Petasites kablikianus Tausch ex Berchtold

Lepiężnik wyłysiały (Petasites kablikianus) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w Europie: na Półwyspie Bałkańskim oraz w Sudetach i Karpatach. W Polsce występuje głównie w Karpatach, w Sudetach rzadziej, na rozproszonych stanowiskach.

Morfologia

Łodyga

Gruby, mięsisty, prosty, wzniesiony pęd kwiatostanowy. Podczas kwitnienia osiąga wysokość do 30 cm, a podczas owocowania do 80 cm. Pokryty jest łuskowatymi liśćmi, które (z wyjątkiem dolnych) nie obejmują pochwiasto łodygi. Pod ziemią roślina wytwarza kłącze o dość krótkich i grubych członach, zgrubiałe w rozgałęzieniach i poprzecznie obrączkowane (blizny po odpadłych liściach). Kłącze jest w środku puste.

Liście

Sercowatotrójkątne, o blaszkach dość równomiernie ząbkowanych z słabo zaznaczonymi większymi ząbkmi. Starsze liście są na spodniej stronie niemal nagie (stąd polska gatunkowa nazwa tego gatunku). Wyrastają z kłącza, mają wraz z ogonkiem długość do 1m. Są ustawione ukośnie, na górnej stronie ciemnozielone, na spodniej szarawe, Ogonki liściowe są po bokach nieco ściśnione, młode są pajęczynowato owłosione, starsze prawie nagie.

Kwiaty

Jest to jedna z najwcześniej kwitnących wiosną roślin. Zakwita jeszcze przed rozwojem liści. Drobne kwiaty zebrane są w koszyczki, a te w grona na szczycie pędu kwiatostanowego. Listki okrywy koszyczków mają tępe szczyty. W koszyczkach występują kwiaty obupłciowe oraz kwiaty żeńskie. Wszystkie kwiaty są białawe lub żółtawe. Znamiona w kwiatach obupłciowych mają wąskie, lancetowate łatki, a ząbki korony tych kwiatów są tej samej długości, co rurka kwiatowa. Szyjki słupków w kwiatach żeńskich są co najwyżej dwukrotnie dłuższe od rurki kwiatowej.

Owoc

Niełupki o długości do 3 mm, wyposażone w puch, umożliwiający przenoszenie ich przez wiatr.

Gatunki podobne

Lepiężnik biały, również występujący w górach.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit, hemikryptofit. Kwitnie od marca do maja. Jest wiatrosiewna. Siedlisko: Występuje nad potokami i rzekami górskimi. W niektórych miejscach tworzy duże, jednogatunkowe skupiska. W Tatrach występuje głównie w reglu dolnym i górnym. Jest gatunkiem charakterystycznym dla związku (All.) Adenostylion i Ass. Petasitetum kablikiani oraz Ass. Phalarido-Petasitetum hybrydi^[2]. Liczba chromosomów 2n= 60^[3]

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

Bibliografia

1. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
2. Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.