Cantharellus

Һары бәшмәк йәки селтәр бәшмәк(рус. Лиси́чка') (лат. Cantharellus) — бәшмәктәр ырыуы - базидиомицеттар. Ғаиләлеге Һары бәшмәк һымаҡтар (Cantharellaceae)^[1]. Ырыуҙың ғилми исеме лат. «cantharus» һүҙенән килеп сыҡҡан, тамыры бор. грек. «κάνθαρος» — «канфар»^[2],бәшмәк, ҡайһы бер төрҙәре буранка(воронка) һымаҡ булғанға күрә, шулай аталған.^[3].

Был бәшмәктең эшләпәһенең ситтәре ҡабарыңҡырап тора, уртаһы эскә баҫылған кеүек. Пластинкалары ҡалын, аяҡсаһы йыуан. Ул тулыһынса сағыу һары төҫтә була, оҙонлоғо 12 сантиметрға етә. Ылыҫлы һәм япраҡлы ағастар үҫкән урмандарҙа июндән сентябргә тиклем үҫә. Һары бәшмәк әкрен өлгөрә. Уны ҡыҙҙырып ашарға, маринадларға мөмкин.

Иҫкәрмәләр

1. ↑ Cantharellaceae MycoBank сайтында (инг.) (Тикшерелгән 28 сентябрь 2010)
2. ↑ Stevenson, John British Fungi (Hymenomycetes) — BiblioBazaar, LLC, 2009. — 342 б. — ISBN 1113633565.
3. ↑ Marshall, Nina The Mushroom Book — Applewood Books, 2009. — 268 б. — ISBN 1429010894.

Әтә́ч гөмбәләре́ (Cantһаrellus) - әтәч гөмбәләре гаиләлегеннән эшләпәле гөмбәләр ыругы. 70 ләп төре билгеле, Төньяк ярымшарда таралганнар. Татарстан Республикасында бер төре - сары, яки гади әтәч гөмбәләре (C. cibarius) очрый. Ылыслы һәм яфраклы урманнарда төркем-төркем булып, сирәк кенә ялгыз үсә, июльдән октябрьгә кадәр очрый. Каен, чыршы, нарат белән микориза хасил итәләр.

Эшләпәсе йомырка сарысы төсендә, диаметры 4-10 см, яшь вакытта кабарынкы, соңрак батынкы, бүрәнкәсыман, төбенә бик нык береккән. Эшләпәсенең аскы ягында юан, дихотомик тармакланган җыерчыклары, төбенә таба кими бара. Йомшагы аксыл, резинкасыман сыгылмалы. Сабы цилиндрсыман, күп очракта төбенә таба тарайган, тоташ, шома, эшләпәсе белән бер төсле, озынлыгы 3-5 см, калынлыгы 0,5-1,5 см. Споралары төссез. Хуш исе һәм «кортламавы» белән аерылып тора.

Бик күп күләмдә В, һәм РР1 витаминнары, микроэлементлар бар. Ашарга яраклы.

Чыганаклар

• ТР Фәннәр академиясенең Татар энциклопедиясе институты
• Татар энциклопедиясе. Казан, 2008.