硬蜱屬

Ixodes – rodzaj roztoczy z rzędu kleszczy i rodziny kleszczowatych. Obejmuje ponad 240 opisanych gatunków. Przedstawiciele mają duże znaczenie jako przenosiciele różnych organizmów chorobotwórczych.

Opis

Należą tu kleszcze średnich rozmiarów. Głodne osobniki dorosłe osiągają 3–4 mm długości^[1]. Charakterystyczną cechą rodzaju Ixodes są bruzdy analne, które obejmują odbyt od przodu^[2][1] i zwykle łączą się przed nim spiczasto lub łukowato^[2]. Gnatosoma budową zbliżona jest do tej u rodzaju Hyalomma, jednak człony nogogłaszczków drugi i trzeci są zwykle bardziej buławkowate^[1]. Kleszcze te nie mają oczu, ornamentacji na tarczce grzbietowej, ani festonu^[2][1]. Osobniki dorosłe odznaczają się silnym dymorfizmem płciowym^[1]. U dorosłych samic na kapitulum występują pola porowate, a tarczka grzbietowa (scutum) przykrywa jedynie część przednią idiosomy. Dorosłe samce mają cały wierzch idiosomy przykryty tarczką grzbietową (conscutum)^[2][1], a na jej stronie spodniej 7 nieklinowatych tarczek brzusznych: pregenitalną, medialną, analną, dwie adanalne i dwie epimeralne^[2].

• Budowa samicy

• Budowa samca

Biologia i znaczenie

Kleszcze z tego rodzaju mogą być monofagami, oligofagami jak i polifagami. Wszystkie gatunki Polskie są trójżywicielowe – każde stadium żeruje na innym gospodarzu. Większość to kleszcze pozagniazdowe, szukające ruchliwych żywicieli w otwartym środowisku. Niektóre jednak przechodzą cykl życiowy w gniazdach i norach żywicieli^[3].

Mają duże znaczenie epidemiologiczne jako przenosiciele różnych organizmów chorobotwórczych np. krętków Borrelia wywołujących boreliozę, flawiwirusów wywołujących kleszczowe zapalenie mózgu, Babesia wywołujących babeszjozy czy Francisella tularensis wywołującej tularemię^[3].

Systematyka

Kleszcz jeżowy

Ixodes scapularis

Ixodes pacificus

Najedzona samica Ixodes holocyclus

Ixodes persulcatus

Ixodes ovatus (po lewej samica, po prawej samiec)

Z ponad 240 opisanymi gatunkami Ixodes jest najliczniejszym rodzajem kleszczy. J.L. Camcias i współpracownicy w 1977 i 1998 rozdzielili go na 6 rodzajów (Ceratixodes, Eschatocephalus, Ixodes, Lepidixodes, Pholeoixodes, Scaphixodes), ale taki podział nie przyjął się. Należą tu^[4]:

Przypisy