Die Mamushi (Gloydius blomhoffii, Syn.: Agkistrodon blomhoffii), auch Japanische Mamushi, ist eine Art der Vipern (Viperidae) und Grubenottern (Crotalinae).
Die Mamushi erreicht eine Gesamtlänge zwischen 50 und etwas mehr als 60 cm. Der Kopf ist bei Aufsicht dreieckig geformt und setzt sich deutlich vom Hals ab. Das Auge besitzt eine bei Lichteinfall vertikal geschlitzte Pupille. Die Grundfärbung des Körpers variiert zwischen graugrün, blassgrün, rostrot, bräunlich und nahezu schwarz. Der Schwanz besitzt eine bräunlich weiße Spitze. Entlang von Rücken und Körperseiten zeigen sich unregelmäßige, rhombische Flecken, welche schwarzrandig und alternierend sein können. Durch hellere Querstreifen sind sie voneinander getrennt. Der Kopf ist oberseits dunkelbraun bis schwarz und durch ein dunkles Band zwischen Augen und Hals gezeichnet. Die Bauchseite weist eine unregelmäßige schwarz-weiße Fleckenzeichnung auf. Der Giftapparat besteht aus seitlich des Schädels befindlichen Giftdrüsen (spezialisierte Speicheldrüsen) und im vorderen Oberkiefer (Maxillare) befindlichen, beweglichen Fangzähnen (solenoglyphe Zahnstellung).
Die Pholidose (Beschuppung) zeigt folgende Merkmale:
Die Erstbeschreibung von Gloydius blomhoffii erfolgte im Jahr 1826 durch den Zoologen Heinrich Boie unter der Bezeichnung Trigonocephalus blomhoffii. Als Agkistrodon blomhoffii wurde sie zeitweise der Gattung Agkistrodon zugeordnet. Durch McDiarmid, Campbell & Touré wurde sie 1999 schließlich in die Gattung Gloydius überführt.[1]
Zwei Unterarten werden zur Zeit (Stand: 2018) aufgeführt:[1]
Gloydius brevicaudus und Gloydius ussuriensis wurden vormals ebenfalls als Unterarten von Gloydius blomhoffii betrachtet.
Das Verbreitungsgebiet umfasst Areale in Japan (Hauptinseln sowie Sado, Izu-Ōshima, Hachijō-jima, Awaji-shima, Oki-Inseln, Gotō-Inseln, Amakusa-Inseln, Mageshima, Tanegashima, Yakushima), Korea, China (Liaoning, Großraum Peking und westlich bis Guizhou und Sichuan) und Russland (Kunaschir, Kurilen).[1] Der Lebensraum wird von Sumpfgebieten, Wiesen, felsigem Gelände, Berghängen und lichten Wäldern dargestellt. Regelmäßig ist sie in landwirtschaftlich genutzten Gebieten anzutreffen, was mit einem hohen Angebot an Nagetieren in Verbindung gebracht wird.
Gloydius blomhoffii führt eine weitestgehend tagaktive Lebensweise. Sie kann jedoch auch zur Dämmerung oder während der Nacht aktiv sein, insbesondere um sommerlicher Tageshitze zu entgehen. Zum Beutespektrum zählen Kleinsäuger und Vögel, teilweise auch Froschlurche, Echsen und andere Schlangen.
Die Fortpflanzung erfolgt durch Ovoviviparie, also eilebendgebärend. Ein Weibchen bringt in der Natur zumeist alle zwei bis drei Jahre bis zu zehn Jungtiere zur Welt. Diese messen bei der Geburt circa 20 cm. Gegebenenfalls wird die Geburt während der Überwinterung zurückgehalten.
Bei einem Giftbiss können circa 15 mg (Trockengewicht) Giftsekret abgegeben werden. Es enthält Fibrinogenasen und Zink-Metalloproteasen. Vermutlich sind ebenfalls Myotoxine, antikoagulative Substanzen und Zytotoxine enthalten. Ferner wurden neurotoxische Eigenschaften ermittelt. Nach einem Biss können beim Menschen neben unspezifischen Allgemeinsymptomen (Übelkeit, Schwindel, Abdominalschmerz etc.) folgende Hauptsymptome auftreten: lokale Schmerzen, Schwellung, Blasenbildung, Nekrose, Verbrauchskoagulopathie und Blutungen. Sekundär kann es zu Schädigungen der Nieren bis hin zu Nierenversagen kommen. Neurotoxische Symptome sind zumeist nicht signifikant. Es stehen wirksame Antivenine, etwa 'Freeze-dried Mamushi Antivenom, Equine' (Takeda Chemical Industries Ltd., Japan), für eine Therapie der Vergiftung zur Verfügung.[2]
Die Mamushi (Gloydius blomhoffii, Syn.: Agkistrodon blomhoffii), auch Japanische Mamushi, ist eine Art der Vipern (Viperidae) und Grubenottern (Crotalinae).
Gloydius blomhoffii, commonly known as the mamushi,[3] Japanese moccasin, Japanese pit viper, Qichun snake, Salmusa or Japanese mamushi,[4] is a venomous pit viper species found in Japan. It was once considered to have 4 subspecies, but it is now considered monotypic.[5]
This species, along with the yamakagashi (Rhabdophis tigrinus) and the Okinawan habu (Protobothrops flavoviridis), are the most venomous snakes in Japan.[6] Every year, 2000–3000 people in Japan are bitten by a mamushi. Bitten victims typically require one week of treatment in a hospital. Severe bites require intensive care, and approximately 10 victims die annually.[7][8]
The specific name, blomhoffii, is in honor of Jan Cock Blomhoff, who was director of the Dutch trading colony in Nagasaki, Japan from 1817 to 1824.[9]
The average length of mature individuals is 45–81 cm (17¾-31⅞ inches); the longest specimen ever recorded had a length of 91 cm (36 in).[3]
The body pattern consists of a pale gray, reddish-brown, or yellow-brown background, overlaid with a series of irregularly-shaped lateral blotches. These blotches are bordered with black and often have lighter centers. The head is dark brown or black, with beige or pale-gray sides.[3]
The common name in English is mamushi,[3] or Japanese mamushi.[4] The common name in Japanese is mamushi (蝮). In Korea, it is known as Korean: 살무사; RR: salmusa or Korean: 살모사; RR: salmosa. In China, it is known as the Qichun snake (七寸子) or soil snake/viper (土巴蛇、土蝮蛇、土夫蛇、土公蛇).
It is found in Japan. According to Gloyd and Conant, there is no evidence to support claims that this species occurs in the Ryukyu Islands.[10] The type locality given is "Japan".[2]
It occurs in a range of habitats, including swamps, marshes, meadows, open woodland, rocky hillsides, and montane rock outcroppings.[3]
It is typically an ambush predator that uses its excellent camouflage to hide itself in vegetation or leaf litter. It hunts and eats mainly rodents, but also small birds, lizards, and insects. It is often found in and around farmland due to the associated rodent populations.[3]
The venom of this species varies very little in Japan in terms of both its potency and its effects.[11] According to Yoshimitsu (2005), this species and the Okinawan habu (Protobothrops flavoviridis), another pit viper, are the most venomous snakes in Japan.[6] The venom's lethality as measured by LD50 in mice following intraperitoneal injection is in the range 0.3 mg/kg[12] to 1.22 mg/kg.[13] The venom mostly contains haemolytic toxins, but it also has two neurotoxins—an alpha-toxin that is a post-synaptic inhibitor and a beta-toxin that is a pre-synaptic inhibitor.[13] Because the beta-toxin acts pre-synaptically, its effects cannot be blocked or treated by anticholinesterases.[13] The venom contains an anticoagulant, mamushi L-amino-acid oxidase (M-LAO).[14] It also contains the peptide ablomin which is highly similar in amino acid sequence to that of the venom, helothermine, of the Mexican beaded lizard (Heloderma horridum).[15]
There is an effective antivenom manufactured in both Japan and China.[11] Its effectiveness is increased when co-administered with a serine protease inhibitor such as FOY (see, e.g. Camostat).[16] In common with many other venomous snakes, the mamushi is highly resistant to its own venom because of various neutralising factors present in its sera including phospholipase A2 (PLA2) inhibitors; these and other inhibitors are the target of antivenom development.[17]
Every year, 2000-3000 people in Japan are bitten by mamushi, severe bites require intensive care, and approximately 10 victims die.[7] There have been case reports of kidney failure,[18] visual disturbances,[19] palsy, and miscarriage in pregnant women.[20]
In one study in Japan, mamushi bite victims required a median duration of 7 days of hospital treatment followed by a median of 31 days of out-patient treatment; the time to achieve a full recovery was even longer, taking up to several months.[8] The treatment protocol involved incision of the wound for exclusion of the venom, and injection of mamushi antivenom.[8]
This species is similar to the cottonmouths and copperheads (Agkistrodon sp.) of the Americas, and it was long considered part of the same group (see synonymy).[2]
Gloydius blomhoffii, commonly known as the mamushi, Japanese moccasin, Japanese pit viper, Qichun snake, Salmusa or Japanese mamushi, is a venomous pit viper species found in Japan. It was once considered to have 4 subspecies, but it is now considered monotypic.
This species, along with the yamakagashi (Rhabdophis tigrinus) and the Okinawan habu (Protobothrops flavoviridis), are the most venomous snakes in Japan. Every year, 2000–3000 people in Japan are bitten by a mamushi. Bitten victims typically require one week of treatment in a hospital. Severe bites require intensive care, and approximately 10 victims die annually.
Gloydius blomhoffi Gloydius generoko animalia da. Narrastien barruko Viperidae familian sailkatuta dago.
Gloydius blomhoffi Gloydius generoko animalia da. Narrastien barruko Viperidae familian sailkatuta dago.
Gloydius blomhoffii est une espèce de serpents de la famille des Viperidae[1].
Cette espèce se rencontre[1] :
Gloydius blomhoffii est un serpent venimeux qui mesure en moyenne 50 cm mais les plus grands spécimens atteignent jusqu'à 90 cm. Son dos est gris-beige avec le larges anneaux brun-ocre. Cette espèce se nourrit d'oiseaux et de rongeurs.
Selon Reptarium Reptile Database (16 sept. 2011)[2] :
Cette espèce est nommée en l'honneur de Jan Cock Blomhoff, la personne ayant collecté le spécimen ayant servi à la description.
Il mamushi (Gloydius blomhoffii (Boie, 1826)), noto anche come vipera giapponese o mocassino giapponese, è un serpente appartenente alla famiglia dei Viperidi[1]. È, insieme al trimeresuro verde e giallo (Trimeresurus flavoviridis), la specie di serpente più velenosa presente in Giappone. Ogni anno, in questo paese, vengono morse da questa specie tra le 2000 e le 3000 persone[2].
Ne vengono riconosciute due sottospecie[1]:
Con una lunghezza media di 45 cm e una massima registrata di 91, il mamushi è un rettile di piccole dimensioni. Il corpo, del peso medio di circa 60 g, ha un aspetto spesso e massiccio; la coda è corta. Il colore di fondo è estremamente variabile, in quanto può essere grigio chiaro, marrone, rossastro o giallino. Il motivo è costituito da macchie a forma di «U» rovesciate sui lati del corpo. Queste sono spesso delimitate da bordi neri, con il centro più chiaro. La testa, ben distinta dal corpo, è appiattita, di forma triangolare e di colore marrone scuro o nero. I lati di essa, grigio chiaro o beige, sono attraversati da una linea scura. Gli occhi sono di medie dimensioni, con pupille ellittiche e verticali. I denti veleniferi sono posizionati nella parte anteriore della mandibola e si ripiegano indietro quando l'animale chiude la bocca[2].
Il mamushi vive in tutte le isole principali del Giappone (eccettuate le isole Ryūkyū), in Corea, in un'ampia area della Cina (nella parte meridionale del Liaoning, nell'area di Pechino e nella zona centrale del paese, fino al Guizhou e al Sichuan) e sull'isola di Kunašir, la più meridionale delle Curili. È una specie particolarmente adattabile, presente in diversi habitat. Vive nelle paludi, nei pascoli umidi, nei prati, nei boschi, nelle foreste di montagna, sulle colline rocciose e tra gli arbusti[2].
Il mamushi conduce un'esistenza prevalentemente notturna, ma è attivo anche di giorno quando le temperature non sono troppo elevate. È una specie solitamente terrestre, ma è un ottimo arrampicatore e tende a salire spesso e volentieri sugli alberi, specialmente per cacciare. La sua tecnica di caccia è costituita dall'agguato. Grazie alla sua colorazione si mimetizza facilmente tra la vegetazione e attende immobile le sue prede. Oltre alla vista e all'eccellente senso dell'olfatto, il mamushi è dotato di sensori di calore posizionati tra gli occhi e le narici che gli permettono di individuare anche al buio prede che non sono in movimento. Questo serpente, se provocato, è piuttosto aggressivo e non esita a mordere. Quando attacca, è in grado di saltare in avanti di almeno 30 cm[2].
Questa vipera si nutre principalmente di roditori, ma non disdegna lucertole, insetti e rane. Se ne ha l'occasione mangia anche piccoli uccelli e pesci[2].
Il veleno del mamushi è moderatamente potente, con un LD50 pari a 18,29 mg/kg. La quantità di veleno che questo rettile è in grado di iniettare si aggira sui 15 mg. Esso è principalmente emolitico - distrugge, cioè, i globuli rossi. In questo veleno sono presenti anche due neurotossine che agiscono sul sistema nervoso, nonché degli anticoagulanti che provocano massicci sanguinamenti. Ogni anno, a causa del morso di questo serpente, muoiono mediamente tra le 10 e le 50 persone. Tra i sintomi locali che sopraggiungono all'avvelenamento ricordiamo dolore, gonfiore, lividi, vesciche e, in alcuni casi, necrosi. In seguito compaiono mal di testa, vertigini, disturbi visivi, dolori addominali, nausea, vomito, diarrea, rigidità del collo, dolori muscolari, paralisi, sanguinamento, coagulopatia, convulsioni, collasso e insufficienza renale acuta. Nelle donne in gravidanza il morso provoca l'aborto spontaneo. La morte può sopraggiungere a causa dei gravi danni renali. Contro il veleno del mamushi, tuttavia, esistono due antidoti monovalenti[2].
Il mamushi è ovoviparo. La stagione degli accoppiamenti ha luogo in agosto o in settembre. Le femmine si accoppiano una volta all'anno o una volta ogni due anni. Le femmine gravide tendono a riunirsi in uno stesso posto, considerato sicuro. Questo le rende particolarmente vulnerabili alle uccisione di massa da parte dei predatori e degli esseri umani. La femmina partorisce una nidiata composta da 2 a 13 piccoli, del tutto simili agli adulti. Più una femmina è grande, più saranno lunghi i suoi piccoli alla nascita. L'aspettativa di vita di questa specie si aggira sui 13 anni.[2].
Il mamushi non figura sulla lista rossa IUCN, ma l'elevata mortalità, provocata dall'uomo, degli esemplari adulti, in particolare delle femmine incinte, suscita preoccupazione per la sopravvivenza di questa specie[2].
Il mamushi (Gloydius blomhoffii (Boie, 1826)), noto anche come vipera giapponese o mocassino giapponese, è un serpente appartenente alla famiglia dei Viperidi. È, insieme al trimeresuro verde e giallo (Trimeresurus flavoviridis), la specie di serpente più velenosa presente in Giappone. Ogni anno, in questo paese, vengono morse da questa specie tra le 2000 e le 3000 persone.
Multimedia w Wikimedia Commons Gloydius blomhoffii – jadowity wąż z podrodziny grzechotnikowatych.
Osiąga długość do 91 cm, zazwyczaj mieszcząc się w granicach 45-61 cm[1].
Skóra o wzorze w kolorach bladoszarym, czerwonobrązowym i żółtobrązowym. Serie nieregularnych plam po bokach otoczonych czarną obwódką i zazwyczaj o jaśniejszym środku. Głowa ciemnobrązowa o beżowych lub bladoszarych bokach[1].
Chiny, Korea, Japonia. Według Gloyda i Conanta (1990) nie ma dowodów na poparcie tezy, że występuje też na wyspach Ryukyu. Lokalizacja typowa w Japonii[2].
Zamieszkuje bagna, mokradła, łąki, otwarte tereny leśne, skalne stoki i tereny górskie[1].
Poluje na ptaki i drobne gryzonie. Często zapuszcza się na tereny uprawne w związku z obfitością gryzoni[1].
Gloyd and Conant (1990) wyróżnili jeszcze:
Podgatunek rosyjski jest obecnie podniesiony do rangi osobnego gatunku[2][1].
Alethinophidia Gloydius blomhoffii – jadowity wąż z podrodziny grzechotnikowatych.
Gloydius blomhoffi[11] este o specie de șerpi din genul Gloydius, familia Viperidae, descrisă de Heinrich Boie în anul 1826.[11][12] Conține o singură subspecie: G. b. brevicaudus.[11]
.JPG)
|access-date= (ajutor)Mentenanță CS1: Nume multiple: lista autorilor (link)
.png){kind=small}
Acest articol referitor la o reptilă este un ciot. Puteți ajuta Wikipedia prin completarea sa. Gloydius blomhoffi este o specie de șerpi din genul Gloydius, familia Viperidae, descrisă de Heinrich Boie în anul 1826. Conține o singură subspecie: G. b. brevicaudus.
Gloydius blomhoffii là một loài rắn trong họ Rắn lục. Loài này được Boie mô tả khoa học đầu tiên năm 1826.[2] Rắn Mamushi được tìm thấy ở Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Có bốn phân loài bao gồm các phân loài được chỉ định được mô tả ở đây. Loài này và loài habu Okinawa là loài rắn độc nhất ở Nhật Bản. Mỗi năm, 2000-3000 người ở Nhật Bản bị cắn bởi một con mamushi. Nạn nhân bị cắn thường phải điều trị một tuần trong bệnh viện. Các vết cắn nghiêm trọng đòi hỏi phải được chăm sóc đặc biệt và khoảng 10 nạn nhân tử vong hàng năm.
Loài này hiện diện trong một loạt các môi trường sống, bao gồm đầm lầy, đầm lầy, đồng cỏ, rừng cây mở, sườn đồi đá và các đỉnh núi đá.
Rắn mamushi ẩn nấp trong một bụi cây cao hơn mặt đất một chút, chờ phục kích bắt con mồi đi qua Nó thường là một loài săn mồi phục kích sử dụng khả năng ngụy trang tuyệt vời của nó để ẩn mình trong thảm thực vật hoặc rác lá. Chúng săn và ăn chủ yếu là loài gặm nhấm, nhưng cũng có những loài chim nhỏ, thằn lằn và côn trùng. Chúng thường được tìm thấy trong và xung quanh trang trại chăn nuôi.
Bài viết về họ Rắn lục này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. Gloydius blomhoffii là một loài rắn trong họ Rắn lục. Loài này được Boie mô tả khoa học đầu tiên năm 1826. Rắn Mamushi được tìm thấy ở Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Có bốn phân loài bao gồm các phân loài được chỉ định được mô tả ở đây. Loài này và loài habu Okinawa là loài rắn độc nhất ở Nhật Bản. Mỗi năm, 2000-3000 người ở Nhật Bản bị cắn bởi một con mamushi. Nạn nhân bị cắn thường phải điều trị một tuần trong bệnh viện. Các vết cắn nghiêm trọng đòi hỏi phải được chăm sóc đặc biệt và khoảng 10 nạn nhân tử vong hàng năm.
日本蝮（日本蝮蛇，學名：Gloydius blomhoffii）是蛇亞目蝰蛇科蝮亞科亞洲蝮屬下的一個有毒蛇種，分布在日本。日本的特有種。在日本一般簡稱「蝮」（まむし）。
日本（北海道、本州、四國、九州、大隅諸島、國後島）[2][3]
全長45 - 60公分[2][3]。北海道産的個體較大型，超過60公分的個體很多。
在民間療法中有以強精為目的，將乾燥或未經乾燥的蛇身浸泡燒酎飲用，稱作蝮酒。
蝮是日本人最熟悉的毒蛇，所以源自毒蛇給人的印象，經常作為粗暴、陰險之人的渾名使用，最有名的就是齋藤道三。
Trigonocephalus Blomhoffii Boie, 1826[1]
Halys blomhoffi Gunter, 1864[1]
Agkistrodon blomhoffi Stejneger, 1907[1]
ニホンマムシ（Gloydius blomhoffii）は、有鱗目クサリヘビ科マムシ属に分類されるヘビ。「蝮」と書く。単にマムシとも呼ばれる。有毒。
全長45 - 60センチメートル[2][3]。まれに体長が1メートル近くになる。北海道産の個体は大型で、60センチメートルを超える個体が多い。伊豆大島には「赤まむし」の別名を持つ体色が赤い個体が多いと言われる。
全長に比して胴が太く、体形は太短い。赤外線感知器官（頬窩、ピット器官）は明瞭。[4]。舌は暗褐色や黒[4]。20対前後の中央に黒い斑点のある俗に銭型とも呼ばれる楕円形の斑紋が入る。胴体中央部の斜めに列になった背面の鱗の数（体列鱗数）は21列[5]。尾は短い。
出産直後の幼蛇は全長20センチメートル、体重5グラム[2]。幼蛇は尾の先端が橙色[3]。
毒性はハブよりも強いが、体が小さいため毒量は少ない[6]。[注釈 1]。
20グラムのマウスに対する半数致死量（LD50/20g mouse）は静脈注射で19.5 - 23.7マイクログラム、（日本産の他種ではセグロウミヘビ1.7 - 2.2マイクログラム、ハブ沖縄島個体34.8マイクログラム・奄美大島個体47.8マイクログラムなど）[6]。腹腔内投与では27 - 31マイクログラム[6]。神経毒も含まれ斜視・複視などの症状が出現することもある[6]。
毒には様々な因子が含まれることに加え、注入された毒量・噛まれた部位によっても症状が異なる[6]。
などである。
咬傷を受けると局所の疼痛、腫脹がおきる[6]。局所の疼痛はしばらくすると収まるが、腫脹により神経が圧迫されることで腫脹部全体の疼痛が発生する[6]。腫脹の進行は症例によって異なり手を噛まれた場合でも肩に達するのが数時間の例もあれば、2日かかった例もある[6]。出血作用は強くないものの、血小板が凝集することで血中の血小板が減少し止血作用を失う[6]。これに出血作用が加わることで皮下や消化管などの全身で持続性の出血が起こる[6]。骨格筋が溶解し筋肉中のミオグロビンが血液中に流出し、ミオグロビン血症・褐色尿を引き起こす[6]。全身の腫脹によって循環血液量が減少することで腎機能障害を引き起こす原因になったり、ミオグロビンの流出量が多いと腎臓の糸状体で詰まることで腎組織が壊死する[6]。出血と末梢血管の膨張により血圧が下がり、ショック状態になることもある[6]。重症化した例は大きく分けると腫脹が強く急性腎不全を起こす例か、腫脹は顕著でないものの咬傷後数時間で播種性血管内凝固症候群（血小板が激減し全身性の出血・血圧低下）を引き起こす例に分かれる[6]。死亡例の多くは受傷後、3 - 4日後に集中する。重篤な場合は、呼吸不全[8]。
3 - 9日後、急性腎不全による乏尿、無尿、蛋白尿、血尿。
以前は旧マムシ属Agkistrodonに分類され、北アメリカ大陸に分布する種と同属とされていた[5]。ミトコンドリアDNAの分子系統解析から、北アメリカ大陸に分布する種は単系統群で東アジアに分布する種よりも同所的に分布するヤジリハブ属やガラガラヘビ属などに近縁であると推定された[5]。そのためAgkistrodon属に北アメリカ大陸に分布する種を残して（アメリカマムシ属）、本種を含めた東アジアに分布する種はマムシ属Gloydiusとして分割された[5]。
1994年に対馬の個体群とされていたものは独立種ツシママムシG. tsusimaensisとして分割された[4]。
平地から山地の森林、藪に棲む。水場周辺に多く出現し、山間部の水田や小さな川周辺で見かけることも多い。時に田畑にも現れる。日周活動は季節や地理変異があり、例として九州の個体群は4 - 5月・10月は昼行性傾向が強く、6 - 9月は夜行性傾向が強い[2]。危険を感じると頸部をもたげ舌を出し入れする、尾を細かく振るわせて威嚇音を出す、肛門腺から臭いを出すなどの行動を行う[2]。樹皮が粗ければ木に登ることもあり、幼蛇は壁面を登ることもある[2]。11 - 翌3月は冬眠し、冬眠前後の温暖な日には日光浴を行い体温を上げる[2]。
野生下ではアカネズミ・ヒミズなどの哺乳類、キビタキなどの鳥類、ニホンカナヘビ・ヒバカリなどの爬虫類、カエル類・アカハライモリなどの両生類、ウキゴリ・ニホンウナギ・ドジョウなどの魚類、ムカデ類などの節足動物を食べた例がある[2]。共食いも行う[2]。
繁殖様式は胎生。8月下旬から9月に交尾し、メスは卵管にある腺組織（精子嚢）に精子を貯蔵する[2]。翌年の6月にこの精子を用いて授精する（遅延授精）[2]。妊娠期間は約90日[2]。8 - 10月に1回に2 - 13匹の幼蛇を産む[3]。出産間隔は2 - 3年[3]。生後3 - 4年で成熟する[2]。
言い伝えに、「マムシは口から子供を産む。だから、子が生まれる際に牙で子が傷つかぬよう、妊娠中のマムシは牙を折るために積極的に噛みつく」といったものがある。しかし、毒蛇にとって牙は重要なもので、定期的に生え換わるようになっており、常にマムシは牙をもっている。もちろん、子が口から生まれてくるわけではないものの、[注釈 2]他の動物全般に言えることだが、実際に妊娠中の個体は神経質になる傾向があり、「積極的に噛みつく」ということはあながちデマではない。[9]
1961 - 1962年の調査では咬傷被害数は19県で年平均2,182人で、全国では約3,000人以上が咬傷被害にあったと推定されている[6]。咬傷被害は手への被害が多く農作業や山菜採り・キノコ狩り・草刈りなどの際の被害例が多いが、捕獲時の咬傷被害例もある[6]。足への咬傷被害ではぞうりなどを履いていた例が多い[6]。咬傷を受けた場合119番通報の上、救急車の出動を要請し、安静にする。身体を激しく動かすと体液の循環が促進され、その分毒のまわりが早くなる。ただし、救命救急医らのグループによる全国調査によれば、結果的には走ってでもいち早く医療機関を受診する方が軽症で済むことが分かったという。牙跡は通常2ヶ所（1 - 4ヶ所である場合もある）で、現場で可能な処置は、咬傷部より心臓側で軽く緊縛（緊縛も後述の乱切や吸引同様、問題視されつつあり、するのであれば軽く緊縛するのが無難である）。毒蛇に咬まれた時の応急措置として「口で毒を吸い出す」と言われているが、『素人による切開・毒素の吸引は行わない』こと。口腔内に傷がない場合は効果的である。
咬まれた時の時間や状況は説明出来るように必ず覚えておく必要がある。
速やかに処置可能な医療機関でマムシ抗毒素血清投与などの治療を受ける。6時間以内の血清投与が推奨されており、少なくとも24時間は経過観察が必要。血清投与に際しては、アナフィラキシー・ショックに十分注意[10]し投与する（また、医療機関における乱切や吸引も問題視されつつある）。血清投与後、7 - 10日して2 - 10パーセントで遅延型アレルギーを起こした場合は、ステロイド剤や抗ヒスタミン剤を投与する。
血清投与に関わる諸問題を回避するため、台湾に自生するタマサキツヅラフジ (Stephania cepharantha) から抽出されたアルカロイド系のセファランチン (Cepharanthin) が使用される場合がある[注釈 3]。
マムシの皮を取り去り乾燥させたものを、反鼻（はんぴ）と呼び、漢方薬として滋養強壮などの目的で用いる。また、胆嚢を乾燥したものは蛇胆（じゃたん（通称じゃったん））と呼ばれ、反鼻よりも滋養強壮効果が高いとされる[注釈 4]。 反鼻や蛇胆は、栄養ドリンクなどによく使用されている。「マムシドリンク」・「赤まむし」といえば、動物生薬を使った栄養ドリンクの代表格でもある。
民間療法では強精効果を目的に乾燥させた身や生の身を焼酎漬けにして飲用する場合があり、マムシ酒（まむしざけ）と呼ばれる。また、目玉は生で飲用することもある。生の身をマムシ酒にする際は、1か月ほど餌を与えずに飼ってその間に体内の排泄物を全て出させるのだが、その状態でもまだ生きている。そのため、一般にはかなり生命力のある生物と思われる事が多いが、1か月の絶食でも生きているのは変温動物であるがゆえにエネルギー消費が小さいのが原因である。ただし、この方法でマムシ酒を造る場合、アルコール濃度が低いと腐敗してしまう可能性が高い。特に体色が赤めのものは赤マムシと呼ばれ薬効が高いとされるが、成分は他の個体と変わらない。マムシ酒は薬用酒として飲用されるだけでなく打撲傷に使用される。科学的な根拠は確認されていない。
日本人にとって最も身近な毒蛇であることから、渾名（あだな）に使われる場合がある。毒蛇としての印象から、クセのある、どちらかといえば粗暴もしくは陰険な人物の渾名とされることも多い（例：斎藤道三・鳥居耀蔵・栃錦清隆・杉原輝雄など）。また、たとえば毒蝮三太夫のように奇抜な芸名として用いられる場合もある。
植物の名にはマムシグサがある。これは茎のまだら模様がマムシに似ていることが由来である。
また、関西では料理において鰻丼のことを「まむし」、あるいはウナギの釜飯をまむし釜飯と言うことがあるが、呼び名の由来は本種とは無関係である（「鰻飯（まんめし）」のなまりという説や、飯の間に挟んで蒸すため「間蒸し（まむし）」という説などがある）。
ニホンマムシ（Gloydius blomhoffii）は、有鱗目クサリヘビ科マムシ属に分類されるヘビ。「蝮」と書く。単にマムシとも呼ばれる。有毒。
살무사 또는 살모사(殺母蛇)는 살무사과에 속하는 파충류의 일종이다. 복사(蝮蛇), 섬사(蟾蛇)라고도 한다. 난태생으로 새끼가 어미의 몸을 파 먹고 나 오는 듯 하며 어미가 새끼를 낳고는 지치고 하기에 어미를 죽이는 듯 하여 살모사(殺母蛇)라는 이름이 붙었으며, 훗날 변형되어 살무사라고 일컬어지게 됐다. 학술적으로 인정된 명칭은 '살모사'이나 국립국어원에서는 '살모사'와 '살무사' 둘 다 표준어로 인정하고 있다.
몸길이는 45-75cm 정도로 등쪽은 회갈색 내지 암갈색에 흑갈색의 큰 얼룩무늬가 있으며, 배쪽은 검은색에 황갈색 혹은 적갈색의 불규칙한 얼룩무늬가 있다. 머리는 거의 삼각형이며, 눈과 콧구멍 사이에 피트기관이 있어 주변의 화학 물질을 감지한다. 등에는 둥근 무늬가 좌우로 번갈아가며 이어져 꼬리로 가면서 합쳐진다. 몸통의 비늘은 뚜렷하게 융기된 줄과 한 쌍의 비늘구멍을 갖고 있다.
이 종류는 한국의 전지역에 걸쳐 분포하는 유일한 독사로 평지나 고산 어디에서나 볼 수 있다. 비교적 건조한 밭이나 개울 주변, 습기가 많은 삼림에 서식한다. 독성분은 출혈독으로 강하지만 먼저 공격하는 일은 거의 없다. 난태생으로 여름에 7-12마리의 새끼를 낳는다. 단, 열대지방에 사는 살무사는 난생이다.
살무사 또는 살모사(殺母蛇)는 살무사과에 속하는 파충류의 일종이다. 복사(蝮蛇), 섬사(蟾蛇)라고도 한다. 난태생으로 새끼가 어미의 몸을 파 먹고 나 오는 듯 하며 어미가 새끼를 낳고는 지치고 하기에 어미를 죽이는 듯 하여 살모사(殺母蛇)라는 이름이 붙었으며, 훗날 변형되어 살무사라고 일컬어지게 됐다. 학술적으로 인정된 명칭은 '살모사'이나 국립국어원에서는 '살모사'와 '살무사' 둘 다 표준어로 인정하고 있다.
