dcsimg

Szanta (roślina) ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Ten artykuł dotyczy botaniki. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
 src=
Szanta zwyczajna

Szanta (Marrubium L.) – rodzaj bylin z rodziny jasnotowatych. Obejmuje ok. 40 gatunków[4] (The Plant List wymienia 49 gatunków zweryfikowanych[5]). Rośliny te występują na wyspach Makaronezji, w basenie Morza Śródziemnego oraz w Azji sięgając do jej centralnej części[4][6]. Najbardziej zróżnicowane są w Turcji, gdzie rośnie ich 18 gatunków[6]. W Polsce antropofitem zadomowionym jest szanta zwyczajna M. vulgare, przejściowo dziczeje (jako efemerofit) także szanta obca M. peregrinum[7]. Na ogół są to rośliny spotykane w miejscach suchych, skalistych, w zbiorowiskach zaroślowych[6].

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, niektóre mają własności lecznicze[8]. Szeroko stosowana jako roślina lecznicza była zwłaszcza szanta zwyczajna, stosowana także do aromatyzowania słodyczy i likierów[4].

Nazwa łacińska rodzaju wywodzi się od hebrajskiego słowa marob oznaczającego gorzki sok. Dawniej bowiem rośliny tego rodzaju były przez Żydów spożywane w czasie święta Pesach[8].

Morfologia

Pokrój
Byliny i rośliny jednoroczne osiągające do 70 cm wysokości[6]. Łodyga prosto wzniesiona, o kwadratowym przekroju[8].
Liście
Naprzemianległe, pojedyncze, jajowate, gęsto owłosione, ze słabo widocznym nerwacją[6][8].
Kwiaty
Drobne, zebrane w licznokwiatowe okółki. Kielich niewielki, z 10 wystającymi żyłkami przewodzącymi, zakończony 5, 10 lub 30 ząbkami. Korona zrosłopłatkowa, fioletowa do białej, kremowa lub żółtawa. Płatki tworzą rurkę zakończoną dwoma wargami, górną wyprostowaną i rozciętą oraz dolną trójłatkową. Pręciki cztery, w dwóch parach, schowane w rurce korony. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, cienka[6].
Owoce
Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze, gładkie rozłupki[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Marrubieae z podrodziny Lamioideae z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.)[3].

Wykaz gatunków[5][9]

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
  2. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
  3. a b Genus: Marrubium L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-04-06].
  4. a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 566. ISBN 978-1-107-11502-6.
  5. a b Marrubium. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-04-06].
  6. a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 295. ISBN 0-333-74890-5.
  7. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  8. a b c d Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
  9. Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 121. ISBN 978-83-925110-5-2.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Szanta (roślina): Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Szanta zwyczajna  src= Szanta obca

Szanta (Marrubium L.) – rodzaj bylin z rodziny jasnotowatych. Obejmuje ok. 40 gatunków (The Plant List wymienia 49 gatunków zweryfikowanych). Rośliny te występują na wyspach Makaronezji, w basenie Morza Śródziemnego oraz w Azji sięgając do jej centralnej części. Najbardziej zróżnicowane są w Turcji, gdzie rośnie ich 18 gatunków. W Polsce antropofitem zadomowionym jest szanta zwyczajna M. vulgare, przejściowo dziczeje (jako efemerofit) także szanta obca M. peregrinum. Na ogół są to rośliny spotykane w miejscach suchych, skalistych, w zbiorowiskach zaroślowych.

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, niektóre mają własności lecznicze. Szeroko stosowana jako roślina lecznicza była zwłaszcza szanta zwyczajna, stosowana także do aromatyzowania słodyczy i likierów.

Nazwa łacińska rodzaju wywodzi się od hebrajskiego słowa marob oznaczającego gorzki sok. Dawniej bowiem rośliny tego rodzaju były przez Żydów spożywane w czasie święta Pesach.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL