六出花科

Alstroemeria aurea

Famîleya sosinên Înka (Alstroemeriaceae) navê famîleyeke riwekan e, di desteya sosiweran (sosinkî) Lilialesê de cih digire. Du şax, çar cins (celeb), 170 cureyên vê malbatê hene.

Ji ber ku bi vedîtina parzemîna Amerîkayê re gelek cureyên wê derbasê Ewropa bûne, hin riweknasan bi navê Înka bi nav kirine. Hin cureyên vê malbatê, ketine xetereya tunebûnê. Li Kurdistanê kîjan cureyên wê tên naskirin an çandin ne diyar e.

Sîstematîka sosinên Înka

Barthélemy Charles Joseph Dumortier sala 1829'ê famîleya Alstroemeriaceae wekî binekomekê „Iridarieae“ tomar kiriye. Bi Alstroemeria salsilla sala 1762'yê, cinsê Alstroemeria ji aliyê Carl von Linné ve di bin navê Planta Alströmeria hatiye rêzkirin û ji bo bîranîna Claus Alstroemer (1736–1794), navê wê di riweknasiyê de Alstroemeriaceae maye.

Du şax û çar cinsên îro hene û winda nebûne, ev in:

• Şaxa Alstroemerieae Bernhardi: Du cins 165 cureyên vê şaxê hene û di deh salên dawiyê de hebûna wan jî ketiye xetereyê:
  • Sosina Înka (Alstroemeria L.): Bi qasî 65 cureyan.
  • Bomarea (Bomarea Mirb.): Bi qasî 100 heya 110 cureyan.
• Şaxa Luzuriageae Bentham & Hooker (Syn.: Luzuriagaceae Lotsy): Du celebên wê hene:
  • Drymophila R.Br.: Mit zwei Arten.
  • Luzuriaga Ruiz & Pav. (Syn.: Enargea Banks ex Gaertn.): Sê cureyên xwe hene.

Liwtu yura rikch'aq ayllu (familia Alstroemeriaceae) nisqaqa huk yurakunap rikch'aq ayllunmi, pichqa rikch'anayuq, 230-chá rikch'aqniyuq.

Rikch'aqkuna

Kaymi huk liwtu hina yurakuna:

• liwtu (genus Alstroemeria)
  • quri liwtu (Alstroemeria aurea)
  • pukasisa liwtu (Alstroemeria haemantha)
  • killmu liwtu (Alstroemeria ligtu)
  • luru liwtu (Alstroemeria psittacina)
  • pataqunya liwtu, pataqunya amanqay (Alstroemeria psittacina)
• sullu-sullu (genus Bomarea)
  • waka sullu-sullu (Bomarea dulcis)
  • waka sullu (Bomarea involucrosa)
  • puka sullu-sullu (Bomarea sanguinea)

Hawa t'inkikuna

• Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Liwtu yura rikch'aq ayllu.

• Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Liwtu yura rikch'aq ayllu

Hawa t'inkikuna

1. ↑ Elspeth Haston, James E. Richardson, Peter F. Stevens, Mark W. Chase, David J. Harris. The Linear Angiosperm Phylogeny Group (LAPG) III: a linear sequence of the families in APG III Botanical Journal of the Linnean Society, Vol. 161, No. 2. (2009), pp. 128-131. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.01000.x Key: citeulike:6006207 pdf: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1095-8339.2009.01000.x/pdf
2. ↑ Flora 23: 425. 21 Jul 1840.
3. ↑ Enumeratio Plantarum Omnium Hucusque Cognitarum 5: 278. 1850.

Alstromeria sp

Альстрёмерия котыр (лат. Alstroemeriaceae) — быдмассэзлöн лилия чукöрись котыр. Альстрёмерияэз 3 - 4 увтыр да 200 вид.

Увтыррез

• Alstroemeria
• Bomarea
• Leontochir
• Schickendantzia (included in Alstroemeria by some botanists)

Alstromeria sp

Альстрёмерия котыр (латин Alstroemeriaceae) — лилия чукӧрса быдмӧг котыр. Альстрёмерияяс 3 - 4 увтыр да 200 сикас.

Увтыръяс

• Alstroemeria
• Bomarea
• Leontochir
• Schickendantzia (included in Alstroemeria by some botanists)