Comments
(
İngilizce
)
eFloras tarafından sağlandı
Disjunct inland populations of Chamaecyparis nootkatensis occur in British Columbia and Oregon (V. J. Krajina et al. 1982).
In addition to variation in habit within the species, occasional plants have divergent forms of foliage. One collection (Canada, British Columbia, dry woods near Victoria, S . Flowers s . n ., 1 Aug 1950, UC, WIU) has older foliage typical of the species, with all newer foliage strongly flattened, with facial and lateral leaves of strongly unequal size, and with smaller cones. In light of the foliar and habit phenotypes recognized in the horticultural literature (for example, A. J. Rehder [1949] listed, with full bibliographic citations, 22 published varieties and forms best considered as cultivars), no taxonomic significance is attached to this variation here.
- lisans
- cc-by-nc-sa-3.0
- telif hakkı
- Missouri Botanical Garden, 4344 Shaw Boulevard, St. Louis, MO, 63110 USA
Description
(
İngilizce
)
eFloras tarafından sağlandı
Trees to 40 m or dwarfed at high elevations; trunk to 2 m diam. Bark grayish brown, 1--2 cm thick, irregularly fissured. Branchlet sprays pinnate. Leaves of branchlets mostly 1.5--2.5 mm, stout, occasionally glandular on keel, apex rounded to acute or acuminate, bases of facial leaves often overlapped by apices of subtending facial leaves; glands usually absent (circular when present). Pollen cones 2--5 mm, grayish brown; pollen sacs yellow. Seed cones maturing and opening the first year, in some populations the second year (J. N. Owens and M. Molder 1975), 8--12 mm broad, glaucous, dark reddish brown, becoming resinous; scales 4--6. Seeds 2--4 per scale, 2--5 mm, wing equal to or broader than body.
- lisans
- cc-by-nc-sa-3.0
- telif hakkı
- Missouri Botanical Garden, 4344 Shaw Boulevard, St. Louis, MO, 63110 USA
Distribution
(
İngilizce
)
eFloras tarafından sağlandı
B.C.; Alaska, Calif., Oreg., Wash.
- lisans
- cc-by-nc-sa-3.0
- telif hakkı
- Missouri Botanical Garden, 4344 Shaw Boulevard, St. Louis, MO, 63110 USA
Habitat
(
İngilizce
)
eFloras tarafından sağlandı
Coastal mountain ranges; 0--1500m.
- lisans
- cc-by-nc-sa-3.0
- telif hakkı
- Missouri Botanical Garden, 4344 Shaw Boulevard, St. Louis, MO, 63110 USA
Synonym
(
İngilizce
)
eFloras tarafından sağlandı
Cupressus nootkatensis D. Don in Lambert, Descr. Pinus 2: 113. 1824
- lisans
- cc-by-nc-sa-3.0
- telif hakkı
- Missouri Botanical Garden, 4344 Shaw Boulevard, St. Louis, MO, 63110 USA
Associated Forest Cover
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar occasionally grows in pure stands but is usually found
singly or in scattered groups mixed with other tree species. Associated
species change with latitude. In California, Alaska-cedar may be found
with California red fir (Abies magnifica), Brewer spruce (Picea
breweriana), incense-cedar (Libocedrus decurrens), Pacific yew
(Taxus brevifolia), and western white pine (Pinus monticola);
in Oregon and Washington, with mountain hemlock (Tsuga mertensiana),
subalpine fir (Abies lasiocarpa), whitebark pine (Pinus
albicaulis), Pacific silver fir (Abies amabilis), noble fir
(Abies procera), western white pine, and western hemlock (Tsuga
heterophylla); in British Columbia, with Pacific silver fir, western
white pine, western redcedar (Thuja plicata), mountain hemlock,
western hemlock, and shore pine (Pinus contorta); in Alaska, with
western redcedar, western hemlock, mountain hemlock, Sitka spruce (Picea
sitchensis), and shore pine.
Alaska-cedar is a component of the following Society of American
Foresters forest cover types (5):
205 Mountain Hemlock
223 Sitka Spruce
224 Western Hemlock
225 Western Hemlock-Sitka Spruce
226 Coastal True Fir-Hemlock
227 Western Redcedar-Western Hemlock
228 Western Redcedar
Shrubs commonly associated with Alaska-cedar in Oregon, Washington, and
British Columbia are: big whortleberry (Vaccinium membranaceum),
ovalleaf whortleberry (V. ovalifolium), Alaska blueberry (V.
alaskaense), rustyleaf menziesia (Menziesia ferruginea), Cascades
azalea (Rhododendron albiflorum), and copperbush (Cladothamnus
pyroliflorus). These shrubs, except Rhododendron albiflorum and
Vaccinium membranaceum, are associates in Alaska as well. Other
plant associates include fiveleaf bramble (Rubus pedatus), bunchberry
(Cornus canadensis), queenscup (Clintonia uniflora), ferny
goldthread (Coptis asplenifolia), deerfern (Blechnum spicant),
claspleaf twistedstalk (Streptopus amplexifolius), rosy
twistedstalk (S. roseus), and skunkcabbage (Lysichitum
americanum).
Recognized vegetative communities from British Columbia south are Chamaecyparis
nootkatensis/Lysichitum americanum and Chamaecyparis
nootkatensis/Rhododendron albiflorum (7). In southeast Alaska, a
common association in the open conifer forest surrounding bogs is Pinus
contorta-Tsuga heterophylla-Thuja plicata-Chamaecyparis
nootkatensis/Vaccinium ovalifolium-V. alaskaense-Ledum
groenlandicum/Sphagnum squarrosum (25).
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Climate
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar is notable within the cypress family for its tolerance of
cool and wet conditions. The climate of its natural range is cool and
humid. Climatic conditions at elevations where Alaska-cedar grows in the
Cascade Range of Washington are somewhat comparable to those at sea level
in coastal Alaska (table 1). Growing seasons are short.
Table 1- Climate in the range of Alaska-cedar¹
Average Annual
Location
Elevation
Temper-
ature
Precipi-
tation
Snowfall
Frost-free period
m
°C
mm
cm
days
Washington²
1206
4
2340
1140
114
Alaska:
Sitka
4
7
2130
114
149
Cordova
12
5
2260
340
111
ft
°F
in
in
days
Washington²
3,958
39
92
450
114
Alaska:
Sitka
13
45
84
45
149
Cordva
39
41
89
134
111
¹Compiled from
U.S. Weather Service records.
²Stampede Pass near Mount Rainier.
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Damaging Agents
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar is relatively free from damage by
insects. No infestations of defoliating insects are known (1). Both Phloeosinus
sp. and the bark-boring, round-headed beetles of the genus Atimia
are often found under the bark of dead, dying, or weakened trees and
occasionally on healthy trees (9). Phloeosinus cupressi is a
secondary agent that only attacks trees in advanced stages of decline
(14). A total of 78 taxa of fungi have been reported on Alaska-cedar
throughout its range, including 50 in Alaska (14). The wood, however, is
very durable and resistant to fungal attack, partly because of naturally
occurring chemicals-nootkatin, chamic acid, and chaminic acid-in the
heartwood that inhibit fungal growth at low concentrations (4). Certain "black-stain"
fungi are capable of degrading nootkatin, thereby increasing the
susceptibility of the heartwood to decay (24). Living trees often attain
great age, and over time heart-rotting fungi cause considerable loss and
defect in standing trees (15).
Since at least 1880, Alaska-cedar has suffered advancing decline and
mortality on more than 100 000 ha (247,000 acres) of bog and semibog land
in southeast Alaska. Abiotic factors appear to be responsible, but the
primary cause remains unknown (14).
In southeast Alaska, brown bears (Ursa arctos) frequently cause
basal scarring by biting and stripping bark. Scarring is most common on
well drained sites. This wounding results in fungal attack, which in time
reduces volume and value of butt logs (14).
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Flowering and Fruiting
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar is monoecious. Flowering
occurs from April in the southern part of the range to June in the north.
The tiny inconspicuous yellow or reddish male pollen-bearing strobili and
green female cones are borne on the tips of branchlets. Pollination occurs
from mid-April to late May in cones that were initiated the previous
summer. Cones generally mature in 2 years, but in the southern part of the
range they may mature in I year. Both first- and second-year cones occur
on the same branch and may easily be confused. Mature cones are about 12
mm (0.5 in) in diameter and globe-shaped. Mature and immature cones are
nearly the same size, so care must be taken to collect only mature cones
for seed. Immature cones are green and soft, often with purple markings,
and are home near the tips of branchlets. Mature cones are yellow-green
and hard, often with brown markings, and are borne farther from the branch
tips.
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Genetics
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Information on genetic variation of Alaska-cedar is not available (10);
however, 15 horticultural varieties of Alaska-cedar are recognized. An
intergeneric hybrid, Cupressocyparis x leylandii (Cupressus macrocarpa
x Chamaecyparis nootkatensis), has been described in Great Britain
(16). This hybrid can be propagated from cuttings and has been planted at
numerous locations in temperate regions with good results.
Other intergeneric hybrids include Cupressocyparis x notabilis Mitchell
(Cupressus glabra x Chamaecyparis nootkatensis) and Cupressocyparis
x ovensii (Cupressus lusitanica x Chamaecyparis nootkatensis) (19).
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Growth and Yield
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar is slow growing and long lived.
In Washington, dominant trees on better sites are typically 30 to 38 m
(100 to 125 ft) tall; in British Columbia, they are 90 cm (36 in) in
d.b.h. and 23 to 30 m (75 to 100 ft) tall; and in Alaska, dominant trees
are often 60 cm (24 in) in d.b.h. and 24 m (80 ft) tall, although larger
trees are common. The largest tree on record, located in Olympic National
Park, WA, has a d.b.h. of 3.7 m (12.0 ft), a height of 37 m (120 ft), and
a crown spread of 8.2 m (27 ft) (13). Growth rates of 16 to 20 rings per
centimeter (40 to 50/in) are common. In Alaska, suppressed trees 15 cm (6
in) in d.b.h. are frequently more than 300 years old; dominant and
codominant trees 60 to 90 cm (24 to 36 in) in d.b.h. are from 300 to more
than 700 years old. Trees that are extremely old have been reported; a
hollow tree 180 cm (70 in) in d.b.h. had 1,040 growth rings in the 30-cm
(12-in) outer shell (1).
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Reaction to Competition
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar is considered tolerant of
shade in the southern part of its range but less tolerant toward the
north. Overall, it is classed as shade tolerant. South of Mt. Rainier, WA,
Alaska-cedar establishes some seedlings and is shade tolerant enough to
survive under moderately dense canopies, but forest-grown seedlings fail
to develop a strong upright trunk. Most trees on forest sites appear to
have been established after disturbance (2). In Alaska, young stands are
often even aged, and mixed or nearly pure stands of Alaska-cedar rarely
contain seedlings or saplings in the understory. Reproduction of western
hemlock is abundant, however, indicating that Alaska-cedar is less
tolerant than hemlock (1).
Most Alaska-cedar timber has come from logging mixed old-growth stands
in which the species is a minor component. Because of its slow rate of
growth in relation to other commercial species, there has been little
interest in management of Alaska-cedar for timber on the more productive
sites. It may be well suited for planting on cold, wet sites, however,
especially at high elevations where other species are less likely to
thrive. It survives heavy snow loads because of its narrow, flexible crown
and drooping branches, and its flexibility allows it to survive on
avalanche tracks. Interest in management of Alaska-cedar is relatively
new, and information on growth and yield of young stands is not available.
Volume tables are available for old-growth trees (6).
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Rooting Habit
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
In bogs, roots of prostrate clumps of
Alaska-cedar often tend to be shallow and to develop in complex patterns
associated with a long history of branch layering (14). Root systems of
krummholz Alaska-cedar-apparently the result of root sprouting and
layering-have been observed to extend 100 feet (3). Understory trees have
shown adventitious rooting the year after partial burial by volcanic
tephra (26). Information is not available on the rooting habit of mature
trees on well drained sites.
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Seed Production and Dissemination
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Large crops of Alaska-cedar
seed occur at intervals of 4 or more years (12). The proportion of filled
seeds from mature cones is generally low and extremely variable. One study
in British Columbia showed that the number of seeds per cone averaged 7.2;
the proportion of filled seeds was only 29 percent (21). Cleaned seeds
average 240,000/kg (109,000/lb) (12). Information is not available on the
distance seeds are disseminated by wind. Seeds of Alaska-cedar are heavier
than seeds of the closely related Port-Orford-cedar and probably are not
disseminated beyond the 120 m (400 ft) reported for that species.
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Seedling Development
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Germination is epigeal, and the rate tends
to be low. Warm stratification followed by cold stratification greatly
improves germination, but optimum stratification schedules have not been
developed. In British Columbia and Alaska, seeds ripen from mid-September
to late September and are shed during dry periods in the fall and early
winter. Empty cones remain on trees for 1 year or more.
Formation of both pollen cones and seed cones can be induced in juvenile
trees by foliar application of gibberellin-A3 under conditions
of long day length. Cones induced by gibberellin-A3 yield
higher percentages of filled seeds with higher rates of germination than
cones that develop under natural conditions. Seed orchards should offer
the opportunity for treatment and thereby provide a practical means of
increasing cone production (22).
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Soils and Topography
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar grows most commonly on Histosols and Spodosols. Best growth
and development are on slopes with deep, well-drained soils. It is seldom
found on the better sites, however, because of competition from faster
growing associates. More frequently, it is found on thin organic soils
over bedrock and is able to survive and grow on soils that are deficient
in nutrients. It grows well on soils rich in calcium and magnesium and
frequently on Lithosols developed from andesite, diorite, gabbro, or
basaltic rocks (18). It is a common component of "scrub" stands
on organic soils at low elevations in Alaska, and on organic subalpine
soils. At high elevations and on half-bog sites, it often develops a
shrublike or prostrate form.
Alaska-cedar grows at elevations from 600 to 2300 m (2,000 to 7,500 ft)
in the Cascade Range in Oregon and Washington and occasionally down to sea
level on the Olympic Peninsula in Washington and the west coast of
Vancouver Island. In Oregon, most Alaska-cedar grows on ridges and peaks
from 1500 to 1700 m (5,000 to 5,600 ft) high in the western Cascades
between the Clackamas and McKenzie rivers, but it can grow throughout much
of the moisture conditions present at high elevations in the Cascade Range
from central Oregon north (2). On the southern British Columbia mainland,
it usually grows between 600 and 1500 m (2,000 and 5,000 ft) but is found
at lower elevations northward until it reaches sea level at Knight Inlet.
From there, north and west to Prince William Sound in Alaska, it is found
from sea level to tree line, up to 900 m (3,000 ft) in southeast Alaska
and 300 m (1,000 ft) around Prince William Sound.
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Special Uses
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Special attributes of Alaska-cedar wood include durability, freedom from
splitting and checking, resistance to acid, smooth-wearing qualities, and
excellent characteristics for milling (11,23). It is suitable for
boatbuilding, utility poles, heavy flooring, framing, bridge and dock
decking, marine piling, window boxes, stadium seats, water and chemical
tanks, cooling towers, bedding for heavy machinery, furniture, patterns,
molding, sash, doors, paneling, toys, musical instruments, and carving.
The wood is highly regarded in Japan, and most high-quality logs are
exported.
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Vegetative Reproduction
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar reproduces vegetatively
under a variety of natural conditions from low-elevation bogs to krummholz
at tree line (1,3,20,23). In southeast Alaska, layering is common on
low-elevation bog sites, less common on better drained sites (14). In
contrast, from Mount Rainier, WA, southward to California, layering is
most common on drier, high-elevation sites (2). The species can also be
reproduced from cuttings. Container stock suitable for planting has been
produced in the greenhouse in 1 year by potting young cuttings treated
with indolebutyric acid (17).
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Brief Summary
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Cupressaceae -- Cypress family
A. S. Harris
Alaska-cedar (Chamaecyparis nootkatensis), also known as Alaska
yellow-cedar, yellow-cedar, Alaska cypress, and Nootka cypress, is an
important timber species of northwestern America. It is found along the
Pacific coast in Alaska and British Columbia, in the Cascade Range of
Oregon and Washington, and at a number of isolated locations (1,10). It is
confined to a cool, humid climate. Toward the south, Alaska-cedar rarely
grows below 600 m (2,000 ft) in elevation; but north of midcoastal
British Columbia, it grows from sea level to tree line. It is one of the
slowest growing conifers in the Northwest. The wood is extremely durable
and is excellent for specialty uses. Little effort is being made to manage
the species to assure a continuing supply.
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Distribution
(
İngilizce
)
Silvics of North America tarafından sağlandı
Alaska-cedar grows from northern California to Prince William Sound, AK
Except for a few isolated stands, it is found within 160 km (100 miles) of
the Pacific coast. Isolated stands in the Siskiyou Mountains, CA, near the
Oregon border mark its southern limit (2). In Oregon and Washington,
Alaska-cedar grows in the Cascade Range and Olympic Mountains; scattered
populations are found in the Coast Ranges and in the Aldrich Mountains of
central Oregon (8). In British Columbia and north to Wells Bay in Prince
William Sound, AK, it grows in a narrow strip on the islands and coastal
mainland. An exception in British Columbia is an isolated stand near
Slocan Lake about 720 km (450 mi) inland.
- The native range of Alaska-cedar.
- lisans
- cc-by-nc
- telif hakkı
- USDA, Forest Service
Xiprer de Nootka
(
Katalanca; Valensiyaca
)
wikipedia CA tarafından sağlandı
El xiprer de Nootka (Cupressus nootkatensis D.Don 1824) [sinònims Chamaecyparis nootkatensis (D.Don) Spach 1841, Callitropsis nootkatensis (D.Don) Oersted 1864, Xanthocyparis nootkatensis (D.Don) Farjon & Hiep 2002] és una espècie de planta cupressàcia que en la taxonomia ha rebutmolts noms. El seu nom deriva del seu descobriment en les terres de les First Nations de Canadà, els Nuu-chah-nulth de l'illa de Vancouver, a la Colúmbia Britànica que abans rebien el nom de Nootka.
Taxonomia
Primer van ser descrits dins del gènere Cupressus com Cupressus nootkatensis el 1824, el 1841 va ser transferit a Chamaecyparis. L'evidència genètica publicada per Gadek et al. (2000), van donar un fort suport a retornar-lo a Cupressus. El 2002 Farjon et al. el transferiren al nou gènere Xanthocyparis, junt amb el recent descobert Xiprer daurat de Vietnam Xanthocyparis vietnamensis.
Little et al. (2004), el confirmaren en el gènere Callitropsis.
Descripció
El xiprer de Nootka és una planta nativa de la costa oest d'Amèrica del Nord, des de la Península Kenai a Alaska, fins, pel sud, les Muntanyes Klamath a l'extrem nord de Califòrnia. Típicament es troba en muntanyes sovint prop del límit arbori,però de vegades més avall.
Cupressus nootkatensis és un arbre perennifoli de fins a 40 m d'alt, normalment amb les branques pèndules. Les seves pinyes semblen les del Cupressus lusitanica.
Usos
La seva fusta és molt preuada i es va exportar a la Xina, se'n fan parquest i se'n construiexen barques. Tambéés una planta ornamental i per a fer bonsais.[1]
Els pobles indígenes l'utilitzaven, junt amb Thuja plicata, però preferien el primer per a fer les cases i les canoes.
Notes
-
↑ Peattie, Donald Culross. Trees You Want to Know. Whitman Publishing Company, Racine, Wisconsin, 1934 p 30
Referències
- Gadek, P. A., Alpers, D. L., Heslewood, M. M., & Quinn, C. J. 2000. Relationships within Cupressaceae sensu lato: a combined morphological and molecular approach. American Journal of Botany 87: 1044–1057. Abstract
- Farjon, A., Hiep, N. T., Harder, D. K., Loc, P. K., & Averyanov, L. 2002. A new genus and species in the Cupressaceae (Coniferales) from northern Vietnam, Xanthocyparis vietnamensis. Novon 12: 179–189.
- Little, D. P., Schwarzbach, A. E., Adams, R. P. & Hsieh, Chang-Fu. 2004. The circumscription and phylogenetic relationships of Callitropsis and the newly described genus Xanthocyparis (Cupressaceae). American Journal of Botany 91 (11): 1872–1881. Abstract
- Mill, R. R. and Farjon, A. (2006). Proposal to conserve the name Xanthocyparis against Callitropsis Oerst. (Cupressaceeae). Taxon 55(1): 229-231.
- Stewart, Hilary. (1984). Cedar: tree of life to the Northwest Coast Indians. Vancouver: Douglas & McIntyre. ISBN 0-88894-437-3.
-
Zsolt Debreczy, Istvan Racz. Kathy Musial. Conifers Around the World. 1a ed.. DendroPress, 2012, p. 1089. ISBN 9632190610.
Enllaços externs
En altres projectes de
Wikimedia:
Commons (Galeria) Commons (Categoria) 
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Autors i editors de Wikipedia
Xiprer de Nootka: Brief Summary
(
Katalanca; Valensiyaca
)
wikipedia CA tarafından sağlandı
El xiprer de Nootka (Cupressus nootkatensis D.Don 1824) [sinònims Chamaecyparis nootkatensis (D.Don) Spach 1841, Callitropsis nootkatensis (D.Don) Oersted 1864, Xanthocyparis nootkatensis (D.Don) Farjon & Hiep 2002] és una espècie de planta cupressàcia que en la taxonomia ha rebutmolts noms. El seu nom deriva del seu descobriment en les terres de les First Nations de Canadà, els Nuu-chah-nulth de l'illa de Vancouver, a la Colúmbia Britànica que abans rebien el nom de Nootka.
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Autors i editors de Wikipedia
Nutkansypressi
(
Fince
)
wikipedia FI tarafından sağlandı
Nutkansypressi[3][4] (Cupressus nootkatensis tai Callitropsis nootkatensis, aiemmin Chamaecyparis nootkatensis)[2][5] on sypressikasvien heimoon kuuluva ainavihanta havupuulaji. Se esiintyy luontaisena Pohjois-Amerikan luoteisrannikon lauhkean vyöhykkeen sademetsissä. Sitä myös käytetään laajalti koristepuuna puutarhoissa ja puistoissa. Varsinkin Länsi-Euroopassa yleinen nopeakasvuinen pensasaitakasvi ja koristepuu leylandinsypressi (Cupressus × leylandii) on nutkansypressin ja montereynsypressin (Cupressus macrocarpa) risteymä.[2][6]
Nutkansypressi sijoitettiin pitkään 1800-luvulta 2000-luvun alkuun valesypressien (Chamaecyparis) sukuun nimellä Chamaecyparis nootkatensis ja vanhaa nimeä käytetään vieläkin laajalti, vaikka 2000-luvun geneettiset tutkimuksen ovat osoittaneet ettei puu ole läheistä sukua valesypresseille. Nykyisin puu sijoitetaan vaihtelevasti sypressien sukuun Cupressus, sukuun Callitropsis tai sukuun Xanthocyparis. Vuonna 2010 tehtyjen tutkimusten mukaan sypressien suku olisi parafyleettinen ilman nutkansypressiä.[2][7]
Kuvaus
Nutkansypressi on suurehko, suorarunkoinen puu. Se kasvaa noin 40 metriä korkeaksi ja rungon rinnankorkeusläpimitaltaan noin 2 metriä leveäksi rannikkoalueiden ja alankojen metsissä, mutta jää huomattavasti pienemmäksi ja joskus pensasmaiseksi korkeammalla vuoristoissa.[6] Latvus on yleensä kartiomainen. Oksanhaarat ja puun latva ovat tavallisesti riippuvia.[8][9] Puun juuristo muodostaa useita maanpinnanmyötäisiä kerroksia eikä ulotu kovin syvälle.[10]
Kaarna on 1–2 senttimetriä paksua, harmahtavanruskeaa ja epäsäännöllisen uurteista. Versot haarautuvat vaakasuuntaisesti tasossa.[2][6] Ne ovat poikkileikkauskeltaan nelisärmäisiä.[8][9]
Lehdet ovat suomumaisia, 1,5–2,5 millimetriä pitkiä ja voivat olla suippo-, terävä tai pyöreäkärkisiä.[6] Ne ovat asettuneet vastakkaisesti ja kasvavat lähes oksanmyötäisesti osin päällekkäisesti.[9] Lehdissä ei yleensä ole pihkaa erittäviä hartsinystyjä.[2][6]
Nutkansypressi on yksikotinen ja tuulipölytteinen.[10] Hedekävyt ovat pieniä, 2–5 millimetriä pitkiä ja väriltään harmaanruskeita tai kellertäviä.[6][9] Siemeniä tuottavat kävyt kasvavat yksittäin versojen kärjissä.[11] Ne ovat pyöreitä, vahapintaisia ja aluksi vihreitä. Kypsinä kävyt ovat halkaisijaltaan 8–12 millimetriä leveitä ja tumman punaruskeita. Käpysuomuja on 4–6 kappaletta. Kävyt kypsyvät kasvualueesta riippuen joko pölytyksen jälkeisenä syksynä tai seuraavana vuonna. Käpysuomuissa on keskimäärin 2–4 siivekästä 2–5 millimetriä pitkää siementä.[6]
Pölytys sijoittuu levinneisyysalueen eteläosissa huhti-toukokuuhun ja pohjoisosissa touko-kesäkuuhun. Kävyt säilyvät usein puussa vielä varistettuaan siemenensä vuoden tai kauemmin.[11]
Nutkansypressi on hidaskasvuinen ja pitkäikäinen puu.[11] Se voi elää pitkälti yli tuhat vuotta vanhaksi ja vanhin tunnettu vuosirenkaista laskettu ikä on 1 834 vuotta.[2] Lajin siementen itävyys on suhteellisesti heikko ja se voi lisääntyä myös kasvullisesti juurivesoista ja juurehtivista oksista.[11]
Luokittelu
Nutkansypressin luokituksella on vaihteleva historia. Se kuvattiin tieteellisesti ensimmäisen kerran vuonna 1824 sypressien (Cupressus) sukuun nimellä Cupressus nootkatensis. Myöhemmin laji siirrettiin ulkoisten ominaisuuksiensa vuoksi valesypressien (Chamaecyparis) sukuun nimelle Chamaecyparis nootkatensis.[2] Vaikka tämä vanha nimi on vieläkin laajamittaisesti käytössä, 2000-luvulla tehdyt geneettiset tutkimukset ovat kuitenkin osoittaneet puun olevan selvästi lähempää sukua sypresseille kuin valesypresseille.[2][7]
Farjon et al. luokitteli vuonna 2002 nutkansypressin uuteen kaksilajiseen sukuun Xanthocyparis lajin Cupressus vietnamensis kanssa. Little et. al luokitteli lajin vuonna 2004 yhdessä muiden pohjoisamerikkalaisten perinteisesti sukuun Cupressus kuuluneiden lajien sekä lajin Cupressus vietnamensis kanssa sukuun Callitropsis. Vuonna 2009 Adams et al. luokitteli nutkansypressin suvun Callitropsis ainoaksi lajiksi ja muut pohjoisamerikkalaiset sypressilajit sukuun Hesperocyparis.[12] Vuonna 2010 Mao et al. sijoitti lajin takaisin sypressien sukuun Cupressus, omaan alasukuunsa Callitropsis.[2][7][12]
Nutkansypressin tiedetään risteytyvän useiden sypressilajien, kuten montereynsypressin (Cupressus macrocarpa) kanssa, minkä on ajateltu tukevan näiden puiden sijoitusta samaan sukuun. Lajin tiedetään risteytyvän myös ainakin meksikonsypressin (Cupressus lusitanica), lajin Cupressus glabra ja lajin Cupressus vietnamensis kanssa.[2][11]
Levinneisyys
![src=]()
Nutkansypressin, sitkankuusen ja lännenhemlokin muodostamaa metsää.
Nutkansypressiä esiintyy luonnonvaraisena Pohjois-Amerikan länsirannikolla Yhdysvalloista Kalifornian pohjoisosien Siskiyouvuorilta Oregonin, Washingtonin ja Kanadan Brittiläisen Kolumbian kautta Alaskan etelärannikolle. Puuta ei muutamaa yksittäistä aluetta lukuun ottamatta esiinny yli 160 kilometrin päässä Tyynenmeren rannikosta. Brittiläisessä Kolumbiassa kasvaa eristynyt kanta Slocan Lake -järven alueella noin 720 kilometrin etäisyydellä rannikolta.[11]
Elinympäristö
Nutkansypressi kasvaa esiintymisalueensa pohjoisosissa yleensä merenpinnantasossa, eteläosissa 600–2 200 korkeudella vuorilla. Se on viileän ja mereisen ilmaston puu. Sen levinneisyysalueella sataa keskimäärin 2 260–2 340 millimetriä vuodessa.[11] Nutkansypressi on sypressien suvun puista kylmänkestävin ja kestää enimmillään −30 celsiusasteen pakkasta.[13] Sen elinalueiden vuoden keskilämpötila on 4–7 °C.[11]
Laji menestyy parhaiten hyvin vettä läpäisevällä runsasravinteisella maaperällä, mutta usein esiintyy vähemmän ravinteikkailla paikoilla, joilla on vähemmän kilpailevia nopeakasvuisempia lajeja. Se viihtyy varjoisella tai puolivarjoisella kasvupaikalla, joskin kasvaa epätasaisemmin erittäin varjoisella paikalla.[11]
Nutkansypressi voi esiintyä hallitsevana lähes yksilajisissa metsissä, mutta se voi myös kasvaa sekalajisissa havumetsissä. Näiden metsien valtapuulajina on usein jättituija (Thuja plicata), lännenhemlokki (Tsuga heterophylla), vuorihemlokki (Tsuga mertensiana) tai sitkankuusi (Picea sitchensis).[11][14]
Käyttö
![src=]()
Lajike
Cupressus nootkatensis 'Pendula'.
Nutkansypressin puuaines on kestävää ja suorasyistä. Sitä käytetään varsinkin huonekaluihin, sisustukseen ja veneiden rakennukseen.[2] Sitä käytetään myös sähköpylväisiin, rakentamiseen, laitureihin, paalutukseen ja veistoon.
Nutkansypressiä käytetään koristepuuna lauhkeilla vyöhykkeillä. Siitä on useita väritykseltään, kasvutavaltaan ja kooltaan eroavia viljelylajikkeita. Laji on tuotu Eurooppaan jo 1800-luvun puolessavälissä. Se menestyy myös Suomessa maan eteläosissa, joskaan ei kasva yhtä korkeaksi kuin kotiseudullaan.[8][14] Lisäksi nutkansypressin ja montereynsypressin (Cupressus macrocarpa) erittäin nopeakasvuinen risteymä leylandinsypressi (Cupressus × leylandii) on koristepuuna maailmalla hyvin yleinen.[2]
Kulttuuri
Nutkansypressillä on kulttuurillista merkitystä useiden Pohjois-Amerikan länsirannikon alkuperäiskansojen perinteissä. Sen puusta on valmistettu jousia, meloja, naamioita, astioita ja työkaluja, ja kasvin muita osia on käytetty lääkintään. Puu esiintyy myös taruissa.[2]
Lähteet
- Christopher J. Earle: Cupressus nootkatensis The Gymnosperm Database. 2011. (englanniksi)
- Frank D. Watson & James E. Eckenwalder: Chamaecyparis nootkatensis Flora of North America. eFloras.org. (englanniksi)
- A. S. Harris: Alaska-Cedar, Chamaecyparis nootkatensis Silvics Manual, vol. 1. United States Department of Agriculture Forest Service. (englanniksi)
- Griffith, Randy Scott: Chamaecyparis nootkatensis Fire Effects Information System. 1992. United States Department of Agriculture Forest Service, Fire Sciences Laboratory. (englanniksi)
- Alan Mitchell & John Wilkinson: Euroopan puuopas, s. 36. Suomentanut Arto Kurtto. Helsinki: Kustannusosakeyhtiö Otava, 2009. ISBN 951-1-14705-6.
Viitteet
-
↑ Cupressus nootkatensis IUCN Red List of Threatened Species. International Union for Conservation of Nature, IUCN, Iucnredlist.org. (englanniksi)
-
↑ a b c d e f g h i j k l m n Earle: The Gymnosperm Database: Cupressus nootkatensis conifers.org. Viitattu 15.11.2012.
-
↑ Ella Räty: Viljelykasvien nimistö, s. 42. Helsinki: Puutarhaliiton julkaisuja, 2012. ISBN 978-951-8942-92-7.
-
↑ ONKI-ontologiapalvelu, Kassu (suomenkieliset nimet) Suomen Biologian Seura Vanamon putkilokasvien nimistötoimikunta. Viitattu 15.11.2012.
-
↑ Integrated Taxonomic Information System (ITIS): Callitropsis nootkatensis (TSN 822596) itis.gov. Viitattu 15.11.2012. (englanniksi)
-
↑ a b c d e f g Watson & Eckenwalder: Flora of North America: Chamaecyparis nootkatensis efloras.org. Viitattu 15.11.2012.
-
↑ a b c Mao Kangshan, Hao Gang, Liu Jianquan, R. P. Adams & R. I. Milne: Diversification and biogeography of Juniperus (Cupressaceae): variable diversification rates and multiple intercontinental dispersals. New Phytologist, 2010, 188. vsk, nro 1, s. 254-272. doi:10.1111/j.1469-8137.2010.03351.x. (englanniksi)
-
↑ a b c Mitchell & Wilkinson: Euroopan puuopas, s. 36.
-
↑ a b c d Klinkenberg, Brian: Chamaecyparis nootkatensis (D. Don) Spach (Illustration and Species Information) E-Flora BC: Electronic Atlas of the Flora of British Columbia. 2012. Vancouver: Lab for Advanced Spatial Analysis, Department of Geography, University of British Columbia. Viitattu 15.11.2012. (englanniksi)
-
↑ a b Griffith: FEIS: Chamaecyparis nootkatensis fs.fed.us. Viitattu 15.11.2012.
-
↑ a b c d e f g h i j Harris: Silvics Manual: Chamaecyparis nootkatensis na.fs.fed.us. Viitattu 15.11.2012.
-
↑ a b Earle: The Gymnosperm Database: Cupressus conifers.org. Viitattu 15.11.2012.
-
↑ Conservation Plant Characteristics for Chamaecyparis nootkatensis Natural Resources Conservation Service. United States Department of Agriculture. Viitattu 18.11.2012. (englanniksi)
-
↑ a b Callitropsis nootkatensis - nutkansypressi Arboretum Mustila. Viitattu 15.11.2012.
Aiheesta muualla
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Wikipedian tekijät ja toimittajat
Nutkansypressi: Brief Summary
(
Fince
)
wikipedia FI tarafından sağlandı
Nutkansypressi (Cupressus nootkatensis tai Callitropsis nootkatensis, aiemmin Chamaecyparis nootkatensis) on sypressikasvien heimoon kuuluva ainavihanta havupuulaji. Se esiintyy luontaisena Pohjois-Amerikan luoteisrannikon lauhkean vyöhykkeen sademetsissä. Sitä myös käytetään laajalti koristepuuna puutarhoissa ja puistoissa. Varsinkin Länsi-Euroopassa yleinen nopeakasvuinen pensasaitakasvi ja koristepuu leylandinsypressi (Cupressus × leylandii) on nutkansypressin ja montereynsypressin (Cupressus macrocarpa) risteymä.
Nutkansypressi sijoitettiin pitkään 1800-luvulta 2000-luvun alkuun valesypressien (Chamaecyparis) sukuun nimellä Chamaecyparis nootkatensis ja vanhaa nimeä käytetään vieläkin laajalti, vaikka 2000-luvun geneettiset tutkimuksen ovat osoittaneet ettei puu ole läheistä sukua valesypresseille. Nykyisin puu sijoitetaan vaihtelevasti sypressien sukuun Cupressus, sukuun Callitropsis tai sukuun Xanthocyparis. Vuonna 2010 tehtyjen tutkimusten mukaan sypressien suku olisi parafyleettinen ilman nutkansypressiä.
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Wikipedian tekijät ja toimittajat
Nootkacipres
(
Felemenkçe; Flemish
)
wikipedia NL tarafından sağlandı
De nootkacipres (Cupressus nootkatensis) is een soort uit de cipresfamilie (Cupressaceae). De taxonomie is betwist, waardoor de soort onder verschillende wetenschappelijke namen bekendstaat, zoals Chamaecyparis nootkatensis, Callitropsis nootkatensis en Xanthocyparis nootkatensis.
De nootkacipres is een van de twee 'ouders' van de hybride leylandcipres; de andere is de montereycipres.
Beschrijving
Het is een groenblijvende conifeer die 40 meter hoog kan worden. De boom is doorgaans mooi kegelvormig, met sterk afhangende takken. De bladeren (naalden) zijn 3 tot 5 mm lang en donkergroen. De nootkacipres draagt kegeltjes met 4 (en soms 6) schubben, die in het natuurlijke verspreidingsgebied een diameter van 10 à 14 mm hebben. Eerst zijn de kegels purpergloed, vanaf het tweede jaar roodbruin.
![src=]()
Het natuurlijke verspreidingsgebied van de nootkacipres.
Verspreiding
De nootkacipres is inheems aan de westkust van Noord-Amerika, van het Kenai-schiereiland in Alaska tot aan de Klamath Mountains in het uiterste noorden van Californië. Hij komt vooral voor op vochtige plaatsen in de bergen, vaak dicht bij de boomgrens, maar verschijnt ook in lagergelegen gebieden. De oudste nootkacipres - een exemplaar dat meer dan 1800 jaar oud is, groeit in de Caron Range in het westen van Brits-Columbia.
Zie ook
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Wikipedia-auteurs en -editors
Nootkacipres: Brief Summary
(
Felemenkçe; Flemish
)
wikipedia NL tarafından sağlandı
De nootkacipres (Cupressus nootkatensis) is een soort uit de cipresfamilie (Cupressaceae). De taxonomie is betwist, waardoor de soort onder verschillende wetenschappelijke namen bekendstaat, zoals Chamaecyparis nootkatensis, Callitropsis nootkatensis en Xanthocyparis nootkatensis.
De nootkacipres is een van de twee 'ouders' van de hybride leylandcipres; de andere is de montereycipres.
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Wikipedia-auteurs en -editors
Nutkasypress
(
Norveççe
)
wikipedia NO tarafından sağlandı
Denne artikkelen mangler
kildehenvisninger, og opplysningene i den kan dermed være vanskelige å
verifisere. Kildeløst materiale kan bli
fjernet. Helt uten kilder.
(10. okt. 2015)
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Wikipedia forfattere og redaktører
Cyprysik nutkajski
(
Lehçe
)
wikipedia POL tarafından sağlandı
Cyprysik nutkajski (Cupressus nootkatensis) – gatunek wiecznie zielonego drzewa iglastego z rodziny cyprysowatych. Występuje naturalnie w Ameryce Północnej wzdłuż wybrzeży Oceanu Spokojnego. W Europie sadzony w parkach jako drzewo ozdobne od 1850.
Systematyka i zmienność
Gatunek odkryty przez Archibalda Menziesa w 1793[4], opisany i sklasyfikowany po raz pierwszy przez Davida Dona w 1824 jako Cupressus nootkatensis. W roku 1841 został przeniesiony do rodzaju cyprysik jako Chamaecyparis nootkatensis przez Édouarda Spacha[3]. W 2000 roku gatunek na podstawie analiz genetycznych został przywrócony zgodnie z pierwotną diagnozą do rodzaju cyprys (Cupressus)[5]. Gdy na przełomie tysiącleci odkryto w Wietnamie nowy gatunek – Cupressus vietnamensis – ustalono jego bliskie pokrewieństwo z C. nootkatensis i zaliczono oba taksony do nowego rodzaju – Xanthocyparis (cyprysik nutkajski jako X. nootkatensis)[6]. W 2004 roku grupa taksonomów zwróciła uwagę na pierwszeństwo nazwy Callitropsis dla rodzaju obejmującego cyprysika nutkajskiego i takson z Wietnamu. Cyprysik nutkajski został bowiem już w 1864 r. wyodrębniony do osobnego, monotypowego wówczas rodzaju jako Callitropsis nootkatensis przez Andersa Oersteda (rodzaje Xanthocyparis i Callitropsis uznane zostały za synonimy)[7]. Dalsze analizy molekularne DNA potwierdziły przynależność cyprysika nutkajskiego do rodzaju cyprys (Cupressus), przy czym z powodu odrębności wydzielony został w monotypową sekcję[8] podnoszoną także do rangi podgatunku Callitropsis[3]. W takim ujęciu gatunek opisywany jest pod swą pierwotną nazwą jako Cupressus nootkatensis D. Don 1824[3].
Krzyżuje się z innymi gatunkami z rodzaju cyprys (Cupressus) tworząc mieszańce klasyfikowane do mieszańcowego cyprysowiec (Cupressocyparis)[4]. Popularnym w uprawie mieszańcem jest krzyżówka z cyprysem wielkoszyszkowym – cyprysowiec Leylanda.
Morfologia
Cyprysik nutkajski
![src=]()
Cyprysik nutkajski 'Pendula' – odmiana o malowniczej koronie
![src=]()
Gałęzie tego cyprysika wyrastają pod kątem prostym do pnia i swobodnie zwisają
![src=]()
Szyszki cyprysika nutkajskiego jesienią przybierają barwę w różnych odcieniach brązu
![src=]()
Szyszki mają kształt kulisty, składają się 4 łusek
- Pokrój
- Drzewo dorastające do wysokości 25 metrów. Korona jest wąskostożkowata z płaskimi pędami bocznymi, zwykle przewisającymi[4].
- Pień
- Prosty, brązowoszary. Kora włóknista, brązowoszara, łuszcząca się wąskimi, długimi pasami. W koronie ma odcień wiśniowy. Gałęzie liczne, na końcach zgięte ku dołowi. Pędy cienkie, okryte drobnymi łuskami.
- Liście
- Łuski naprzeciwległe, podobnej wielkości, ciemno- lub szarawozielone, matowe, od dołu z niewyraźnym białym nalotem wzdłuż styków łusek. Boczne łuski z końcami tępymi i zwykle odstającymi, środkowe łuski wypukłe z krawędzią pośrodku i słabo widocznym gruczołkiem[4].
- Szyszki
- Kuliste, o średnicy 1 cm z 4–6 łuskami. Na tarczkach łusek znajduje się wyrostek. Szyszki dojrzewają na wiosnę następnego roku po rozwinięciu się, co jest charakterystyczne dla rodzaju cyprys (Cupressus)[4].
Biologia
Gatunek długowieczny, osiąga do 650 lat[4], wolnorosnący.
Zastosowanie
Roślina ozdobna – gatunek sadzony jako drzewo parkowe. Znanych jest wiele odmian uprawnych[4].
Uprawa
Dobrze rośnie na glebach gliniastych, gliniasto-piaszczystych i madach o dostatecznej wilgotności. Mrozoodporny, światłolubny.
Przypisy
-
↑ P. F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website - Seed Plant Evolution. 2001–.
-
↑ Christenhusz, M.J.M., J.L. Reveal, A. Farjon, M.F. Gardner, R.R. Mill, and M.W. Chase (2011). A new classification and linear sequence of extant gymnosperms. Phytotaxa 19: 55-70.
-
↑ a b c d e f Cupressus nootkatensis (ang.). W: The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2012-11-27].
-
↑ a b c d e f g Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy iglaste. Część I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 159-162. ISBN 83-01-05225-2.
-
↑ Gadek, P. A., Alpers, D. L., Heslewood, M. M., & Quinn, C. J.. Relationships within Cupressaceae sensu lato: a combined morphological and molecular approach. „American Journal of Botany”. 87, 7, s. 1044-1057, 2000 (ang.).
-
↑ Farjon, A., Hiep, N. T., Harder, D. K., Loc, P. K., & Averyanov, L.. A new genus and species in the Cupressaceae (Coniferales) from northern Vietnam, Xanthocyparis vietnamensis. „Novon”. 12, s. 179–189, 2002 (ang.).
-
↑ Little, D. P., Schwarzbach, A. E., Adams, R. P. & Hsieh, Chang-Fu. The circumscription and phylogenetic relationships of Callitropsis and the newly described genus Xanthocyparis (Cupressaceae). „American Journal of Botany”. 91, 11, s. 1872-1881, 2004. DOI: 10.3732/ajb.91.11.1872 (ang.).
-
↑ Mao, K., Hao, G., Liu, J., Adams, R. P. & Milne, R. I.. Diversification and biogeography of Juniperus (Cupressaceae): variable diversification rates and multiple intercontinental dispersals. „New Phytol.”. 188 (1), s. 254-272, 2010. PMID: 20561210 (ang.).
Bibliografia
- Aas, Gregor i Riedmiller, Andreas (1995), Drzewa, seria: Encyklopedia kieszonkowa, Warszawa : Muza S.A., ISBN 83-7079-490-4, str. 72
- Tadeusz Szymanowski: Drzewa ozdobne. Warszawa: Arkady, 1957.
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Autorzy i redaktorzy Wikipedii
Cyprysik nutkajski: Brief Summary
(
Lehçe
)
wikipedia POL tarafından sağlandı
Cyprysik nutkajski (Cupressus nootkatensis) – gatunek wiecznie zielonego drzewa iglastego z rodziny cyprysowatych. Występuje naturalnie w Ameryce Północnej wzdłuż wybrzeży Oceanu Spokojnego. W Europie sadzony w parkach jako drzewo ozdobne od 1850.
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Autorzy i redaktorzy Wikipedii
Cupressus nootkatensis
(
Ukraynaca
)
wikipedia UK tarafından sağlandı
Таксономічні нотатки
Синоніми: Chamaecyparis nootkatensis, Callitropsis nootkatensis, Xanthocyparis nootkatensis. Chamaecyparis nootkatensis все ще широко використовується, але молекулярний аналіз (Mao et al. 2010) повертає його в рід Кипарис, хоча як монотиповий підрід.
Поширення, екологія
Країни поширення: Канада (Британська Колумбія); США (Аляска, Каліфорнія, Орегон, Вашингтон). Висота проживання: 600-2100 м на півдні й до рівня моря на півночі. Зазвичай зустрічається в місцях з що містить від помірної до великої кількості вологи, включаючи лавинні схили, снігові лінії дерев і болотно-лісові перехідні райони. Хоча, як правило, росте у змішаних хвойних лісах (найчастіше з Tsuga mertensiana), іноді утворює чисті поселення.
Морфологія
Дерева до 40 м або карликові на великих висотах; стовбур до 200 см діаметра. Кора сірувато-коричнева, 1-2 см завтовшки, неправильно тріщинувата. Листя гілочок в основному 1,5-2,5 мм, міцні, вершини від закруглених до гострих або загострених. Пилкові шишки 2-5 мм, сірувато-коричневі; пилкових мішечки жовті. Шишки дозрівають і відкриваються на другий рік, рідко в деяких південних рівнинних популяцій в кінці першого року, за (10-) 16-18 місяців, 8-12 мм завширшки, тьмяні, темно-червоно-коричневого кольору, стають смолистими; лусок 4-6. Насіння 2-4 на луску, 2-5 мм, крила, рівні або більш широкі, ніж тіло насіння.
Найбільше знане дерево діаметром 416 см, висотою 61,0 м, розташоване в англ. Kelsey Bay, о. Ванкувер, Британська Колумбія. Для найстарішого дерева з англ. Caren Range, Sechelt Peninsula, Британська Колумбія було визначено вік 1834 років (M.L. Parker, 1998). Пораховано по числу кілець з пня на суцільних рубках.
Використання
Деревина цього повільно зростаючого виду надзвичайно міцна і цінна, використовується для будівництва човнів та іншої морської продукції і взагалі для зовнішнього будівництва в прохолодному і вологому кліматі. Велика частина деревини експортується до Японії. Цей вид часто використовується як декоративний і ряд сортів відомі.
Загрози та охорона
Скорочення ареалу здається, пов'язане зі змінами в кліматі, зокрема перемикання снігового покриву в результаті відсутності ізоляції в дрібно кореневих дерев. Оскільки зими продовжують нагріватися, і сніжний покрив стає менш постійним очікується подальше скорочення. Вид присутній в численних охоронних територіях.
Посилання
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Автори та редактори Вікіпедії
Bách Nootka
(
Vietnamca
)
wikipedia VI tarafından sağlandı
Bách Nootka (danh pháp hai phần: Callitropsis nootkatensis), trước đây gọi là Cupressus nootkatensis, Xanthocyparis nootkatensis hay Chamaecyparis nootkatensis, là một loài bách thuộc họ Hoàng đàn (Cupressaceae) với lịch sử phân loại và đặt tên khoa học đầy sóng gió.
Lịch sử phân loại
Lần đầu tiên nó được đặt vào chi Cupressus với tên gọi Cupressus nootkatensis vào năm 1824, sau đó bị chuyển sang chi Chamaecyparis vào năm 1841 trên cơ sở hình thái học của bộ lá có dạng cành phẳng, giống như các loài khác trong chi Chamaecyparis, chứ không giống với phần lớn (mặc dù không phải là tất cả) các loài Cupressus khác.
Tuy nhiên, việc sắp đặt này không phù hợp với hình thái học và vật hậu học của quả nón của nó, do nó lại giống với Cupressus hơn, chẳng hạn các quả nón này chín vào năm thứ hai, chứ không phải một năm như ở Chamaecyparis. Các chứng cứ di truyền học, do Gadek và những người khác công bố năm 2000, ủng hộ mạnh mẽ việc đưa nó trở lại chi Cupressus và loại khỏi chi Chamaecyparis.
Gần đây hơn nữa, Farjon và những người khác (năm 2002) chuyển nó sang chi mới là Xanthocyparis, cùng với loài bách vàng Việt Nam mới được phát hiện (Callitropsis vietnamensis); loài này là tương tự như bách Nootka và việc sắp đặt này có nhiều luận cứ ủng hộ, do chúng không có quan hệ với Chamaecyparis mà cũng chẳng phù hợp hoàn toàn với Cupressus mặc dù có nhiều điểm tương đồng.
Little và những người khác (năm 2004), trong khi vẫn xác nhận mối quan hệ trên đây với các chứng cứ mới, đã chỉ ra rằng tổ hợp danh pháp có sớm hơn trong chi Callitropsis đã tồn tại, là Callitropsis nootkatensis (D.Don) Oerst., công bố vào năm 1864 nhưng đã bị các tác giả khác hoặc là bỏ qua hoặc là không nhận ra. Little và những người khác vì thế đã coi Xanthocyparis là đồng nghĩa của Callitropsis, tên gọi chính xác cho các loài này theo quy tắc của ICBN khi xử lý một chi khác biệt. Tên gọi Xanthocyparis hiện nay đã được đề xuất để bảo lưu, nhưng điều này chỉ được quyết định tại Đại hội Thực vật học quốc tế năm 2011, cho đến thời gian này thì tên gọi chính xác cần phải là Callitropsis theo nguyên tắc đặt trước.
Mặc dù việc chấp nhận sự phân loại sửa đổi này đã được chấp nhận rộng rãi trong giới các nhà thực vật học, nhưng quán tính trong các ngành làm vườn và lâm nghiệp (cả hai nói chung rất chậm chạp trong việc chấp nhận các kết quả nghiên cứu thực vật học) đã giúp cho tên gọi Chamaecyparis nootkatensis còn được tiếp tục liệt kê trong nhiều tình huống.
Loài này có nhiều tên gọi trong tiếng Anh, như Nootka cypress (bách Nootka), Yellow cypress (bách vàng), hay Alaska cypress (bách Alaska). Mặc dù nó không phải là tuyết tùng, nhưng nó cũng hay bị gọi một cách nhầm lẫn là Nootka cedar (tuyết tùng Nootka), Yellow cedar (tuyết tùng vàng), Alaska cedar (tuyết tùng Alaska) hay Alaska yellow cedar (tuyết tùng vàng Alaska). Tên gọi Nootka có nguồn gốc từ việc phát hiện ra nó trên các vùng đất của Dân tộc đầu tiên của Canada, người Nuu-chah-nulth trên đảo Vancouver, British Columbia, trước đây được gọi là người Nootka.
Bách Nootka có nguồn gốc ở bờ biển phía tây Bắc Mỹ, từ bán đảo Kenai ở Alaska, kéo dài về phía nam tới phần phía bắc của California, thường có mặt trong các khu vực miền núi ẩm ướt, nhưng đôi khi cũng xuất hiện ở các cao độ thấp.
Đặc điểm
Nó là loài cây thân gỗ thường xanh, cao tới 40 m, nói chung có các cành rủ xuống. Bộ lá hình kim phẳng, có màu lục sẫm, các lá-vảy dài 3–5 mm. Quả nón có 4 (đôi khi 6) vảy bắc, tương tự như quả nón của bách Mexico (Cupressus lusitanica) hay các loài bách khác trong chi Cupressus với các bộ lá kim phẳng) có quan hệ họ hàng gần, ngoại trừ vảy của nó nhỏ hơn, thường chỉ khoảng 10–14 mm theo đường kính; mỗi vảy bắc có lá bắc hình tam giác nhọn đầu, dài khoảng 1,5–2 mm, rất giống với các loài Cupressus và không giống với các lá bắc hình lưỡi liềm, không nhọn đầu của quả nón trong chi Chamaecyparis. Dãy núi Caren ở bờ biển phía tây British Columbia là quê hương của các cây bách Nootka già nhất trên thế giới, với một cây đã phát hiện là có từ năm 1834 (Gymnosperm DataBase).
Nó là cha (hoặc mẹ) của một giống cây lai (bách Leyland). Do loài cây để lai ghép còn lại là bách Monterey (Cupressus macrocarpa), thuộc về chi Cupressus, nên việc hình thành ra giống cây lai ghép này là một trong số các chứng cứ cho việc sắp đặt bách Nootka gần hơn với chi Cupressus.
Sử dụng
Xây dựng
Các tính chất cơ lý khác nhau của gỗ bách Nootka làm cho nó trở thành vật liệu hấp dẫn cho việc xây dựng và làm thuyền. Do nó phát triển khá chậm nên cũng giống như các loài bách khác, gỗ của nó có độ cứng và độ bền cao; tạo sự ổn định cao về hình dáng và kích thước, có khả năng chống chịu thời tiết và côn trùng hay sự tiếp xúc với đất ẩm. Gỗ của nó cũng dễ gia công bằng tay hay máy móc; sự uốn cong hay chạm khắc là rất tốt. Nó cũng có thể được dán bằng keo, đinh vít v.v. Vân gỗ, màu sắc đồng nhất của bách Nootka làm cho vật được làm từ nó có bề mặt đẹp.
Do giá thành khá đắt, nên nó chủ yếu được dùng làm các đồ cần độ bền cao như thuyền. Các công dụng điển hình là làm ván lót bên ngoài, ván lợp, sàn thuyền, sống neo v.v. Trong công tác bảo tồn bảo tàng các di tích lịch sử, nó có thể được dùng để thay thế cho gỗ của trắc bá (chi Thuja) hay gỗ bụt mọc (chi Taxodium), do các khó khăn trong việc có được gỗ chất lượng cao của các loài này vì các e ngại liên quan đến môi trường cũng như sự khai thác kiệt quệ trong quá khứ (dù điều này cũng là vấn đề với bách Nootka).
Sử dụng khác của bách Nootka là vách ốp trong các nhà tắm hơi hay làm thùng chứa ắc quy do nó chịu được nhiều axít.
Trong lịch sử thì các loại mái chèo (cho thuyền), mặt nạ gỗ, bát hay đĩa gỗ cũng được làm từ gỗ bách Nootka.
Cảnh quan
Các cành rủ xuống làm cho loài cây này có dáng vẻ kiều diễm. Vì thế, nó được trồng trong các công viên và các khu vực có không gian thoáng đãng. Nó cũng được coi là hàng rào cao trong làm vườn.
Nó có thể phát triển được trong các khu vực có độ khắc nghiệt theo USDA từ 5 tới 9, nhưng có thể rất khó phát triển. Nó phát triển tốt nhất trên các loại đất nhẹ hay nặng nhưng cần thông thoát nước tốt và khí hậu có mùa hè mát. Điều kiện về ánh sáng là từ bán râm tới nhiều nắng.
Bách Nootka cũng được dùng làm cây cảnh trong nghệ thuật bonsai.
Chú thích
Tham khảo
-
![src=]()
Dữ liệu liên quan tới Callitropsis nootkatensis tại Wikispecies
- Gadek P. A., Alpers D. L., Heslewood M. M., & Quinn C. J. năm 2000. Relationships within Cupressaceae sensu lato: a combined morphological and molecular approach. American Journal of Botany 87: 1044–1057. Bản tóm tắt
- Farjon A., Hiệp N. T., Harder D. K., Lộc P. K., & Averyanov L. năm 2002. A new genus and species trong Cupressaceae (Coniferales) from northern Vietnam, Xanthocyparis vietnamensis. Novon 12: 179–189.
- Little D. P., Schwarzbach A. E., Adams R. P. & Hsieh Chang-Fu. 2004. The circumscription and phylogenetic relationships of Callitropsis and the newly described genus Xanthocyparis (Cupressaceae). American Journal of Botany 91 (11): 1872–1881. Bản tóm tắt
- Mill R. R. và Farjon A. (2006). Proposal to conserve the name Xanthocyparis against Callitropsis Oerst. (Cupressaceeae). Taxon 55(1): 229-231.
- Gymnosperm Database: Callitropsis nootkatensis (hay Xanthocyparis nootkatensis)
- Ảnh quả nón
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Wikipedia tác giả và biên tập viên
Bách Nootka: Brief Summary
(
Vietnamca
)
wikipedia VI tarafından sağlandı
Bách Nootka (danh pháp hai phần: Callitropsis nootkatensis), trước đây gọi là Cupressus nootkatensis, Xanthocyparis nootkatensis hay Chamaecyparis nootkatensis, là một loài bách thuộc họ Hoàng đàn (Cupressaceae) với lịch sử phân loại và đặt tên khoa học đầy sóng gió.
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Wikipedia tác giả và biên tập viên
Кипарис нутканский
(
Rusça
)
wikipedia русскую Википедию tarafından sağlandı
![src=]()
Chamaecyparis nootkatensis 'Pendula'
В Западную Европу интродуцирован в 1850 году.
Растёт медленно (в Ростове-на-Дону в возрасте 35 лет имел высоту 7 метров, диаметр ствола 16 см), теневынослив, довольно морозостоек (более, чем Кипарисовик Лавсона). Вполне морозостоек на Украине. Нуждается в высокой влажности воздуха.
Районы возможного использования: юго-запад Прибалтики, Калининградская область, Западная Белоруссия, Украина, южная часть лесостепи и степи (на влажных участках или при поливе) европейской части РСФСР, в Крыму и на Кавказе до среднегорной части.
Максимальная продолжительность жизни 500—600 лет[3].
Декоративные формы
![src=]()
Chamaecyparis nootkatensis 'Sullivan'
- 'Glauca'. Крона узкоконическая. Растение впервые было получено из семян[3]. Высота 15—20 м, диаметр кроны 5—6 м. Кора коричневато-серая. Хвоя чешуйчатая, колючая, голубовато-зелёная. Годовой прирост в высоту 25—30 см, в ширину 15 см. Растет относительно медленно[10]. Плодоносит маловсхожими семенами, поэтому чаще всего размножается черенками[3]. Светолюбива, но может выносить небольшое затенение. К почвам нетребовательна, но не переносит сухих и известковых почв. В средней полосе России морозостойка, но в суровые зимы может подмерзать[10]. От вида отличается более мощными, толстыми, часто тяжело свешивающимися ветвями. Иголки яркие, голубовато-зелёные. Отличается обильным плодоношением. Известна с 1858 года[11]. Встречается в Прибалтике (Рига), на Украине (Весёло-Боковеньковский парк, Киев, Мелитополь, Устимовский парк), на Южном берегу Крыма (Никитский ботанический сад) и на Черноморском побережье Кавказа (Сочи, Адлер) в Волгограде в Центральном районе имеются 2 дерева в теневой части здания (северо-западная сторона) с поливом рост 1,5 - 2 метра за 10 лет, растения плодоносят в культуре, учебного корпуса полицейского ВУЗа. Применяется на западе Прибалтики, в Западной Белоруссии, Юго-Западной и Закарпатской Украине, Крыму (более влажные места)[3].
- 'Pendula'. Плакучая форма. Ствол прямой, высотой до 15 метров. Макушка свисающая. Сучья далеко отстоящие друг от друга, косо поникающие. Ветви вертикальные, но концы их поникшие. Хвоя тёмно-зелёная, мелкая, блестящая. Засухоустойчива, дымостойка. Мало повреждается насекомыми. По сообщению Ден Оудена, возникла в 1884 году в Наарден (Голландия). Одна из лучших плакучих форм хвойных растений. Размножают прививкой, черенками[10].
- 'Аurea' (lutea). Внешность, как у вида, но высота до 5 м. Веточки и листья светло-жёлтые, позднее светло-зелёные. Известна с 1891 года.
- 'Аureovariegata'. Как и предыдущая форма; молодые побеги жёлто-пёстрые. Известна с 1875 года.
- 'Сolumnaris'. Форма строго колоннообразная. Сучья горизонтально отстоящие. Ветви и веточки свешивающиеся, сильно плодоносящие. Листья тёмно-зелёные. Обнаружена до 1909 года.
- 'Сompacta'. Карликовая форма, приземистая, плотно кустистая, высотой до 1 метра. Ветви малочисленные, 5—10 см длиной, прямые. Иголки сжатые, тонкие, мелкие, светло-зелёные. Известна с 1873 года.
- 'Реndula Variegata'. Как и обычная форма «Реndula», но интенсивно бело-пёстрая.
- 'Variegata'. Похожа на вид, но слабее. Веточки, с белым отливом. Листья голубовато-зеленые. Известна с 1873 года.
- 'Viridis'. Форма слабоколоннообразная. Ветви слегка поникшие. Иголки светло-зеленые. Известна с 1867 года[11].
Примечания
-
↑ Gadek P. A., Alpers D. L., Heslewood M. M., & Quinn C. J. Relationships within Cupressaceae sensu lato: a combined morphological and molecular approach // American Journal of Botany. — 2000. — № 87. — С. 1044–1057.
-
↑ Mao K., Hao G., Liu J., Adams R. P. & Milne R. I. Diversification and biogeography of Juniperus (Cupressaceae): variable diversification rates and multiple intercontinental dispersals // New Phytol. — 2010. — № 188(1). — С. 254-272.
-
↑ 1 2 3 4 5 Колесников А.И. Декоративная дендрология. — 2-е, исправ. и доп.. — М.: Лесная промышленность, 1974. — 704 с.
-
↑ Горбунова С. И. [www.vestnik.mstu.edu.ru/v09_5_n25/articles/05_gorbun.pdf Всхожесть семян древесных и кустарниковых растений в условиях Мурманска] // Вестник МГТУ. — 2006. — Т. 9, № 5. — С. 743—746.
-
↑ Cupressus nootkatensis на сайте The Gymnosperm Database
-
↑ Answer.com. Nootka cypress
-
↑ Callitropsis nootkatensis Conifer Архивная копия от 7 февраля 2011 на Wayback Machine
-
↑ Alaska-cedar / Callitropsis nootkatensis /Also called Alaska yellow cedar or yellow cypress
-
↑ Породы древесины. Кипарисовик нутканский (Cedar Alaska) (недоступная ссылка)
-
↑ 1 2 3 Фирсов Г. А., Орлова Л. В. Хвойные в Санкт-Петербурге. — СПб.: Росток, 2008. — 336 с.
-
↑ 1 2 Гepд Kpюссман. Хвойные породы. — М.: Лесная промышленность, 1986.
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Авторы и редакторы Википедии
Кипарис нутканский: Brief Summary
(
Rusça
)
wikipedia русскую Википедию tarafından sağlandı
![src=]()
Chamaecyparis nootkatensis 'Pendula'
В Западную Европу интродуцирован в 1850 году.
Растёт медленно (в Ростове-на-Дону в возрасте 35 лет имел высоту 7 метров, диаметр ствола 16 см), теневынослив, довольно морозостоек (более, чем Кипарисовик Лавсона). Вполне морозостоек на Украине. Нуждается в высокой влажности воздуха.
Районы возможного использования: юго-запад Прибалтики, Калининградская область, Западная Белоруссия, Украина, южная часть лесостепи и степи (на влажных участках или при поливе) европейской части РСФСР, в Крыму и на Кавказе до среднегорной части.
Максимальная продолжительность жизни 500—600 лет.
- lisans
- cc-by-sa-3.0
- telif hakkı
- Авторы и редакторы Википедии
