鳳凰螺科

Skrzydelnikowate, skrzydelniki (Strombidae) – rodzina ślimaków morskich. Rodzajem typowym jest Strombus.

Wstęp

Skrzydelniki to jedna z najbardziej rozpowszechnionych rodzin na świecie. Liczy ok. 65 gatunków zebranych w kilku rodzajach, m.in.:

• Harpago
• Lambis zwane szponiatkami ze względu na specyficzną budowę muszli
• Strombus

Budowa skrzydelników i ich muszli

Większość muszli ma średnie i duże rozmiary, są grubościenne, ze stożkowatą, wysoką skrętką. Wyraźny jest dymorfizm płciowy, który polega na wytwarzaniu przez samice większych i bardziej okazałych muszli. Muszle poszczególnych rodzajów różnią się znacznie kształtem, ale wszystkie mają:

• poszerzony ostatni skręt i długie, wąskie ujście
• grubą wargę zewnętrzną, często różnie ubarwioną, w kształcie skrzydła lub z ostrymi wypustkami
• przy bardziej oddalonym od wierzchołka końcu wargi znajduje się tzw. stromboidalne wcięcie, przez które żyjący osobnik może wysuwać osadzone na słupkach oczy.

Wieczko zbudowane z konchioliny jest małe i wąskie, brązowe, wyglądem przypomina pazur, jego powierzchnia może być karbowana lub żłobkowana. Wieczko służy nie tyle do zasłaniania ujścia, ile jako narzędzie pomocne przy poruszaniu się (skrzydelniki odpychają się nim od podłoża). Drugim udogodnieniem, pomocnym w czasie ruchu, jest podział nogi na dwie części: zwykle na mniejszą część przednią i część tylną zaopatrzoną w wieczko. Dzięki tym przystosowaniom gatunki np. z rodzaju Strombus uzyskały możliwość skokowego poruszania się. Strombidae są roślinożerne, żywią się głównie algami i detrytusem. Młode ślimaki niewiele różnią się między sobą, ponieważ nie wytwarzają charakterystycznego skrzydła i wypustek, a krawędź wargi zewnętrznej jest cienka i krucha. Muszle rodzaju Terebellum są cienkie i kształtem przypominają cygaro.

Występowanie

Zwierzęta żyją na podłożu piaszczystym lub mulistym w pobliżu raf koralowych strefy litoralnej. W porze rozrodu samice składają jaja w postaci galaretowatych pasm. Mięso tych ślimaków jest cenionym wykwintnym przysmakiem, a z muszli produkuje się trąbki i ozdoby. Niektóre gatunki wytwarzają różowe perły.

Galeria

• Muszla Strombus gigas na sztychu z Index Testarum Conchyliorum (1742) autor: Niccolò Gualtieri

• Muszla Strombus gigas na sztychu z Index Testarum Conchyliorum (1742) autor: Niccolò Gualtieri

• Muszla Strombus gigas na sztychu z Index Testarum Conchyliorum (1742) autor: Niccolò Gualtieri

• Muszla szponiatki Lambis chiragra – według japońskich podań ma ona moc odpędzania złych duchów

• 

Przypisy

Bibliografia

• Rafał Wąsowski, Przewodnik MUSZLE, Wyd. Multico, Warszawa 2000