dcsimg

Ruta (roślina) ( полски )

добавил wikipedia POL
 src=
Kwiat Ruta chalepensis

Ruta (Ruta L.) – rodzaj roślin z rodziny rutowatych (Rutaceae). Obejmuje ok. 8[3][4]–11[5] gatunków występujących głównie w basenie Morza Śródziemnego – w południowej Europie i północnej Afryce oraz na suchych obszarach Azji. Na Wyspach Kanaryjskich rosną trzy gatunki półkrzewów z tego rodzaju[3]. Niegdyś do rodzaju tego zaliczano dziesiątki gatunków z podrodzaju Haplophyllum, współcześnie wyodrębniane jako osobny rodzaj Haplophyllum A. Juss.[4] Ruta zwyczajna jest znaną i popularną od starożytności rośliną zielarską, wykorzystywaną jako przyprawa i roślina lecznicza. Na południu Europy uprawiana jest także Ruta chalepensis[6]

Morfologia

Pokrój
Rośliny zielne lub półkrzewy, krzaczasto rozgałęziające się, osiągające zwykle do 0,75 m wysokości. Podczas kwitnienia pędy kwiatonośne przewyższają pędy wegetatywne[3].
Liście
Skrętoległe[6], głęboko i w zróżnicowany sposób podzielone. Bardzo aromatyczne[3].
Kwiaty
Zebrane w wierzchotki dwu- i wieloramienne. Często szczytowy kwiat w kwiatostanie jest pięciokrotny, podczas gdy pozostałe mają po 4 elementy w okółkach okwiatu. Płatki korony charakterystyczne – żółte, łyżeczkowato wysklepione[6], na brzegach często z ząbkami lub włoskami[3]. Pręcików jest 8 (w kwiecie 5-krotnym – 10)[3]. Początkowo ustawione są pionowo, po czym rozchylają się i układają poziomo na płatkach[6]. Zalążnia jest górna. Powstaje z 4, rzadko 5 owocolistków[3].
Owoce
Torebka otwierająca się 4 lub 5 klapkami[3].

Systematyka

Przedstawiciel podrodziny Rutoideae w obrębie rodziny rutowatych (Rutaceae)[7]. Zaliczany jest do plemienia Ruteae[4].

Wykaz gatunków[4]

Zastosowanie

Zarówno ruta zwyczajna jak i Ruta chalepensis uprawiane są jako rośliny ozdobne. Gatunkiem o szerokich zastosowaniach i popularnym od wielu wieków w uprawie jest ruta zwyczajna, wykorzystywana jako roślina przyprawowa i lecznicza[6]. Z powodu silnego aromatu stosowana od starożytności w obrzędach pogrzebowych, później także weselnych. Jest też rośliną przemysłową stosowaną do pozyskania olejku eterycznego wykorzystywanego w różnych kosmetykach. U osób wrażliwych może on wywoływać uczulenia[8].

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2013-10-10].
  2. a b Ruta. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-10-17].
  3. a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 183. ISBN 0-333-74890-5.
  4. a b c d Gabriele Salvo, Gianluigi Bacchetta, Farrokh Ghahremaninejad, Elena Conti. Phylogenetic relationships of Ruteae (Rutaceae): New evidence from the chloroplast genome and comparisons with non-molecular data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 49, 3, s. 736–748, 2008. DOI: 10.1016/j.ympev.2008.09.004.
  5. Ruta. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-10-16].
  6. a b c d e Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 317-318. ISBN 83-7079-778-4.
  7. Ruta. W: U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA/ARS. [dostęp 2016-10-16].
  8. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 789-790. ISBN 83-214-1305-6.
лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia POL

Ruta (roślina): Brief Summary ( полски )

добавил wikipedia POL
 src= Kwiat Ruta chalepensis

Ruta (Ruta L.) – rodzaj roślin z rodziny rutowatych (Rutaceae). Obejmuje ok. 8–11 gatunków występujących głównie w basenie Morza Śródziemnego – w południowej Europie i północnej Afryce oraz na suchych obszarach Azji. Na Wyspach Kanaryjskich rosną trzy gatunki półkrzewów z tego rodzaju. Niegdyś do rodzaju tego zaliczano dziesiątki gatunków z podrodzaju Haplophyllum, współcześnie wyodrębniane jako osobny rodzaj Haplophyllum A. Juss. Ruta zwyczajna jest znaną i popularną od starożytności rośliną zielarską, wykorzystywaną jako przyprawa i roślina lecznicza. Na południu Europy uprawiana jest także Ruta chalepensis

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia POL