Primula veris L.

Primula veris

Planhigyn bach lluosflwydd gyda blodau persawrus melyn yw Briallen Fair Sawrus (Saesneg: Cowslip). Mae'n perthyn i deulu'r friallen a elwir yn Lladin yn Primula veris.

Enwau eraill

Allweddau Pedr, Briallu Mair Sawrus, Briallu Dwbl, Dagrau Mair, Llysiau'r Parlys, Teth y Fuwch, Sawdl y Fuwch, Troed y Fuwch, Tafod yr Ych, Sgemran yr Ych, Symylen, Shwmbwls, Tewbanog Fechan.

Rhinweddau meddygol

Dywedir bod rhoi poltis ohono ar yr arlais yn beth da at ddiffyg cwsg.^[1]

Hanes

Awgrym y sylw canlynol yw bod briallu Mair yn brin ym Môn yn hanner cyntaf yr 18g. a bod posibilrwydd bod y rhywogaeth wedi cael help llaw garddwyr i ymsefydlu:

Llanfechell, Mon Ebrill 1734: April 8: ’’I had a present of rare flower seeds from Cousin...April 10. This evening I sowed Cowslip seed in Cae'rhyd y Gaseg, etc.’’^[2]

Cyfeiriadau

Gweler hefyd

• Llysiau Rhinweddol
• Rhestr o afiechydon a phlanhigion gyda rhinweddau meddygol