La rosa mosqueta o a cencielles mosqueta (Rosa eglanteria; sinónimu Rosa rubiginosa) ye un parrotal montés de la familia de les arrosaes. Ye una planta nativa d'Europa, onde se cultiva sobremanera nel Reinu Xuníu pola so bellu flor de color rosa maciu, pero que tamién s'atopa n'estáu montés nes estribaciones de la rexón sur de la Cordal de los Andes, tantu en Chile como n'Arxentina, y nel piedemonte mendocino. El so frutu, conocíu como artuganciu, utilizar pa la confección de duces y mermelaes y pa faer fervinchos. L'aceite estrayíu de los sos granes aprovechar en cosmética.
La rosa mosqueta ye un parrotal que puede devasar los 2 m d'altor; los sos tarmos son delgaos, flexibles y curvos, cubiertos d'escayos de color violáceo. Les fueyes son caduques, alternes, compuestes de 5 a 9 foliolos, de cantos zarraos y polenques. Les flores amuesen cinco pétalos llibres, de color rosáu o blancu-rosáu y golor almizcláu, en panojas trupes y terminales; los estames son d'un vivu color mariellu. La floriamientu produz una sola vegada por temporada. El so frutu ye un cinorrodón de forma ovoide y color coloráu o naranxa, con restos de sépalos espinosos nel so estremu, de 1 a 3 cm de llargu.
El aceite de rosa mosqueta estrayer de les granes d'esta especie de rosa realizando una presión en fríu. Tien un llixeru color acoloratáu y un golor acre carauterísticos de los aceites non refinaos. El so conteníu n'ácidos grasos esenciales (AGE) poliinsaturaos ye bien eleváu, con un 80%, de los cualos: 41% acedu linoleico, 39% acedu linolénico, y 16% acedu oleico. Los AGE son nutrientes bien importantes en munchos procesos fisiolóxicos y bioquímicos del cuerpu humanu, rellacionaos cola rexeneración de los texíos y la crecedera celular. Tienen amás una función estructural, formando parte de los fosfolípidos de les membranes celulares de los texíos del organismu, y son el precursores de les prostaglandines y leucotrienos, a partir de la síntesis del acedu araquidónico.
Numberosos estudios científicos, el más recién realizáu na Facultá y Farmacoloxía de la Universidá de Concepción en Chile, demostraron la poderosa capacidá cicatrizante del aceite puro de rosa mosqueta, especialmente nos campos de sutures, post-operatorios y quemadures [ensin referencies]. Esto debe non yá a la so capacidá regenerante, activando los fibroblastos que van dar llugar a la síntesis del coláxenu y la elastina dérmica, sinón a la so potentísimo calter astringente, xuniendo los cantos rotos de la epidermis pa facilitar la cicatrización natural.[1]
La rosa mosqueta cultívase tradicionalmente como ornamental; ye resistente y tolera niveles de alcalinidad elevaos en comparanza con otres especies similares. Nun riquir suelu fértil nin bon drenaxe, y ye tolerante a la seca y a numberoses enfermedaes. Pola so puxanza, emplegar dacuando como radical pa ensertar otres especies. Nes zones d'Arxentina y Chile onde se naturalizó espolleta tantu que dellos llabradores considerar una maleza, pos ocupa terrenes aptos pal llendo. Sicasí, la vienta de los sos frutos y flores o de los sos subproductos tamién significa una fonte d'ingresos pa munches families.
Los frutos de la rosa mosqueta emplegar en gastronomía; preparar en conserva o mermelaes, y empléguense en fervinchos y llicores. Son llixeramente astringentes y ácidos, y contienen carotenoides, flavonoides y un aceite esencial fragante. Son ricos en vitamina C y considérense potenciadores del sistema inmunitario del organismu [ensin referencies].
Estudios realizaos na Universidá de Concepción en Chile indiquen que dichu aceite contién unos niveles elevaos d'ácidos grasos esenciales poliinsaturaos (EFAs), linoleico y linolénico, que son en parte responsables de la beneficiosa aición del aceite de rosa mosqueta na rexeneración de la piel [ensin referencies]. La envoltura carnosa de les sos granes tien un altu conteníu de vitamina C.
L'aceite emplegar en cosméticos, aduciendo que:
Polo tanto viénose considerando como unu de los más potentes productos antienvejecimiento de la naturaleza, lo mesmo que de prevención d'afecciones dérmiques rellacionaes con desequilibrios de la melanina. Apocayá xeneralizóse l'usu del aceite puro de rosa mosqueta como ingrediente de la mayoría de productos de cosmética natural y sintética.[2]
Pa casos más severos de repulgos, estríes, arrugues d'espresión y llurdios solares, encamiéntase l'usu siguíu d'aceite puro de rosa mosqueta na zona a tratar cada poques hores hasta revertilos. Nun se debe utilizar con calter preventivu d'estos casos. Al ser un aceite vehicular, encamiéntase'l so usu puramente na dermis, nunca en mucoses (xenitales, cuévanu bucal, etc.), güeyos o usu internu nel organismu.
Pola so cantidá de lípidos y el so calter astringente, nun se debe utilizar en piel graso o con enclín a grasa.[1]
Rosa eglanteria describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 491. 1753.[3]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. La rosa mosqueta o a cencielles mosqueta (Rosa eglanteria; sinónimu Rosa rubiginosa) ye un parrotal montés de la familia de les arrosaes. Ye una planta nativa d'Europa, onde se cultiva sobremanera nel Reinu Xuníu pola so bellu flor de color rosa maciu, pero que tamién s'atopa n'estáu montés nes estribaciones de la rexón sur de la Cordal de los Andes, tantu en Chile como n'Arxentina, y nel piedemonte mendocino. El so frutu, conocíu como artuganciu, utilizar pa la confección de duces y mermelaes y pa faer fervinchos. L'aceite estrayíu de los sos granes aprovechar en cosmética.
Rosa rubiginosa (lat. Rosa rubiginosa) - gülçiçəyikimilər fəsiləsinin itburnu cinsinə aid bitki növü.
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Rosa rubiginosa (lat. Rosa rubiginosa) - gülçiçəyikimilər fəsiləsinin itburnu cinsinə aid bitki növü.
L'englantina roja[1] (Rosa rubiginosa o Rosa eglanteria) és un arbust de la família de les rosàcies. És cosmopolita, per la qual cosa la podem trobar en el continent asiàtic, especialment a l'Àsia de l'est, Iraq, Iran i Turquia; a Europa, en països com Dinamarca, Irlanda, Noruega, Regne Unit, Àustria, Bèlgica, Alemanya, Hongria, Ucraïna, Albània, Bulgària, Grècia, Itàlia, Romania, Iugoslàvia i Espanya. També creix en zones del sud d'Àfrica, Nova Zelanda i Sud-amèrica.
En català —i en altres llengües romàniques també—, el terme rosa prové directament i sense canvis del llatí rosa, amb el significat que coneixem: 'la rosa' o 'la flor del roser'; que prové del vocable previ rodia (ródja). Aquest últim arcaisme llatí és, a la vegada, manllevat —mitjançant l'osco— del grec antic ρόδον (rhódon) ('la rosa', 'la flor del roser') o millor rhodéa ('la tija de la rosa, el sosteniment de la flor').
És un arbust erecte, salvatge, que pot sobrepassar els dos metres d'alçada. Té les tiges corbades i cobertes d'agullons violacis.
Les seves flors mesuren de 3 a 6 centímetres de diàmetre, i formen inflorescències racemoses en forma de corimbe de 2 a 7 o 15 unitats, depenent del vigor de la planta i de l'edat de la tija. Són hermafrodites, amb simetria actinomorfa. Tenen el periant diferenciat. El calze està format per cinc sèpals (dos d'extrems, dos d'interns i un de central) i la corol·la està formada per cinc pètals imbricats i dialipètals de color rosa, blanc a la base i, a vegades, presenten pigments groguencs. Tenen nombrosos estams en diversos verticils. Presenta un gineceu pluricarpelar i apocàrpic amb ovari súper.
El fruit és un poliaqueni de forma ovoide d'1,5 a 2,5 centímetres, de diàmetre de color vermellós, que presenta una closca d'1 a 3 mil·límetres de gruix i al seu interior de quinze a vint llavors d'on s'extreu oli.
Té les fulles herbàcies, compostes del tipus d'imparipinnades que comprenen de 5 a 9 folíols de forma el·líptica, amb el marge serrat. Estan cobertes de nombrosos pèls glandulars. Són caducifòlies.
Les fulles són imparipinnades, de 5 a 9 cm de longitud, compostes de 5 a 9 folíols de forma el·líptica i el magre serrat, i coberts de nombrosos pèls glandulars.
Les flors, de 3 a 6 cm de diàmetre, amb cinc pètals rosa, blancs a la base, formen grups en corimbes de 2 a 7 flors que apareixen al final de la primavera i mitjans d'estiu.
Els fruits són poliaquenis ovoides d'1,5 a 2,5 cm de diàmetre, vermells i madurs.
Creix de manera silvestre o cultivada en regions de clima plujós, fred i generalment en sòls pobres de planes i muntanyes de poca elevació.
El roser rubiginós es difon en forma bastant agressiva en la regió andinopatagònica, i se'n troben, fins i tot, plantes aïllades en "la banquina" de les rutes principals a la zona semiàrida, especialment en serres i altiplans occidentals. Es desenvolupa en preserralades i serralades en forma de comunitats tancades, i arriben a ocupar grans extensions de terres.
Les característiques ecològiques favorables al sud d'Argentina i Xile van donar lloc a la seva expansió geogràfica, arribant a cobrir grans extensions. Hi ha més de cent espècies de roser rubiginós, però a Argentina, aparentment, només s'hi troba Rosa rubiginosa, la més comuna, i, en menor mesura Rosa canina i Rosa moschata.
La part utilitzada d'aquesta planta majoritàriament és la llavor. Concretament l'oli que se n'extreu mitjançant el mètode de prensat en fred. També se'n pot utilitzar el fruit, concretament la pellofa (corfa), que conté una gran quantitat de vitamina C, en estat fresc i cru, pectina i altres tipus de sucres. Existeixen molts productes derivats de la rosa de mosqueta: dolços, té, olis, cosmètics...
La llavor conté àcids grassos insaturats, àcid transretinoic (vitamina A àcida), gomes*, margarines*, carotenoides*, immersos en una estructura de fibra vegetal. *Aquests últims són separats en el procés de refinament del producte.
Aquests àcids són substàncies nobles, indispensables per a les àrees en les quals existeixen nivells de proliferació cel·lular, com per exemple la pell de la cara.
Diferents tractaments han estat provats i certificats per un estricte control científic a Alemanya, Argentina, Chile i Estats Units.
S'ha de ressaltar que no es coneix toxicitat de l'oli de rosa mosqueta i, a diferència d'altres olis vegetals, el seu pH mitjà és de 5.1, que el fa totalment compatible i saludable per a la pell.
Existeixen molts productes derivats de la rosa de mosqueta: dolços, te, olis, cosmètics, etc. D'altra banda, gran quantitat i varietat de rosers que habiten en jardins són producte d'empelts amb arrels de rosa de mosqueta.
L'englantina roja (Rosa rubiginosa o Rosa eglanteria) és un arbust de la família de les rosàcies. És cosmopolita, per la qual cosa la podem trobar en el continent asiàtic, especialment a l'Àsia de l'est, Iraq, Iran i Turquia; a Europa, en països com Dinamarca, Irlanda, Noruega, Regne Unit, Àustria, Bèlgica, Alemanya, Hongria, Ucraïna, Albània, Bulgària, Grècia, Itàlia, Romania, Iugoslàvia i Espanya. També creix en zones del sud d'Àfrica, Nova Zelanda i Sud-amèrica.
Planhigyn blodeuol sy'n frodorol o Hemisffer y Gogledd yw Drysïen bêr sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Rosaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Rosa rubiginosa a'r enw Saesneg yw Sweet briar.[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Drysen Bêr, Afalau'r Bwci, Bochgoch, Drysien Bêr, Dyrysien Bêr, Dyryslwyn, Egroes, Miaren, Miaren Bêr, Miaren Mair, Mieri, Mieryn Llwyn, Pêr-freilen, Rhoslwyn Pêr, Rhosllwyn Bêr.
Mae'r teulu Rosaceae yn perthyn i'r genws Rosa (rhosyn) fel ag y mae'r cotoneaster a'r eirinen. Prif nodwedd y teulu yw ei ffrwythau amrywiol a phwysig i economi gwledydd.[2] Ceir 5 sepal, 5 petal ac mae'r briger wedi'u gosod mewn sbeiral sy'n ffurfio llestr tebyg i gwpan o'r enw hypanthiwm.
Planhigyn blodeuol sy'n frodorol o Hemisffer y Gogledd yw Drysïen bêr sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Rosaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Rosa rubiginosa a'r enw Saesneg yw Sweet briar. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Drysen Bêr, Afalau'r Bwci, Bochgoch, Drysien Bêr, Dyrysien Bêr, Dyryslwyn, Egroes, Miaren, Miaren Bêr, Miaren Mair, Mieri, Mieryn Llwyn, Pêr-freilen, Rhoslwyn Pêr, Rhosllwyn Bêr.
Mae'r teulu Rosaceae yn perthyn i'r genws Rosa (rhosyn) fel ag y mae'r cotoneaster a'r eirinen. Prif nodwedd y teulu yw ei ffrwythau amrywiol a phwysig i economi gwledydd. Ceir 5 sepal, 5 petal ac mae'r briger wedi'u gosod mewn sbeiral sy'n ffurfio llestr tebyg i gwpan o'r enw hypanthiwm.
Růže vinná (Rosa rubiginosa) je obvykle planě rostoucí, nepopínavá, keřovitá růže dorůstající do výše 2 m a kvetoucí velkými, tmavě růžovými květy. V české přírodě, kde je původním druhem, se vyskytuje poměrně často. Křížením dala vzniknout hybridům, které jsou dekorativnější než původní druh. Vědecké druhové jméno rubiginosa pochází z latiny a znamená "rudě červené", což se vztahu k barvě květů i šípků.[1][2][3]
Původní areál se rozprostírá téměř po celé Evropě, od Irska a Španělska na západě až po střed evropského Ruska, kde pomyslná východní hranice probíhá po břehu řeky Don. Na jihu se rozprostírá téměř od Středozemní moře, na severu pak po jižní oblasti Skandinávského poloostrova. Druhotně byla rostlina lidmi rozšířena do Severní Ameriky, kde nyní hojně roste v jižních oblastech Kanady a téměř na celém území Spojených států amerických, vyjma pouští a polopouští na jihozápadě. Je zavlečená i do středu a na jih Jižní Ameriky, jakož i do jižní Afriky a Austrálie.[2][4]
Tato dřevina je fanerofyt, který roste na suchých a prosluněných stráních, okrajích lesů, ve vinicích, v pobřežních houštinách i úhorech na kamenitých svazích. Nejlépe jí vyhovují místa s vápencovým podložím. V České republice vyrůstá v termofytiku a mezofytiku celkem rovnoměrně po celé republice, v oreofytiku je však vzácná.
Je pentaploidním druhem, 2n = 35. Rozmnožuje se také apomikticky a pak jednotlivé populace mají klonální charakter. Začátek doby kvetení spadá do června a července. Některé větve starších rostlin během zimy usychají, na jaře však vyrůstají nové; jednotlivé keře se tak mohou na jednom místě dožít i sta let. V přírodě se samovolně kříží s růži šípkovou.[1][2][5][6]
Růže vinná vytváří vytrvalé, sevřené, husté keře se vzpřímenými větvemi vysokými 1 až 2 m, někdy má větve delší a pak jsou obloukovitě rozestálé. Vyrůstá z vytrvalého, hluboko sahajícího kořene s mnoha odbočkami vedoucími v hloubce do 30 cm. Větve jsou zbarvené v mládí skořicově zeleně a později tmavnou, jsou hustě porostlé ostny různých velikostí a tvarů, od přímých štětin po silné, zploštělé, hákovité ostny dlouhé až 1 cm. Složené, střídavě vyrůstající listy, dlouhé 5 až 10 cm, jsou lichozpeřené a mívají dva až tři páry lístků 1 až 3 cm velkých, koncový je největší a špičatý. Lístky s kratičkým řapíkem jsou tuhé, tmavě zelené, okrouhlé až široce vejčité a po obvodě dvou až trojnásobně pilovité. Jsou oboustranně, nejhustěji vespod, porostlé žlázkami obsahujícími lepkavou, po jablkách vonící silici, která po rozemnutí listů silně voní, někdy též samovolně při vyšší vzdušné vlhkosti nebo teplotě. Palisty jsou 1,5 až 2 cm dlouhé, blanité, hustě žláznaté a obvykle také pýřité.
Květy bývají zbarvené sytě růžově, jsou 3 až 5 cm velké, vonné, pětičetné a oboupohlavné. Obvykle vyrůstají na 1 cm dlouhých stopkách s lepkavými chloupky v pěti až dvacetičetných chocholičnatých květenstvích. Češule je podlouhlá nebo kulovitá, zelený kalich je volnolupenný a jeho lístky jsou laločnaté až kopinaté, 1,5 cm dlouhé, tři vnější jsou pérovitě zpeřené (jeden z nich pouze jednostranně) a dva vnitřní jsou celistvé. Po odkvětu se kališní lístky napřimují a zaschnuté zůstávají na dozrálých plodech. Překrývající se korunní lístky jsou asi 2 cm dlouhé, na konci laločnaté a bývají světle či tmavě růžové. V květu je mnoho tyčinek se žlutými prašníky, podobně jako hustě chlupatých čnělek s bliznami. Semeník je vytvořen z 25 až 45 plodolistů. Květy bývají opylovány létajícím hmyzem nebo autogamně, možný je také vznik semen apomikticky.
Ze zdužnatělé češule se vyvine vejčitý až kulovitý, asi 1 cm velký šípek (považovaný za nepravý plod), zbarvený oranžově až sytě červeně, se zaschnutým kalichem na konci. Vyrůstá na stopce jen o málo delší než je šípek, který v dužině obsahuje 15 až 25 světle žlutých, nepravidelně tvarovaných semen (nažek), průměrně 4 mm velkých.[1][2][3][5][6][7][8][9]
Ve volné přírodě se tato rostlina množí převážně semeny, která jsou roznášena ptáky a savci konzumujícími šípky. Mohou se také šířit vodou nebo jako součást zahradního odpadu. Semena mají poměrně dlouhou dobu dormance, obvykle vyklíčí za rok až dva, v půdě si zachovávají životaschopnost po dobu asi čtyř let. Mladé semenáče jsou poměrně citlivé a v přírodě jich většina uhyne v prvém roce, jsou např. spásány ovcemi, kozami nebo králíky. Rostou velmi pomalu a první květy se objevují nejdříve třetím rokem. Rostliny lze také množit řízkováním, sází se asi 25 cm dlouhé, zpola vyzrálé řízky s patkou starého dřeva v létě, nebo z vyzrálého dřeva na podzim. Na nevelké vzdálenosti se jednotlivé keře samovolně rozšiřují krátkými kořenovými výhonky. Vznikají tak stěsnané polykormony čítající i stovky větví.[6][8][10]
Růže vinná se jen občas vysazuje jako okrasná rostlina do velkých zahrad nebo se z ní vytvářejí neprostupné živé ploty s bohatou letní záplavou květů a s násadou červeně zářících šípků i pod prvým sněhem. Mimo to poskytují ptákům a drobným savcům dobrý úkryt v době hnízdění a stravu v období zimního nedostatku. Byly z ní vyšlechtěny různé kultivary (seznam a stručný popis zde). Šípky se sbírají pro výrobu vonného želé, obsahují však málo dužiny a hodně semen, nejlepší chuť mají po mrazu. Vaří se z nich aromatický čaj bohatý na vitamín C. Samotná semena obsahují mnoho vitamínu E a po semletí se mohou užívat jako potravinový doplněk. Ze semen vylisovaný olej se používá k léčbě popálenin a k odstranění jizev a vrásek.
V některých nepůvodních oblastech, například v Austrálii, kde byla původně vysazována jako okrasná rostlina, se růže vinná silně rozšířila a stala se nechtěnou invazní rostlinou. Ve čtyřech australských státech je rostlinným druhem považovaným za agresivní plevel a je povinností při jeho zjištění v přírodě jej zničit.[6][8][9][10]
Ostnatá větev
Pupen
Šípek se semeny (nažkami)
Plnokvětý kultivar
Obrázky, zvuky či videa k tématu růže vinná ve Wikimedia Commons
Růže vinná (Rosa rubiginosa) je obvykle planě rostoucí, nepopínavá, keřovitá růže dorůstající do výše 2 m a kvetoucí velkými, tmavě růžovými květy. V české přírodě, kde je původním druhem, se vyskytuje poměrně často. Křížením dala vzniknout hybridům, které jsou dekorativnější než původní druh. Vědecké druhové jméno rubiginosa pochází z latiny a znamená "rudě červené", což se vztahu k barvě květů i šípků.
Æblerose (Rosa rubiginosa), ofte skrevet æble-rose, er en op til 2 meter høj busk, der i Danmark vokser f.eks. i hegn og på overdrev. Bladene dufter stærkt af umodne æbler. Blomsterne sidder få sammen ved skudspidsen af de korte sidegrene. De er rosenrøde og dufter svagt, men med ren rosenduft. Hybenerne er aflange og orangerøde.
Æblerose er en løvfældende busk med en tæt, tragtformet vækst. Hovedgrenene er kraftige og rette eller opstigende. Først andet år kommer der svage sideskud. Barken er først glat og lysegrøn til brunrød. Senere bliver den stribet i gråt/brunt. Meget gamle grene kan have furet bark. Alle grene har kraftige, bagudbøjede torne og spredte, stive børster. Knopperne sidder spredt, og de er kegleformede, hårløse og lysegrønne.
Bladene er uligefinnede med smalle akselblade. De 5-7 par småblade er ægformede med dobbelt savtakket rand. Oversiden er mørkegrøn, mens undersiden er grågrøn med mange, rødbrune kirtelhår. Bladene dufter stærkt af umodne æbler. Blomstringen sker i maj-juni. Blomsterne sidder få sammen ved skudspidsen af de korte sidegrene. De er rosenrøde og dufter svagt, men med ren rosenduft. Hybenerne er aflange og orangerøde. Frøene modner godt og spirer villigt.
Rodnettet består af kraftige, dybtgående hovedrødder, der er svagt forgrenede. Æble-Rose fremkalder jordtræthed.
Højde x bredde og årlig tilvækst: 4 x 3 m (50 x 50 cm/år), men meget gamle buske kan blive væsentligt højere, hvis de kan hage sig vej op gennem et træs krone!. Som vildtvoksende i Danmark derimod når arten normalt kun op i 2 meters højde.
Æblerose gror i skovbryn, krat og overdrev over hele Europa. Den trives bedst på fugtig, næringsrig jord. I Danmark findes den hist og her i det meste af landet, bortset fra Vestjylland, hvor den er sjælden.
Ved Broby på Fyn findes den sammen med bl.a. ask, alm. brombær, bøg, hassel, alm. hyld, kvalkved, bævreasp, dunbirk, dunet dueurt, engforglemmigej, europæisk engblomme, gul iris, kræge, lysesiv, lægebaldrian, slåen, småfrugtet pindsvineknop, sværtevæld, tormentil, tykbladet ærenpris, vandmynte, vejbredskeblad og vild ribs[1].
Æblerose er lyskrævende, men tåler vind. Den er uegnet til sur jord. Den giver god dækning og kan anvendes som kantplante i læplantninger, skovbryn og vildtplantninger. Busken tåler hård beskæring.
Den kan være værtsplante for alle slags rosensygdomme og -skadedyr.
Æblerose (Rosa rubiginosa), ofte skrevet æble-rose, er en op til 2 meter høj busk, der i Danmark vokser f.eks. i hegn og på overdrev. Bladene dufter stærkt af umodne æbler. Blomsterne sidder få sammen ved skudspidsen af de korte sidegrene. De er rosenrøde og dufter svagt, men med ren rosenduft. Hybenerne er aflange og orangerøde.
Die Wein-Rose (Rosa rubiginosa),[1][2] auch als Zaun-Rose, Apfel-Rose oder Sweet Briar bezeichnet, ist eine Pflanzenart aus der Gattung Rosen (Rosa) innerhalb der Familie der Rosengewächse (Rosaceae). Das natürliche Verbreitungsgebiet umfasst weite Teile Europas und Westasiens; sie ist in vielen Gebieten der Welt ein Neophyt. Einige Sorten werden als Zierpflanzen verwendet.
Die Wein-Rose wächst als laubabwerfender, dicht verzweigter, gedrungener, Strauch und erreicht Wuchshöhen von 1 bis 3, selten bis zu 5 Metern.[3] Die relativ kurzen Zweige sind zunächst aufrecht, später bogig übergeneigt und sie sind drüsig behaart.[3] Die zahlreichen Stacheln sind hakig gekrümmt und an der Basis scheibenförmig verbreitert.
Die wechselständig angeordneten Laubblätter sind 6 bis 8 Zentimeter lang und in Blattstiel sowie Blattspreite gegliedert. Die unpaarig gefiederte Blattspreite besitzt fünf oder sieben, selten neun Fiederblättchen.[3] Die Fiederblättchen sind bei einer Länge von 1 bis 3,5 Zentimetern und einer Breite von 1 bis 2,5 Zentimetern rundlich bis breit eiförmig oder verkehrt-eiförmig[3] mit stumpfem oder spitzem oberen Ende, mehrfach drüsig gesägt, oberseits blassgrün, behaart oder kahl, unterseits und auf der Spindel locker behaart und dicht mit kurz gestielten, rotbraunen Drüsen besetzt. Im Frühsommer besitzen die Laubblätter auch ohne Reiben einen deutlichen Duft nach frischen Äpfeln.[3]
Die Blütezeit liegt im Juni. Die Blüten stehen meist einzeln oder bis zu siebt zusammen. Tragblätter sind vorhanden. Blütenstiele und der Blütenbecher sind stieldrüsig. Die duftenden, zwittrigen Blüten sind bei einem Durchmesser von 3 bis 5 Zentimetern radiärsymmetrisch und fünfzählig mit doppelter Blütenhülle. Die Kelchblätter sind gefiedert, auf der Rückseite drüsenborstig, nach der Reife zurückgeschlagen und bleibend. Die fünf Kronblätter sind lebhaft rosafarben. Es sind viele gelbe Staubblätter vorhanden. Die Griffel sind kurz.
Die Hagebutten sind bei einer Länge von 1,5 bis 2 Zentimetern kugelig bis eiförmig, anfangs grün, später gelb und färben sich bei Reife scharlachrot, am Grund sind sie kahl oder mit Borsten und mit Drüsenborsten ausgestattet. Die Hagebutten enthalten viele Samen. Die gelben Samen sind 4 bis 7 Millimeter lang.[3]
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 35.[4]
Die Blüten der Wein-Rose sind reich an Pollen. Bestäuber sind Hummeln und verschiedene Käfer, beispielsweise Rosenkäfer der Gattung Cetonia; daneben erfolgt reichlich spontane Selbstbestäubung. Obwohl sie reichlich blüht und deshalb eine gute Bienenweide darstellt, wurde sie nie in Kultur genommen.
Die Diasporen sind die Hagebutten, die von Füchsen und Vögeln gefressen werden. Die Samen werden unverdaut ausgeschieden. Es erfolgt also meist Verdauungsausbreitung. Manchmal erfolgt eine Ausbreitung durch Wasser.[3]
Das natürliche Verbreitungsgebiet von Rosa rubiginosa reicht von West- über Mittel-, Nord-, Ost- und Südosteuropa bis Westasien.[2][3] Es gibt Fundorte von Spanien inklusive Balearen über Frankreich, Belgien, die Niederlande, Deutschland, Österreich, Italien, Polen, Tschechien, Ungarn, Dänemark, Norwegen, Irland, das Vereinigte Königreich, die Baltischen Republiken, Ukraine, Krim, Slowakei, Slowenien, Serbien, Kroatien, Bosnien und Herzegovina, Rumänien, Albanien, Bulgarien, Moldawien sowie Griechenland über die Türkei bis zum Iran und Irak.[2]
Rosa rubiginosa ist in vielen warmgemäßigten Gebieten der Welt, beispielsweise Lesotho, Südafrika, Australien, Neuseeland, in den Vereinigten Staaten und im südlichen Südamerika, ein Neophyt.[2] Beispielsweise in Teilen Australiens ist Rosa rubiginosa eine invasive Pflanze; sie wurde dort Anfang des 19. Jahrhunderts als Zier- und Nahrungspflanze eingeführt.[3]
Die Wein-Rose ist ein subatlantisch-submediterranes Florenelement. Sie besiedelt vorwiegend Bergländer Europas bis 60° nördlicher Breite und bis zur Krim im Osten. In Mitteleuropa fehlt die Wein-Rose gebietsweise im Tiefland, in den Mittelgebirgen mit kalkarmem oder kalkfreiem Gestein und im Alpenvorland, sonst ist sie selten. Sie steigt in den Kalkalpen bis in Höhenlagen kaum über 1200 Meter auf. In den Ketten mit kalkarmem Gestein fehlt sie auch in den Tälern.[5][6] In den Allgäuer Alpen steigt sie im Tiroler Teil am Plättig am Weg zwischen Holzgau und Jöchelspitze bis zu einer Höhenlage von 1400 Metern auf.[7]
Die Wein-Rose wurzelt tief und ist gut zur Anpflanzung von Hecken an trocken-warmen, kalkhaltigen Standorten geeignet. Die Wein-Rose gedeiht am besten auf mäßig trockenen, sandigen oder steinigen, doch stets kalkreichen und tiefgründigen Böden. Sie besiedelt in warmen, lichten Lagen Magerrasen, Waldsäume, Weiden und steinige Hänge.[5][6] Sie ist eine Charakterart des Verbands Berberidion.[4]
Die Erstveröffentlichung von Rosa rubiginosa erfolgte 1771 durch Carl von Linné.[2] Synonyme für Rosa rubiginosa L. sind: Rosa almeriensis Rouy ex Willk., Rosa braunii J.B.Keller, Rosa eglanteria L., Rosa floribunda Steven.
Die Hagebutten werden zu Wildrosenöl und Marmelade verarbeitet. Das Laub der Wildrose Rosa rubiginosa duftet fein nach reifen Äpfeln, besonders bei feuchter Witterung, aus diesem Grund wurde sie im 19. Jahrhundert oft für Kreuzungen in der Rosenzüchtung verwendet.
Einige Sorten werden als Zierpflanze verwendet.[2]
Sorten (Auswahl):
Die Wein-Rose (Rosa rubiginosa), auch als Zaun-Rose, Apfel-Rose oder Sweet Briar bezeichnet, ist eine Pflanzenart aus der Gattung Rosen (Rosa) innerhalb der Familie der Rosengewächse (Rosaceae). Das natürliche Verbreitungsgebiet umfasst weite Teile Europas und Westasiens; sie ist in vielen Gebieten der Welt ein Neophyt. Einige Sorten werden als Zierpflanzen verwendet.
Recowatô róża (Rosa rubiginosa L.) – to je czerz z rodzëznë różowatëch (Rosaceae). Òna rosce m. jin. na Kaszëbach.
Recowatô róża (Rosa rubiginosa L.) – to je czerz z rodzëznë różowatëch (Rosaceae). Òna rosce m. jin. na Kaszëbach.
De wilde roze (Nederlaans: egelantier, Latien: Rosa eglanteria syneniem Rosa rubiginosa) is een inheemse struke.
De wilde roze is een roze dee bleuit van juni tot augustus. De bloemen bin rozerood mit een wit centrum. Biezunder is dat disse plaante an de onderkaante van de blaojen klieren hef dee, naodat derover evreven is, naor appels ruken. De wilde roze hef haakvormig ummebeugen stekels an de stengels. Disse wilde roze is vrie algemeen in de dunen en in Zuud-Limburg.
De wilde roze wonnen gebruuk in heggen. De bloemen wonnen deur insekken besteuven, de vruchen (beter bekend as: rozebottels) wonnen deur verschillende dieren egeten. In een bossage mit wilde rozen nesselen meestentieds veul voegels.
De wilde roze (Nederlaans: egelantier, Latien: Rosa eglanteria syneniem Rosa rubiginosa) is een inheemse struke.
De wilde roze is een roze dee bleuit van juni tot augustus. De bloemen bin rozerood mit een wit centrum. Biezunder is dat disse plaante an de onderkaante van de blaojen klieren hef dee, naodat derover evreven is, naor appels ruken. De wilde roze hef haakvormig ummebeugen stekels an de stengels. Disse wilde roze is vrie algemeen in de dunen en in Zuud-Limburg.
Rosa rubiginosa (sweet briar,[2] sweetbriar rose,[3] sweet brier or eglantine;[2] syn. R. eglanteria) is a species of rose native to Europe and western Asia.
It is a dense deciduous shrub 2–3 meters high and across, with the stems bearing numerously hooked prickles. The foliage has a strong apple-like fragrance. The leaves are pinnately compound, 5–9 cm long, with 5–9 rounded to oval leaflets with a serrated margin, and numerous glandular hairs. The flowers are 1.8–3 cm in diameter, the five petals being pink with a white base, and the numerous stamens yellow; the flowers are produced in clusters of 2–7 together, from late spring to mid-summer. The fruit is a globose to oblong red hip 1–2 cm in diameter.
Its name eglantine is from Middle English eglentyn, from Old French aiglantin (adj.), from aiglent 'sweetbrier', from Vulgar Latin *aculentus (with the ending of spinulentus 'thorny, prickly'), from Latin aculeus 'prickle', from acus 'needle'. Sweet refers to the sweet, apple fragrance of the leaves, while briar ~ brier refers to it being a thorny bush.[4]
Rosa rubiginosa is native to most of Europe with the exception of the extreme north (above 61°N), where it inhabits pastures and thorny bushes from the montane to the subalpine floor, with a sunny, continental climate. It is somewhat rare, with isolated specimens near roads and pastures frequented by cattle. Its presence is doubtful in western Asia. In Southern Europe it lives in higher altitudes, usually 1,000 to 1,700 m (3,300 to 5,600 ft).[5] In Portugal it is classified as Critically Endangered and is restricted to the Serra da Estrela range.[6]
In addition to its pink flowers, it is valued for its scent and the hips that form after the flowers and persist well into the winter. Graham Thomas recommends that it should be planted on the south or west side of the garden so that the fragrance will be brought into the garden on warm, moist winds. A specimen without any scent, and blush to white flowers may be the closely related fieldbriar, Rosa agrestis.
The tea made from the hips of this rose is very popular in Europe and elsewhere, where it is considered a healthy way for people to get their daily dose of vitamin C and other nutrients. A cup of rosehip tea will provide the minimum daily adult requirement of vitamin C.[7] During World War II the British relied on rose hips and hops as the sources for their vitamins A and C. It was a common British wartime expression to say that: "We are getting by on our hips and hops."[8][9]
In Tunisia, natural flower water is produced from its flowers.
In Chile and Argentina, where it is known in Spanish as "Rosa Mosqueta", it is cultivated to produce marmalades and cosmetic products, and has escaped into the wild in and near the Andes.
It is estimates that it causes several millions of dollars worth of damage. [10]
Rosa rubiginosa (sweet briar, sweetbriar rose, sweet brier or eglantine; syn. R. eglanteria) is a species of rose native to Europe and western Asia.
La eglanterio (Rosa eglanteria aŭ Rosa rubiginosa) estas rozo. La specio floras de junio ĝis aŭgusto. La floroj estas rozeruĝaj kun blanka centro. Speciale estas ke la planto je la suba flanko de la folietoj havas glandojn kiuj, post frotado, odoras al pomoj. La eglanterio havas hokforme kurbiĝintajn pikilojn sur la tigoj.
La natura regiono de disvastiĝo okupas grandajn partojn de Eŭropo kaj Okcident-Azio ; en multaj areoj de la mondo ĝi estas neofito . Kelkaj specioj estas uzataj kiel ornamplantoj.
La eglanterio (Rosa eglanteria aŭ Rosa rubiginosa) estas rozo. La specio floras de junio ĝis aŭgusto. La floroj estas rozeruĝaj kun blanka centro. Speciale estas ke la planto je la suba flanko de la folietoj havas glandojn kiuj, post frotado, odoras al pomoj. La eglanterio havas hokforme kurbiĝintajn pikilojn sur la tigoj.
La rosa mosqueta o simplemente mosqueta (Rosa eglanteria; sinónimo Rosa rubiginosa) es un arbusto silvestre de la familia de las rosáceas. Es una planta nativa de Europa, donde se cultiva sobre todo en el Reino Unido por su bella flor de color rosa pálido, pero que también se encuentra en estado silvestre en las estribaciones de la región sur de la Cordillera de los Andes, tanto en Chile como en Argentina, y en el piedemonte mendocino. Su fruto silvestre, también conocido como escaramujo, se utiliza para la confección de dulces y mermeladas y para hacer infusiones. El aceite extraído de sus semillas se aprovecha en cosmética.
La rosa mosqueta es un arbusto que puede sobrepasar los 2 m de altura; sus tallos son delgados, flexibles y curvos, cubiertos de espinas de color violáceo. Las hojas son caducas, alternas, compuestas de 5 a 9 foliolos, de bordes cerrados y lustrosas. Las flores muestran cinco pétalos libres, de color rosado o blanco-rosado y olor almizclado, en panojas espesas y terminales; los estambres son de un vivo color amarillo. La floración se produce una sola vez por temporada. Su fruto es un cinorrodón de forma ovoide y color rojo o naranja, con restos de sépalos espinosos en su extremo, de 1 a 3 cm de largo.
El aceite de rosa mosqueta se extrae de las semillas de esta especie de rosa realizando una presión en frío. Tiene un ligero color rojizo y un olor acre característicos de los aceites no refinados. Su contenido en ácidos grasos esenciales (AGE) poliinsaturados es muy elevado, con un 80%, de los cuales: 41% ácido linoleico, 39% ácido linolénico, y 16% ácido oleico. Los AGE son nutrientes muy importantes en muchos procesos fisiológicos y bioquímicos del cuerpo humano, relacionados con la regeneración de los tejidos y el crecimiento celular.[1] Tienen además una función estructural, formando parte de los fosfolípidos de las membranas celulares de los tejidos del organismo, y son los precursores de las prostaglandinas y leucotrienos, a partir de la síntesis del ácido araquidónico.
Numerosos estudios científicos, el más reciente realizado en la Facultad y Farmacología de la Universidad de Concepción en Chile[cita requerida], han demostrado la poderosa capacidad cicatrizante del aceite puro de rosa mosqueta, especialmente en los campos de suturas, posoperatorios y quemaduras [cita requerida]. Esto se debe no solo a su capacidad regenerante, activando los fibroblastos que darán lugar a la síntesis del colágeno y la elastina dérmica, sino a su potentísimo carácter astringente, uniendo los bordes rotos de la epidermis para facilitar la cicatrización natural.[2]
La rosa mosqueta se cultiva tradicionalmente como ornamental; es resistente y tolera niveles de alcalinidad elevados en comparación con otras especies similares. No requiere suelo fértil ni buen drenaje, y es tolerante a la sequía y a numerosas enfermedades. Por su vigor, se la emplea a veces como radical para injertar otras especies. En las zonas de Argentina y Chile donde se ha naturalizado prospera tanto que algunos agricultores la consideran una maleza, pues ocupa terrenos aptos para el pastoreo. Sin embargo, la venta de sus frutos y flores o de sus subproductos también significa una fuente de ingresos para muchas familias.
Los frutos de la rosa mosqueta se emplean en gastronomía; se preparan en conserva o mermeladas, y se emplean en infusiones y licores. Son ligeramente astringentes y ácidos, y contienen carotenoides, flavonoides y un aceite esencial fragante. Son ricos en vitamina C y se consideran potenciadores del sistema inmunitario del organismo [cita requerida].
Estudios realizados en la Universidad de Concepción en Chile indican que dicho aceite contiene unos niveles elevados de ácidos grasos esenciales poliinsaturados (EFAs), linoleico y linolénico, los cuales son en parte responsables de la beneficiosa acción del aceite de rosa mosqueta en la regeneración de la piel [cita requerida]. La envoltura carnosa de sus semillas tiene un alto contenido de vitamina C.
El aceite se emplea en cosméticos, aduciendo que:
Por lo tanto se ha venido considerando como uno de los más potentes productos antienvejecimiento de la naturaleza, así como de prevención de afecciones dérmicas relacionadas con desequilibrios de la melanina. Recientemente se ha generalizado el uso del aceite puro de rosa mosqueta como ingrediente de la mayoría de productos de cosmética natural y sintética.[3]
Para casos más severos de cicatrices, estrías, arrugas de expresión y manchas solares, se recomienda el uso continuado de aceite puro de rosa mosqueta en la zona a tratar cada pocas horas hasta revertirlos. No se debe utilizar con carácter preventivo de estos casos. Al ser un aceite vehicular, se recomienda su uso estrictamente en la dermis, nunca en mucosas (genitales, cavidad bucal, etc.), ojos o uso interno en el organismo.
Por su cantidad de lípidos y su carácter astringente, no se debe utilizar en piel grasa o con tendencia a grasa.[2]
Rosa eglanteria fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 1: 491. 1753.[4]
La rosa mosqueta o simplemente mosqueta (Rosa eglanteria; sinónimo Rosa rubiginosa) es un arbusto silvestre de la familia de las rosáceas. Es una planta nativa de Europa, donde se cultiva sobre todo en el Reino Unido por su bella flor de color rosa pálido, pero que también se encuentra en estado silvestre en las estribaciones de la región sur de la Cordillera de los Andes, tanto en Chile como en Argentina, y en el piedemonte mendocino. Su fruto silvestre, también conocido como escaramujo, se utiliza para la confección de dulces y mermeladas y para hacer infusiones. El aceite extraído de sus semillas se aprovecha en cosmética.
Näärmekas kibuvits (Rosa rubiginosa) on roosõieliste sugukonna kibuvitsa perekonda kuuluv põõsaste liik.
Taim kasvab näiteks kuivadel niitudel, parkides, karjamaadel, teede ääres. Taim leidub Eesti lääne- ja loodeosas ning ta on paigutise levikuga.[1]
Näärmekas kibuvits (Rosa rubiginosa) on roosõieliste sugukonna kibuvitsa perekonda kuuluv põõsaste liik.
Taim kasvab näiteks kuivadel niitudel, parkides, karjamaadel, teede ääres. Taim leidub Eesti lääne- ja loodeosas ning ta on paigutise levikuga.
Txori-arrosa (Rosa rubiginosa) arrosaren familiako zuhaixka da, 2 m inguru luzea, zurtoin okerra eta arantza eta hosto asko duena. Bost hostoko loreak izaten ditu; kolorez, ertzean zuri gorrixkak eta erdian zuriak izaten dira hosto horiek.[1]
Europan eta mendebaldeko Asian jatorria duen zuhaixka hau lorategietan hazten dute.
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. Txori-arrosa (Rosa rubiginosa) arrosaren familiako zuhaixka da, 2 m inguru luzea, zurtoin okerra eta arantza eta hosto asko duena. Bost hostoko loreak izaten ditu; kolorez, ertzean zuri gorrixkak eta erdian zuriak izaten dira hosto horiek.
Europan eta mendebaldeko Asian jatorria duen zuhaixka hau lorategietan hazten dute.
Omenaruusu (Rosa rubiginosa) on Euroopassa alkuperäisenä kasvava[1] pensasruusu, joka on myös koristekasvi.
Omenaruusu kasvaa 1–3 metriä korkeaksi pensaaksi. Sen varren piikit ovat kahdenlaisia: ohuita, suoria tai kynsimäisiä vankkoja. Lehden lehdykät ovat kooltaan 1–3 senttimetriä. Ne ovat muodoltaan puikean soikeita, hapsi- ja nystykarvaisia. Omenaruusun kukat ovat punaiset. Kiulukka on soikea ja kalju. [2]
Omenaruusu kasvaa luonnonvaraisena Pohjoismaiden eteläosissa, Ruotsissa, Norjassa ja Tanskassa, mutta ei Suomessa. Sen luonnonkasvupaikkoja ovat muun muassa lehtoniityt, hakamaat ja pensaikot. [2]
Omenaruusu (Rosa rubiginosa) on Euroopassa alkuperäisenä kasvava pensasruusu, joka on myös koristekasvi.
Omenaruusu kasvaa 1–3 metriä korkeaksi pensaaksi. Sen varren piikit ovat kahdenlaisia: ohuita, suoria tai kynsimäisiä vankkoja. Lehden lehdykät ovat kooltaan 1–3 senttimetriä. Ne ovat muodoltaan puikean soikeita, hapsi- ja nystykarvaisia. Omenaruusun kukat ovat punaiset. Kiulukka on soikea ja kalju.
Omenaruusu kasvaa luonnonvaraisena Pohjoismaiden eteläosissa, Ruotsissa, Norjassa ja Tanskassa, mutta ei Suomessa. Sen luonnonkasvupaikkoja ovat muun muassa lehtoniityt, hakamaat ja pensaikot.
L’Églantier couleur de rouille, Rosier à odeur de pomme ou Rosier rouillé (Rosa rubiginosa) est une espèce de rosiers appartenant à la section des Caninæ, originaire d'Europe et d'Asie occidentale, depuis la France et les îles Britanniques jusqu'à la Scandinavie méridionale, la Turquie et l'ouest de la Russie. Il est parfois appelé Rosier rubigineux.
Églantine, Églantier odorant, églantier à feuilles odorantes, églantier rouge, rosier rouillé, rosier à odeur de pomme de reinette ; en anglais : sweetbriar (aussi sweetbrier), eglantine[1].
C'est un arbrisseau formant un buisson dense, à feuilles caduques, de deux à trois mètres de haut et de large, dont les tiges sont munies de nombreux aiguillons en crochet. Le feuillage exhale une forte odeur de pomme.
Les feuilles imparipennées, de 5 à 9 cm de long, comptent de 5 à 9 folioles ovales ou arrondies au bord serré, et sont couvertes de nombreux poils glandulaires.
Les fleurs, de 1,8 à 3 cm de diamètre, ont cinq pétales roses, blancs à la base, et de nombreuses étamines jaunes ; elles sont groupées en corymbes de 2 à 7 fleurs et apparaissent de la fin du printemps au milieu de l'été.
Les fruits sont des cynorrhodons globuleux à oblongs de 1,2 cm de diamètre, rouges à maturité.
Outre ses fleurs roses, cette espèce est appréciée pour son parfum et pour ses fruits qui se forment après les fleurs et persistent bien durant tout l'hiver. Graham Thomas recommande de le planter dans les côtés sud et ouest du jardin de manière que les odeurs soient transportées dans le jardin par les vents chauds et humides.
C'est une espèce qui tolère des sols d'alcalinité élevée et qui ne requiert ni un sol fertile, ni un bon drainage. Elle est tolérante à la sécheresse et résiste bien aux maladies.
En Nouvelle-Zélande, ce rosier est considéré comme une plante envahissante, classée à ce titre comme Regional Plant Pest. Il en est de même dans le sud-est de l'Australie[2].
Les fruits de ce rosier sont comestibles et se préparent en conserves ou confitures. On en fait également des infusions. Ils sont légèrement astringents et acides et contiennent des caroténoïdes, des flavonoïdes et une huile essentielle odorante.
Des études de l'université de Concepción au Chili indiquent que cette huile contient des niveaux élevés d'acides gras essentiels polyinsaturés (linoléique et linolénique), lesquels sont en partie responsables de l'action bénéfique de l'huile de rose musquée, employée dans les cosmétiques, dans la régénération de la peau. L'enveloppe charnue de ses graines contient un taux élevé de vitamine C.
Les hybrides de Rosa rubiginosa obtenus par Lord Penzance sont plus de 15, avec des rosiers Bourbons, des hybrides remontants ou Rosa fœtida :
L’Églantier couleur de rouille, Rosier à odeur de pomme ou Rosier rouillé (Rosa rubiginosa) est une espèce de rosiers appartenant à la section des Caninæ, originaire d'Europe et d'Asie occidentale, depuis la France et les îles Britanniques jusqu'à la Scandinavie méridionale, la Turquie et l'ouest de la Russie. Il est parfois appelé Rosier rubigineux.
Winowa róža (Rosa rubiginosa, syn.: Rosa eglanteria) je rostlina ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae) a domjaca dźiwja družina róžow. Dokelž jeje lisćo wonja kaž zrałe jabłuka, so za čas 19. lětstotka za wuplahowanje róžow wužiwaše.
Winow róža je kerk, kotryž docpěwa wysokosć wot 1 hač 3 m.
Hałuzy njesu serpikojte, na spódku 1 cm šěroke kałače a rune seršćiki.
Jeje lisćo wonje kaž zrałe jabłuka, wosebje za čas włóžneho wjedra a při rozrybowanju.
2-3 (4) cm wulke róžojte kćenja so pokaza w juniju. Kćenjowe stołpiki, keluškowe łopješka a płody njesu znajmjeńša na bazy stołpikate žałzy.
Šiplenki su intensiwnje čerwjene, wobchowa keluch a buchu k woliju a marmeladźe předźěłane.
Rosće w suchich łukach, skalnych žiwych płotach, na lěsnych kromach a skalnych zwisach. Preferuje w prawym měrje suche, zwjetša wapnite pódy.
Winowa róža (Rosa rubiginosa, syn.: Rosa eglanteria) je rostlina ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae) a domjaca dźiwja družina róžow. Dokelž jeje lisćo wonja kaž zrałe jabłuka, so za čas 19. lětstotka za wuplahowanje róžow wužiwaše.
La rosa rubiginosa L., 1771 o rosa eglanteria, chiamata in Italia anche rosa balsamina, è un arbusto selvatico appartenente alla famiglia delle Rosaceae[1], una specie di rosa originaria dell'Europa e dell'Asia occidentale. È una pianta perenne utilizzata sia come ornamento sia per la raccolta dei cinorrodi. Di questi sono utilizzate la buccia e polpa essiccata, per la produzione di infusi, marmellate, integratori nutrizionali, visto il tenore relativamente alto di acido ascorbico (min. 0,15%)[2] e i semi per la produzione di un olio particolarmente richiesto dall'industria cosmetica.
La Rosa rubiginosa è una pianta che cresce in maniera spontanea e selvatica in ambienti umidi e temperati. Ha uno stelo spinoso, i suoi fiori bianchi e rosa possono avere dei pigmenti gialli.
È un arbusto alto fino a 2-3 metri con un fittone profondo da 1 a 1,5 m, dalla cui massa radicale superficiale si sviluppano germogli. Gli steli pendenti di colore verde portano spine ricurve. Le foglie, con tricomi, presentano 2 o 3 paia di foglioline ovali, con margine dentato. Peculiarità della specie è il fatto di avere delle ghiandole che ricoprono le foglie ed i frutti. Inoltre il fogliame, specialmente quando inumidito in estate, emana, anche senza sfregamento, un profumo che ricorda quello delle mele[3]. I suoi fiori sono solitari o sono raggruppati in corimbi fino a 7 fiori, rosa o bianchi, di 4 e 5 cm di diametro, con numerosi stami e sepali. Ci sono molti stami gialli. Lo pseudofrutto, un cinorrodo, globoso a oblungo di 1–2 cm di diametro, dapprima verde, poi giallo e di colore scarlatto a maturità. Il cinorrodo contiene numerosi acheni, i veri frutti lunghi da 4 a 7 mm, che contengono un seme. Gli steli normalmente formano fiori nel secondo anno. Sugli steli sono presenti gemme triple, di queste si svilupperà solo la gemma centrale, dando origine a boccioli misti che possono produrre numerosi fiori.
Fiorisce nell'emisfero boreale da maggio ad agosto. Il cinorrodo, persistente, matura da uno a 2 mesi dopo il fiore.
La rosa rubiginosa è originaria di gran parte dell'Europa ad eccezione dell'estremo nord (sopra 60° N), dove abita pascoli e arbusti spinosi dal piano montano a quello subalpino, con clima continentale soleggiato. Cresce in luoghi dove il clima è relativamente mite, con temperature minime di 3 °C e massime di 27 °C, con buona luminosità e precipitazioni comprese tra 500 e 1500 mm all'anno. Un eccesso di umidità relativa è dannoso per la produzione e la qualità del frutto, mentre la mancanza di luce influisce sul numero dei fiori. Richiede freddo durante l'inverno per favorire la germinazione dei semi o la germogliazione delle gemme. La sua presenza è dubbia nell'Asia occidentale. Nell'Europa meridionale si trova più frequentemente ad altitudini più elevate, di solito da 500 a 1500 m.
La Rosa rubiginosa è una neofita in molte aree temperate calde del mondo, ad esempio Lesotho, Sud Africa, Australia, Nuova Zelanda, Stati Uniti e Sud America meridionale. Ad esempio, in alcune parti dell'Australia la Rosa rubiginosa è una pianta invasiva; vi fu introdotta come pianta ornamentale e alimentare all'inizio del XIX secolo. In Cile, dove viene anche coltivata intensivamente, è tra le rose selvatiche (chiamate localmente rosa mosqueta) la specie più diffusa.[4]
Oltre che per i suoi fiori rosa, è apprezzata per il suo profumo e per i cinorrodi.
L'infuso prodotto dalle polpe disidratate dei cinorrodi di varie rose selvatiche è molto popolare in Europa e altrove, dove è considerato un modo sano per le persone di assumere la loro dose giornaliera di vitamina C e altri nutrienti.[5]
Per l'utilizzo medicinale i derivati dai cinorrodi della rosa rubiginosa sono descritti in una monografia della Farmapea europea come Rosae pseudo-fructus, dove viene specificato un contenuto minimo di acido ascorbico, nelle polpe essiccate, dello 0,3%.[6] L'Organizzazione internazionale per la standardizzazione (ISO) fornisce le specifiche di qualità alimentare per i frutti maturi essiccati con "steli tagliati e estremità di calice rimosse ”(ISO 23391) in tre gradi:“ Extra class ” deve contenere almeno lo 0,2% di ascorbico acido, "Classe I" specifica un contenuto minimo di acido ascorbico dello 0,175% e "Classe II" ha un minimo dello 0,15% acido ascorbico[7]
Le polpe dei cinorrodi sono utilizzate anche per marmellate, integratori alimentari. Come sottoprodotto nella produzione delle polpe di cinorrodi si può produrre anche un olio di semi, di cui si vantano molti pregi nella applicazione cutanea, a cui è stato attribuito il nome INCI: ROSA RUBIGINOSA SEED OIL.
Una pianta coltivata può rendere più di 3 kg di cinorrodi dopo il terzo anno. Con una densità di 2200 piante per ettaro, ad ogni raccolto si possono ricavare oltre 6600 Kg/ha di cinorrodi.[8] Durante i mesi autunnali (febbraio, marzo e aprile nell'emisfero australe) viene fatta la raccolta, sia manuale con appositi rastrelli sia meccanizzata.[8][9] I cinorrodi vengono fatti essiccare in ambienti dedicati allo scopo. L'essiccazione viene completata in forni impostati a 70 °C per raggiungere lo scopo senza alterare le proprietà del pseudo-frutto. Successivamente si separano gli acheni, i veri frutti che contengono un singolo seme, dalla buccia e polpa del cinorrodo. Le polpe spaccate vengono poi selezionate per rimuovere quelle difettose e per indirizzarne la diversa qualità ai diversi utilizzi. I procedimenti per ottenere l'olio sono diversi. Da una tonnellata di cinorrodi si ricavano circa 230 kg di semi, da questi 20 kg scarsi di olio se estratto a caldo con solventi. Con processi a freddo la resa quasi si dimezza. Visto lo scarso contenuto di olio nei semi, l'estrazione avviene normalmente trattando i semi con enzimi, ultrasuoni o microonde e procedendo con i tipici processi di estrazione a freddo a caldo o con solventi.[10] A seconda del processo di estrazione utilizzato e della destinazione d'uso l'olio viene poi, più o meno, raffinato.[11]
La rosa rubiginosa L., 1771 o rosa eglanteria, chiamata in Italia anche rosa balsamina, è un arbusto selvatico appartenente alla famiglia delle Rosaceae, una specie di rosa originaria dell'Europa e dell'Asia occidentale. È una pianta perenne utilizzata sia come ornamento sia per la raccolta dei cinorrodi. Di questi sono utilizzate la buccia e polpa essiccata, per la produzione di infusi, marmellate, integratori nutrizionali, visto il tenore relativamente alto di acido ascorbico (min. 0,15%) e i semi per la produzione di un olio particolarmente richiesto dall'industria cosmetica.
De egelantier (Rosa rubiginosa) is een van nature in de Benelux voorkomende roos. De soort komt van nature voor in Europa, de Kaukasus en Noordwest-Afrika en is van daaruit verder verspreid naar Australië, Nieuw-Zeeland, Noord- en Zuid-Amerika en mogelijk ook naar Zuid-Afrika. De egelantier staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als algemeen voorkomend en stabiel of toegenomen. Het aantal chromosomen is 2n = 35.
De recht opgaande, gedrongen struik wordt 1,5 - 2,5 m hoog. De niet met klieren bezette takken zijn al of niet gestekeld. De takken kunnen stevige, hakig tot sikkelvormig gebogen stekels met een brede basis hebben of hakige en naaldvormige stekels op dezelfde tak hebben. De onevengeveerde bladeren zijn 5- of 7-tallig. De elliptische, 1 – 2,5 cm lange en 1 – 1,5 cm brede blaadjes hebben een afgeronde bladvoet en een kort toegespitste bladtop. De bovenzijde van de blaadjes is niet of licht behaard en klierloos, terwijl de onderzijde behaard en dicht bezet is met kleverige, bij wrijven naar appels of wijn geurende, kort gesteelde rode of roodbruine klieren. De steunblaadjes, bladsteel en bladspil hebben ook kort gesteelde klieren.
De egelantier bloeit van juni tot in juli. De 3 – 4 cm grote bloemen zijn rozerood tot rood en hebben een witte nagel. Ze staan met 1 - 3 bij elkaar. De met klieren bezette bloemsteel is 1 – 1,5 cm lang. De sterk beklierde, veerspletige kelkbladen zijn na de bloei steil opgericht en blijven voor een deel tot in de winter aanwezig. De vruchtbeginsels zijn ingesloten in een holle, flesvormige bloembodem. De wollig behaarde stijlen staan vrij. De bloemen worden door insecten bestoven.
De rode, eironde, 1,5 – 2,5 cm lange en 1 – 1,5 brede, al of niet met klieren bezette rozenbottels zijn vlezige bloembodems met daarin de nootjesachtige vruchten. De klieren zijn indien aanwezig gesteeld. De met klieren bezette rozenbottelsteel is 1 – 1,5 cm lang en korter dan de rozenbottel. Het stijlkanaal is 1,2 - 2,5 mm groot.
Struik
Tak met stekels
Achterzijde blad
Bloem
Kelk
Rozenbottels
Nootjes
De egelantier staat op zonnige, licht beschaduwde, droge, matig voedselrijke tot voedselrijke, zwak basische tot kalkrijke, stikstofarme tot stikstofrijke bodems, met name zand, mergel, klei en op stenige plaatsen. Deze lichtminnaar groeit in lichte loof- en naaldbossen, aan bosranden, op kapvlakten, in heggen en duinstruwelen, op dijken en in bermen. Verder in graften en op hoge zandige uiterwaarden, op grindstranden en kalkhellingen. Nederland valt geheel binnen het Europese deel van het areaal. De plant is vrij algemeen in een groot deel van de duinstreek en in Zuid-Limburg, tamelijk zeldzaam langs de grote rivieren en komt elders verspreid voor. Deze rozensoort die tot de subsectie Rubigineae behoort is gekenmerkt door de appel- of wijngeur, die afkomstig is van de vele klieren. Binnen deze groep verschilt ze van de andere vertegenwoordigers doordat de deelblaadjes ca. 1,5 cm. breed zijn en een afgeronde bladvoet bezitten.[1]
De egelantier wordt gebruikt in heggen. De rozenbottels worden door allerlei dieren gegeten. In een bosschage met egelantier nestelen vele vogels.
De egelantier is een kensoort voor het ligusterverbond (Berberidion vulgaris).
In de middeleeuwse literatuur symboliseert de egelantier als witte roos zowel de hemelse als de aardse liefde, met name de reine liefde van de vrouw, terwijl de rode roos symbool staat voor de mannelijke eros. Liefdesscènes in middeleeuwse teksten spelen zich vaak af in een bomentuin (vergier) waarin de egelantier bloeit, bijvoorbeeld in de 14e-eeuwse Middelnederlandse Marialegende Beatrijs en in het abele spel Lanseloet van Denemerken. De toonaangevende zestiende-eeuwse Amsterdamse rederijkerskamer De Eglantier voerde als motto In Liefde Bloeyende.
De egelantier (Rosa rubiginosa) is een van nature in de Benelux voorkomende roos. De soort komt van nature voor in Europa, de Kaukasus en Noordwest-Afrika en is van daaruit verder verspreid naar Australië, Nieuw-Zeeland, Noord- en Zuid-Amerika en mogelijk ook naar Zuid-Afrika. De egelantier staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als algemeen voorkomend en stabiel of toegenomen. Het aantal chromosomen is 2n = 35.
De recht opgaande, gedrongen struik wordt 1,5 - 2,5 m hoog. De niet met klieren bezette takken zijn al of niet gestekeld. De takken kunnen stevige, hakig tot sikkelvormig gebogen stekels met een brede basis hebben of hakige en naaldvormige stekels op dezelfde tak hebben. De onevengeveerde bladeren zijn 5- of 7-tallig. De elliptische, 1 – 2,5 cm lange en 1 – 1,5 cm brede blaadjes hebben een afgeronde bladvoet en een kort toegespitste bladtop. De bovenzijde van de blaadjes is niet of licht behaard en klierloos, terwijl de onderzijde behaard en dicht bezet is met kleverige, bij wrijven naar appels of wijn geurende, kort gesteelde rode of roodbruine klieren. De steunblaadjes, bladsteel en bladspil hebben ook kort gesteelde klieren.
De egelantier bloeit van juni tot in juli. De 3 – 4 cm grote bloemen zijn rozerood tot rood en hebben een witte nagel. Ze staan met 1 - 3 bij elkaar. De met klieren bezette bloemsteel is 1 – 1,5 cm lang. De sterk beklierde, veerspletige kelkbladen zijn na de bloei steil opgericht en blijven voor een deel tot in de winter aanwezig. De vruchtbeginsels zijn ingesloten in een holle, flesvormige bloembodem. De wollig behaarde stijlen staan vrij. De bloemen worden door insecten bestoven.
De rode, eironde, 1,5 – 2,5 cm lange en 1 – 1,5 brede, al of niet met klieren bezette rozenbottels zijn vlezige bloembodems met daarin de nootjesachtige vruchten. De klieren zijn indien aanwezig gesteeld. De met klieren bezette rozenbottelsteel is 1 – 1,5 cm lang en korter dan de rozenbottel. Het stijlkanaal is 1,2 - 2,5 mm groot.
Struik
Tak met stekels
Achterzijde blad
Bloem
Kelk
Rozenbottels
Nootjes
Róża rdzawa (Rosa rubiginosa L.) – gatunek krzewu należący do rodziny różowatych. Pochodzi z Europy i Bliskiego Wschodu (Iran, Irak, Turcja), rozprzestrzenił się także w Australii i Nowej Zelandii, Ameryce Północnej, a nawet w Ameryce Południowej i Afryce[2]. Bywa też nazywana różą szkocką. Występuje również w Polsce i jest dość pospolity.
Róża rdzawa (Rosa rubiginosa L.) – gatunek krzewu należący do rodziny różowatych. Pochodzi z Europy i Bliskiego Wschodu (Iran, Irak, Turcja), rozprzestrzenił się także w Australii i Nowej Zelandii, Ameryce Północnej, a nawet w Ameryce Południowej i Afryce. Bywa też nazywana różą szkocką. Występuje również w Polsce i jest dość pospolity.
Rosa rubiginosa é uma espécie de planta com flor pertencente à família Rosaceae, conhecida pelo nome comum de rosa-mosqueta ou rosa-mosquita.
A autoridade científica da espécie é L., tendo sido publicada em Mantissa Plantarum 2: 564-565. 1771.
Trata-se de uma espécie presente no território português, nomeadamente em Portugal Continental e no Arquipélago da Madeira.
Em termos de naturalidade é nativa das duas regiões atrás indicadas.
Não se encontra protegida por legislação portuguesa ou da União Europeia.
A rosa-mosqueta (Rosa rubiginosa ssp. affinis) é uma planta silvestre que tem origem oriental e que cresce em clima chuvoso e frio. Muito utilizada em cosméticos e na medicina natural, devido aos efeitos positivos na cútis. O óleo de rosa mosqueta é retirado das sementes.
Esta planta é conhecida por muitos séculos na Europa, mas é nos Andes, América do Sul (predominantemente no lado chileno), onde se encontra a principal plantação da rosa mosqueta.[1]
Muitas pessoas estão fazendo uso do óleo da rosa mosqueta visando melhorias na pele, como eliminação de estrias, prevenção de rugas, melhor cicatrização e para melhorar o aspeto de manchas.
Rosa rubiginosa é uma espécie de planta com flor pertencente à família Rosaceae, conhecida pelo nome comum de rosa-mosqueta ou rosa-mosquita.
Äppelros (Rosa rubiginosa), är en art i familjen rosväxter. Den hör till våra vildrosor och växer på torra och kalkrika marker i Sverige från Skåne till Gästrikland. Den förekommer även i övriga (Nordvästra) Europa, Afrika och Kaukasus. Äppelrosen är en kraftigt och tätt växande buskros, och dess blad doftar av äpple. Den blommar i juni och juli med 3-5 cm enkla rosa blommor. De ca 2 cm stora, ovala, orange-röda nyponen sitter ofta kvar hela vintern.
vinros, lukttörne
Äppelrosen hybridiserar lätt och har därför använts mycket i förädlingsarbetet. Den har givit upphov till många hybrider, samtliga buskrosor. Dessa hybrider klassas som rubiginosarosor (Rosa Rubiginosa-gruppen). De är med något undantag lättodlade och klarar i allmänhet skuggiga växtplatser och magra eller medelgoda jordar.
Rubiginosarosor (Rosa Rubiginosa-gruppen).
Gustavsson, Lars-Åke (1998). Rosor för Nordiska trädgårdar. Stockholm : Natur och Kultur. ISBN 91-27-02861-5
Äppelros (Rosa rubiginosa), är en art i familjen rosväxter. Den hör till våra vildrosor och växer på torra och kalkrika marker i Sverige från Skåne till Gästrikland. Den förekommer även i övriga (Nordvästra) Europa, Afrika och Kaukasus. Äppelrosen är en kraftigt och tätt växande buskros, och dess blad doftar av äpple. Den blommar i juni och juli med 3-5 cm enkla rosa blommor. De ca 2 cm stora, ovala, orange-röda nyponen sitter ofta kvar hela vintern.
У Словнику українських наукових і народних назв судинних рослин Ю. Кобіва для цього виду наведені такі синонімічні народні назви як: ро́жа ржа́ва, ро́жа ясночерво́на, шипши́на іржа́сто-черво́на, шипши́на червонобу́ра, ро́жа ди́ка, шигарина, шипча́к[2]. Назви «шипшина» і «шипчак» вказують на наявність колючок (шипів), якими густо вкриті пагони цього виду. Назви із включенням прикметників «ржава», «іржаста», «червоно-бура» вказують на іржавий колір нижнього боку листків, обумовлений великою кількістю залозистих волосків[3]. Застосування прикметника «червоний» у назвах пов'язано із рожевим кольором квітів, яскравішим, ніж в інших видів шипшини.
Багаторічна рослина, нанофанерофіт[4]. Листопадний кущ із компактною, оберненопірамідальною кроною, заввишки 120—150 см, рідше — до 2-3 м[5]. Гілки на початку розвитку спрямовані вверх, потім вигинаються дугою. Пагони червонуваті або зелені, вкриті численними червонувато-бурими колючками двох типів — великими і малими. Великі колючки розташовані на зрілих пагонах, вони мають широку основу, серпасту форму (загнуті назад) та сильно стиснуті з боків. Малі колючки вкривають пагони будь-якого віку, вони тонкі, прямі, на молодих гілках, особливо на квітконосах, щетиноподібні, гнучкі, на старих гілках — тверді, голчасті.
Листки завдовжки 5—12 (частіше 7—9) см, чергові, непарнопірчасті, складені зазвичай із сімох листочків (інколи їх може бути п'ять або дев'ять). Черешок листка густо вкритий залозистими волосками і нечисленними загнутими назад дрібними колючками. Прилистки завдовжки 11—17 мм, завширшки 5—9 мм[5], опушені, мають залозки, розташовані переважно по краю та зісподу. Листочки 2—2,5 см завдовжки, 1—1,5 см завширшки, заокруглено-овальної або яйцеподібної форми, із заокругленою основою, двічіпилчастим краєм. Так само, як і прилистки, листочки зверху голі, гладенькі або із поодинокими розсіяними залозками, а по краю і з нижнього боку густо вкриті короткими залозистими волосками. На початку літа листя шипшини іржастої набуває вираженого яблучного запаху, який підсилюється під час дощу або від доторку.
Квітки можуть бути поодинокими або зібраними по 2—7 штук в негусті суцвіття — щитки. Приквітки завдовжки 6—18 мм, завширшки 5—10 мм, овально-ланцетні[5]. Квітконіжки завдовжки 7-20 мм, залозисто-щетинчасті, рідше — голі[5]. Чашолистки 9—17 мм завдовжки, 3—5 мм завширшки, пірчасті або ланцетні[5], знизу залозисто-щетинчасті, зверху густо опушені; під час достигання плодів вони спрямовані вбоки, після повного достигання частково опадають, хоча інколи можуть зберігатися цілком. Квітки актиноморфні, п'ятичленні, двостатеві, завширшки 1,8—3 (рідше до 5) см, яскраво-рожевого (рідше — блідо-рожевого) кольору зі світлішою основою, запашні. Тичинки численні, жовті, інколи залишаються на плодах. Маточка коротка, із опушеною приймочкою.
Плоди завдовжки 2—2,5 см (за іншими даними 1—1,6 см) та 0,8—1,3 см завширшки[5], ягодоподібні, зазвичай кулясті, рідше — видовжено-еліптичні, різко звужені під чашолистками, у нижній частині вкриті голкоподібними колючками і залозистими шпичаками. Зев плоду широкий — близько 2 мм завширшки. Колір плодів змінюється від зеленого, до жовтого і червоного при повній стиглості. Кожен плід містить численні тверді, жовті насінини завдовжки 4—7 мм. Поверхня насінин вкрита нечисленними тонкими білими волосками.
Число хромосом 2n=35[6][5].
Шипшину іржасту легко сплутати з шипшиною звичайною та Rosa bracteata, які трапляються у схожих біотопах.
Назва виду Листки Квітконіжки і чашолистки Пелюстки Плоди Таблиця для визначення шипшини іржастої[7] Шипшина іржаста Зісподу і по краях вкриті залозистими (липкими) волосками, мають негострі верхівки Вкриті залозистими (липкими) волосками і дрібними колючками Від яскраво- до блідо-рожевого із білою основою Основа плоду іноді вкрита щетинками та (або) дрібними колючками Шипшина звичайна Здебільшого голі, із загостреними верхівками Голі Здебільшого блідо-рожеві, іноді яскраво-рожеві, однотонні Голі Rosa bracteata Здебільшого голі, на верхньому боці листка можуть бути розсіяні волоски Густо вкриті волосками та колючками Білі По всій поверхні вкриті волоскамиШипшина іржаста належить до представників атлантико-середземноморської флори. Первинний ареал цього виду охоплює всю Європу, майже збігаючись з її географічними кордонами, в тому числі включає ряд островів таких як Велика Британія, Балеарські острови, Сицилія тощо. Крім того, до нього входить велика частина Західної Азії — весь півострів Мала Азія, терени Ірану та Іраку, а також деякі країни Північної Африки, зокрема, Туніс. Водночас, у Європі у широтах, вищих за 61°, вона трапляється дуже рідко, а в Росії цей вид знайдено лише у Бєлгородській, Воронезькій, Саратовській та Ростовській областях. В Україні ця рослина зростає по всіх регіонах і належить до звичайних видів.
Як культурна рослина шипшина іржаста була розповсюджена на інших континентах, де окремі особини поширились за межі садків і створили дикі популяції. Такі осередки відомі на теренах Чилі, Аргентини, Нової Зеландії, на півдні Африки, зокрема, у Лесото, ПАР. В Австралії шипшина іржаста поширена в штатах Південна Австралія, Новий Південний Уельс, Вікторія, у прибережній та острівній частині Квінсленду, на південному заході штату Західна Австралія, на острові Тасманія[7]. В Канаді її знаходили в провінціях Онтаріо та Нова Шотландія. В США цей вид натуралізований у штатах Міссурі, Джорджія, Канзас[8].
Шипшина іржаста — світлолюбна, помірно морозостійка рослина, яка досить добре пристосована до високих температур та нетривалої посухи. Вона віддає перевагу помірно зволоженим, добре розвиненим і прогрітим ґрунтам, як правило, супіщаним, суглинистим, кам'янистим, але завжди із високим вмістом кальцію. Типовими біотопами цього виду є узлісся, кам'янисті схили гір, сухі луки, в тому числі й такі, що розвинулись на вапнякових, лужних ґрунтах, чагарникові зарості, узбіччя доріг, гірські пасовища. В цих осередках шипшина іржаста входить до рослинних угруповань союзу Berberidion асоціації Pruno-Ligustretum[9]. У горах (наприклад, Альпах) цей вид підіймається до висот 750—1700 (2000) м[5], що значною мірою пов'язано зі здатністю схилів до нагрівання. Натомість, у Канаді з її доволі холодним кліматом, шипшину іржасту не знаходили вище за 533 м[8]. В Австралії цей чагарник почав заселяти нетипові для нього біотопи, наприклад, світлі склерофітні ліси, а у горах цієї країни він сягає рівня субальпійських пасовищ.
В помірному поясі Європи вегетація розпочинається у квітні, триває до кінця вересня — початку жовтня[3]. Швидкість розвитку кущів цього виду від середньої до повільної, перше цвітіння відбувається приблизно у віці 6 років. Вид розмножується насінням та вегетативно. У природі переважає насіннєвий спосіб розмноження, подекуди можливе розмноження кореневими паростками. У садівництві шипшину іржасту розмножують лише вегетативно, при цьому окрім кореневих паростків широко застосовують живцювання.
Цвітіння у різних частинах ареалу відбувається у травні — серпні[4], в Україні цей вид шипшини квітне у червні. Його запашні квіти приваблюють різноманітних комах, в тому числі жуків-бронзівок, мух-дзюрчалок та медоносних бджіл.
Плоди достигають у вересні — жовтні. В їхньому розповсюдженні велику роль відіграють звіри й птахи, які, живлячись ягодами, виділяють із послідом неушкоджене насіння, яке, таким чином, поширюється на значні відстані. Саме зоохорія стала одним із чинників успішного розмноження цього чагарника за межами основного ареалу: дослідники відмічали, що значну кількість насіння на пасовищах Нової Зеландії залишають із послідом посуми та лисиці. На теренах Європи серед споживачів плодів відмічені різні види дроздів, омелюхів, зеленяк, нориця руда.
Плодами шипшини іржастої живиться гусінь Rhagoletis alternata. З числа паразитів на цьому виді відмічений грибок Podosphaera pannosa[8]. Разом з тим, шипшина іржаста стійка до небезпечної для культурних троянд іржі, яку викликає грибок Phragmidium mucronatum.
Шипшину іржасту здавна використовують у садівництві. Оскільки її квіти відносно невеликі, своїми декоративними якостями вона суттєво поступається культурним трояндам, а тому в дикому вигляді її майже не висаджують у садках. Натомість, цей вид добре зарекомендував себе як підщепа для благородних сортів. Оскільки він невибагливий і стійкий до іржі, від якої сильно потерпають культурні сорти, то щепленні на цей кущ живці частково набувають стійкості до несприятливих умов довкілля. До переваг шипшини іржастої як підщепи слід віднести зимостійкість та незначну кількість прикореневих паростків. В XIX столітті в США побутувала оригінальна практика створення кореневласних троянд із використанням шипшини іржастої як тимчасової підщепи. Для цього культурні сорти щепили на короткий саджанець шипшини, який поступово заглиблювали в ґрунт — з часом на верхній (сортовій) частині саджанця з'являлися власні корені.
Втім, шипшина іржаста і сама стала батьківською формою для кількох сортів паркових троянд, значна частина яких виведена ще у XIX столітті в Англії. Ці сорти об'єднують в групу Hybrid Eglanteria. Вони вирізняються більшими, ніж у диких особин, розмірами квітів (до 6 см завширшки), різноманітним забарвленням (рожевим, рожево-червоним, рожево-помаранчевим), збільшеною кількістю пелюсток (махрові, напівмахрові квіти), приємним слабким запахом. Кущі цих сортів можуть бути різного розміру, але переважають сильнорослі, їм, як і дикій формі, притаманний яблучний запах листя. Втім, культурні сорти шипшини іржастої втратили ряд корисних властивостей батьківського виду: вони не стійкі морозів і грибкових захворювань, вирізняться нетривалим цвітінням[10]. Використовують їх обмежено, здебільшого для створення живоплотів і групових насаджень.
Певне значення цей вид має і як медонос, втім, через невелику проективну площу заростей у бджільництві цей вид є джерелом підтримуючого, а не товарного медозбору. В Тунісі із квітів шипшини іржастої отримують ароматизовану воду. В європейських країнах, а також в країнах, де цей вид поширився у дикій природі, його плоди збирають і консервують різними способами: готують джем або в сушеному вигляді варять з них своєрідний вітамінний узвар. Там, де площі шипшинових заростей великі, їх використовують задля промислового видобутку шипшинової олії. Цей продукт являє собою жирну олію темного кольору зі специфічним запахом, яку вичавлюють із лущеного насіння. Він діє на шкіру живильно, омолоджуюче, ранозагоювально, зменшує негативні наслідки рубцювання ран, розгладжує неглибокі зморшки. Шипшинова олія входить до складу косметичних засобів, в першу чергу, кремів.
Слід зазначити, що в місцевостях із помірним та субтропічним кліматом, близьким до того, що існує в первинному ареалі, цей вид почуває себе дуже добре і створює не просто стійкі, а, навіть, агресивні осередки, маючи тенденцію до пригнічення місцевої флори. У зв'язку з цим в Новій Зеландії, ПАР та деяких штатах Австралії заборонений продаж насіння і саджанців шипшини іржастої.
Rosa rubiginosa là loài thực vật có hoa trong họ Hoa hồng. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1771.[1]
Bài viết liên quan đến phân họ Hoa hồng này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. Rosa rubiginosa là loài thực vật có hoa trong họ Hoa hồng. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1771.
Rosa rubiginosa L.
Синонимы
Шипо́вник кра́сно-бу́рый (лат. Rosa rubiginosa) — вид растений из рода Шиповник (Rosa) семейства Розовые (Rosaceae).
В литературе встречаются различные русские названия этого вида: «шиповник красно-бурый»[4], «шиповник ржаво-красный»[5], «роза красно-бурая»[6], «роза ржавчинная»[7], «шиповник ржавчинный»[7], «роза эглантерия»[8], «душистый шиповник», «ржавчато-бурая шотландская роза»[9].
Кустарник средней высоты, 120—150 (до 250) см. Шипы разнотипные: крупные серповидно- или серповидно-изогнутые, при основании сжатые с боков, с расширенным основанием и игловидные или на молодых побегах щетиновидные (на молодых цветущих побегах)[10].
Средние листья цветоносных побегов 7—12 см длины, преимущественно с 7 листочками (изредка с 5 или 9), зелёные, с сильным яблочным запахом. Главный стержень опушён и густо покрыт желёзками с примесью крючковидно-изогнутых шипиков. Прилистники хорошо развиты, опушённые и с примесью желёзок, особенно снизу и по краю. Листочки мелкие, округло-овальные или яйцевидные, с закруглённым основанием, в среднем 2—2,5 см длины, 1—1,5 см ширины, по краю двояко-желёзисто-пильчатые, сверху почти голые и гладкие или с единично рассеянными желёзками, снизу густо покрыты короткими желёзистыми волосками[10].
Цветки — бледно-розовые, часто собранные в густые щитки, реже одиночные. Цветоножки желёзисто-щетинистые, до 2 см длины. Чашелистики перистые, снизу желёзисто-щетинистые, сверху густо опушённые, во время покраснения плодов направлены в стороны, частично опадают, реже остаются при зрелых плодах. Головка рылец сидячая, опушённая, 1—1,5 мм высоты. Цветёт в июне—июле[10]. Имеются гибриды с простыми полумахровыми цветками различной окраски.
Плоды красные, щетинистые, преимущественно шаровидные, изредка удлинённо-эллиптические, до 2—2,5 см в диаметре. Плоды также покрыты иголочками и желёзистыми шипиками. Зев плода широкий, около 2 мм в диаметре[10].
Пентаплоид (2n=35)[11].
Скандинавия, Центральная Европа, Франция, Великобритания, Испания, Италия, Сицилия), Балканский полуостров (Румыния) и Малая Азия[12], на территории бывшего СССР (Прибалтика, Белоруссия, Украина, Крым, Белгородская, Воронежская, Ростовская[13], Саратовская[14] области).
Растёт по оврагам и склонам гор, часто каменистым, на лесных опушках, обычно в зарослях кустарников[13][10].
В США в XIX веке культурные сорта роз часто прививали на Rosa rubiginosa, чтобы получить более быстрое укоренение розы на своих корнях. Место прививки заглублялось в почву. Подвой представлял собой по сути вспомогательную корневую систему на время, пока привой не сформировал собственную.
В настоящее время этот вид продолжает использоваться в качестве подвоя некоторыми производителями роз. Его достоинства: лёгкое черенкование и редкое появление прикорневой поросли. На этом подвое хорошо растут Гибриды розы ремонтантной и старые сорта чайно-гибридных роз. Популярен в Великобритании[15]. Согласно другому источнику, розы на подвое из шиповника красно-бурого растут слабо, недолговечны[16] и уступают лучшим формам розы канина[17].
Используется в качестве декоративного, морозостойкого кустарника. Наиболее известные сорта созданные на основе Rosa rubiginosa: 'Green Mantle' — с розовыми, внутри белыми цветами; 'Bradwardine' — со светло-розовыми цветами; 'Amy Robsart' — с карминными цветами[9].
Шиповник красно-бурый является перспективным для использования в селекции[12]. Сорта полученные на основе этого вида выделяют в класс Hybrid Eglanteria.
В декоративном отношении особой ценности не представляет. В средней полосе России требует зимнего укрытия. Подвержен грибковым заболеваниям[16].
Шипо́вник кра́сно-бу́рый (лат. Rosa rubiginosa) — вид растений из рода Шиповник (Rosa) семейства Розовые (Rosaceae).
.jpg)
.jpg)
Karte mit allen verlinkten Seiten: 
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
