dcsimg
Lepista irina (Fr.) H. E. Bigelow 1959 resmi
Life » » Fungi » » Bazitli Mantarlar » » Tricholomataceae »

Lepista irina (Fr.) H. E. Bigelow 1959

Associations ( İngilizce )

BioImages, the virtual fieldguide, UK tarafından sağlandı
Foodplant / saprobe
fruitbody of Lepista irina is saprobic on dead, rotting leaf of litter of Broadleaved trees

Foodplant / saprobe
fruitbody of Lepista irina is saprobic on dead, rotting leaf of litter of Fagus
Other: major host/prey

Foodplant / saprobe
fruitbody of Lepista irina is saprobic on dead, rotting leaf of litter of Fraxinus
Other: major host/prey

Foodplant / saprobe
fruitbody of Lepista irina is saprobic on dead, rotting leaf of litter of Cedrus

Foodplant / saprobe
fruitbody of Lepista irina is saprobic on dead, rotting leaf of litter of Larix
Other: unusual host/prey

Foodplant / saprobe
fruitbody of Lepista irina is saprobic on dead, rotting leaf of litter of Pinopsida
Other: unusual host/prey

lisans
cc-by-nc-sa-3.0
telif hakkı
BioImages
proje
BioImages

Veilchen-Rötelritterling ( Almanca )

wikipedia DE tarafından sağlandı

Der Veilchen(-wurz)-(Rötel-)Ritterling (Lepista irina) ist ein Pilz aus der Familie der Ritterlingsverwandten (Tricholomataceae).

Merkmale

Die Fruchtkörper wachsen häufig in großen Gruppen und nicht selten als Hexenringe. Der in der Mitte dickfleischige Hut ist jung fast halbkugelförmig, später flacht er ab und wird flattrig und hat einen mehr oder weniger ausgeprägten Buckel. Er erreicht 5 bis 9, selten bis 14 Zentimeter an Durchmesser. Die matte, glatte Hutoberfläche ist blass weißgrau bis cremefarben, in der Mitte blassbräunlich und verändert bei Nässe die Farbe (Hygrophanität). Der Hutrand ist unregelmäßig, eingebogen und manchmal schwach gerippt. Die untermischt und mäßig gedrängt stehenden Lamellen sind am Stiel leicht ausgebuchtet oder gerade angewachsen und leicht vom darunterliegenden Fleisch ablösbar. Sie sind jung cremefarben und mit zunehmender Sporenreife etwas graurosa. Der kräftige, faserige Stiel wird 6 bis 10 Zentimeter hoch und 1 bis 2 Zentimeter stark. Jung ist er vollfleischig und später hohl oder ausgestopft. Oberflächlich ist er weißlich bis cremefarben, blasser als die Hutfarbe. Das Fleisch ist weißlich und wässrig. Es riecht charakteristisch nach Veilchenwurz und schmeckt mild. Die Sporen erscheinen in Massen cremegelb bis cremeorange.

Mikroskopische Merkmale

Die Sporen sind hyalin und zeigen mit Jodreagenzien keine Farbreaktion (nicht amyloid). Sie messen 6 bis 8, selten bis 10 auf 3,5 bis 5 Mikrometer, haben eine ellipsoide Form und eine etwas warzige Oberfläche.

Artabgrenzung

Sein Geruch nach Veilchenwurz ist ein wichtiges Unterscheidungsmerkmal. Er kann mit anderen hellhütigen Ritterlingen, weißhütigen Trichterlingen, darunter auch giftige wie der Feld-Trichterling (Clitocybe quisquiliarum) und eventuell auch anderen hellhütigen Lamellenpilzen verwechselt werden. Der Würzige Tellerling (Clitopilus geminus) hat ein ähnliches Aussehen und einen ähnlichen Geruch, dagegen jedoch herablaufend angewachsene Lamellen. Der Büschelige Rötelritterling (Lepista subconnexa) hat sehr ähnliche Fruchtkörper, die allerdings in dichten Büscheln wachsen und dünnere Stiele und kleinere Sporen haben.

Verbreitung und Ökologie

Der Pilz lebt als Saprobiont in Laub- und Nadelwäldern, bevorzugt mit Kalkböden. Die Fruchtkörper erscheinen von Ende August bis November. Er ist auf der Nordhalbkugel verbreitet und häufig.

Inhaltsstoffe, Zusammensetzung

In den Zellzwischenräumen findet sich eine Peroxidase, die beta-Carotin zu Aroma-Verbindungen zersetzen kann.[2]

Nutzung

Der Veilchen-Rötelritterling ist essbar und genießt gutes Ansehen als Speisepilz. Bei manchen Personen führt der Verzehr aber zu Verdauungsstörungen.

Systematik und Taxonomie

Die offizielle Erstbeschreibung stammt aus einem 1838 veröffentlichten Werk von Elias Magnus Fries, in dem er ihn als „Agaricus irinus“ beschrieben hat.

Es wurden die Varietäten irina und montana beschrieben.

Sowohl die deutschsprachigen Namen als auch das Art-Epitheton des wissenschaftlichen Namens beziehen sich auf den typischen Geruch.

Literatur

  • Hans E. Laux: Der große Kosmos-Pilzführer. Alle Speisepilze mit ihren giftigen Doppelgängern. Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart 2001, ISBN 3-440-08457-4, S. 142.
  • Hans E. Laux: Essbare Pilze und ihre giftigen Doppelgänger. Pilze sammeln – aber richtig. Kosmos Verlag, Stuttgart 2005, ISBN 3-440-10240-8, S. 55.
  • Markus Flück: Welcher Pilz ist das? 3. Auflage. Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-440-11561-9, S. 188.
  • Joseph F. Ammirati, James A. Traquair, Paul A. Horgen: Poisonous Mushrooms of the Northern United States and Canada. University of Minnesota Press, 1986, ISBN 0-8166-1407-5, S. 246 ff. (englisch).
  • William C. Roody: Mushrooms of West Virginia and the Central Appalachians. The University Press of Kentucky, Lexington, Kentucky 2003, ISBN 0-8131-9039-8, S. 242–243 (englisch).
  • Alexander Hanchett Smith, Nancy Smith Weber: The Mushroom Hunter’s Field Guide. University of Michigan Press, 1996, ISBN 0-472-85610-3, S. 133–134 (englisch).

Einzelnachweise

  1. Howard Elson Bigelow: Notes on fungi from northern Canada. IV. Tricholomataceae. In: Canadian Journal of Botany. Band 37, Nr. 5, 1959, S. 769–779 (englisch).
  2. H. Zorn, S. Langhoff, M. Scheibner, M. Nimtz, R. G. Berger: A peroxidase from Lepista irina cleaves beta,beta-carotene to flavor compounds. In: Biological Chemistry. Band 384, Nr. 7, Juni 2005, ISSN 1431-6730, S. 1049–1056, doi:10.1515/BC.2003.117, PMID 12956421 (englisch).
 src=
Bitte die Hinweise zum Pilzesammeln beachten!
 title=
lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia DE

Veilchen-Rötelritterling: Brief Summary ( Almanca )

wikipedia DE tarafından sağlandı

Der Veilchen(-wurz)-(Rötel-)Ritterling (Lepista irina) ist ein Pilz aus der Familie der Ritterlingsverwandten (Tricholomataceae).

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Autoren und Herausgeber von Wikipedia
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia DE

Lepista irina ( İngilizce )

wikipedia EN tarafından sağlandı

Lepista irina is a species of fungus belonging to the family Tricholomataceae.[2] It is a choice edible mushroom.[1]

It has cosmopolitan distribution.[2]

References

  1. ^ a b c d Miller Jr., Orson K.; Miller, Hope H. (2006). North American Mushrooms: A Field Guide to Edible and Inedible Fungi. Guilford, CN: FalconGuide. p. 186. ISBN 978-0-7627-3109-1.
  2. ^ a b "Lepista irina (Fr.) H.E.Bigelow". www.gbif.org. Retrieved 7 February 2021.
lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Wikipedia authors and editors
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia EN

Lepista irina: Brief Summary ( İngilizce )

wikipedia EN tarafından sağlandı

Lepista irina is a species of fungus belonging to the family Tricholomataceae. It is a choice edible mushroom.

It has cosmopolitan distribution.

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Wikipedia authors and editors
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia EN

Kalvasvalmuska ( Fince )

wikipedia FI tarafından sağlandı

Kalvasvalmuska (Lepista irina) on rusomalikoihin toisten Lepista-lajien lailla kuuluva valmuskalaji. Sen lakki on kupera tai laakeneva. Heltat ovat vaalean harmaanruskeat. Jalka on säämiskänvärinen. Malto on sienessä likaisenvalkoista. Tuoksu on makea ja sieni on maultaan syötävän mieto. Se kasvaa suurina sieniympyröinä tai kimppuina lehti- ja havumetsäalueilla. Sieni viihtyy usein saarnen seurassa ja sitä tavataan vain Etelä-Suomessa.[2]

Lähteet

  1. Taksonomian lähde: Index Fungorum Viitattu 4. syyskuuta 2008
  2. Phillips, R.: WSOY Suuri Sienikirja, s. 113. suomeksi toim. Lasse Kosonen. WSOY, 1981, suom. 1992. ISBN 951-0-17255-3.
Tämä sieniin liittyvä artikkeli on tynkä. Voit auttaa Wikipediaa laajentamalla artikkelia.
lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Wikipedian tekijät ja toimittajat
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia FI

Kalvasvalmuska: Brief Summary ( Fince )

wikipedia FI tarafından sağlandı

Kalvasvalmuska (Lepista irina) on rusomalikoihin toisten Lepista-lajien lailla kuuluva valmuskalaji. Sen lakki on kupera tai laakeneva. Heltat ovat vaalean harmaanruskeat. Jalka on säämiskänvärinen. Malto on sienessä likaisenvalkoista. Tuoksu on makea ja sieni on maultaan syötävän mieto. Se kasvaa suurina sieniympyröinä tai kimppuina lehti- ja havumetsäalueilla. Sieni viihtyy usein saarnen seurassa ja sitä tavataan vain Etelä-Suomessa.

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Wikipedian tekijät ja toimittajat
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia FI

Kvapioji stirnabudė ( Litvanca )

wikipedia LT tarafından sağlandı
LogoIF.png

Kvapioji stirnabudė (lot. Lepista irina, sin Tricholoma irinum) – baltikinių (Tricholomataceae) šeimos, stirnabudžių (Lepista) genties grybų rūšis.

  • Augimo vieta

Tarp žolių, mišrieji, drėgni, žolėti miškai, raistai, miškų pakraščiai.

  • Augimo laikas

Vasara, ruduo.

  • Pagrindiniai požymiai

Vaisiakūniai tamprūs, kūno spalvos, aštraus, priplėkusio kvapo.

Vaisiakūniai dideli. Kepurėlė 5–15 (20) cm skersmens, jauna – varpeliška, vėliau – netaisyklingai paplokščia, higrofaninė, mėsinga, plaušuota, gelsvai rusva, kreminė, kūno spalvos. Lakšteliai siauri, tankūs, kreminiai, priaugtiniai. Kotas 7–10×1–4 cm, į pamatą storėjantis, plaušuotas, išilgai vagotas, tamprus, kepurėlės spalvos. Trama balta, rusva, stora, minkšta, nekarti, nemalonaus kvapiosios našlaitės kvapo. Sporos 6–9×3–6 μm.

Būdingi požymiai: vaisiakūniai masyvūs, mėsingi, tamprūs, auga didelėmis grupėmis.

Auga niūriose, žolėtose vietose, po keletą ar keliasdešimt vaisiakūnių. Nedažna. Valgoma. Vertinama nevienodai, nors vokiečių labai išgirta, lyginama su vertingais pievagrybiais.

Literatūra

Lietuvos grybų atlasas, Vincentas Urbonas, Kaunas, Lututė, 2007, ISBN 978-9955-692-59-1, 123 psl.

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Vikipedijos autoriai ir redaktoriai
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia LT

Kvapioji stirnabudė: Brief Summary ( Litvanca )

wikipedia LT tarafından sağlandı

Kvapioji stirnabudė (lot. Lepista irina, sin Tricholoma irinum) – baltikinių (Tricholomataceae) šeimos, stirnabudžių (Lepista) genties grybų rūšis.

Augimo vieta

Tarp žolių, mišrieji, drėgni, žolėti miškai, raistai, miškų pakraščiai.

Augimo laikas

Vasara, ruduo.

Pagrindiniai požymiai

Vaisiakūniai tamprūs, kūno spalvos, aštraus, priplėkusio kvapo.

Vaisiakūniai dideli. Kepurėlė 5–15 (20) cm skersmens, jauna – varpeliška, vėliau – netaisyklingai paplokščia, higrofaninė, mėsinga, plaušuota, gelsvai rusva, kreminė, kūno spalvos. Lakšteliai siauri, tankūs, kreminiai, priaugtiniai. Kotas 7–10×1–4 cm, į pamatą storėjantis, plaušuotas, išilgai vagotas, tamprus, kepurėlės spalvos. Trama balta, rusva, stora, minkšta, nekarti, nemalonaus kvapiosios našlaitės kvapo. Sporos 6–9×3–6 μm.

Būdingi požymiai: vaisiakūniai masyvūs, mėsingi, tamprūs, auga didelėmis grupėmis.

Auga niūriose, žolėtose vietose, po keletą ar keliasdešimt vaisiakūnių. Nedažna. Valgoma. Vertinama nevienodai, nors vokiečių labai išgirta, lyginama su vertingais pievagrybiais.

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Vikipedijos autoriai ir redaktoriai
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia LT

Gąsówka irysowa ( Lehçe )

wikipedia POL tarafından sağlandı
 src=
Często występuje gromadnie
2009-04-22 Lepista irina 41650 crop.jpg

Gąsówka irysowa (Lepista irina (Fr.) H.E. Bigelow) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lepista, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus irinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1959 r. H.E. Bigelow, przenosząc go do rodzaju Lepista[1]. Synonimy łacińskie[2]:

  • Agaricus irinus Fr. 1838
  • Clitocybe irina (Fr.) H.E. Bigelow & A.H. Sm. 1969
  • Clitocybe irina (Fr.) H.E. Bigelow & A.H. Sm. 1969 var. irina
  • Clitocybe irina var. luteospora H.E. Bigelow & A.H. Sm. 1969
  • Gyrophila irina (Fr.) Quél. 1886
  • Lepista irina (Fr.) H.E. Bigelow 1959 var. irina
  • Lepista irina var. montana Bon 1985
  • Rhodopaxillus irinus (Fr.) Métrod 1942
  • Tricholoma irinum (Fr.) P. Kumm. 1871

Nazwę polską podali A. Borowska, E. Garndweidner i Alina Skirgiełło w 1993 r[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 5-13 cm, za młodu półkulisty lub dzwonkowato-łukowaty, później płaskołukowaty. Powierzchnia gładka, naga, początkowo biaława, później brązowoochrowa. Jest nieco higrofaniczny; podczas wilgotnej pogody staje się lepki, ciemniejszy (mięsnobrązowy), a jego brzeg nieco karbowany[4].

Blaszki

Średnio gęste, u młodych okazów białawe, później brudnokremowe, w końcu mięsnoochrowe[4].

Trzon

Wysokość 5-10 cm, grubość 1-2,5 cm, pełny, walcowaty, u podstawy zgrubiały. Powierzchnia siatkowato lub podłużnie pokryta włókienkami, górą biaława, niżej kremowoochrowa[4].

Miąższ

Dość twardy i zwarty, biały. Smak bardzo słaby, nieco słodkawy, zapach przypominający nieco korzenie fiołka[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Japonii i Australii[5]. W Polsce jej rozmieszczenie nie jest dokładnie znane, ale nie jest zagrożona[3].

Rośnie na ziemi wśród traw i liści w lasach liściastych, zaroślach i parkach. Owocniki wytwarza od września do listopada[3]. Najczęściej spotykana jest w lasach łęgowych pod jesionami oraz w lasach bukowych[4].

Znaczenie

Saprotrof[3], grzyb jadalny[4].

Gatunki podobne

Przypisy

  1. a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-10-12].
  2. Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-04-15].
  3. a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f g h Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. Discover Life (ang.). [dostęp 2015-12-05].
lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia POL

Gąsówka irysowa: Brief Summary ( Lehçe )

wikipedia POL tarafından sağlandı
 src= Często występuje gromadnie 2009-04-22 Lepista irina 41650 crop.jpg

Gąsówka irysowa (Lepista irina (Fr.) H.E. Bigelow) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae).

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia POL

Stânjenițe ( Romence; Moldovaca )

wikipedia RO tarafından sağlandı

Lepista irina (Elias Magnus Fries, 1838 ex Howard E. Bigelow, 1959), sin. Tricholoma irinum (Elias Magnus Fries, 1838 ex Paul Kummer, 1871),[1] este o specie de ciuperci comestibile din încrengătura Basidiomycota în familia Tricholomataceae și de genul Lepista, al cărui nume generic este derivat din cuvântul latin (latină lepista=blid de băut[2] și (latină irinus=referitor la zeița Iris, ca curcubeul).[3] Acest soi saprofit, denumit în popor stânjenițe,[4] crește în grupuri cu multe exemplare precum în cercuri de vrăjitoare. El se poate găsi în România, Basarabia și Bucovina de Nord în păduri de foioase precum de conifere, preferat pe sol calcaros, prin luminișuri ierboase, dar de asemenea în grădini, sau parcuri. Apare de la câmpie până la munte, din (august) septembrie până la sfârșitul lui noiembrie.[5][6]

Istoric

Primul micolog care a descris specia sub denumirea Agaricus irinus a fost renumitul Elias Magus Fries în cartea sa Epicrisis systematis mycologici, seu synopsis hymenomycetum din 1838.[7]

În 1871, micologul german Paul Kummer a transferat soiul la genul Tricholoma, de verificat în marea sa operă Der Führer in die Pilzkunde: Anleitung zum methodischen, leichten und sicheren Bestimmen der in Deutschland vorkommenden Pilze mit Ausnahme der Schimmel- und allzu winzigen Schleim- und Kern-Pilzchen,[8] iar, în 1959, micologul american Howard E. Bigelow (n. 28 iunie 1923 – d. 21 noiembrie 1987) l-a clasificat sub genul Lepista, văzând diferențe clare privind felului de evoluție.[9]

După ce s-a dovedit, că genul Tricholoma este unul de micoriză, iar cel al genului Lepista unul saprofit, de acea, denumirea foarte apreciată, parțial până în prezent (și în România), nu a mai putut fi susținută. Numele binomial dat de Bigelow este valabil până astăzi (2018).

Descriere

 src=
Bres.: Tricholoma irinum
  • Pălăria: Ea are un diametru de 5-13 cm, este destul de cărnoasă, inițial aproape semisferică cu marginea răsfrântă spre picior, apoi extinsă, turtit cocoșată, cu marginea subțire și ondulată. Specia este higrofană (schimbă culoarea la umezeală). Cuticula este netedă și mată, în tinerețe brumată, mai târziu goală. Coloritul tinde de la albicios peste crem-albicios, roșu de carne deschis, fiind la bătrânețe slab maroniu. Mijlocul este adesea de culoare mai închisă.
  • Lamelele: Ele sunt neregulate, subțiri, aglomerate, aderate la picior și acolo ușor rotunjite precum de depărtat fără probleme. Coloritul este pentru scurt timp aproape alb, devenind repede crem până crem-roz.
  • Sporii: Ei sunt elipsoidali, aproape netezi (presarăți cu putini țepi foarte scurți), neamiloizi (nu se decolorează cu reactivi de iod) și hialini (translucizi), având o mărime de 7-9 × 3-3,7 microni. Pulberea lor este crem până crem-gălbuie.
  • Piciorul: El este destul de lung cu o lungime de 5-10 (15) cm și o grosime de 1,3 până la 2,5 cm, fiind cilindric, nu rar puțin în formă de măciucă, fără manșetă, plin, la maturitate împăiat, fibros și de culoare albuie spre pălărie și murdar maroniu spre bază.
  • Carnea: Ea rămâne (și după tăiere) albă până alb-rozalie, este ceva apoasă și cărnoasă în pălărie. Ciuperca are un miros puternic de stânjenel și un gust plăcut.[5][6]
  • Reacții chimice: Carnea se colorează cu acid lactic purpur-violet, cu fenol după un sfert de oră brun-purpuriu și cu tinctură de Guaiacum după câteva minute albastru.[10]

Confuzii

Există mai mulți bureți comestibili care pot fi confundați cu Lepista irina, ca de exemplu cu Agaricus arvensis,[11] Clitopilus prunulus,[12] Entoloma clypeatum sin. Rhodophyllus clypeatus (scutul pieptănușului), Entoloma prunuloides (necomestibil),[13] Leucopaxillus giganteus,[14] Tricholoma columbetta,[15] Tricholoma goniospermum sin. Tricholosporum goniospermum (are la început o cuticulă alb-gălbuie, apoi gri-ruginie până la violet deschis cu lamele de aceiași culoare cu miros intensiv de faină proaspătă),[16] Volvariella speciosa (nu se dezvoltă în păduri, miros imperceptibil sau ușor de ridichi, gust aproape ceva neplăcut)[17] sau cu necomestibilul Tricholoma album (inițial cu miros rânced-făinos, apoi pământos, gust iute și amar).[18]

Mult mai periculoasă este confuzia cu bureți otrăvitori până letali, în special în stadiul de tinerețe al dezvoltării lor, astfel cu: Amanita verna (fără miros de făină, cu inel, bulb și volvă),[19] Amanita virosa (fără miros de făină, cu inel, bulb și volvă),[20] Clitocybe phyllophila, sin. Clitocybe cerussata (Se dezvoltă în același locuri ca pestrița dar este ceva mai mică carnea miroase aromatic-dulce, având un gust plăcut, la bătrânețe amărui. Buretele conține o doză mare de muscarină. O probă trebuie să fie scuipată imediat.),[21] Entoloma sinuatum sin. Rhodophyllus sinuatus (Ciuperca pieptănușului), (carne albă, miroase în tinerețe tot de faină proaspătă, apoi, deja devreme, râncedă și respingătoare. Ea se poate deosebii și prin lamelele ei care sunt la început de culoare albui-gălbuie, schimbând repede spre roz și roșu de somon.),[22] Inocybe erubescens sin. Inocybe patroullardii (Burete cărămiziu) (Crește în același locuri. În tinerețe este foarte asemănător, dar își schimbă culoarea curând spre roșu-maro iar lamelele spre maroniu. Mirosul nu est de faină proaspătă, ci fructuos-spirituos.),[23] sau Inocybe geophylla (are lamele albicioase, mai târziu ocru-maronii, cu un miros tipic foarte dezgustător, conținând o doză mare de muscarină).[24]

Specii asemănătoare

Valorificare

Stânjenițele sunt ciuperci de savoare medie. Exemplare tinere pot fi folosite împreună cu alte ciuperci de pădure. Conservarea în oțet sau untdelemn este de asemenea posibilă. Ele pot fi preparate ca buretele de mai.[25]

În spațiile intercelulare există o peroxidază, care poate descompune β-carotenul în compuși aromatici.[26]

Note

  1. ^ Index Fungorum
  2. ^ Gertraud Breyer: „Etruskisches Sprachgut im Lateinischen unter Ausschluss des spezifisch onomastischen Bereiches”, Editura Uitgeverij Peters, Leuven 1993, p. 213, ISBN 90-6831-335-5
  3. ^ Erich Pertsch: „Langenscheidts Großes Schulwörterbuch”, ed. a 13-ea, Editura Langenscheidt, Berlin, München, Viena, Zürich, New York 1999, p. 650
  4. ^ Constantin Drăgulescu: „Dicționar de fitonime românești”, Ediția a 5-a completată, Editura Universității “Lucian Blaga”, Sibiu 2018, p. 527, ISBN 978-606-12-1535-5, Denumire RO
  5. ^ a b Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 2, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1980, p. 316-317, ISBN 3-405-12081-0
  6. ^ a b Hans E. Laux: „Der große Pilzführer, Editura Kosmos, Halberstadt 2001, p. 180-181, ISBN 978-3-440-14530-2
  7. ^ Elias Fries: „Epicrisis systematis mycologici, seu synopsis hymenomycetum”, Editura Typographia Academica, Uppsala 1838, p. 48 [1]
  8. ^ Paul Kummer: „Der Führer in die Pilzkunde: Anleitung zum methodischen, leichten und sicheren Bestimmen der in Deutschland vorkommenden Pilze mit Ausnahme der Schimmel- und allzu winzigen Schleim- und Kern-Pilzchen”, Editura E. Luppe, Zerbst 1871, p. 132
  9. ^ Howard E. Bigelow: „Lepista irina”, în: „Canadian Journal of Botany”, nr. 37, 1959, p. 775
  10. ^ Rose Marie și Sabine Maria Dähncke: „700 Pilze in Farbfotos”, Editura AT Verlag, Aarau - Stuttgart 1979 și 1980, p. 147, ISBN 3-85502-0450
  11. ^ Linus Zeitlmayr: „Knaurs Pilzbuch”, Editura Droemer Knaur, München-Zürich 1976, p. 120-122, ISBN 3-426-00312-0
  12. ^ Jean-Louis Lamaison & Jean-Marie Polese: „Der große Pilzatlas“, Editura Tandem Verlag GmbH, Potsdam 2012, p. 114-116, ISBN 978-3-8427-0483-1
  13. ^ Marcel Bon: „Pareys Buch der Pilze”, Editura Kosmos, Halberstadt 2012, p. 192-193, ISBN 978-3-440-13447-4
  14. ^ Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 1, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1976, p. 328-329, ISBN 3-405-11774-7
  15. ^ Marcel Bon: „Pareys Buch der Pilze”, Editura Kosmos, Halberstadt 2012, p. 156-157, ISBN 978-3-440-13447-4
  16. ^ Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 1, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1976, p. 282-283, ISBN 3-405-11774-7
  17. ^ Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 2, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1980, p. 32-33, ISBN 3-405-12081-0
  18. ^ Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 3, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1980, p. 258-259, ISBN 3-405-12124-8
  19. ^ Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 1, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1976, p. 90-91, ISBN 3-405-11774-7
  20. ^ Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 1, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1976, p. 92-93, ISBN 3-405-11774-7
  21. ^ Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 3, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1980, p. 230-231, ISBN 3-405-12124-8
  22. ^ Karl și Gretl Kronberger: „ Das farbige Pilzbuch”, Editura Falken-Verlag Erich Sicker, Wiesbaden 1974, p. 81, ISBN 3-8068-0215-7
  23. ^ Linus Zeitlmayr: „Knaurs Pilzbuch”, Editura Droemer Knaur, München-Zürich 1976, pp. 129, 164, 166
  24. ^ (Marcel) Bon: “Pareys Buch der Pilze”, Editura Kosmos, Halberstadt 2012, p. 240-241, ISBN 978-3-440-13447-4
  25. ^ Luce Höllthaler: „Pilzdelikatessen”, Editura Wilhelm Heyne Verlag, München 1982, p. 62-64, ISBN 3-453-40334-7
  26. ^ H. Zorn, S. Langhoff, M. Scheibner și alții: „A peroxidase from Lepista irina cleaves beta,beta-carotene to flavor compounds”, în: „Biological Chemistry, vol. 384, nr. 2005, ISSN 1431-6730, p. 1049-1056

Bibliografie

  • (Marcel) Bon: “Pareys Buch der Pilze”, Editura Kosmos, Halberstadt 2012, ISBN 978-3-440-13447-4
  • Giacomo Bresadola: „Iconographia Mycologica, vol. III, Editura Società Botanica Italiana, Milano 1928
  • Bruno Cetto, vol. 1-3 (vezi sus)
  • Rose Marie Dähncke: „1200 Pilze in Farbfotos”, Editura AT Verlag, Aarau 2004, ISBN 3-8289-1619-8
  • Ewald Gerhard: „Der große BLV Pilzführer“ (cu 1200 de specii descrise și 1000 fotografii), Editura BLV Buchverlag GmbH & Co. KG, ediția a 9-a, München 2018, ISBN 978-3-8354-1839-4
  • Jean-Louis Lamaison & Jean-Marie Polese: „Der große Pilzatlas“, Editura Tandem Verlag GmbH, Potsdam 2012, ISBN 978-3-8427-0483-1
  • J. E. și M. Lange: „BLV Bestimmungsbuch - Pilze”, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna Viena 1977, ISBN 3-405-11568-2
  • Hans E. Laux: „Der große Pilzführer, Editura Kosmos, Halberstadt 2001, ISBN 978-3-440-14530-2
  • Till E. Lohmeyer & Ute Künkele: „Pilze – bestimmen und sammeln”, Editura Parragon Books Ltd., Bath 2014, ISBN 978-1-4454-8404-4
  • Meinhard Michael Moser: „Röhrlinge und Blätterpilze - Kleine Kryptogamenflora Mitteleuropas” ediția a 5-ea, vol. 2, Editura Gustav Fischer, Stuttgart 1983

Legături externe

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Wikipedia autori și editori
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia RO

Stânjenițe: Brief Summary ( Romence; Moldovaca )

wikipedia RO tarafından sağlandı

Lepista irina (Elias Magnus Fries, 1838 ex Howard E. Bigelow, 1959), sin. Tricholoma irinum (Elias Magnus Fries, 1838 ex Paul Kummer, 1871), este o specie de ciuperci comestibile din încrengătura Basidiomycota în familia Tricholomataceae și de genul Lepista, al cărui nume generic este derivat din cuvântul latin (latină lepista=blid de băut și (latină irinus=referitor la zeița Iris, ca curcubeul). Acest soi saprofit, denumit în popor stânjenițe, crește în grupuri cu multe exemplare precum în cercuri de vrăjitoare. El se poate găsi în România, Basarabia și Bucovina de Nord în păduri de foioase precum de conifere, preferat pe sol calcaros, prin luminișuri ierboase, dar de asemenea în grădini, sau parcuri. Apare de la câmpie până la munte, din (august) septembrie până la sfârșitul lui noiembrie.

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Wikipedia autori și editori
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia RO

Лепіста фіалкова ( Ukraynaca )

wikipedia UK tarafından sağlandı
 src=
Lepista irina
Біологічна класифікація Царство: Гриби (Fungi) Відділ: (Basidiomycota) Клас: Базидіоміцети
(Basidiomycetes) Підклас: (Hymenomycetidae) Порядок: (Agaricales) Родина: Трихоломові (Tricholomataceae) Рід: (Lepista) Вид: Лепіста фіалкова
(Lepista irina)

Лепіста фіалкова (Lepista irina (Fr.) Bigelow, Tricholoma irinum (Fr.) Kumm.) — їстівний гриб з родини трихоломових — Tricholomataceae.

Опис

Шапка 5(8)-14 см у діаметрі, округло-дзвоникоподібна, згодом розпростерта, коричнювата до оранжево-жовтої або вохряної, іноді бурувато-рожево-червонувата, шовковиста, зрідка з темнішим хвилястим краєм, щільна. Пластинки — вузькі, спадаючі, білі, сірувато-рожевувато-коричнюваті. Спори 6-7(9) Х 2,5-4 мкм, гладенькі. Ніжка 5-15 Х 1-3 см, вгорі білувата, донизу світліша від шапки. М'якуш білуватий, з запахом кореня фіалки.

Поширення

В Україні поширена на Поліссі, у Лісостепу та в Прикарпатті. Росте у листяних лісах, садах, на вологих місцях, луках великими групами; у вересні — листопаді.

Використання

Добрий їстівний гриб, Використовують свіжим.

Джерела


lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Автори та редактори Вікіпедії
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia UK

Лепіста фіалкова: Brief Summary ( Ukraynaca )

wikipedia UK tarafından sağlandı

Лепіста фіалкова (Lepista irina (Fr.) Bigelow, Tricholoma irinum (Fr.) Kumm.) — їстівний гриб з родини трихоломових — Tricholomataceae.

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Автори та редактори Вікіпедії
orijinal
kaynağı ziyaret et
ortak site
wikipedia UK

Рядовка фиалковая ( Rusça )

wikipedia русскую Википедию tarafından sağlandı
Царство: Грибы
Подцарство: Высшие грибы
Подотдел: Agaricomycotina
Порядок: Агариковые
Семейство: Рядовковые
Род: Леписта
Вид: Рядовка фиалковая
Международное научное название

Lepista irina (Fr.) H.E.Bigelow, 1959

Commons-logo.svg
Изображения
на Викискладе
NCBI 213404EOL 191245MB 299520

Рядовка, или леписта, фиалковая (лат. Lepista irina) — вид грибов, входящий в род Леписта (Lepista) семейства Рядовковые (Tricholomataceae). Некоторыми исследователями виды этого рода переносятся в род Говорушка (Clitocybe).

Таксономия

Синонимы

  • Agaricus irinus Fr., 1838basionym
  • Clitocybe irina (Fr.) H.E.Bigelow & A.H.Sm., 1969
  • Gyrophila irina (Fr.) Quél., 1886
  • Rhodopaxillus irinus (Fr.) Métrod, 1942
  • Tricholoma irinum (Fr.) P.Kumm., 1871

Биологическое описание

  • Шляпка 2—13 см в диаметре, в молодом возрасте выпуклой формы, затем раскрывается до почти плоской, с подвёрнутым, нередко волнистым краем, гладкая, у молодых грибов беловатая, затем темнеет до желтоватой или розово-коричневатой, иногда с буроватыми пятнами, негигрофанная.
  • Мякоть мягкая, беловатая, буроватая или розоватая, без особого вкуса, с иногда едва заметным запахом молодой кукурузы.
  • Гименофор пластинчатый, пластинки приросшие к ножке, реже слабо нисходящие на неё, сначала беловатые, с возрастом темнеют до светло-розовато-бурых.
  • Ножка 4—8 см длиной и 1—2,5 см толщиной, центральная, ровная или утолщающаяся книзу, волокнистая или мелкочешуйчатая, бледная, у зрелых грибов с буроватым или розоватым оттенком.
  • Споровый порошок розовато-кремового цвета. Споры 7,3—10,6×3,3—5,1 мкм, эллиптической формы, толстостенные, гладкие, с мелкобородавчатые, неамилоидные. Базидии дву- и четырёхспоровые, булавовидные, 23—44×6,6—7,3 мкм. Хейлоцистиды гиалиновые, 18—42×2,2—4,7 мкм, присутствуют не у всех экземпляров. Плевроцистиды отсутствуют.
  • Считается съедобным грибом, однако известны случаи лёгких гастроэнтерологических отравлений им.

Ареал и экология

Этот вид широко распространён в Европе и Северной Америке. Произрастает обычно большими группами в смешанных и широколиственных лесах, нередко образует «ведьмины кольца».

Сходные виды

Литература

  • J. F. Ammirati, J. A. Traquair, P. A. Horgen. Poisonous Mushrooms of the Northern United States and Canada. — University of Minnesota Press, 1985. — P. 246—248. — 396 p. — ISBN 0816614075.
 title=
lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Авторы и редакторы Википедии

Рядовка фиалковая: Brief Summary ( Rusça )

wikipedia русскую Википедию tarafından sağlandı

Рядовка, или леписта, фиалковая (лат. Lepista irina) — вид грибов, входящий в род Леписта (Lepista) семейства Рядовковые (Tricholomataceae). Некоторыми исследователями виды этого рода переносятся в род Говорушка (Clitocybe).

lisans
cc-by-sa-3.0
telif hakkı
Авторы и редакторы Википедии