Multimedia w Wikimedia Commons Kurtaczek czarnobrzuchy (Pitta gurneyi) – gatunek małego ptaka z rodziny kurtaczków. Występuje w Azji Południowo-Wschodniej – w Birmie i Tajlandii. Zagraża mu wyginięcie.
Gatunek opisał po raz pierwszy Allan Octavian Hume w roku 1875 pod nazwą Pitta gurneyi (obecnie przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny kurtaczek czarnobrzuchy umieszczany jest w rodzaju Hydrornis[3]). Holotyp pochodził z prowincji Taninthayi (Mjanma). Z uwagi na m.in. długi, w porównaniu do innych kurtaczków, stopniowany ogon bywa umieszczany w rodzaju Eucichla wraz z kurtaczkiem prążkowanym (H. elliotii), kurtaczkiem prążkobrzuchym (Hydrornis guajanus) i niekiedy także kurtaczkiem niebieskim (Hydrornis cyaneus)[4]. Takson monotypowy[3].
Długość ciała wynosi około 21 cm, masa ciała 57–86 g. Dla okazów z Muzeum Brytyjskiego długość skrzydła wynosi około 10,1 cm, zaś ogona 5,3 cm[5]. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy. U samca głowa czarna, posiada plamę o barwie ultramaryny ciągnącą się od środka wierzchu głowy do karku. Wierzch ciała w ciepłym odcieniu brązu. Najdłuższe pokrywy nadogonowe oraz sterówki granatowe, połyskujące. Broda i niekiedy gardło białe. Górna część piersi oraz boki pomarańczowożółte. Na bokach występuje czarne prążkowanie, reszta spodu ciała czarna. Tęczówka ciemnobrązowa, dziób czarny. U samicy wierzch i tył głowy płowe. Jej spód ciała jest prążkowany czarno-płowo do czarno-rudawego, brak także barwy żółtej u nasady głowy[4].
Całkowity zasięg występowania szacowany jest na 2400 km². Kurtaczek czarnobrzuchy występuje jedynie w prowincji Taninthayi w południowej Birmie oraz przylegającym obszarze w Tajlandii. Populacje są poszatkowane[6]. Środowisko życia kurtaczków czarnobrzuchych stanowią częściowo wiecznie zielone lasy umiejscowione w okolicach rzek, zdominowane przez przedstawicieli rodziny dwuskrzydlowatych (Dipterocarpaceae), z gęstym podszytem zdominowanym przez bambusy, palmy i winorośla. Preferuje okolice strumyków, gdzie wilgotność nie zmienia się znacznie w ciągu roku[4].
Wśród zjadanego pokarmu odnotowano pierścienice, owady i ich larwy, pająki, ślimaki, zarówno ze skorupami jak i bez, oraz małe żabki. Nie zaobserwowano rozbijania muszli ślimaczych o kamienie. Zdobyczy szuka w liściach[4].
Okres lęgowy trwa od kwietnia do października. Zadaszone gniazdo o średnicy 19–20 cm umieszczone jest nisko na drzewie lub rotangu. Posiada boczne wejście o wymiarach około 7 x 10 cm. Budulec stanowią liście bambusowe i patyki, wyściółkę zaś czarne korzenie. Zniesienie liczy 3–4 jaja, rzadko 5. Na kremowobiałym tle posiadają fioletowawe i szarożółte plamki, które mają wymiary około 26x21 mm. Okres inkubacji nieznany, jednak wiadomo, że wysiadują oba ptaki z pary, samica w nocy. Młode opuszczają gniazdo po 14–15 dniach od wyklucia[4].
Gatunek klasyfikowany przez Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych jako zagrożony wyginięciem (EN, Endangered), lecz do roku 2005 posiadał status krytycznie zagrożonego (CR, Critically Endangered). Między rokiem 1952 a 1986 w Tajlandii nie odnotowano gatunku w terenie. Zagrożenie stanowi wycinka nizinnych lasów, m.in. pod plantacje palm Elaeis guineensis celem pozyskiwania oleju palmowego. Populacja kurtaczków czarnobrzuchych szacowana jest przez BirdLife International na nie więcej niż 17 200 osobników[6]. Ginięciu gatunku może zapobiec sadzenie lasów na obszarach uprzednio wylesionych[4]. H. gurneyi spotykany tylko na jednym obszarze chronionym, jest to Rezerwat przyrody Khao Pra Bangkram (Tajlandia); poza tym spotykany w trzech obszarach uznanych za Important Bird Area[6].
Kurtaczek czarnobrzuchy (Pitta gurneyi) – gatunek małego ptaka z rodziny kurtaczków. Występuje w Azji Południowo-Wschodniej – w Birmie i Tajlandii. Zagraża mu wyginięcie.
