Maślanka ceglasta (Hypholoma lateritium (Schaeff.) P. Kumm) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae). We wcześniejszych klasyfikacjach zaliczany był do rodzaju Psilocybe jako łysiczka ceglasta (Psilocybe lateritia)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Schaeffer nadając mu nazwę Agaricus lateritius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm.[1]. Nazwę polską nadał Stanisław Chełchowski w 1898 r. Pozycja taksonomiczna tego gatunku nie jest jasna. W Index Fungorum rodzaj Hypholoma jest opisany jako synonim rodzaju Psilocybe, jednak dla niektórych gatunków (w tym dla maślanki ceglastej) zachowana została nazwa rodzajowa Hypholoma. Niektóre synonimy naukowe[2]:
W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłki ceglaste, opieńki olszowe gorzkie, bedłka ceglasta, ostrzępka ceglastawa, płomiennica rozpostarta, a Władysław Wojewoda w 2003 zaproponował nazwę łysiczka ceglasta[3].
Średnica 3-9 cm, za młodu półkulisty, potem łukowaty, na koniec płaski. Jest mięsisty, gładki i nagi. Podczas wilgotnej pogody lepki. Środek kapelusza ma kolor ceglastoczerwony, brzegi żółtopomarańczowy. Przy brzegach występują włóknisto-łuseczkowate, białożółtawe resztki osłony[4].
Gęste, początkowo koloru żółtego, potem oliwkowobrązowego, czekoladowego lub oliwkowoczarnego[4].
Wysokość 2-4 cm, grubość 1,5-3 mm, walcowaty, z zanikającym wcześnie pierścieniem[4]. Jest włóknisty, górą bladożółty, na dole brunatny[5] .
Żółtawy, lekko gorzki, bez zapachu[5].
Wysyp zarodników fioletowo-brązowe. Zarodniki gładkie, elipsoidalne, cienkościenne o rozmiarach 6-7 × 3-4 μm. Pod wpływek KOH barwią się na żółtawo. Licznie występują wrzecionowate, ostro zakończone pleurocystydy o rozmiarach 40 × 10 μm. Wrzecionowato wybrzuszone lub cylindryczne, szkliste i cienkościenne cheilocystydy o półokrągłych szczytach mają rozmiar 35 × 8 μm[6].
Opisano występowanie tego gatunku w Europie, wschodnich regionach Ameryki Północnej oraz w Japonii[7]. W Europie Środkowej jest pospolity[8], w Polsce bardzo pospolity[3].
Rośnie zazwyczaj kępkami na próchniejących pniakach lub pniach drzew liściastych, rzadziej iglastych[8]. Czasami występuje także na ściółce drzew liściastych[4].
Saprotrof[3]. Jest niejadalny z powodu gorzkiego smaku[9]. W medycynie ludowej był stosowany przy dolegliwościach reumatycznych, jednak jego działanie lecznicze nie zostało naukowo potwierdzone[8].
Maślanka ceglasta (Hypholoma lateritium (Schaeff.) P. Kumm) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae). We wcześniejszych klasyfikacjach zaliczany był do rodzaju Psilocybe jako łysiczka ceglasta (Psilocybe lateritia).
