossil bereits aus dem Tertiär bekannt ist, lässt sich die Hainbuche erst in Sedimenten aus dem Quartär nachweisen.[12] Die eiszeitlichen Refugien der Hainbuche lagen in Südeuropa und im Kaukasus. Ab ca. 7000 v. Chr. wanderte sie nach Mitteleuropa ein. 5000 bis 4000 v. Chr. war sie bereits weit verbreitet. Etwa 2000 v. Chr. hatte sie ihre heutige Ausdehnung erreicht.
Das Areal der Hainbuche umschließt Mitteleuropa, Nordanatolien, den Kaukasus und das Elbursgebirge.[13] Die Nordgrenze in Europa verläuft von Südwestengland über Nordbelgien nach Norddänemark, wo die Hainbuche bei 57° 30' nördlicher Breite ihren nördlichsten Punkt erreicht. Weiter führt die Grenze über Südschweden durch Lettland, Litauen, Belarus und durch die Ukraine, wo sie den Dnepr nur geringfügig in östlicher Richtung überschreitet. In den Steppenregionen, die nordwestlich ans Schwarze Meer angrenzen, also in der Südukraine und in der Dobrudscha, fehlt die Hainbuche ebenso wie auf der Krim. Sie kommt im gesamten Kaukasus und in Küstennähe des Kaspischen Meeres auch im Elbrusgebirge vor. Südlich der Pyrenäen, auf Korsika, Sardinien und Sizilien kommt die Hainbuche nicht vor, wohl aber auf der Apennin- und der Balkanhalbinsel. Auch in Anatolien kommt sie nur in einem schmalen Streifen entlang der Küste des Schwarzen Meeres vor.
Nahe ihrer Nordgrenze wächst die Hainbuche in Meereshöhe, in den Gebirgen steigt sie in folgende Höhen:
Die Hainbuche ist im subozeanischen Klima verbreitet. Sie verträgt warme Sommer, an ihrer östlichen und nördlichen Verbreitungsgrenze erträgt sie Temperaturen bis −30 °C.
Im Süden des Areals wächst sie bevorzugt in feuchten, schattigen Tallagen bzw. in regenreichen Gebieten wie Nordanatolien, Kolchis und an den Nordhängen von Kaukasus und Elbrus. Im Norden des Areals ist die Hainbuche relativ wärmebedürftig und meidet exponierte Lagen.
Optimale Wuchsleistungen erbringt die Hainbuche auf nährstoffreichen, mesotrophen bis eutrophen Böden, die frisch bis periodisch nass sind.
In Mitteleuropa wächst sie meist auf Braunerde und Pseudogley, die aus diluvialen Ton- bzw. Ton-Sand-Ablagerungen hervorgegangen sind. In Südeuropa und in den Gebirgen wächst sie auf Rendzinen, in Südost-Europa auf Lößböden.
Nach Heinz Ellenberg hat die Hainbuche folgende Zeigerwerte: Halbschatten bis Schattenpflanze, Mäßigwärme- bis Wärmezeiger, subozeanisch, mit Schwergewicht in Mitteleuropa, nach Osten ausgreifend. Bezüglich Feuchte, Reaktionszahl und Stickstoff ist die Art indifferent.
Die Hainbuche ist die Charakterart des Verbands der Eichen-Hainbuchen-Wälder (Carpinion betuli), kommt aber auch in Gebüschen der Ordnung Prunetalia vor.[7]
Aufgrund ihrer sehr hohen Trockenheitstoleranz, die auch auf das kräftige und tiefreichende Wurzelsystem zurückzuführen ist, gilt die Hainbuche als sturmfest und eignet sich auch für ungünstige, temporär schlecht Wasser-versorgte Standorte auch im städtischen Bereich. Sie kommt damit vor dem Hintergrund des Klimawandels als Baum in Betracht, der künftig eine höhere Bedeutung erlangen kann.[14]
Innerhalb der Gattung Carpinus gehört die Hainbuche zur Sektion Carpinus. Schon 1753 wurde sie von Carl von Linné unter dem heute noch gültigen Namen Carpinus betulus beschrieben.[15]
Es können mehrere Varietäten unterschieden werden, die vor allem im Gartenbau Verwendung finden:[16]
Des Weiteren sind auch mehrere Zierformen entstanden:[17]
Es sind mehr als 200 Pilzarten bekannt, die die Hainbuche befallen können, darunter etliche Mehltau- und Rostpilze. So wird die Hainbuche vom Rostpilz Melampsoridium carpini mit Uredien und Telien befallen.[18] Die Echten Mehltaue Phyllactinia guttata, Erysiphe arcuata und Erysiphe carpinicola[19] besiedeln die Blätter.[20] Taphrina carpini erzeugt große Hexenbesen an Hainbuchen.[21] Von den holzzerstörenden Pilzen sind besonders die Weißfäule-Erreger wichtig, unter denen es jedoch keine Hainbuchen-spezifischen Arten gibt. Unter den über 70 Insekten- und Milbenarten, die die Hainbuche befallen, sind nur wenige auf die Hainbuche spezialisiert, zum Beispiel die Schildlaus Parthenolecanium rufulum Cockerell und der Borkenkäfer Scolytus carpini Ratz.
Junge Pflanzen können durch Rothirsch und Reh verbissen werden, Sämlinge und Früchte werden von verschiedenen Nagetieren gefressen.
Die wirtschaftliche Bedeutung der Hainbuche ist heute eher gering. Das Holz wird wegen seiner Dichte und Härte zur Herstellung von Parkett und bestimmten Werkzeugen, zum Beispiel Hobelsohlen, für Werkzeughefte und Hackblöcke verwendet. Im Klavierbau verwendet man das Holz z. B. für die Hammerstiele und Hebeglieder. Die früheren Einsatzbereiche waren weit umfangreicher: Webstühle, Zahnräder, Zollstöcke, Schuhleisten, Stellmacherei, landwirtschaftliche Geräte und vieles mehr.
Die Hainbuche liefert hervorragendes Brennholz, welches sich jedoch in getrocknetem Zustand nur außerordentlich schwer spalten lässt; frisch geschlagenes Hainbuchenholz ist gut spaltbar. In dieser Anwendung lag früher die Hauptnutzung der Hainbuchen. In Mitteleuropa wurde die Hainbuche durch den Menschen früher indirekt stark gefördert, da sie in den der Brennholzgewinnung dienenden Niederwäldern durch ihr hohes Stockausschlagvermögen gegenüber der Rotbuche einen eindeutigen Konkurrenzvorteil hatte.
Bereits in römischer Zeit, aber auch noch im Dreißigjährigen Krieg, wurden Wehrhecken (Landwehren) in Mitteleuropa zu einem großen Teil aus Hainbuchen angepflanzt. Die Hagebüsche wurden mit Äxten angehauen und umgeknickt. So wuchsen sie – zusammen mit Brombeeren, Heckenrosen und anderen Dornensträuchern – zu undurchdringlichen Gebilden, die Knickicht, Wehrholz, Landheeg oder Gebück genannt wurden. Im 11. Jahrhundert etwa legte Kurmainz eine Landwehr, das Rheingauer Gebück, an, das den ganzen Rheingau zwischen Nieder-Walluf und Lorchhausen gegen den Taunus hin abgrenzte. Die Landwehr war 50 bis 100 Schritt breit und nur an wenigen Stellen mit Durchlässen versehen. Für die Instandhaltung sorgte ein eigenes Haingericht. Viele Ortsnamen mit den Endungen -hagen und -hain weisen auf solche Landwehren hin.[22]
Hainbuchen wurden früher oft regelmäßig geschneitelt, um Futter für das Vieh zu gewinnen. Es entstanden dadurch bizarre, knorrige und oft hohle Baumgestalten, die man in manchen Wäldern heute noch vorfindet.
Als Heilpflanze wird die Hainbuche in der Bach-Blütentherapie (Hornbeam, englische Bezeichnung für die Hainbuche) gegen Übermüdung und Erschöpfung[10] und in der traditionellen Medizin nach Hildegard von Bingen gegen weiße Hautflecken (Vitiligo) eingesetzt. Im letztgenannten Fall werden die erwärmten Hainbuchenspäne auf die betroffenen Hautstellen gedrückt.[23]
In Gärten werden Hainbuchen wegen ihres guten Ausschlagvermögens und ihrer dichten Belaubung gern als geschnittene Hecke gepflanzt. Auch als Alleebäume werden sie verwendet, hierfür gibt es schmalkronige Sorten. Die Hainbuche war Baum des Jahres im Jahr 2007 in Österreich.[24] und 1996 in Deutschland.[25]
Für die Hainbuche bestehen bzw. bestanden daneben auch weitere regionale Trivialnamen: Haanböke (Unterweser, Holstein), Haböke (Holstein), Häneböke (Göttingen), Hagabuache (St. Gallen), Hagbeik (Pommern), Hagböhk (Mecklenburg), Hageböke (Holstein), Hainbuche (Österreich, Ostpreußen), Haineböcke (Göttingen), Hambuche (Elsass, Schlesien), Haonbôk oder Heimbök (Altmark), Hoanbuchen (Salzburg), Hohnbach oder Hombeach (Siebenbürgen), Hornbuche (Schlesien), Hoster (Mecklenburg), Rauchbuche (im Sinne von „raublättrige“; Hohenlohe), Steinbuche (Bayern um Eichstätt, Kärnten laut Frisch), Steinriglholz (im Sinne von „Felshügelholz“, rigl = „ragend“; Wien), Weißbuche (Österreich, Schlesien), Welgebaum, Wieglbaum oder Wielholzbaum (ohne Ort), Wittboike (Altmark, Göttingen, Weser).[26]
Im Althochdeutschen hieß sie Hageboche, Hagenbocha, Hagenbucha, Hagenpuocha, Hagenpuoche, Haginbuocha oder Heginbouch, im Mittelhochdeutschen Hagbuche, Hagbuoch, Hagebouche, Hagebuche, Hagebuocha, Hagenbucha, Hagenbuocha, Hagenbutzbaum, Hagenpuch, Hainbuache, Hanbuoche oder Leimpaum. Hildegard von Bingen verwendet in ihren Subtilitatum diversarum creaturarum libri 9 (um 1160) den Namen Hainbucha. Später finden sich in der medizinischen und botanischen Literatur:
Der Botaniker und Arzt Johann Gottlieb Gleditsch des 18. Jahrhunderts verwendet in seinen zahlreichen Schriften die Namen Flegelholz, Hartbaum, Hartholz, Hanbuche, Hekebuche, Rollholz, Tragebuche, Zaunbuche und Zwergbuche.
Die (Gemeine) Hainbuche (Carpinus betulus), auch Weißbuche, Hagebuche oder Hornbaum (englisch Hornbeam) genannt, gehört zur Gattung der Hainbuchen (Carpinus) aus der Familie der Birkengewächse (Betulaceae). Sie wächst als mittelgroßer, laubabwerfender Baum oder Strauch in Europa und Westasien.
Entgegen dem, was ihre deutschsprachigen Namen suggerieren, ist sie nicht näher mit der (einzigen in Mitteleuropa vertretenen Buchenart) Rotbuche (Fagus sylvatica) verwandt. Diese gehört vielmehr zur Gattung der Buchen (Fagus) innerhalb der Familie der Buchengewächse (Fagaceae). Lediglich derselben Ordnung (Buchenartige (Fagales)) gehören Hainbuche und Rotbuche an.
D'Hobich, Carpinus betulus, ass e Lafbam aus Mëttel- a Westeuropa, deem säi Vebreedungsgebitt mat deem vun der Buch zimmlech iwwerenee stëmmt, mat Ausnam vum Nordoste wou se méi wäit wéi d'Buch virstéisst.
Hir Grenz an der Héicht ass an de Mëttelbierger tëscht 400 a 600 Meter. An den Alpen ka se plazeweis bis op 1000 Meter goen.
Si wiisst gutt zesumme mat Eechen, an op Biedem mat Quellen, oder Séckerhorizonten, ass et eng ideal Bäimëschung fir Eschen. Op dréchene Biedem leescht se och gutt Déngschter wa se a Kiferbestänn bäigemëscht ass.
D'Hobich ass e summergrénge Lafbam, dee bis zu 25 Meter héich gëtt an en Duerchmiesser vu bis zu engem Meter erreeche kann. Am Kaukasus kann dëse Bam souguer 35 Meter héich ginn. Den Alter läit bei bis zu 150 Joer. An dichte Bestänn hunn dës Beem e Schaft vun 8–10 m, am Extremfall souguer 18 m. De Stamm ass dacks kromm.
Solitärbeem bilden eng breet-oval Kroun.
D'Blieder sinn duebelt gezackt, d'Wanterknospe si spëndelfërmeg a 5–8 mm laang, si leien dicht um Zweig. D'Knospeschuppe si brong bis routbrong an um Rand bewëmpert. D'Bléieknospe si méi grouss an net sou spatz wéi déi vegetativ Knospen.
D'wiesselstänneg Blieder si 4–10 cm laang an 2–4 cm breet, eefërmeg an zougespëtzt. Déi ënnescht Säit vun de Blieder sinn am Ufank behoert, méi spéit awer net méi. D'Hierschtfaarf ass giel, an se hänken dacks nach am brongen Zoustand am Fréijoer un den Äscht.
Déi jonk Äscht si blénkeg brong (bis gréng-brong) a schwaach behoert. Méi spéit gi se brong-gro a plakeg. Si hunn eng grouss Zuel vu wäissen elliptesche Lentizellen.
D'Hobich, Carpinus betulus, ass e Lafbam aus Mëttel- a Westeuropa, deem säi Vebreedungsgebitt mat deem vun der Buch zimmlech iwwerenee stëmmt, mat Ausnam vum Nordoste wou se méi wäit wéi d'Buch virstéisst.
Hir Grenz an der Héicht ass an de Mëttelbierger tëscht 400 a 600 Meter. An den Alpen ka se plazeweis bis op 1000 Meter goen.
Si wiisst gutt zesumme mat Eechen, an op Biedem mat Quellen, oder Séckerhorizonten, ass et eng ideal Bäimëschung fir Eschen. Op dréchene Biedem leescht se och gutt Déngschter wa se a Kiferbestänn bäigemëscht ass.
Shkoza e bardhë ( lat. Carpinus betulus L.) e njohur edhe si shkozë e egër (Kolonjë), shkozëlarme (Lushnjë), është anëtar i familjes Betulaceae.
C. betulus
Shkoza e bardhë
lC. betulus
Gjethi i Shkozës së bardhë është 4 cm i gjatë dhe është më rëndësi për identifikimin e saj.
C. betulus
Shkoza e bardhë ( lat. Carpinus betulus L.) e njohur edhe si shkozë e egër (Kolonjë), shkozëlarme (Lushnjë), është anëtar i familjes Betulaceae.
C. betulus
Shkoza e bardhë
lC. betulus
Gjethi i Shkozës së bardhë është 4 cm i gjatë dhe është më rëndësi për identifikimin e saj.
C. betulus
Skruobla aba skruoblos (luotīnėškā: Carpinus betulus) ī lapouts medis, katros prėgol beržėniu augalū (Betulaceae) šeimā.
Lietovuo skruoblas aug daugiau pėitūs ė vėdorie, mišrē so eglėm, ōžoulās, ousēs, apošėm. Anā dėdlē patink tomsės vėitas, ale rēk daug vilgšmės ė šėlomuos.
Skruoblas aug lietā, dėdlė augoma napasėik - ožaug lėgė 15-25 m, sīkēs lėgė 30-36 m. Kap aug laukūs, tā stoubrē būn nuognē trompi, vuo vainėks rotolėšks. Ėšgīven lėgė 150 metu omžious.
Vainėks tonkos, šakas smolkės. Žėivie līgė, pluona, švėisē pilka. Augals daugėnas viejė apdolkėnamās žirgėnās.
Li tchårnea ordinaire u tchårnale kimene, c' est l' tchårnale li pus corante e l' Urope.
No d' l' indje e sincieus latén : Carpinus betulus.
On bwès d’ tchårnales si lome on tchårnoe. Li mot a dné des nos d' viyaedjes, come Tchaurnè dilé Bande.
Les foyes sont dintêyes sol boird. Les nierveures sont stocaesses et bén paraleles, si bén k' on pout råyî l' verdeur inte di zeles, on côp so deus, et fé ene foye di gåyotaedje.
Les fruts rishonnnut ene miete a des fayenes, mins volnut evoye mins come les cis do bwès d' poye (ayåve).
coxhes relêye di l' ivier
foye rigåyotêye
foyes des grinnes e moes d' setimbe
grinnes e moes d' setimbe
Li bwès est foirt deur, broûle bén. I sierveut eto po fé des mantches.
Bén hårbêyes, les tchårnales fijhèt des belès håyes, des dreves et des gloriyetes.
Li tchårnea ordinaire u tchårnale kimene, c' est l' tchårnale li pus corante e l' Urope.
No d' l' indje e sincieus latén : Carpinus betulus.
Zwëczajny grôbk (Carpinus betulus) – to je drzéwiã z rodzëznë brzózkòwatëch (Betulaceae Gray). Òn rosce m. jin. na Kaszëbach.
Zwëczajny grôbk (Carpinus betulus) – to je drzéwiã z rodzëznë brzózkòwatëch (Betulaceae Gray). Òn rosce m. jin. na Kaszëbach.
Carpinus betulus, the European or common hornbeam, is a species of tree in the birch family Betulaceae, native to Western Asia and central, eastern, and southern Europe, including southern England.[1] It requires a warm climate for good growth, and occurs only at elevations up to 1,000 metres (3,281 ft). It grows in mixed stands with oak, and in some areas beech, and is also a common tree in scree forests. Hornbeam was also known as yoke elm.[2]
It is a deciduous small to medium-size tree reaching heights of 15–25 metres (49–82 ft), rarely 30 m (98 ft), and often has a fluted and crooked trunk. The bark is smooth and greenish-grey, even in old trees. The buds, unlike those of the beech, are 10 mm (0.39 in) long at the most, and pressed close to the twig. The leaves are alternate, 4–9 cm (1.6–3.5 in) long, with prominent veins giving a distinctive corrugated texture, and a serrated margin. It is monoecious, and the wind-pollinated male and female catkins appear in early summer after the leaves. The fruit is a small 7–8 mm (0.28–0.31 in) long nut, partially surrounded by a three-pointed leafy involucre 3–4 cm (1.2–1.6 in) long; it matures in autumn.
The wood is heavy and hard, and is used for tools and building constructions. It also burns hot and slowly, making it very suitable for firewood.[3] This was the reason for lopping and hence indirectly the saving of Epping Forest, where the hornbeam was a favoured pollarding tree.
Hornbeam was frequently coppiced and pollarded in the past in England. It is still infrequently managed using these traditional methods, but mainly for non-commercial conservation purposes. As a woodland tree traditionally managed in this way, it is particularly frequent in the ancient woodlands of south Essex, Hertfordshire and north Kent where it typically occupies more than half of most ancient woods and wood pastures.[4]
Because it stands up well to cutting back and has dense foliage, it has been much used in landscape gardening, mainly as tall hedges and for topiary. It was the classic tree used in French formal gardens for hedges in bosquets, as in the Gardens of Versailles, and in their English equivalent, the garden wilderness.
The leaves provide food for some animals, including Lepidoptera such as the case-bearer moth Coleophora anatipennella.
There are a number of notable forests where C. betulus is a dominant tree species, among which are:
In England, trees appear to prefer soils with a pH from 3.6 to 4.6 but tolerate up to 7.6. They are found on soils with moderate clay content and avoid soils with particularly high or low clay content.[4] Carpinus betulus likes full sun or partial shade,[5] moderate soil fertility and moisture. It has a shallow, wide-spreading root system and is marked by the production of stump sprouts when cut back.
The seeds often do not germinate till the spring of the second year after sowing. The hornbeam is a prolific seeder and is marked by vigorous natural regeneration.
Three fossil fruits of Carpinus betulus have been extracted from borehole samples of the Middle Miocene fresh water deposits in Nowy Sacz Basin, West Carpathians, Poland.[6]
Carpinus betulus is widely cultivated as an ornamental tree, for planting in gardens and parks throughout north west Europe. There are several cultivars, notably:
Both the species[8] and the cultivar C. betulus 'Fastigiata'[9] have gained the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit.
Bark of a mature tree
Tree in winter
Veteran tree
![Hornbeam-covered walk (573 m [627 yd; 1,880 ft])](http://en.wikipedia.org/wiki/File:La_Reid_AR1aJPG.jpg)
Hornbeam-covered walk (573 m [627 yd; 1,880 ft])
Fruit and seeds
Leaf bud
Carpinus betulus 'Fastigiata' in Dublin, Ireland where it is a common street tree
Mature Carpinus betulus 'Fastigiata' in Eindhoven, Netherlands
Newly planted Carpinus betulus 'Fastigiata' in Poundbury, Dorset, UK
Carpinus betulus, the European or common hornbeam, is a species of tree in the birch family Betulaceae, native to Western Asia and central, eastern, and southern Europe, including southern England. It requires a warm climate for good growth, and occurs only at elevations up to 1,000 metres (3,281 ft). It grows in mixed stands with oak, and in some areas beech, and is also a common tree in scree forests. Hornbeam was also known as yoke elm.
Eŭropa karpeno (Carpinus betulus) estas karpeno, indiĝena en Eŭropo kaj Sudokcidenta Azio. Ĝi postulas varman klimaton por prezenti bonan kreskadon, kaj troviĝas nur je altitudoj malpli altaj ol 600 metroj. Ĝi vegetas en miksaj arbareroj kun kverko, kaj en iuj areoj kun eŭropa fago, kaj ankaŭ estas komuna arbo en deklivarbaroj.
Tiu palearktisa eta ĝis mezgranda arbo atingas altecojn de 15–25 m, malofte 30 m, kun ofte kaneligita kaj kurba trunko. La arboŝelo estas glata kaj verd-griza, eĉ ĉe pli maljunaj arboj. La burĝonoj, malsame kiel tiuj de fago, maksimume longas 10 mm, kaj estas premitaj apud la branĉeto. La folioj estas alternataj, longas 4–9 cm, kun elstarantaj nervuroj prezentante distingigan ondantan teksturon, kaj segildentan randaĵon. Ĝi estas monoika, kaj la vente polenigitaj masklaj kaj femalaj amentoj maje aperas post la folioj. La frukto estas eta 7–8 mm longa nukso, parte ĉirkaŭata de involukro kiu longas 3–4 cm; ĝi aŭtune maturiĝas. Ofte la semoj ne ĝermas antaŭ la printempo de la dua jaro post la semado. Eŭropa karpeno abunde dissemiĝas kaj estas karakterizita de forta natura regenerado.
Eŭropa karpeno estas ombrotolerema arbo. Ĝi preferas modere fekundan grundon kaj humidecon. Ĝi havas neprofundan fore disvastiĝantan radikaron kaj estas karakterizita de produktado de stumpoŝosoj [1] kiam oni forhakas la trunkon.
Ĉar ĝi bone toleras faligadon kaj havas densan foliaron, ĝi ofte estas uzata en ĝardenarkitekturo, ĉefe kiel grandaj heĝoj kaj por pritondado de plantoskulptaĵoj.
La ligno estas peza kaj dura, kaj estas uzata por laboriloj kaj por konstruaĵoj. Ĝi varmege kaj malrapide finbrulas, kaj tial estas tre taŭga brulligno [2].
Tiu estis la kialo de la hakado kaj tiel senpere de la konservado de Epping-Arbaro, kie eŭropa karpeno estis preferata sensuprig-arbo. La folioj provizas per nutraĵo por iuj bestojj, inkluzive de lepidopteroj kiel la noktopapilio Coleophora anatipennella (Coleophoridae).
Estas iom da rimarkindaj arbaroj kie eŭropa karpeno estas superreganta specio, el kiuj estas :
Estas pluraj kultivaroj, nome 'Fastigiata', aŭ 'Pyramidalis', tre kolonoforma arbo kiam juna, kiu estas estinta tre populara urba stratoarbo en Britujo.
Eŭropa karpeno, somere
Eŭropa karpeno, vintre
Rimarkinda arbo
Eŭrop-karpena aleo ( 573 m)
Carpinus betulus - Muzeo de Tuluzo
Eŭropa karpeno (Carpinus betulus) estas karpeno, indiĝena en Eŭropo kaj Sudokcidenta Azio. Ĝi postulas varman klimaton por prezenti bonan kreskadon, kaj troviĝas nur je altitudoj malpli altaj ol 600 metroj. Ĝi vegetas en miksaj arbareroj kun kverko, kaj en iuj areoj kun eŭropa fago, kaj ankaŭ estas komuna arbo en deklivarbaroj.
Carpinus betulus, el carpe blanco o carpe europeo, también conocido simplemente como carpe,[1] abedulillo, hojaranzo, charmilla u ojaranzo es un Carpinus nativo del oeste, centro y sur de Europa, extendiéndose tan al oriente como el oeste de Rusia y Ucrania. Requiere un clima templado para buen crecimiento, solo a elevaciones por encima de los 600 m s. n. m.. Crece entremezclado con Quercus, y en algunas áreas con Fagus, y es un árbol común en bosques degradados.
Es un pequeño a mediano árbol alcanzando 15-25 m, raramente 30 m, con un tronco sinuoso. La corteza es gruesa, verdosa grisácea, aun en los viejos (véase foto): se parece a la del haya, pero tiene a menudo costillas. Los brotes, a diferencia de Fagus, tienen no más de 1 cm de longitud, y presionados hacia las alas. Las hojas son alternas, de 4-9 cm long., con prominentes venas dando un corrugado distintivo, y márgenes serrados y se parecen a las del olmo, pero son simétricas (véase foto). Las yemas son alternas y ahusadas (véase foto), pero menos que las del haya. Las flores masculinas y femeninas nacen separadas en primavera. Las masculinas, agrupadas en amentos facilitan la polinización por el viento. El fruto es una pequeña y larga nuez de 7-8 mm longitud, parcialmente envuelta por trifoliolos, el involucro de 3-4 cm longitud; madura en otoño. Las semillas frecuentemente no germinan hasta la primavera del segundo año después de la siembra. Es un prolífico semillero y tiene una vigorosa regeneración natural.
La madera es pesada y dura, es usada para herramientas y material de construcción.
Ama el sombreado, y prefiere moderada fertilidad de suelo y de humedad. Tiene un sistema radicular escaso en profundidad pero muy expandido superficialmente, y produce muchas estacas cuando se lo tala bajo. Tiene denso follaje.
Hay un número de notables bosques donde esta especie es la dominante:
Principios activos: Tanino, sales, resina.[2]
Indicaciones: Estíptico, astringente, vulnerario, pectoral, expectorante, antitusivo. El agua destilada, preparada a partir de las hojas, se usa como colirio.[2]
Se usan sobre todo las hojas y la corteza. Se recolecta en agosto. Decocción de corteza (expectorante): 10-15 g. por taza.
Otros usos: Ornamental. La madera, blanca, densa, se ha usado para la fabricación de pasta de papel, piezas de pianos, parqués, tacos de billar, etc.[2]
Carpinus betulus fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 2: 998. 1753.[3]
Carpinus: nombre genérico que es el nombre original en latín para la especie europea.
betulus: epíteto latino que significa "abedul".[4]
Carpinus betulus, el carpe blanco o carpe europeo, también conocido simplemente como carpe, abedulillo, hojaranzo, charmilla u ojaranzo es un Carpinus nativo del oeste, centro y sur de Europa, extendiéndose tan al oriente como el oeste de Rusia y Ucrania. Requiere un clima templado para buen crecimiento, solo a elevaciones por encima de los 600 m s. n. m.. Crece entremezclado con Quercus, y en algunas áreas con Fagus, y es un árbol común en bosques degradados.
Harilik valgepöök (Carpinus betulus) on kaseliste sugukonda, valgepöögi perekonda kuuluv heitlehine puu.
Valgepöögid kasvavad 10–20, harva kuni 30 meetrit kõrgeks. Lehed on 3–10 cm pikad, saagja servaga. Isas- ja õied kasvavad samal puul, kuid ühel oksal on kõik õied samast soost. Valgepöök on tuultolmleja. Vili on väike, 3–6 mm pikk pähkel. Pähklid kasvavad kobaras, ühes kobaras tavaliselt 10–30 pähklit.
Valgepöögi puit on valkjashall. Kuivanud puidu keskmine tihedus on 750 kg/m² ja Brinelli kõvadus 3,5 kgf/mm². Puit kuivab aeglaselt ja selle käigus võivad tekkida praod, sest kuivades väheneb puidu ruumala rohkem kui teistel puuliikidel. Lõikeriistaga on puitu raske töödelda. Ilma eritöötluseta peab puit hallitusele halvasti vastu. Poleerimise suhtes on ta kapriisne.
Valgepöögist valmistatakse muusikariistu, spooni, tisleritooteid ja parketti. Minevikus kasutati puitu masinaehituses, eriti süstikute valmistamiseks. Pöögiparketi tarvitamisel tuleb arvestada, et niiskudes ja kuivades muutub puidu ruumala rohkem kui teistel puuliikidel.
Valgepöögil toituvad mitut liiki liblikate röövikud, näiteks Epirrita autumnata, Hemithea aestivaria, Colotois pennaria, Amphipyra berbera ja harilik külmavaksik.
Harilik valgepöök (Carpinus betulus) on kaseliste sugukonda, valgepöögi perekonda kuuluv heitlehine puu.
Xarma edo pago-lizarra (Carpinus betulus) betulazeoen familiako zuhaitz hostoerorkorra da, 25 metrorainokoa eta bitan zerratutako hosto txandakatu eta osoak, gerbatan elkartutako loreak eta akenio-motako fruituak dituena.
Euskal Herrian galtzeko arriskuan dagoen espezietako bat da pago-lizarra eta horren adierazle dira EAEko zein Espainiako Flora Baskularraren Zerrenda Gorriek erregistraturik izatea. Zuhaitz bitxia dugu, izenak dioen moduan pagoaren zein lizarraren zenbait ezaugarri konbinatzen dituena. Egun, Euskal Herrian Nafarroako ipar-mendebaldeko zuhaizti txikietan eta Gipuzkoako gune bakarrean baino ez dago.
Zuhaitz honek 25 metrorainoko altuera har dezake. Enbor bihurria du, azal grisaxka eta leuna, pagoarenarekin antzekoa baina maiz saihets modukoekin. Kimu berriak, pagoenak ez bezala, zentimetro bat baino handiagoko lizera dute. Xarmak adakera biribildua du.
Xarmaren hostoak zumarrarenekiko nahiko antzekoak dira, baina hauek simetrikoak. Txandakatuak, erorkorrak eta bitan zerratuak dira, eta ertz obalatua eta oin biribila edo bihotz-formakoa daukate. 4-9 cm-ko luzera dute, eta itxura bereizgarria ematen dieten zain nabariak. Ernamuinak txandakatuak dira eta ardatz-itxurakoak, baina pagoarenak baino gutxiago. Udazkena aurrera joan ahala kolore berdea galdu eta hori deigarri bilakatzen dira hostoak, eta lurrera erori aurretik marroi argiak dira.
Zuhaitz bakoitzak lore arrak eta emeak ditu, baina elkarrengandik bereizita daude, hau da, espezie monoikoa da. Lehenengoak gerba zintzilikaritan elkartzen dira, eta biluziak dira (ez dute ez sepalorik ez petalorik). Emeak muturreko gerbetan biltzen dira. Heltzen direnean, infruteszentziak hiru gingil dituen inbolukru batek babesten ditu. Erdiko gingila aldeetakoak baino askoz luzeagoa da.
Pago-lizarraren fruitua intxaur antzeko bat da, 7-8 mm-koa, hosto moduko batzuetan bilduta agertzen dena. Braktea trilobulatu hauek 3-4 cm-ko inbolukrua eratzen dute, fruituak haizearen eraginez banatzea erraztuz. Haziak maiz ez dira bigarren urtea arte hozitzen.
Banaketa europarra duen zuhaitza da, baina Iberiar Penintsulan ez da ia ageri. Hain zuzen ere, Nafarroako ipar-mendebaldeko zuhaizti txikietan, bereziki Lesaka eta Igantzi inguruan (azken herri honetan San Juan Xar eremu babestuan aurki daiteke), eta Gipuzkoako gune bakarrean (Alegia eta Arterreka artean, 160 eta 240 metro bitartean) agertzen da, eta hauxe da espeziearen hegoaldeko eta mendebaldeko muga. Ugariagoa da berriz, Europako mendebalde, erdialde eta hegoaldean, Errusia eta Ukrainaraino zabalduz.
Atlantikoko baso mistoetan bizi da (Quercus eta Fagus espezieekin maiz), lurzoru bigun eta freskoa duten mendi-hegal ospeletan. Tenperatura epelak behar ditu eta soilik itsas mailatik 600 metrora aurkitzen da.
Udaberrian loratzen da, eta fruituak udaren bukaeran eta udazkenaren hasieran heltzen dira. Hala ere, maiz haziak ez dira bigarren urtea arte hozitzen.
Maiz izaten ditu landare-zorriak, kotxinilak eta Corythucha ciliata izeneko intsektuen plagak. Horrez gain, xarmaren mikorriza arrunta da Coprinus comatus onddoa.
Xarma edo pago-lizarra (Carpinus betulus) betulazeoen familiako zuhaitz hostoerorkorra da, 25 metrorainokoa eta bitan zerratutako hosto txandakatu eta osoak, gerbatan elkartutako loreak eta akenio-motako fruituak dituena.
Euskal Herrian galtzeko arriskuan dagoen espezietako bat da pago-lizarra eta horren adierazle dira EAEko zein Espainiako Flora Baskularraren Zerrenda Gorriek erregistraturik izatea. Zuhaitz bitxia dugu, izenak dioen moduan pagoaren zein lizarraren zenbait ezaugarri konbinatzen dituena. Egun, Euskal Herrian Nafarroako ipar-mendebaldeko zuhaizti txikietan eta Gipuzkoako gune bakarrean baino ez dago.
Euroopanvalkopyökki (Carpinus betulus) on koivukasvien heimoon kuuluva puu, joka kasvaa Keski-Euroopassa. Nimestään huolimatta se ei kuulu pyökkeihin, vaan on läheisempää sukua esimerkiksi pähkinäpensaille.
Valkopyökki saavuttaa noin 20 m:n korkeuden parhaimmillaan. Elinalueillaan ne muodostavat sekametsiä yhdessä tammen ja pähkinäpensaan kanssa. Huonommilla kasvupaikoilla valkopyökki voi olla myös pensastava. Valkopyökki kukkii keväisin jo reilusti ennen lehteen tuloa, elinalueillaan usein jo helmi–maaliskuussa. Hedelmät ovat vaatimattomia ja ne ovat kypsiä loppukesästä. Hedelmillä on lenninsiivet. Puun lehdet muistuttavat vuorijalavan lehtiä.
Euroopanvalkopyökki on tyypillinen keskieurooppalaisen lehtimetsän puulaji. Kasvusijoiltaan se on melko rajoittunut. Se kasvaa mieluiten meri- ja väli-ilmaston rajamailla, tai lievässä meri-ilmastossa eikä viihdy kuivemmissa Itä-Euroopan, esimerkiksi Venäjän metsissä, toisaalta ei myöskään sille liian merellisillä Britteinsaarilla. Laajimmat esiintymisalueet ovat Saksa, Puola, Ranska, ja Balkanin ylängöt. Pohjoisimmillaan euroopanvalkopyökki kasvaa luonnonvaraisena Etelä-Ruotsissa, eteläisimmillään Italiassa ja itäisimmillään Puolan ja Valko-Venäjän rajamailla ja Liettuassa.
Suomessa euroopanvalkopyökki menestyy koristekasvina vain lounaassa ja etelärannikolla.
Euroopanvalkopyökki (Carpinus betulus) on koivukasvien heimoon kuuluva puu, joka kasvaa Keski-Euroopassa. Nimestään huolimatta se ei kuulu pyökkeihin, vaan on läheisempää sukua esimerkiksi pähkinäpensaille.
Carpinus betulus
Le Charme, ou Charme commun, Carpinus betulus, parfois appelé charmille, est un arbre de taille moyenne, à feuilles caduques et appartenant à la famille des Bétulacées. Il est assez répandu dans les forêts d'Europe centrale. C'est une essence forestière secondaire présente en taillis sous futaie.
Le Charme commun est un arbre de taille moyenne mesurant jusqu'à 20 m de haut environ. On le distingue facilement par son tronc cannelé, comme formé de muscles, longs et légèrement sinueux. Ses cannelures sont ténues chez les jeunes arbres mais deviennent très marquées chez les vieux sujets. Lorsque l'arbre est isolé en pleine lumière, son houppier assez régulier porte un feuillage dense vert clair.
Les feuilles alternes sont oblongues aiguës, doublement dentées, portées par des rameaux fins brun vert. Elles sont marcescentes : une partie d'entre elles restent sur l'arbre tout l'hiver. Elles ont la réputation de faire un bon humus.
Les fleurs en chatons apparaissent en même temps que les feuilles. Les chatons mâles sont cylindriques, les chatons femelles plus grêles.
Les fruits, regroupés en grappes pendantes, sont des samares formés d'un akène côtelé de 0,6 cm muni d'une large bractée foliacée trilobée qui a valeur d'induvie. Ils arrivent à maturité fin septembre.
Le bois homogène, d'un blanc ivoire, est très dur (d'où son nom anglais de hornbeam) et difficile à travailler. Densité : 0,8 à 0,9. Peu durable, sensible aux insectes et champignons.
La durée de vie de l'arbre dépasse rarement les 100 ans.
« Le charme d'Adam, c'est d'être à poil » est un moyen mnémotechnique qui permet de distinguer les feuilles du Charme (à dents) de celles du Hêtre (à poils).
Tronc
Détail d'une branche
Feuille
Fleurs en chatons
Samares
Données d'après : Julve, Ph., 1998 ff. - Baseflor. Index botanique, écologique et chorologique de la flore de France. Version : 23 avril 2004.
C'est plutôt une essence de demi-ombre ou d'ombre, mais qui pousse bien aussi en pleine lumière. Son feuillage dense donne aussi une ombre épaisse.
Il préfère les sols profonds, argileux ou limoneux, de richesse minérale variable. Il redoute les sols trop acides mais tolère le calcaire. C'est une essence typiquement mésophile : on le trouve sur des sols modérément secs à frais voire humides[1].
Il préfère un climat continental modéré. Il est résistant au froid et à la chaleur. On le trouve surtout dans l'est de la France, il se raréfie dans l'ouest[2].
C'est une essence sociale. On le trouve le plus souvent en mélange avec d'autres essences. En forêt il forme généralement un sous-étage sous des arbres plus grands, comme des chênes avec lesquels il constitue une association fréquente : la chênaie-charmaie.
Croissance lente, environ 10 m en 20 ans.
Il rejette vigoureusement de souche, d'où un traitement sylvicole le plus souvent en taillis ou taillis sous futaie. Il croît lentement en régime de futaie mais soumis au régime de taillis il pousse fortement jusqu'à 20 à 30 ans. Autrefois beaucoup exploité pour la production de bois de feu, il représente encore environ 6 % des arbres forestiers en France, en diminution du fait de la conversion actuelle des taillis en futaies. Il est aujourd'hui peu utilisé en sylviculture en raison de la lenteur de sa croissance [3].
En taillis sous-futaie, il est bénéfique au chêne par la protection du sol, par la qualité de l'humus qu'il produit, et par l'élagage naturel qu'il favorise[2].
Il est particulièrement résistant aux parasites et maladies habituels[4].
On le multiplie par semis.
Carpinus betulus
Le Charme, ou Charme commun, Carpinus betulus, parfois appelé charmille, est un arbre de taille moyenne, à feuilles caduques et appartenant à la famille des Bétulacées. Il est assez répandu dans les forêts d'Europe centrale. C'est une essence forestière secondaire présente en taillis sous futaie.
Obični grab (lat. Carpinus betulus), bjelogorično je drvo iz porodice Betulaceae.
Rasprostranjen je u Europi i jugozapadnoj Aziji. Raste u mezofilnim šumama. U nizinskom području uspijeva na izdignutim terenima, a brežuljkasto područje najbolje mu odgovara.
Obični grab je do 25 m visoko drvo. Ima glatku i sivkastu koru. Lišće mu je jajoliko, ušiljeno, 5-10 cm dugo, sa svake strane ima po 11-15 žila. U jesen je zlatno-žute boje. Plodni list je trolap, a srednji je lap najveći. Plod orašćić je do 8 mm dug i rebrast. Pupovi su cvjetni. Muški i ženski cvatovi tjeraju s listovima. Supke su obrnuto jajolike i imaju streličasto urezan rub.
Dobro podnosi mraz, zbog toga raste i u uvalama i mrazištima. Ne raste u području, gdje ima poplava i stajaće vode.
Listovi se mogu koristiti za zaustavljanje krvarenja iz manjih rana.
Obični grab (lat. Carpinus betulus), bjelogorično je drvo iz porodice Betulaceae.
Wšědny hrab (Carpinus betulus) je štom ze podswójby lěskowych rostlinow (Coryloideae) znutřka swójby brězowych rostlinow (Betulaceae)
Po někotrych žórłach je družina swójby lěskowych rostlinow (Corylaceae).
Wšědny hrab je štom, kotryž docpěje wysokosć wot 20 (25) m.
Króna je šěroka a kulojta.
Starše zdónki maja podołhostne ropy a brózdy. Skora je hładka a šěra.
Łopjena su dołhojće-jejkojte, docpěja dołhosć wot 5 hač 11 cm a kaž žłobičkaty blach dla zapušćenych łopjenowych rjapkow wupadaja. Wone su zwjetša njesymetriske, dwójce zubate a swětłozelene. Młode łopjena su móškate.
Jich nazymske barbjenje je žołte.
Kćěje wot apryla hač meje. Kwětnistwa z łopjenami jewja. Muske kćenja nimaja kćenjowe łopješka a steja po jednym w rozporach nošnych łopješkow walcojtych mickow. Žónske kćenja maja njenahladnu kćenjowu wobalku, njesu tři předłopješka a steja w čumpatych mickach.
Płody je blědožołti, 5-10 mm dołhi worjech a njesu tři-kónčny lětanski organ.
Rosće w žiwych płotach a na lěsnych kromach.
Rostlina je předewšěm w srjedźnej a južnej Europje rozšěrjena, při čimž sewjernje hač do južneje Šwedskeje wustupuje.
Wšědny hrab (Carpinus betulus) je štom ze podswójby lěskowych rostlinow (Coryloideae) znutřka swójby brězowych rostlinow (Betulaceae)
Po někotrych žórłach je družina swójby lěskowych rostlinow (Corylaceae).
Agnbeyki (fræðiheiti: Carpinus betulus), er tré sem vex í vestur Asíu og mið, austur og suður Evrópu, þar á meðal suður Englandi.[1] Það þarf hlýtt loftslag til að þrífast, og finnst í að 600m yfir sjávarmáli á útbreiðslusvæðinu. Þar vex það í bland við eik og sumsstaðar beyki.[2]
Börkur á fullvöxnu tré
Carpinus betulus - MHNT
brum
Carpinus betulus 'Fastigiata' í Dublin, Írlandi þar sem það er algengt götutré
Fullvaxið Carpinus betulus 'Fastigiata' í Eindhoven, Hollandi
Nýplantaðar Carpinus betulus 'Fastigiata' í Poundbury, Dorset, Bretlandi
Agnbeyki (fræðiheiti: Carpinus betulus), er tré sem vex í vestur Asíu og mið, austur og suður Evrópu, þar á meðal suður Englandi. Það þarf hlýtt loftslag til að þrífast, og finnst í að 600m yfir sjávarmáli á útbreiðslusvæðinu. Þar vex það í bland við eik og sumsstaðar beyki.
Il carpino bianco (pron. /ˈkarpino/[1]) o carpine (pron. /ˈkarpine/[2]) (Carpinus betulus L., 1753) è un albero della famiglia Betulaceae, diffuso dall'Europa occidentale all'Iran.[3]
Il carpino è un albero abbastanza longevo (circa 150 anni), di media altezza (15–20 m) con portamento dritto e chioma allungata. La corteccia si presenta sottile, liscia al tatto, di colore grigio, irregolare per il fusto scanalato e costolato. Le radici sono fascicolate e molto ramificate.
Le foglie sono alterne, semplici, brevemente picciolate, ovato-oblunghe, con nervature in rilievo e ben visibili sulla pagina inferiore, con apice acuminato e margine finemente e doppiamente dentato. Ingialliscono in autunno ma permangono secche sui rami anche per lungo tempo, specie sulle piante di giovane età.
I fiori sono unisessuali, riuniti in infiorescenze (amenti) anch'essi unisessuali e portati sul medesimo individuo (specie monoica). I fiori maschili sono tozzi e penduli, nudi, con 6-12 stami portati singolarmente per ogni brattea. I fiori femminili sono corti, situati poco sotto l'apice dei rami, hanno perigonio e sono portati a coppie su una serie di brattee e bratteole che nel frutto diverranno una brattea triloba, tipica della specie. Fiorisce nel mese di aprile. Il frutto è un achenio che contiene un seme non alato. La propagazione è anemocora (attraverso il vento).
Da un punto di vista ecologico, la specie può tollerare una certa ombra e necessita di temperature relativamente elevate, è invece esigente per quanto riguarda il suolo. È miglioratore del terreno ed è dotato di notevole capacità pollonifera.
Costituisce il piano inferiore nei querco-carpineti della regione planiziale e avanalpica planiziale e di media collina dove la rinnovazione delle querce è sempre molto abbondante, ma a distanza di un paio d'anni la presenza delle giovani piantine è pressoché nulla.
Nel querco-carpineto collinare, dove si verifica un tempo di permanenza della Farnia più lungo rispetto alle formazioni planiziali, la gestione selvicolturale di queste formazioni prevede l'applicazione delle teorie che si rifanno alla cosiddetta Selvicoltura di qualità.
Ha somiglianza con il carpino nero (Ostrya carpinifolia), ma raramente queste due specie arboree possono essere confuse, in quanto possiedono differenti ecologie.
La sua ecologia è più delicata rispetto a quella del carpino nero, essendo una specie sciafila e mesofila: esige quindi estati calde e suoli freschi ma che non siano marcatamente idromorfi, con pH da neutro a leggermente acido, con humus di tipo mull e con substrati carbonatici (arenaceo-marnosi). Raramente vive a quote sopra i 600 metri.
Il carpino bianco ha una ampia distribuzione nell'Europa centrale con limiti ai Pirenei e al Galles. In Italia si trova con frequenza nell'orizzonte montano fino a 900–1000 m come costituente dei boschi mesofili insieme alle querce caducifoglie e al faggio. In pianura si trova insieme alla Farnia a costituire le foreste planiziali. È presente anche nelle zone più fredde e umide della Pianura Padana. Manca nelle isole.
È utilizzato per formare siepi, cedui per produrre legna da ardere, per alberature cittadine e come albero ornamentale in parchi e giardini.
Il carpino produce un legno pesante, duro, ma poco duraturo soprattutto se esposto in ambiente umido. Il legno è indifferenziato, di colore bianco-grigio, duro e pesante, con fibratura spesso contorta, densità di 800 kg/m3, durezza di Brinell di 12 N/mm2. Si spacca molto difficilmente a causa dell'andamento ondulato delle fibre. L'essiccazione è molto difficile a causa del forte ritiro.
Il legno di carpino si tornisce, fora e fresa bene; se viene segato in direzione parallela alle fibre possono formarsi delle crepe. Nel trattamento della superficie non si riscontrano problemi.
Con il carpino si producono oggetti di piccole dimensioni, come birilli, scacchi, raggi di ruote o ingranaggi e componenti di strumenti musicali: viene impiegato nella meccanica dei pianoforti e per bacchette da percussione.
Il legno di carpino ha un elevato potere calorifico ed è utilizzato a fini energetici.
Una leggenda legata all'albero: Astolfo, re dei Longobardi, era solito andare a caccia con il suo fedele falcone tra foreste intricate e umide paludi.
Un giorno lanciò il suo falco, ma dopo poco l'animale scomparve nel fitto bosco. Lo cercò in ogni luogo, ma senza successo. Decise, allora, di fare un voto: se lo avesse ritrovato avrebbe fondato una città e una chiesa dedicata alla Madonna. Dopo numerose ricerche lo vide appollaiato sul ramo di albero di carpino. Fu allora che il re decise che avrebbe chiamato la città Carpi, dal nome dell'albero e lì avrebbe costruito la pieve di Santa Maria in Arce, conosciuta come La Sagra.
Il carpino bianco (pron. /ˈkarpino/) o carpine (pron. /ˈkarpine/) (Carpinus betulus L., 1753) è un albero della famiglia Betulaceae, diffuso dall'Europa occidentale all'Iran.
(Kil.) Nyman
(Kil.) O.Schwarz
Simon-Louis
Petz. & G.Kirchn.
Petz. & G.Kirchn.
Gay ex Gren. & Godr.
(Desf.) Tzvelev
(Beck) O.Schwarz
Paprastasis skroblas (lot. Carpinus betulus, angl. Common hornbeam) – beržinių (Betulaceae) šeimos, skroblų (Carpinus) genties lapuotis medis.
Paplitęs Vidurio Europoje, dalyje Vakarų Europos bei Pietų Europos. Šiaurės vakaruose šiaurinė natūralaus paplitimo riba eina per pietvakarių Angliją, Flandriją, šiaurėje per Daniją ir pietų Švediją, šiaurės rytuose – per vakarų Latviją ir vidurio Lietuvą, rytuose arealas siekia vakarų Baltarusiją ir vidurio Ukrainą šiek tiek į rytus už Dniepro upės, pietryčiuose auga šiaurinėje Mažojoje Azijoje, Kaukaze, pietuose – Balkanų ir Apeninų pusiasaliuose.
Vidurio Europos kalnuotose vietovėse auga iki 700–1000 m aukščio altitudėse, Alpių kalnuose netoli Viduržemio jūros iki 1300 m aukštyje, Kaukazo kalnuose iki 2000 m (Elbruso papėdėse iki 2300 m aukštyje).
Tai vietinė, savaime auganti Lietuvos medžių rūšis. Per Lietuvos vidurį, maždaug per Elektrėnus, Kauną, Raseinius, Kelmę, Rietavą, Skuodą driekiasi šiaurinė paprastojo skroblo paplitimo riba. Paprastasis skroblas dažniausiai auga antrajame medžių arde su paprastąja egle, ąžuolu, paprastuoju uosiu, drebule. Tai tamsiamėgis augalas, geriausiai iš visų Lietuvos miškų medžių pakenčia paunksnę. Oro drėgmei labiau reiklus nei dideliam kiekiui šilumos. Mėgsta vidutinio derlingumo ir drėgnumo dirvą, bet neužmirkusius velėninius karbonatinius dirvožemius. Lietuvoje skroblynų apie 0,15 proc. ir jie paplitę mezotrofinėse ir eutrofinėse augimvietėse – daugiausia sunkiuose priemolio ir molio dirvožemiuose (visų jų 66 proc.), mažiau paplitę dvinariuose lengvuose ant sunkaus podirvio dirvožemiuose (23 proc.) ir mažiausiai – smėlingame bei žvyringame dirvožemyje (11 proc.).
Palyginti lėtai augantis, nedidelio ar vidutinio aukščio medis, įprastai užauga 15-25 m, rečiau iki 30-36 m aukščio. Augančių atvirose vietose jų kamienai trumpi – vos 2-3 m ilgio ir 0,5-1,0 m skersmens, suformuoja rutulišką lają ir pasiekia apie 15 metrų aukštį. Augantys tankmėje turi ilgesnį ar ilgą kamieną ir užauga maksimalaus aukščio.
Užregistruotas aukščiausias paprastasis skroblas auga Prancūzijoje, jo aukštis 35,20 m (pagal 2012 metų duomenis). Užregistruotas su didžiausiu 5,55 m (pagal 2011 metų duomenis) kamieno apimties paprastasis skroblas auga Vengrijoje.
Įprastai gyvena iki 150 metų, nors užregistruotas augantis Slovakijoje paprastasis skroblas yra apie 262 metų amžiaus (pagal 2012 metų duomenis), su ± 10 metų paklaida.
Laja tanki, šakos smulkios. Atviroje erdvėje užauga apie 15 metrų aukščio ir suformuoja neaukštai pakylančią rutulišką lają. Jaunų medžių laja kiaušiniška, vidutinio amžiaus ir senesnių rutuliška arba skėtiška, atviroje vietoje augančių laja rutuliška. Senų medžių kamienai vagoti ir kreivi. Atviroje vietose augančių skroblų kamienai trumpi, vos 2-3 m ilgio bei 0,5-1,0 m pločio. Žievė lygi, plona, šviesiai žalsvai pilka. Ūgliai apvalūs, ploni, ties tarpubambliais išlankstyti, pilkai rusvi, su balzganomis karpelėmis. Pumpurai pailgai mšiniški, smailūs, ūglio spalvos, prigludę prie ūglio. Lapai ovalūs arba pailgai kiaušiniški, vidutinio stambumo 4-12 cm ilgio ir 3-5 cm pločio, su smailėjančiu lapo galu, dvigubai pjūkliškais kraštais, apskritu pamatu, plonoki, su ryškiomis, įspaustinėmis gyslomis. Lapai žali, apatinė pusė su pagysliais truputį plaukuota. Lapkotis apie 1 cm ilgio. Rudenį lapai pagelsta, rečiau truputį parausta ir paruduoja. Vienanamis augalas, vėjo apdulkinamais žirginiais. Žiedai kuokeliniai žirginiai 3-5 cm ilgio ir 0,5 cm skersmens, rausvai žali, pasvirę. Pažiedė plačiai kiaušiniška, plaukuota, kuokeliai perskeltu koteliu, dulkinių viršūnėje yra kuokštas plaukelių. Piesteliniai žirginiai iki 10-15 cm ilgio, apdulkinami vėjo. Vaisius – tai mažas suplotas riešutėlis 5-9 mm ilgio, pilkai žalsvas ar gelsvas, tvirtu, šiek tiek išilgai briaunotu kevalu, su pažiedlapių liekanomis viršūnėje. Prisitvirtinęs prie triskiautės goželės (skristuko) pamato. Goželės nedantytais kraštais, vidurinė skiautė ilgiausia, 3-4 cm ilgio. 1 kg gali būti apie 2400 riešutėlių. Riešutėliai subręsta rugsėjo – spalio mėnesiais, o krenta ištisą žiemą.
Lapai skleidžiasi balandžio pabaigoje arba gegužės pradžioje, o pražysta jiems skleidžiantis taip pat apie gegužės mėnesį.
Skroblas vidutiniškai ištvermingas šalčiui medis, kadangi per šaltas žiemas apšąla, o kai kurie medžiai visai nudžiūva. Miesto sąlygomis (užterštam orui) paprastasis skroblas vidutiniškai ištvermingas. Tarp visų Lietuvoje natūraliai augančių medžių rūšių, geriausiai pakenčia paunksmę, taip pat atsparus grybinėms ligoms ir kenkėjų pažeidimams. Karpant medį, jis tankėja ir smulkėja lapai. Dauginasi sėklomis ir atželia iš kelmų.
Jo vertinga mediena šviesi, kieta ir sunki, dega lėtai bet kaitriai, todėl dažnai naudojama malkoms, nors drėgnoje aplinkoje jo mediena greitai pūva. Paprastasis skroblas dažnai auginamas ir kaip dekoratyvinis augalas. Skroblo lapai greit supūva ir tokiu būdu dirvožemyje gausina humuso kiekį. Jo šaknys šlaitus apsaugo nuo erozijos ir vandens išgraužų. Labai gražios skroblų gyvatvorės, tad dėl atsparumo karpymui ir gražių lapų iš paprastojo skroblo auginamos karpomos gyvatvorės, aukštos žalios sienos, o nuo karpymo sutankėjusioje lajoje kuriasi paukščiai. Tai ir puiki pavarovinė rūšis. Juos labai tiktų įveisiant ir formuojant mišrius, didesnio tvarumo, produktyvumo ir kokybės želdinius. Jaunus medelius nugraužia stirnos, taurieji elniai, jų sėklomis ir jaunais daigeliais maitinasi eilė graužikų.
Mokslinio, lotynų kalba pavadinimo autorius Karlas Linėjus, gyvenęs 1707–1778 metais. Lietuviški sinonimai:
skrobla, skroblė, skruoblas, skroblus, džiūsna, jovaras.
Paprastojo skroblo iliustracija (morfologija)
Žirginys
Lapų apatinė pusė ir sparniavaisiai
Paprastasis skroblas vasarą
Paprastasis skroblas žiemą
Seno paprastojo skroblo kamienas
Iliustruotas Lietuvos augalų genčių vardynas · Lietuvos vietinės medžių ir krūmų rūšys · Lietuvos išskirtiniai medžiai · Lietuvos svetimžemė dendroflora · Pasaulio išskirtiniai medžiai
Miškas · Miško skliautas · Lietuvos miškai · Pasaulio miškai (šalys pagal miškų plotą) · Miškų nykimas (neteisėtas miško kirtimas)
Miškininkystė (ekologinė miškininkystė) · Miško atkūrimas · Įveisimas · Miškų ūkis · Miškų urėdija · Girininkija · Eiguva · Lietuvos miškų institutas
Paprastasis skroblas (lot. Carpinus betulus, angl. Common hornbeam) – beržinių (Betulaceae) šeimos, skroblų (Carpinus) genties lapuotis medis.
De haagbeuk (Carpinus betulus), helzenteer, hesselteer,[1] steenbeuk, jukbeuk of wielboom is een 15-25 m hoge boom uit de berkenfamilie (Betulaceae).
De haagbeuk is eenhuizig: de mannelijke en de vrouwelijke bloemen komen op één plant voor. De plant bloeit in april en mei. Het stuifmeel wordt door de wind verspreid.
Het omhulsel van de vrucht is drie-slippig, waarbij de middelste slip duidelijk langer is dan de beide andere. De vrucht bevat een groen tot bruin zaad van 65 mg.
De kale takken zijn grijsachtig. De bladen staan hieraan verspreid. De elliptische bladeren zijn veernervig en hebben een dubbelgezaagde rand en een hartvormige voet en toegespitste top. Alle zijnerven van de eerste orde zijn tot aan de bladrand ongedeeld.
De gesteelde, eironde bladen met een ronde bladbasis hebben een toegespitste bladtop. Het blad is veernervig en de bladrand is dubbelgezaagd.
De boom is autochtoon in West-, Midden- en Zuid-Europa alsook in West-Azië.
In België is de Haagbeuk zeer algemeen in het Lotharingse district. Elders is ze algemeen, maar zeldzaam in het maritiem district, het Vlaams district en het Kempens district. De Haagbeuk ontbreekt in de Hoge Ardennen. In de Kempense stad Herentals staat de haagbeuk zelfs in het wapenschild. De haagbeuk, die vroeger ook wel Hekelteer of Heern werd genoemd, ligt aan de oorsprong voor de naam 'Herentals'.
In Nederland is de haagbeuk algemeen in Limburg (Zuid-Limburg), delen van Gelderland, delen van Noord-Brabant namelijk de Kempen.
Haagbeuk wordt vaak aangeplant als laanboom of als haag omwille van zijn goede verdraagzaamheid van snoei.
.
De haagbeuk komt in het wild in heel wat bosbestanden voor. Hij geeft de voorkeur aan vochtige, voedselrijke en vaak kalkrijke bodems.
De haagbeuk is een kensoort voor het Eiken-haagbeukenbos (Stellario-Carpinetum).
Haagbeuk is een belangrijke waardplant voor de meikever. Volwassen kevers voeden zich met de bladeren en de bloemen. De plant speelt tevens een belangrijke rol in de voortplanting van de kever. Mannelijke kevers zouden sterk gevoelig zijn voor alcoholen die vrijgesteld worden uit door vraat beschadigde bladeren. Zo kunnen ze efficiënt op zoek gaan naar de locatie van mogelijke partners. Vrouwtjes zijn niet gevoelig voor de verbindingen.[2]
De bladeren van de haagbeuk vormen eveneens voedselbron voor een groot aantal larven van vlinders. Zo is de boom een waardplant voor larven van de Kleine wintervlinder (Operophtera brumata), haagbeukmot (Agrotera nemoralis), hazelaaruil (Colocasia coryli), Acleris cristana, Coleophora ahenella, Coleophora anatipenella, Coleophora currucipennella, Coleophora fuscocuprella, Coleophora milvipennis, Coleophora orbitella, Coleophora serratella, Coleophora siccifolia, Pamphilius marginatus, Stigmella floslactella, Stigmella microtheriella en Ypsolopha parenthesella.
Onder meer de appelvink en de boomklever zijn in de herfst dol op de zaden van de haagbeuk.
Ook bosmuizen en hazelmuizen doen zich vaak te goed aan de nootjes van de haagbeuk.
De haagbeuk kan uitstekend gesnoeid worden en is daardoor zeer geschikt als haagplant. Ook de beuk (Fagus sylvatica) wordt als haag gebruikt, wat door de Nederlandse naamgeving zeer verwarrend is. Een beukenhaag is iets anders dan een haagbeukenhaag. De haagbeuk kan veel beter tegen wisselende waterstanden i.t.t. de beuk. Op de klei is daarom de haagbeuk al gauw een betere keuze. Waar een gesnoeide beuk 's winters de dode, bruine bladeren laat hangen, is de haagbeuk min of meer kaal. De haagbeuk loopt echter fraai en weken eerder uit dan de beuk.
Het hout is bijzonder splijtvast. Het wordt gebruikt voor hakblokken, heien en stampers in een oliemolen, kammen in molenwielen, gereedschap en als imitatie-ebben voor piano's. Het hout is hard en taai. Het heeft een fijne nerf maar werkt veel en is gevoelig voor aantasting door houtworm.
stam met gladde, grijze schors
Blad
vruchten
Hout
Bronnen
De haagbeuk (Carpinus betulus), helzenteer, hesselteer, steenbeuk, jukbeuk of wielboom is een 15-25 m hoge boom uit de berkenfamilie (Betulaceae).
Agnbøk (Carpinus betulus) er eit lauvfellande tre i bjørkefamilien .
Blada liknar blada hos bøk, men dei er dobbelt sagtakka, som blada hos hengebjørk. Blada heng på treet lenge utover vinteren, også dette likt bøk.
Treet vert i Noreg gjerne brukt i hekkar, men om det får vekse fritt, kan det bli meir enn 20 meter høgt. Frittveksande tre blomstrar hengande raklar samtidig med lauvsprett og får hengande klasar av nøttefrukter med dekorative vingar.
Agnbøk høyrer heime i Europa, Vesleasia og austover til Iran. Treet veks vilt i Sverige og Danmark, men i Noreg finst det ikkje naturleg. Likevel har det spreidd seg frå hagar og parkar slik at det veks naturalisert nokre få stader i Osloområdet
Veden er hard og har vore bruka til dørhandtak, treskruer, økseskaft og nav.
Frø
Nyskot
På ettervinteren
Blad
Innsamla frø ved museum.
Agnbøk (Carpinus betulus) er eit lauvfellande tre i bjørkefamilien .
Blada liknar blada hos bøk, men dei er dobbelt sagtakka, som blada hos hengebjørk. Blada heng på treet lenge utover vinteren, også dette likt bøk.
Treet vert i Noreg gjerne brukt i hekkar, men om det får vekse fritt, kan det bli meir enn 20 meter høgt. Frittveksande tre blomstrar hengande raklar samtidig med lauvsprett og får hengande klasar av nøttefrukter med dekorative vingar.
Agnbøk høyrer heime i Europa, Vesleasia og austover til Iran. Treet veks vilt i Sverige og Danmark, men i Noreg finst det ikkje naturleg. Likevel har det spreidd seg frå hagar og parkar slik at det veks naturalisert nokre få stader i Osloområdet
Veden er hard og har vore bruka til dørhandtak, treskruer, økseskaft og nav.
Agnbøk (Carpinus betulus) er et løvfellende tre i agnbøkslekten innenfor bjørkefamilien. Den er en av de to artene i slekten som vokser i Europa.
Den er et ganske lite tre med rund krone og blir i Europa opptil 25 m høy. Barken er lyst sølvgrå med lysebrune og lysegrå striper. Eldre trær har en dypt furet stamme. Vinterknoppene er smale, tilspissede og ligger trykket mot greina; hos bøk stikker derimot knoppene utover. Bladene er spredte, 8–10 cm lange, 5–6,5 cm brede, avlangt ovale, skarpt dobbelttannede og har 15 par nerver.
Blomstringen skjer samtidig med løvsprett i mai. Hannraklene er 2,5–5 cm lange og lysende gulgrønne. Hunnraklene er 6 cm lange med 8 par nøttefrukter. Hvert par er omgitt av et 3,5 cm langt grønt svøpblad med to fliker nær basis. Frukten er en liten nøtt som spres med vinden.
Arten tåler ganske mye skygge og kan vokse under høyere og mer lyskrevende trær som furu og sommereik. Blandingsskoger av agnbøk og sommereik er et av de viktigste plantesamfunnene i det mellomeuropeiske løvskogbeltet. Agnbøk finnes fra England og Frankrike østover til Hviterussland og Ukraina. Den mangler på Den iberiske halvøy og middelhavsøyene, men finnes i Italia, på Balkan og østover i nordlige Anatolia, Kaukasia og Nord-Iran. I de fuktige skogene i Kaukasia og Nord-Iran blir agnbøk opptil 35 m høy, og disse forekomstene blir av og til skilt ut som en egen art, Carpinus caucasica.
Agnbøk brukte lang tid på å vandre nordover etter siste istid og dukket opp i Mellom-Europa for omtrent 5000 år siden. Den kom til Polen for omtrent 4000 år siden, og de polske trærne ser ut til å stamme fra to ulike refugier. Spredningen skjedde samtidig med det første jordbruket, noe som skyldes at agnbøk fikk en fordel etter at menneskelig aktivitet begynte å påvirke artssammensetningen i skogene.
I Danmark vokser agnbøk i østlige Jylland og på øyene, og i Sverige finnes den nordover til sydlige Halland, østlige Småland og Öland. Den er et av de siste treslagene som innvandret til Skandinavia. Agnbøk vokser ikke naturlig i Norge, men er vanlig plantet i kyststrøk nordover til Trøndelag. Den brukes blant annet i hekker og finnes forvillet noen steder i Norge.
Veden er svært hard og slitesterk og blir brukt til verktøyskaft, trommestikker og til hamrene i klaverinstrumenter. Tidligere ble hjulaksler ofte laget av denne tresorten. Brennverdien er høy, og veden egner seg godt til fyring.
Agnbøk er til tross for navnet ingen nær slektning av bøk, og de to treslagene tilhører to ulike familier.
Knopper
Blader og frukt
Stammer
Ved
Agnbøk (Carpinus betulus) er et løvfellende tre i agnbøkslekten innenfor bjørkefamilien. Den er en av de to artene i slekten som vokser i Europa.
Den er et ganske lite tre med rund krone og blir i Europa opptil 25 m høy. Barken er lyst sølvgrå med lysebrune og lysegrå striper. Eldre trær har en dypt furet stamme. Vinterknoppene er smale, tilspissede og ligger trykket mot greina; hos bøk stikker derimot knoppene utover. Bladene er spredte, 8–10 cm lange, 5–6,5 cm brede, avlangt ovale, skarpt dobbelttannede og har 15 par nerver.
Blomstringen skjer samtidig med løvsprett i mai. Hannraklene er 2,5–5 cm lange og lysende gulgrønne. Hunnraklene er 6 cm lange med 8 par nøttefrukter. Hvert par er omgitt av et 3,5 cm langt grønt svøpblad med to fliker nær basis. Frukten er en liten nøtt som spres med vinden.
Arten tåler ganske mye skygge og kan vokse under høyere og mer lyskrevende trær som furu og sommereik. Blandingsskoger av agnbøk og sommereik er et av de viktigste plantesamfunnene i det mellomeuropeiske løvskogbeltet. Agnbøk finnes fra England og Frankrike østover til Hviterussland og Ukraina. Den mangler på Den iberiske halvøy og middelhavsøyene, men finnes i Italia, på Balkan og østover i nordlige Anatolia, Kaukasia og Nord-Iran. I de fuktige skogene i Kaukasia og Nord-Iran blir agnbøk opptil 35 m høy, og disse forekomstene blir av og til skilt ut som en egen art, Carpinus caucasica.
Agnbøk brukte lang tid på å vandre nordover etter siste istid og dukket opp i Mellom-Europa for omtrent 5000 år siden. Den kom til Polen for omtrent 4000 år siden, og de polske trærne ser ut til å stamme fra to ulike refugier. Spredningen skjedde samtidig med det første jordbruket, noe som skyldes at agnbøk fikk en fordel etter at menneskelig aktivitet begynte å påvirke artssammensetningen i skogene.
I Danmark vokser agnbøk i østlige Jylland og på øyene, og i Sverige finnes den nordover til sydlige Halland, østlige Småland og Öland. Den er et av de siste treslagene som innvandret til Skandinavia. Agnbøk vokser ikke naturlig i Norge, men er vanlig plantet i kyststrøk nordover til Trøndelag. Den brukes blant annet i hekker og finnes forvillet noen steder i Norge.
Veden er svært hard og slitesterk og blir brukt til verktøyskaft, trommestikker og til hamrene i klaverinstrumenter. Tidligere ble hjulaksler ofte laget av denne tresorten. Brennverdien er høy, og veden egner seg godt til fyring.
Agnbøk er til tross for navnet ingen nær slektning av bøk, og de to treslagene tilhører to ulike familier.
Costo artìcol a l'é mach në sbòss. Da finì.
Da finì.
Da finì.
Costo artìcol a l'é mach në sbòss. Da finì.
DistribussionDa finì.
NotissieDa finì.
Grab pospolity, g. zwyczajny (Carpinus betulus L.) – gatunek średniej wielkości drzewa liściastego z rodziny brzozowatych (Betulaceae) (we współczesnych systemach APG, w innych ujęciach w rodzinie leszczynowatych). Występuje w Europie od Francji do Ukrainy. W Polsce częsty na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Podczas holocenu, w okresach znacznego spadku liczby ludności, bywał gatunkiem dominującym w lasach.
Roślina wieloletnia, megafanerofit. Kotki kwiatowe pojawiają się w maju wraz z liśćmi. Owoce dojrzewają od września do października, rozsiewane są przez wiatr. Lubi świeże gleby wapienne, nie za suche, ale i nie podmokłe. Występowanie: lasy mieszane i liściaste. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Carpinion, Ass. Stellario-Carpinetum i gatunek wyróżniający dla Ass. Aceri-Tiletum[3]. Liczba chromosomów 2n= 64[4]. Należy do najbardziej odpornych na zacienienie drzew występujących w Europie Środkowej.
Gatunek ten jest jedynym rodzimym taksonem z rodzaju Carpinus rosnącym w Polsce. Na obszarach nizinnych i wyżynach występuje dość pospolicie, ale w dużym rozproszeniu i w niewielkiej ilości, stanowiąc poniżej 0,5% w drzewostanach. W górach granica występowania zwykle sięga 600 m n.p.m., w Bieszczadach do 900 m n.p.m.[5] Lasy zdominowane przez grab pospolity są nieliczne i niewielkie i występują we wschodniej Polsce[6]. Największy obwód wśród grabów w Polsce ma drzewo o obwodzie 436 cm w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego oraz okaz w Jankowicach o obwodzie 402 cm (krajowy rekordzista wśród grabów rosnących w warunkach naturalnych), a za najstarsze uważa się drzewo z arboretum w Gołuchowie o wieku 199 lat (w 2018 r.) i obwodzie 374 cm[7]. Z kolei najwyższy grab polski, rosnący w Puszczy Białowieskiej i mający 34,2 m jest jednocześnie rekordzistą europejskim[8].
Grab pospolity, g. zwyczajny (Carpinus betulus L.) – gatunek średniej wielkości drzewa liściastego z rodziny brzozowatych (Betulaceae) (we współczesnych systemach APG, w innych ujęciach w rodzinie leszczynowatych). Występuje w Europie od Francji do Ukrainy. W Polsce częsty na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Podczas holocenu, w okresach znacznego spadku liczby ludności, bywał gatunkiem dominującym w lasach.
Carpenul (Carpinus betulus) este o specie de foioase din familia Betulaceae. De asemenea este și o specie invadatoare datorită capacității mari de lăstărire și drajonare.
Rădăcinile trăiesc în simbioză cu diferite ciuperci sau bacterii. Frunzele sunt alterne, simple cu stipele caduce. Florile sunt unisexuate, grupate în inflorescențe mixte. Fructul carpenului este de tip achenă.
Hrab obyčajný (Carpinus betulus) je statný jednodomý listnatý strom dorastajúci do výšky asi 30 m z čeľade brezovité. Používa sa aj ako rastlina na živé ploty.
Jeho pôvodný areál zahŕňa Európu, Kaukaz a Áziu od Turecka po Irán. Poskytuje cenné tvrdé drevo.
Statný strom s mohutnou vysoko klenutou, ale niekedy trochu nepravidelnou korunou. Kmeň je pokrytý šedou hladkou kôrou, konáre lesklo hnedou.
Listy sú striedavé, podlhovasto vajcovité, na vrchole krátko zašpicatené, dvojito ostro pílkovité.
Kvitne od apríla do mája. Kvety sú jednopohlavné: samčie súkvetie tvoria 3-5 cm dlhé jahňady, samičie jahňady s trojlaločnatými listeňovými obalmi rastú na letorastoch. Plodom je oriešok ukrytý v trojlaločnatom listeňovom obale (krídle).
Rastie v hájoch a zmiešaných lesoch nižších polôh.
Dobre znáša zrezávanie, je preto často používaný v živých plotoch. Inak je vysádzaný tiež pre svoje kvalitné tvrdé drevo vhodné pre výrobu rôznych nástrojov a mechanických komponentov.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Hrab obyčajný
Wikislovník ponúka heslo Hrab obyčajný
Hrab obyčajný (Carpinus betulus) je statný jednodomý listnatý strom dorastajúci do výšky asi 30 m z čeľade brezovité. Používa sa aj ako rastlina na živé ploty.
Jeho pôvodný areál zahŕňa Európu, Kaukaz a Áziu od Turecka po Irán. Poskytuje cenné tvrdé drevo.
Beli ali navadni gaber (znanstveno ime Carpinus betulus) je listopadna drevesna vrsta, ki je razširjena tudi v Sloveniji.
Beli gaber zraste do 30 m visoko in doseže do 1 m premera, izjemoma lahko tudi več. Običajno ima vzdolžno žlebasto deblo, poraščeno z gladko, srebrno sivo skorjo. Listi so dolgi do 12 cm in široki do 5 cm in imajo dvojno nažagan rob. Drevo v Sloveniji cveti v aprilu in maju, plodovi pa dozorijo oktobra.[1] Cvetovi so mačice, na drevesu pa so hkrati moški in ženski cvetovi. Plodovi so zbrani v gručasta viseča soplodja. Seme je majhen orešek, ki v dolžino doseže med 7 in 8 mm. Krošnja drevesa je stožčasta, starejša kupolasta do kroglasta.[2]
Beli gaber dobro uspeva na bogatih, svežih in zmerno vlažnih tleh, lahko pa tudi na poplavnih tleh. Ne prenaša dobro zbitih tal, dobro pa prenaša senčne lege.
Les belega gabra je trd, njegova gostota je od 500 do 820 kg/m3. Je gospodarsko pomembna vrsta, saj je njegov les primeren za kurjavo[3]. Poleg tega se uporablja tudi za izdelavo nekaterih delov glasbil, zasajajo pa ga tudi za živo mejo[1]
Deblo
Beli gaber pozimi
Staro drevo
573m dolg drevored belega gabra
Beli gaber - MHNT
Popek
Beli ali navadni gaber (znanstveno ime Carpinus betulus) je listopadna drevesna vrsta, ki je razširjena tudi v Sloveniji.
Avenbok (Carpinus betulus), som även kallas "annbok" och "vitbok", är en art i familjen björkväxter.
Avenboken kom in till Sverige från Danmark omkring 2500 f. Kr. Den är ett av de sist invandrade lövträden efter istiden. Vid tiden för Kristi födelse var den spridd över hela Götaland men när klimatet började bli kallare drog den sig tillbaka.[1]
Avenboken är idag Ölands landskapsträd och finns vildväxande i Skåne, Blekinge, södra Halland, södra Småland och till mellersta Öland.[1]
Arten växer naturligt i Europa till västra delen av Asien, i Sverige endast i Skåne, Blekinge, södra Halland, södra Småland och på Öland. Avenboken odlas utan svårighet långt upp i landet, ofta som häckväxt. Avenbok är det hårdaste av alla träslag som växer i Sverige och övriga Norden.
Det är ett lågt träd, vanligen 5-10 m högt, med smal krona och till det yttre mera lik almen än boken. Den ingår inte heller i samma familj som boken. Barken är dock slät liksom bokens.
Avenbok är ett hårt träslag, vilket gör det svårt att klyva och bearbeta. Det krymper mycket vid torkning och rör sig också mycket när luftfuktigheten varierar. Virket går vanligen under namnet vitbok. Förr användes vitbok till föremål som utsätts för hårt slitage, stötar och tryck, exempelvis maskindetaljer, glidlister, tappar, kägelklot, träklubbor, kugghjul och verktygsskaft. Idag är vitboken ofta ersatt med moderna material, men används fortfarande till bland annat verktygsskaft, hyvelbänkar, pianohammare, borstryggar, nötknäppare, skärbräden och huggkubbar. Den höga nötningsstyrkan gör att materialet kan användas som industrigolv som utsätts för stora påfrestningar.
Avenboken förekommer sällan som sågstock eftersom tillgången på grövre dimensioner är liten i Sverige. Bränslemarknaden är istället idag den huvudsakliga köparen. Avenbok är det svenska träslag med högst bränslevärde per volymenhet. Eftersom avenboken är lätt att föryngra med stubbskott har träslaget haft stor betydelse som bränsleråvara i många länder på den europeiska kontinenten.[2]
Avenboken används numera främst till häckar, bl a för att den tål beskärning bra. Man kan klippa sidogrenar tidigt i häckens uppväxt, men däremot avvakta med att klippa toppskottet tills det nått den önskade höjden.
För vetenskapliga synonymer, se Wikispecies.
Wikimedia Commons har media som rör Avenbok.
Avenbok (Carpinus betulus), som även kallas "annbok" och "vitbok", är en art i familjen björkväxter.
Adi gürgen (Carpinus betulus), huşgiller (Betulaceae) familyasından kerestesi değerli bir orman agacı türü. Ilıman iklimlerde iyi büyüme yapar ve genellikle 600 m yükseltilerde görülür. Çoğunlukla meşe bazı yerlerde kayınla kurduğu meşçerelere rastlamak mümkündür. Dik kayalık yamaçlarda ormanlar oluşturur.
15–20 m nadiren 30 m'ye ulaşan orta boylu bir ağaçtır. Çoğu kez oluklu ve eğri gövdesi vardır. Kabuk yeşilimsi-gri düzgün olup yaşlandığındada pürüzsüzdür. Tomurcukların uzunluğu kayının aksine 10 mm'nin altındadır ve dala yapışık vaziyettedir.
Almaşık dizilişli yaprakların uzunluğu 4–9 cm'dir. Testere dişli yaprak kenarı ve yaprak yüzeyindeki oluklu damarlar belirgin özellikleridir.
Kedicik adı verilen erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde fakat farklı dallarda bulunur. Sonbaharda olgunlaşan fındıksı meyve 7–8 mm uzunluğundadır. Tohumun etrafını kısmen çevreleyen 3–4 cm uzunlukta sivri uçlu 3 yapraksı brahte vardır. Ekilen tohumlar bir sonraki yılın baharına kadar çimlenmez. Tohumları verimlidir.
Bir gölge ağacı olan adi gürgen yumuşak yapılı verimli ve nemli toprakları tercih eder. Yana doğru genişleyen sığ kök sistemine sahiptir. Kesildiğinde yeniden sürgün verme özelliği vardır. Peyzaj çalışmalarında uygun budama yapılarak uzun boylu çit olarak kullanılır.
Odunu ağır ve serttir bu yüzden alet yapımı ve bina inşaatı çalışmalarında kullanılır. Yavaş yanması ve çok ısı yayması dolayısıyla çok uygun bir yakacak odundur.
Kuzey, doğu, orta ve güneybatı Avrupa'nın yanı sıra Batı Asya ve Kafkasya'da da bulunur. Türkiye'de Marmara, Karadeniz ve Trakya'da doğal yayılış yapar.
Adi gürgen (Carpinus betulus), huşgiller (Betulaceae) familyasından kerestesi değerli bir orman agacı türü. Ilıman iklimlerde iyi büyüme yapar ve genellikle 600 m yükseltilerde görülür. Çoğunlukla meşe bazı yerlerde kayınla kurduğu meşçerelere rastlamak mümkündür. Dik kayalık yamaçlarda ormanlar oluşturur.
Граб звичайний (Carpinus betulus L.) — дерево родини березових (Betulaceae).
Українське слово «граб» є похідним від прасл. *grab(r)ъ, від якого також походять біл. і рос. граб, болг. габър, верх.-луж. hrab, пол. grab, ниж.-луж. grab, полаб. gróbē («грабовий гай»)[1][2].
За одною з версій, *grab(r)ъ походить від пра-і.е. *grob(h)os, утвореного з дієслова *gerebh-/*gerbʰ- («розрізати», з нього також походить і слово «жереб») — через зубчасте листя цього дерева. У цьому випадку слов'янські назви споріднені з дав.-прусськ. wosigrabis («бруслина»), латис. Gruõbin̨a (місце у Курляндії), дав.-мак. γράβιον («деревина певної породи дуба», «смолоскип»), умбр. Grabovius («бог дуба» — епітет Юпітера). Проте, деякі мовознавці припускають можливість запозичення слова *grob(h)os з якоїсь мови доіндоєвропейського населення[2].
Згідно з другою версією, праслов'янське *grab(r)ъ пов'язане за походженням з дієсловом *grebti («гребти», «зривати», пор. «гарбати») — через те, що грабове листя зривають на корм худобі. Таке ж походження у латинської назви граба carpinus — від carpo («рву», «обриваю»)[3]. Малопереконливі версії, які порівнюють праслов'янське *grab(r)ъ з *gora («гора»), *grablję(ě) («граблі»), як і виведення слов'янського слова від латинського[1].
Стовбур часто ребристо-незграбний, гладкий у верхній частині, але потрісканий у нижній. Красиве дерево від 7 до 25 м заввишки, вкрите сріблисто-сірою корою.
Крона компактна, гладка, густа, циліндрично-округла формою.
Молоді пагони з шовковистим опушенням, пізніше голі, блискучі, бурі, з білими сочевичками.
Листя овальне (6-15 см завдовжки, 3-6 см завширшки, загострене, гофроване від виступаючих жилок, з зубчастими краями, зверху темно-зелене, а в осінній період його забарвлення змінюється від темно-пурпурового до лимонно-жовтого. Молоді листки мають численні випуклі жилки, які надають їм гофровану поверхню.
Квітки одностатеві, запилюються вітром, адже суцвіття звисають до низу на гілках сережками, які з'являються навесні.
Чоловічі сережки до 6 см завдовжки, зібрані в циліндричні квіткові суцвіття. Кожна квітка має приквіткову червонувату лусочку, при основі якої знаходяться 5-7 тичинок. Жіночі сережки короткі, компактні (до 2 см завдовжки) при достиганні видовжуються (до 15 см), малоквіткові.
Квітки мають просту оцвітину, яка має короткий зубчастий відгин, тому вони сидять у пазухах дрібних покривних лусок. Пізніше покривні луски розростаюся, утворюючи листоподібну трилопатеву обгортку (плюску). При достиганні плодів обгортка стає шкірястою і покриває горішок.
Плід — невеликий горіх, 3-6 мм в довжину, овальної форми, бурого забарвлення, ребристий на дотик. Зверху плід має залишки оцвітини.
Росте у другому ярусі листяних, рідше мішаних лісів, зрідка утворює чисті насадження в похідних лісостанах. Граб дещо сприйнятливий до хвороб листя, але в цілому є невибагливим і витривалим деревом. Тіньовитривала рослина. Квітне у березні-квітні. Плоди достигають у вересні.
Поширений граб звичайний у Центральній і Західній Європі, частково в Південній, на Кавказі та на узбережжі Чорного моря. На території України росте в Карпатах, Лісостепу, на Поліссі (зокрема проводяться періодичні поновлення насаджень[4] на території НПП Кременецькі гори[4][5]), зрідка в Степу. Займає 3,7 % площі державного лісового фонду України. Райони заготівлі зосереджені в Лісостепу, Поліссі та Карпатах.
Деревинна, танідоносна, олійна, ефіроолійна, фарбувальна, декоративна, фітомеліоративна, кормова рослина.
Граб має цінну тверду важку деревину. Його заболонь за забарвленням не відрізняється від стиглої деревини. Вона сірувато-біла, блискуча, досить важка, дуже тверда і важко рубається, однорідна, щільна, в'язка, погано піддається стиранню, в сухому стані дуже міцна. Під час сушіння жолобиться, розтріскується, тому мало придатна для великих столярних деталей, до того ж вона не має гарної текстури. Деревина граба добре сприймає фарбу і її часто використовують для імітації чорного дерева.
Основні властивості деревини граба звичайного — твердість і погана розколюваність — визначають її застосування. З неї виготовляють дерев'яні деталі простих машин, музичних інструментів (клавіші для роялів та піаніно), паркет, держаки інструментів, топорища, чесальні гребені, ткацькі човники, шевські колодки, цвяхи тощо. У будівництві застосовують мало, бо стовбури граба, як правило, криві, деревина жолобиться і в ґрунті загниває. Деревина граба дає дуже добре паливо.
У корі граба міститься 4-6 % танідів, у листках — 9-15,5 %. Джерелом для одержання танідів служать головним чином листки, бо кора менш танідоносна та погано знімається зі стовбура. Крім танідів, листки граба звичайного містять вітамін С (109—256 мг %) і ефірну олію з фруктовим ароматом, яка застосовується у виробництві лікерів. У плодах міститься жирна олія (11,7 %), що придатна для виготовлення оліфи. Внутрішня частина кори граба звичайного дає жовту фарбу, придатну для фарбування вовни.
Як декоративна рослина він є однією з найкращих порід для живоплотів, альтанок. Крім того, його рекомендують для групових і алейних насаджень у лісопарках, парках, у садах і бульварах. Він має декоративні форми: пірамідальну, плакучу, колоноподібну і пурпуролисту.
У полезахисних лісових смугах, при залісенні ярів і балок граб звичайний як цінну тіньову супутню породу можна вирощувати сумісно з дубом.
Гілки, листя й плоди граба звичайного придатні як корм для домашніх тварин. Проте поживність їх невисока. Плоди граба містять багато клітковини (36,3-59,4 % абсолютно сухої речовини). Їх рекомендують згодовувати розмеленими і тільки для коней та великої рогатої худоби. Пагони граба поїдаються великою рогатою худобою, кіньми, козами, вівцями.
Для виробництва дубильних екстрактів збирають листки під час листопаду у суцільних насадженнях граба звичайного. Листки сушать під навісами з доброю вентиляцією.
Європейський граб взимку
Граб - старожил
Грабова алея (573м)
Граб звичайний (Carpinus betulus L.) — дерево родини березових (Betulaceae).
Carpinus betulus là một loài thực vật có hoa trong họ Betulaceae. Loài này được Carl von Linné mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.[1]
Carpinus betulus - Museum specimen
Carpinus betulus là một loài thực vật có hoa trong họ Betulaceae. Loài này được Carl von Linné mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.
Carpinus betulus L., 1753
Синонимы
Граб обыкнове́нный, или европе́йский, или кавка́зский (лат. Cárpinus bétulus) — вид лиственных деревьев из рода Граб (Carpinus) семейства Берёзовые (Betulaceae).
Типовой вид рода[2].
В природе ареал вида охватывает материковую часть Европы, Малую Азию, Кавказ, Закавказье и Иранское нагорье.
Произрастает в смешанных широколиственных лесах, иногда образует и чистые насаждения. В Восточном Закавказье поднимается до 2000 м над уровнем моря. В естественных условиях растёт во втором ярусе смешанных лесов.
Растёт медленно. Теплолюбив, теневынослив. Зимостойкость не высокая. Чистые насаждения образует редко.
Дерево высотой 7—12 м, в редких случаях до 25 м. Ствол диаметром до 40 см, ребристый, иногда слабо скрученный. Крона очень густая, цилиндрическая, на вершине закруглённая. Кора молодых деревьев серебристо-серая, с возрастом глубоко растрескивающаяся. Ветки тонкие, длинные; краевые весной свисающие, летом прямые; молодые побеги бурые, с чечевичками, голые или рассеянно волосистые.
Почки острые, узкие, длиной 5—8 мм. Листья овальные или продолговато-овальные, заострённые, в основании округлые или слабо неравнобоко-сердцевидные, длиной до 15 см, шириной 5 см, сверху тёмно-зелёные, плотные, почти голые, на черешках длиной до 15 мм.
Однодомное растение. Тычиночные серёжки рыхлые, длиной до 6 см, шириной 1 см. Прицветные чешуйки желтоватые, по краю красновато-бурые и ресничатые, заострённые, в основании с 5—7 тычинками, пыльники которых вверху опушённые. Пестичные серёжки длиной до 15 см, диаметром до 6 см. Обёртки при плодах кожистые, длиной 3—6 см, трёхлопастные, цельнокрайние или зубчатые.
Плод — небольшой, овальный, слегка сплюснутый, блестящий, бурый орех, 3—6 мм в длину, с 7—11 рёбрами, находится в кроющем листе. В каждой серёжке обычно 10—30 орехов. В 1 кг 30—35 тысяч обескрыленных орешков.
Цветение в апреле — мае. Плодоношение в сентябре-октябре.
Древесина твёрдая, прочная, устойчива против истирания, в качестве строительного материала мало пригодная из-за кривизны ствола. Из граба изготавливают музыкальные инструменты, шпон, токарные изделия, рукоятки инструмента и сапожные колодки, паркет.
В посадках весьма декоративен. Имеет ряд декоративных форм. В лесном хозяйстве ценится как низкоствольное дерево, дающее обильную поросль.
Молодые побеги и листья идут на корм скоту.
Кора применяется для дубления, а внутренние слои иногда используются для окрашивания шерсти в жёлтый цвет.
Используется для создания бонсаев.
Вид Граб обыкновенный входит в род Граб (Carpinus) подсемейства Лещиновые (Coryloideae) семейства Берёзовые (Betulaceae) порядка Букоцветные (Fagales).
Некоторые ботаники относят его к отдельному семейству Лещиновые (Corylaceae) вместе с лещиной (Corylus) и хмелеграбом (Ostrya).
Граб обыкнове́нный, или европе́йский, или кавка́зский (лат. Cárpinus bétulus) — вид лиственных деревьев из рода Граб (Carpinus) семейства Берёзовые (Betulaceae).
Типовой вид рода.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
