Planhigyn blodeuol dyfrol yw Y benboeth hollt sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Lamiaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Galeopsis bifida a'r enw Saesneg yw Bifid hemp-nettle.[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Penboeth Lleiaf.
Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn tyfu mewn cynefinoedd oer a thymherus (neu gynnes) yn hemisffer y Gogledd a'r De fel y'i gilydd.
Planhigyn blodeuol dyfrol yw Y benboeth hollt sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Lamiaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Galeopsis bifida a'r enw Saesneg yw Bifid hemp-nettle. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Penboeth Lleiaf.
Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yn tyfu mewn cynefinoedd oer a thymherus (neu gynnes) yn hemisffer y Gogledd a'r De fel y'i gilydd.
Skovhanekro (Galeopsis bifida), ofte skrevet skov-hanekro, er en 20-80 centimeter høj plante i læbeblomst-familien. Den ligner alm. hanekro, men blandt andet er kronen kortere (10-15 millimeter) og underlæbens midtflig er rektangulær (ikke kvadratisk) med tilbagebøjet rand og indbugtning i midten.
I Danmark er arten temmelig almindelig på agerjord, tangvolde, tørveholdige enge, skovrydninger og affaldspladser. Den blomstrer i juli og august.[1]
Skovhanekro (Galeopsis bifida), ofte skrevet skov-hanekro, er en 20-80 centimeter høj plante i læbeblomst-familien. Den ligner alm. hanekro, men blandt andet er kronen kortere (10-15 millimeter) og underlæbens midtflig er rektangulær (ikke kvadratisk) med tilbagebøjet rand og indbugtning i midten.
I Danmark er arten temmelig almindelig på agerjord, tangvolde, tørveholdige enge, skovrydninger og affaldspladser. Den blomstrer i juli og august.
Der Zweispaltige Hohlzahn (Galeopsis bifida) ist eine Pflanzenart in der Familie der Lippenblütengewächse (Lamiaceae). Er blüht von Juli bis September.
Die einjährige krautige Pflanze erreicht eine Wuchshöhe von 20 bis 50 cm. In ihrem ganzen Erscheinungsbild ähnelt sie dem Gemeinen Hohlzahn (Galeopsis tetrahit). Der Stängel ist oft ästig und sehr kräftig, meist ohne Drüsen und unter den Knoten mit abstehenden Borstenhaaren versehen. Die Blätter sind länglich-eiförmig und kerbig gesägt. Die Kelchzähne sind stachelspitzig und erreichen meist das Ende der Kronröhre. Die Unterlippe der ca. 10 mm langen Krone ist länglich und meist deutlich ausgerandet, später am Rand zurückgerollt und von dunkel-purpurner bis violetter Färbung. Sie besitzt zwei gelbe Schlundflecken mit hellerem Rand, die übrige Krone ist weiß oder rosa, selten auch gelblich.
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 32.[1]
Der Zweispaltige Hohlzahn wächst in Unkrautgesellschaften, auf Äckern, an Wegrändern und in Kahlschlägen. Er bevorzugt meist frische, nährstoffreiche, mehr oder weniger kalkarme, sandige Lehmböden. Er kommt vor allem in Gesellschaften der Verbände Aegopodion podagrariae, Alliarion oder Arction lappae vor.[1]
Galeopsis bifida kommt in Mittel- und Nordeuropa bis Nord-, West- und Ostasien vor. Ferner tritt er im nördlichen und mittleren Balkan auf. Er ist ein eurasisches Florenelement. In Nordamerika ist er ein Neophyt.[2] In Österreich kommt die Art in den Silikatgebieten zerstreut, ansonsten selten vor, in der Schweiz ist sie offenbar allgemein nur selten zu finden.
Der Zweispaltige Hohlzahn ist in Deutschland verbreitet und meist häufig. Nur im Südwesten Deutschlands kommt er selten vor.
Früher wurde der Zweispaltige Hohlzahn als Unterart des Gemeinen Hohlzahns (Galeopsis tetrahit) angesehen. Er steht jedoch nach Meinung vieler Autoren dem Bunten Hohlzahn (Galeopsis speciosa) deutlich näher. Inzwischen ist er allgemein als eigenständige Art anerkannt.
Es treten zahlreiche, in der Verbreitung wenig bekannte Hybriden zwischen den Galeopsis-Arten auf. So sind auch die Hybriden Galeopsis tetrahit x Galeopsis bifida und Galeopsis bifida x Galeopsis speciosa bekannt.
Der Zweispaltige Hohlzahn (Galeopsis bifida) ist eine Pflanzenart in der Familie der Lippenblütengewächse (Lamiaceae). Er blüht von Juli bis September.
Galeopsis bifida is an annual plant native to Europe and Asia but now found in Canada and the northeastern, midwestern parts of the United States. It has many common names such as bifid hemp-nettle,[1] split-lip hemp-nettle, common hemp-nettle,[1] and large-flowered hemp-nettle.[1] The genus name means weasel-like, referring to the corolla of the flower. It is often confused with other species of Lamiaceae such as Mentha arvensis, Dracocephalum parviflorum and Stachys pilosa.[2]
Galeopsis bifida is native to Europe and Asia. In the British Isles it is mainly found in Wales and Scotland. It occurs throughout Canada, the northeastern and midwestern parts of the United States, and has been introduced to Alaska.[2] It was also introduced in some parts of New Zealand and the Canary Islands.
Hempnettle mostly grow in disturbed sites, roadsides, gardens, agricultural lands, wet heaths and sometimes in woods. It creates a dense mid-forb layer dominating the regular grass and low forbs. It utilizes limited nutrients and requires moist soil, usually prefers moderate levels of acid and basic soils.[2][3]
Hempnettle could grow up to 1 meter high. Its leaves and flowers are hairy. Leaves are simple, 1 to 5 inches long, opposite, margins are serrate and ovate in shape, pubescent on both sides. The stem is swollen below the leaf nodes. Its flowers can be purple, white or pink and are terminal in axillary clusters.[2]
Like other Lamiaceae, its corolla is bilabiate meaning that it has two lips, an upper lip and a lower lip. The upper lip has one lobe and the lower lip has three lobes covered with hair on the lower side of the lobe. The flowers are bell shaped and bilaterally symmetrical, ranging in size from about one half to three fourths of an inch. The pistil consists of two fused carpels; its stigma is two-lobed. There are four stamens, two long and two short. Its style is solitary. Its flowering time is late summer to autumn. Its fruit is a schizocarp, brown in color.[1] This plant is self-pollinated, each plant with a capacity of producing up to 2,800 seeds which can remain dormant under soil for several years. The seeds are large; dispersal is via mammal fur. Germination occurs when the seeds are brought near to the soil surface[2] and it takes place within a month.[1]
There are not any medicinal uses for this plant but the oil obtained from the seeds is used as a polish for leather.
This plant is very poisonous and could cause paralysis.[3] It has been declared noxious in Manitoba, Alberta, Quebec and some parts of Alaska.[2]
Galeopsis bifida is an annual plant native to Europe and Asia but now found in Canada and the northeastern, midwestern parts of the United States. It has many common names such as bifid hemp-nettle, split-lip hemp-nettle, common hemp-nettle, and large-flowered hemp-nettle. The genus name means weasel-like, referring to the corolla of the flower. It is often confused with other species of Lamiaceae such as Mentha arvensis, Dracocephalum parviflorum and Stachys pilosa.
Peltopillike (Galeopsis bifida) on huulikukkaiskasvien heimoon kuuluva kasvilaji. Peltopillike muistuttaa karheapillikettä (Galeopsis tetrahit), mutta sen kukat ovat kellanvalkoisia tai vaaleanpunaisia. Kukan teriön alahuulen keskiliuska on pitkähkö ja lovikärkinen.
Peltopilliketta kasvaa Pohjois- ja Keski-Euroopassa sekä Pohjois-Aasiassa. Suomessa se on yleinen, alkuperäislajina tai muinaistulokkaana Oulun läänissä ja sen eteläpuolella sekä Perä-Pohjanmaan eliömaakunassa ja vakiintuneena uustulokkaana pohjoisimmassa Suomessa.
Peltopillike (Galeopsis bifida) on huulikukkaiskasvien heimoon kuuluva kasvilaji. Peltopillike muistuttaa karheapillikettä (Galeopsis tetrahit), mutta sen kukat ovat kellanvalkoisia tai vaaleanpunaisia. Kukan teriön alahuulen keskiliuska on pitkähkö ja lovikärkinen.
Peltopilliketta kasvaa Pohjois- ja Keski-Euroopassa sekä Pohjois-Aasiassa. Suomessa se on yleinen, alkuperäislajina tai muinaistulokkaana Oulun läänissä ja sen eteläpuolella sekä Perä-Pohjanmaan eliömaakunassa ja vakiintuneena uustulokkaana pohjoisimmassa Suomessa.
Lěsny zabrij (Galeopsis bifida) je rostlina ze swójby cycawkowych rostlinow (Lamiaceae).
Lěsny zabrij docpěwa wysokosć wot 20 hač 60 cm.
Stołpik je na kolenkach sylnje stołstnjeny a wotstejo seršćaće kosmaty.
Łopjena su jejkojte-lancetojte a zubate.
Kćěje wot junija hač oktobra. Kwětnistwo njese žołtohłójčkowe žałzowe kosmy abo je bjezžałzowe. Króna docpěwa dołhosć wot 10 hač 15 mm a je blědojće čerwjena. Krónowe delnja hubka njese dołhojte, zwjetša jednobarbne srjedźne lapy.
Rosće na rolach, hólnišćach, lěsnych kromach a mylenych tymjenjach. Pase so wapna.
Rostlina w Europje rozšěrjena.
Lěsny zabrij (Galeopsis bifida) je rostlina ze swójby cycawkowych rostlinow (Lamiaceae).
La canapetta bifida (nome scientifico Galeopsis bifida Boenn., 1824) è una piccola pianta erbacea dai fiori labiati appartenente alla famiglia delle Lamiaceae.[1]
Linneo nel 1753 nel creare il nome generico di queste piante ha pensato indubbiamente alla forma di “elmo” del labbro superiore della corolla.[2] Galeopsis è un antico nome greco/latino (derivato da "galea" = casco) già usato da Gaio Plinio Secondo (Como, 23 – Stabiae, 25 agosto 79]), scrittore, ammiraglio e naturalista romano, per qualche pianta simile alle ortiche.[3][4] L'epiteto specifico (bifida) significa "separata o divisa in due" o anche "con labbro leporino" e fa riferimento alla particolare forma della corolla di questa pianta.[5][6]
Il nome scientifico della specie stato definito per la prima volta dal botanico olandese, funzionario prussiano, avvocato, agricoltore e medico Clemens Maria Friedrich von Boenninghausen (1785-1864) nella pubblicazione "Prodromus Florae Monasteriensis Westphalorum - 178. 1824" del 1824.[7]
Questa specie di piante può raggiungere i 20 – 40 cm di altezza (massimo 100 cm per le varietà asiatiche). La forma biologica è terofita scaposa (T scap), ossia in generale sono piante erbacee che differiscono dalle altre forme biologiche poiché, essendo annuali, superano la stagione avversa sotto forma di seme e sono munite di asse fiorale eretto e spesso privo di foglie.[2][8][9][10][11][12][13][14]
Le radici sono di tipo fittone.
La parte aerea del fusto è robusta, eretta, ramoso-corimbosa e a sezione tetragona a causa della presenza di fasci di collenchima posti nei quattro vertici, mentre le quattro facce sono concave. Ai nodi il fusto è ingrossato-clavato e ricoperto da setole patenti o riflesse e spesso da brevi peli ghiandolari. In genere la pubescenza è distribuita sulle facce opposte alternativamente.
Le foglie lungo il fusto sono disposte 2 a 2 in modo opposto e con verticilli alternati. La lamina, a forma da ovato-lanceolata a lanceolata con base ottusa, è picciolata e sparsamente pubescente sulla faccia abassiale e ricoperta di peli ispidi appressati sulla faccia adassiale (anche il picciolo è pubescente). I bordi sono provvisti di 6 - 10 denti ottusi per lato. Lunghezza del picciolo: 1 – 3 cm. Dimensione della lamina fogliare: larghezza 1 – 4 cm; lunghezza 5 – 8 cm.
L'infiorescenza è formata da fiori (6 – 10 fiori) disposti in verticillastri all'ascella delle foglie superiori. L'asse dell'infiorescenza è ricoperto da peli ghiandolari gialli o nulli. Sono presenti delle brattee da lineari a lanceolate simili alle foglie con base più o meno membranosa, margini ispidi e apice spinescente. Le brattee del verticillo superiore sono disposte in modo opposto. Lunghezza delle brattee: 3 – 6 mm.
I fiori sono ermafroditi, zigomorfi (il calice è più o meno attinomorfo), tetraciclici (con i quattro verticilli fondamentali delle Angiosperme: calice– corolla – androceo – gineceo) e pentameri (calice e corolla sono formati da cinque elementi).
Il frutto è uno schizocarpo (tetrachenio) formato da quattro nucule obovoidi, arrotondate all'apice e glabre. Il colore è marrone.
Dal punto di vista fitosociologico alpino la specie di questa voce appartiene alla seguente comunità vegetale:[16]
La famiglia di appartenenza della specie (Lamiaceae), molto numerosa con circa 250 generi e quasi 7000 specie, ha il principale centro di differenziazione nel bacino del Mediterraneo e sono piante per lo più xerofile (in Brasile sono presenti anche specie arboree). Per la presenza di sostanze aromatiche, molte specie di questa famiglia sono usate in cucina come condimento, in profumeria, liquoreria e farmacia. Il genere Galeopsis si compone di qualche decina di specie, otto delle quali vivono in Italia e nell'ambito della famiglia sono descritte all'interno della sottofamiglia Lamioideae caratterizzata dallo stilo di tipo ginobasico e dal polline 3-colpato con 2 celle.[12] Nelle classificazioni più vecchie la famiglia è chiamata Labiatae.
Il numero cromosomico di Galeopsis bifida è: 2n = 32.[12][18].
La specie di questa voce (insieme alla specie simile Galeopsis tetrahit L. - Canapetta comune) è allopoliploide derivata dall'incrocio di Galeopsis speciosa Miller (Canapetta screziata) con Galeopsis pubescens Besser (Canapetta pubescente) e ulteriormente reincrociata con G. pubescens. La variabilità si manifesta nei seguenti caratteri morfologici:[8]
Ulteriori analisi di tipo molecolare[19] hanno dimostrato che le due specie provengono da cladi distinti e che i dati morfologici sono più variabili rispetto ai marcatori molecolari.
La tabella seguente evidenzia le differenze morfologiche tra la specie di questa voce e la specie G. tetrahit:[8]
Questa entità ha avuto nel tempo diverse nomenclature. L'elenco seguente indica alcuni tra i sinonimi più frequenti:[1]
La galeopside bifida in altre lingue è chiamata nei seguenti modi:
urlarchivio
(aiuto) (archiviato dall'url originale il 4 marzo 2016). La canapetta bifida (nome scientifico Galeopsis bifida Boenn., 1824) è una piccola pianta erbacea dai fiori labiati appartenente alla famiglia delle Lamiaceae.
Mažažiedė aklė (lot. Galeopsis bifida, vok. Zweispaltiger Hohlzahn) – notrelinių (Lamiaceae) šeimos žolinis vienmetis augalas. Paplitusi Eurazijoje.
Aukštis 12-80 cm. Žydi rausvais žiedais. Lapai tamsūs, groblėti. Vikiteka
De gespleten hennepnetel (Galeopsis bifida) is een eenjarige plant die behoort tot de lipbloemenfamilie (Labiatae of Lamiaceae). De plant komt van nature voor in Eurazië.
De gespleten hennepnetel lijkt op de gewone hennepnetel (Galeopsis tetrahit), maar de middenslip van de onderlip is langer dan breed en die van de gewone hennepnetel even lang als breed. Ook komen de hybriden Galeopsis tetrahit × Galeopsis bifida (gewone hennepnetel × gespleten hennepnetel) en Galeopsis bifida × Galeopsis speciosa (gespleten hennepnetel × dauwnetel) voor.
De plant wordt 12-80 cm hoog. De vierkantige stengel is onder de knopen verdikt en is daar meestal behaard met stijve haren, die op een kussentje staan. De iets geelgroene bladeren zijn lang-eirond en hebben een gezaagde rand.
De gespleten hennepnetel bloeit van juli tot de herfst met rozerode, soms geelachtige bloemen. Op de keel van de bloem zitten twee gele vlekken. De bloemkroon is 1-2 cm lang. De middenslip van de uitgerande onderlip is langer dan breed met aan de rand een smal, scherp afgescheiden wit randje. Aan het eind van de bloei rollen de zijrandjes om. De kelktanden zijn stekelpuntig en komen tot het eind van de kroonbuis. De bloemen staan in schijnkransen.
De vrucht is een bruine, vierdelige splitvrucht.
De plant komt voor op tamelijk vochtige tot natte, stikstofrijke grond in bossen, ruigten, slootkanten en soms op bouwland.
De namen in andere talen kunnen vaak eenvoudig worden opgezocht met de interwiki-links.
De gespleten hennepnetel (Galeopsis bifida) is een eenjarige plant die behoort tot de lipbloemenfamilie (Labiatae of Lamiaceae). De plant komt van nature voor in Eurazië.
De gespleten hennepnetel lijkt op de gewone hennepnetel (Galeopsis tetrahit), maar de middenslip van de onderlip is langer dan breed en die van de gewone hennepnetel even lang als breed. Ook komen de hybriden Galeopsis tetrahit × Galeopsis bifida (gewone hennepnetel × gespleten hennepnetel) en Galeopsis bifida × Galeopsis speciosa (gespleten hennepnetel × dauwnetel) voor.
De plant wordt 12-80 cm hoog. De vierkantige stengel is onder de knopen verdikt en is daar meestal behaard met stijve haren, die op een kussentje staan. De iets geelgroene bladeren zijn lang-eirond en hebben een gezaagde rand.
De gespleten hennepnetel bloeit van juli tot de herfst met rozerode, soms geelachtige bloemen. Op de keel van de bloem zitten twee gele vlekken. De bloemkroon is 1-2 cm lang. De middenslip van de uitgerande onderlip is langer dan breed met aan de rand een smal, scherp afgescheiden wit randje. Aan het eind van de bloei rollen de zijrandjes om. De kelktanden zijn stekelpuntig en komen tot het eind van de kroonbuis. De bloemen staan in schijnkransen.
De vrucht is een bruine, vierdelige splitvrucht.
De plant komt voor op tamelijk vochtige tot natte, stikstofrijke grond in bossen, ruigten, slootkanten en soms op bouwland.
Toppdån (Galeopsis bifida) är en växtart i familjen kransblommiga växter.
Toppdån är extremt lik pipdån. Notera att båda arterna kan variera i färg mellan ganska mörk röd och väldigt ljus rosa, på gränsen till vit. Toppdån kan i vissa fall dessutom ha gula blommor. För att skilja dessa arter åt kan man undersöka fyra speciella karaktärsdrag. Det är relativt vanligt att man hittar exemplar där bara några av dessa karaktärsdrag stämmer, och dessutom så bildar arterna ibland hybrider. Tidigare ansåg en del forskare att toppdån var en underart till pipdån.
Tre av de fyra karaktärsdragen som används för att skilja på arterna är relaterade till den undre kronläppens mittflik. Denna undre kronläpps mittflik är vanligen vit eller ljusrosa men ett mörkrosa alternativ mörklila parti. Det första karaktärsdraget är den undre kronläppens mittfliks färgteckning. Det andra är formen på denna mittflik. Det tredje karaktärsdraget som skiljer arterna åt är huruvida underkanten på den undre kronläppens mittflik är urnupen (har ett hack i sig) eller inte. Det fjärde karaktärsdraget som kan användas för att särskilja arterna är huruvida håren på den övre delen av plantan har glandelkörtlar i toppen.
Den nya nordiska floran har en utmärkt illustration på sidan 509 som visar hur färgteckningen på den undre kronläppens mittflik varierar.
Toppdån (Galeopsis bifida) är en växtart i familjen kransblommiga växter.
Galeopsis bifida là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa môi. Loài này được Boenn. mô tả khoa học đầu tiên năm 1824.[1]
Galeopsis bifida là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa môi. Loài này được Boenn. mô tả khoa học đầu tiên năm 1824.
Однолетнее травянистое растение высотой 20—50 см, по внешнему виду напоминает пикульник обыкновенный (Galeopsis tetrahit). Часто его путают и с некоторыми другими губоцветными: мятой полевой (Mentha arvensis), змееголовником мелкоцветковым (Dracocephalum parviflorum), Stachys pilosa[2]. Стебель ветвящийся, крепкий, обычно без железистых волосков и с щетинистыми волосками в узлах. Листья продолговато-яйцевидные, зубчатые, густоопушённые, на слабоопушённом черешке[3].
Чашечка зубчатая, зубцы обычно доходят до окончания трубки венчика. Нижняя губа приблизительно 10 мм длиной, вытянутая, обычно с вырезом, скручена кзади, на конце тёмно-пурпурного или фиолетового цвета. Имеются два жёлтых пятна, остальная часть венчика белая или розовая, редко жёлтая.
Цветение в июне — сентябре.
Плод — орешек. Орешки трёхгранные, к вершине широко-округлые, сужающиеся к основанию, гладкие, блестящие, тёмно-серые с чёрным «мраморным» рисунком. Одно растение образует до 10 000 орешков, которые сохраняют всхожесть в почве до 14 лет[3].
Самоопыляющееся растение; плоды распространяются млекопитающими, застревая в шерсти (зоохория). Прорастание начинается с момента попадания семени в почву и длится до месяца.
Пикульник двунадрезанный произрастает в Центральной и Северной Европе, а также в Северной и Западной Азии (Малая Азия, Монголия, Япония, Корея). Встречается на севере и в центральной части Балкан. Также был занесён в Северную Америку. Также был акклиматизирован в Новой Зеландии и на Канарских островах. На территории бывшего СССР в его ареал входят европейская часть, Кавказ, Западная и Восточная Сибирь, Дальний Восток, северные районы Средней Азии[3].
Произрастает как сорное растение, на полях, по обочинам дорог, на просеках. Предпочитает бедные известью, влажные, плодородные, нейтральные[2][4], торфянистые или песчаные почвы. Особенно пышно разрастается на местах с редким травостоем, густой травяной покров его угнетает[3].
Сорное растение, засоряет посевы зерновых, особенно яровых, и пропашных культур, многолетние травы.
Медицинского применения растение не имеет, но масло, получаемое из его семян, используется для протирки обуви.
Растение крайне ядовито, может даже вызвать паралич[4].
В ряде штатов США (Манитоба, Альберта, Квебек, некоторые районы Аляски) вид признан инвазивным[2].
Однолетнее травянистое растение высотой 20—50 см, по внешнему виду напоминает пикульник обыкновенный (Galeopsis tetrahit). Часто его путают и с некоторыми другими губоцветными: мятой полевой (Mentha arvensis), змееголовником мелкоцветковым (Dracocephalum parviflorum), Stachys pilosa. Стебель ветвящийся, крепкий, обычно без железистых волосков и с щетинистыми волосками в узлах. Листья продолговато-яйцевидные, зубчатые, густоопушённые, на слабоопушённом черешке.
Генеративные органыЧашечка зубчатая, зубцы обычно доходят до окончания трубки венчика. Нижняя губа приблизительно 10 мм длиной, вытянутая, обычно с вырезом, скручена кзади, на конце тёмно-пурпурного или фиолетового цвета. Имеются два жёлтых пятна, остальная часть венчика белая или розовая, редко жёлтая.
Цветение в июне — сентябре.
Плод — орешек. Орешки трёхгранные, к вершине широко-округлые, сужающиеся к основанию, гладкие, блестящие, тёмно-серые с чёрным «мраморным» рисунком. Одно растение образует до 10 000 орешков, которые сохраняют всхожесть в почве до 14 лет.
Самоопыляющееся растение; плоды распространяются млекопитающими, застревая в шерсти (зоохория). Прорастание начинается с момента попадания семени в почву и длится до месяца.