dcsimg

Qawra ( Aymaraca )

wikipedia emerging_languages tarafından sağlandı

Qarwa qarwa (kastilla aru: Llama), manq'a aruma khisturi axa uywawa. Suni tuqinakanxa qawraxa khumuri uywawa.

Qarwasti Inkapachanakatpach uywatawa, ukjamarak wanaku kast uywarakitaynawa. Ukjamarak jichhurunakkamax khaysa Pirwa(Peru)aynach tuqiwjana, Ch'ili (Chile) ansta tuqiwjana, ukjamarak inti jalanta Bolivia tuqinwa aka uywax uywataski. Juk'ampis jichhurunakanx walt'ataw utjask aka pata thaya pampanakanxa.[1]

Aka qarwa uywax wali suma uywapuniwa: t'arwatsipansa, chichitsipansa, ukhamarak uywa kankañ sipansa.

Qarwa kast uywanaka

Yaqha pä kast qarwa uywanakampiw utjatayna, Akirinakawa:[1]

Qawqha askitaynasa aka uywaxa

Ispañul jaqinak nayraqatasti qarwanakax q'allanat lurawinakan uñacht'ayatataynawa. Akhamanaksti uñjaraksnawa aka Muchiqa (Mochica) sarawinak taypina(200-600 d. C.)ukjamipanpi jaqin khumnaqasiñapatak kutikiptawayataynaxa. Ukjamarus qarwa aychas kankas wali sumapunirakitaynawa ukapachatpacha. Ukjamatwa qaqilunak lant iwij lant uywatatayna, ukjam siw yatxatäwinakaxa.

 src=
Botella Mochica representando llamas. Museo Larco. Lima-Perú.
 src=
Primera imagen vista en Europa de llamas.1553.

Walja ayllunakanwa qarwax khumnaqañ uywaskaki, ukjamarus chalun uywaskaki, juk'ampisa thaya pata uraqinakana. Yaqhip yatxatatanakax nä 30-50 waranqh waranqh qarwanakay utjchisapana jichhasti wali juk'akixatapawa (nä pä waranqhan waranqhapaki).

Juk'ampis qarwat parlkasax janiw t'arwapat armt'asiñasakiti. T'arwapax wali askipunitaynawa taqi kast isinak lurañataki nayrapachanakatpacha.

Qarwa aychana askipa

Qarwa aychaxa walt´atawa uñjasi kunatija ch´arki kanka manq´ana, Bolivia markanxa Oruro markanwa wali kust´ata utji.

Ukhamaraki aychapxa ulja proteíninaniwa, lik´ipasa janiwa jan waliti.

Qarwana lip´ichipa

Lip´ichipatxa lurasiwa sapatunaka, ch´utqunaka, yaqhipa jisk´a apnaqañanaka, anatañanakajasa lurasirakispawa.

Qarwan uñstawipa

 src=
Llama.

"Ispañul jaqinakax incanakax khaysa tribu de Israel tuqit jutappachax sasaw sapxiritayna." (Dr. Javier García Gómez y Dra. Bibiana Vilá).

Walja yaqha jaqinakax walpunrak qarwan uñstawipatx jiskt'asipxatayna, kawkhatpuns utjpacha sasina. Juk'ampis aka tuqit yatxatañakiskaspawa.

 src=
Llamas cerca del Illimani.

Inkanakax akhamat qarwax utjix sasaw sapxarakiritayna: Mallku QhapaqampinManco Cápac Mama Uqllumpin Mama Ocllo wawapay mayni aqlla tawaqump jaqichasiñ munchisapana, uk yatisax tata Inkax janiw munkchisapanti. Ukjam yatisax waynamp tawaqumpix yaq

Lloyd the Llama.jpg

ha tuqiruy sarxapxataynaxa, ukjam aytisax tata Inkax panpachan jiwayatayna. Mama Inkasti Wiraqucharuw mayitayna janikiy jiwayatapxpanti sasina, Wiraquchax uk uñjasax panpachan qarwaruw tukuyatayna. Ukat jayapachatsti tata Inkax pani uywaw jaqi uñtan Qusqu markan sarkaskatap yatitayna, uk yatisasti jiwayayarakikitaynawa. Ukjamatwa uka qarwa jiwayatanakax alaxpachar makhatawayapxatayna, ukatsti mayamp kutiqanipxatayna jaqimp wali suman jakasxañataki.

Yaxipa anqa markankiri qarwanaka

Yaxipa anqa marwankiri qarwanakaxa wali q´iyachatawa Sud America markanakata sipansa, aka uywanakaxa jakapxiwa Estados Unidos, Antartida, Japon, China Australia uksa marakanakana

qarwasti taqiwjankarakiwa

Llama with numbers.svg

Aka Qarwa uywasti Bolivia jach'a suyu markan uñacht'awiparakitaynawa, ukjamatwa escudo tuqinsa jichhakamax uñjasirakispa. Janiw Bolivia markak uñacht'ayaskataynati, jan ukasti Ch'ili, Pirwa markanakas ukapachparakikiw uñacht'ayasipxatayna.

Juk'ampis uñxatt'arakismawa

Uñxatt'awinaka

  1. 1,0 1,1 Wilson, D. E. & Reeder, D. M. (editors). 2005. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed).

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Wikipedia authors and editors

Qawra: Brief Summary ( Aymaraca )

wikipedia emerging_languages tarafından sağlandı

Qarwa qarwa (kastilla aru: Llama), manq'a aruma khisturi axa uywawa. Suni tuqinakanxa qawraxa khumuri uywawa.

Qarwasti Inkapachanakatpach uywatawa, ukjamarak wanaku kast uywarakitaynawa. Ukjamarak jichhurunakkamax khaysa Pirwa(Peru)aynach tuqiwjana, Ch'ili (Chile) ansta tuqiwjana, ukjamarak inti jalanta Bolivia tuqinwa aka uywax uywataski. Juk'ampis jichhurunakanx walt'ataw utjask aka pata thaya pampanakanxa.

Aka qarwa uywax wali suma uywapuniwa: t'arwatsipansa, chichitsipansa, ukhamarak uywa kankañ sipansa.

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Wikipedia authors and editors