Gymnopus hariolorum (Bull.) Antonín, Halling & Noordel. 1997

Caratteristiche morfologiche
Gymnopus hariolorum
Cappello convesso
Imenio lamelle
Lamelle libere
Sporata bianca
Velo nudo
Carne immutabile
Saprofita
Non commestibile

Gymnopus hariolorum (Bull.) Antonín, Halling & Noordel, (1997), è un fungo facilmente riconoscibile per la peluria alla base del gambo, per il portamento collibioide e per l'odore da molti autori definito come di cavolo marcio.

Descrizione della specie

Cappello

20–50 mm, da emisferico a convesso, si apre a maturazione in piano-irregolare con accenno di umbone, margine da involuto a dritto a volte appena striato, leggermente igrofano. Da marrone-rosato a marrone pallido più scuro al centro, a tempo secco assai più chiaro con il centro marrone ocraceo pallido, leggermente viscido a tempo umido, liscio.

Lamelle

Abbastanza fitte, da annesse a libere, color crema pallido, biancastre a maturità macchiate, taglio concolore.

Gambo

35-70 x 3–4 mm, leggermente clavato, ingrossato alla base ornata da irsuti peli bianchi, chiaro quasi bianco in alto, sfumato di marrone rosato nella parte rimanente. Se raccolto trascina alla base ragguardevoli quantità del substrato di vegetazione.

Carne

Biancastra cerosa, sottile.

• Odore: sgradevole, di acqua putrida o di cavolo marcio.
• Sapore: rafanoide allappante.

Habitat

Su lettiera di foglie soprattutto di faggio, ontano, betulla ma anche in boschi misti di latifoglia e conifera, dalla primavera all'estate.

Commestibilità

L'odore assai sgradevole è carattere sufficiente a scoraggiarne il consumo alimentare. Non commestibile.

Sinonimi e binomi obsoleti

• Agaricus hariolorum Bull., Herb. Fr. 2: tab. 56 (1782) [1781-82]
• Agaricus superstitiosus J.F. Gmel., Systema Naturae, Edn 13 2: 1416 (1792)
• Collybia hariolorum (Bull.) Quél., Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 94 (1872)
• Marasmius hariolorum (Bull.) Quél., Fl. mycol. France (Paris): 320 (1888)

Note

Dvokiančioji plempė (lot. Collybia hariolorum, sin. Gymnopus hariolorum) – baltikinių (Tricholomataceae) šeimos, plempių (Collybia) genties grybų rūšis.

• Augimo vieta

Lapuočių, mišrieji miškai.

• Augimo laikas

Vasara, ruduo.

• Pagrindiniai požymiai

Kotas baltai plaukuotas, šeriuotas, trama nemalonaus kvapo.

Vaisiakūniai nedideli. Kepurėlė 3–5 (6) cm skersmens, paplokščia, kartais su gūbreliu, nemėsinga, gelsvai rusva, pakraštėlis vagotas. Lakšteliai kreminiai. Kotas 3–6×0,5–0,7 cm, prie lakštelių lygus, balsvas, gelsvas, rusvas, baltai plaukuotas (šeriuotas), pamato link tolygiai storėjantis. Trama tampri, sultinga, balta, česnako, supuvusių kopūstų kvapo, nekarti. Sporos 6–8×3,5 μm.

Būdingi požymiai: panaši į paprastąją plempę, tačiau kotas į pamatą storėjantis, retai plaukuotas, bet nekarpotas.

Auga pavieniui, grupėmis, lapuočių, mišriuosiuose miškuose ant supuvusių lapų, mėgsta kalkingą dirvą, ąžuolo, lazdyno kaimynystę. Nevalgoma. Reta.

Literatūra

Lietuvos grybų atlasas, Vincentas Urbonas, Kaunas, Lututė, 2007, ISBN 978-9955-692-59-1, 133 psl.

Vikiteka

Capel fin a 4 cm, da camoss ciàir a brunastr scur. Lamele motobin s-ciasse, bianche, strèite. Gamba àuta fin a 6 cm e larga fin a 0,6 cm, camoss ciàir, peilosa al pé. Odor ëd còj mars.

Ambient

A chërs sota latifeuje (dle vire ëdcò conìfere), dzortut sota ij fò.

Comestibilità

A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
A l'é nen comestìbil.

Arferiment bibliogràfich për chi a veul fé dj'arserche pì ancreuse

• Collybia hariolorum (Bull. : Fr.) Quélet

Łysostopek niemiły (Gymnopus hariolorum (Bull.) Antonín et al.) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopus, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Gatunek Gymnopus hariolorum został zdiagnozowany taksonomicznie przez Jeana Bulliarda (jako Agaricus hariolorum) w drugim tomie Herbier de la France z 1782 r. Do rodzaju Gymnopus został przeniesiony przez Vladimíra Antonína, Roya Hallinga i Machiela Noordeloosa w artykule Generic concepts within the groups of Marasmius and Collybia sensu lato opublikowanym w Mycotaxon z 1997 r.

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej gatunek ten opisywany był pod nazwą pieniążek niemiły^[2]. Niektóre synonimy naukowe^[3]:

Morfologia

Kapelusz

Początkowo półkulisty lub dzwonkowaty, potem płaski, czasem z tępym garbkiem, średnicy 2–5 cm, barwy bladoochrowej, cielisto-brązowawej lub białawy, z wodnistymi plamami, higrofaniczny, w centrum ciemniejszy. Pokryty gładką, matową lub tłusto lśniącą skórką. Brzeg ostry, nieco prążkowany^[4]

Hymenofor

Blaszkowy, blaszki barwy kremowej, cienkie i wąskie, zatokowato wycięte, wąsko przyczepione do trzonu, gęsto ustawione. Trama blaszek regularna^[4].

Trzon

Cylindryczny, po dojrzeniu pusty w środku, barwy cielisto-brązowawej lub białawy, w dolnej części wyraźnie białawo omszony, szczecinowaty lub wełnisty. Podstawa lekko maczugowata^[4].

Miąższ

Blady, o wodnistej konsystencji, nieprzyjemnej woni gnijącej kapusty i nieznacznym, rzodkiewkowym smaku^[4].

Zarodniki

Elipsoidalne, o wymiarach 5,5–7 × 2,5–5,5 μm, o gładkiej powierzchni, pozbawione pory rostkowej. Wysyp zarodników biały^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje na półkuli północnej. Najwięcej jego stanowisk podano z Europy, poza tym zanotowano jego występowanie w prowincji Ontario w Kanadzie, oraz w Mongolii^[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 9 jego stanowisk^[2].

Rozwija się w lasach liściastych, często pod bukami, także dębami i jesionami. Owocnikowanie trwa od maja do września, owocniki wyrastają w kępkach lub gromadnie^[4].

Znaczenie

Saprotrof^[2]. Owocniki są lekko toksyczne dla człowieka. Ich spożycie powoduje zaburzenia trawienne, mdłości i wymioty^[4].

Przypisy