dcsimg

Szparagowate ( Polish )

provided by wikipedia POL

Szparagowate (Asparagaceae Juss.) – rodzina roślin jednoliściennych. W różnych systemach klasyfikacyjnych roślin do początków XXI wieku była wąsko definiowana, zwykle z jednym rodzajem – szparag (Asparagus), występującym w Eurazji i Afryce, a także na niewielkich obszarach Australii i Meksyku[1]. Znaczne zmiany w systematyce rodziny nastąpiły w 2009 roku. W systemie APG III zmniejszono liczbę rodzin w rzędzie szparagowców (Asparagales) i znacznie rozszerzono zakres rodziny szparagowatych. W tym samym roku ukazała się publikacja przedstawiająca klasyfikację podrodzin w nowym ujęciu tego taksonu[2]. W szerokim ujęciu, podtrzymanym w systemie APG IV (2016) rodzina obejmuje ok. 118[3]–153 rodzaje z ok. 2,5 tysiącem[1] do ponad 3,2 tysięcy[3] gatunków łączonych w 7 podrodzin[1]. Rośliny te występują na całym świecie poza obszarami okołobiegunowymi. Szparag lekarski jest popularnym warzywem, ale spożywane lokalnie są też rośliny z rodzajów śniedek, szafirek, konwalijka i innych. Z różnych gatunków agaw sporządza się napoje alkoholowe, słodziki i wykorzystuje się je, podobnie jak niektóre kordyliny, jako rośliny włóknodajne. Bardzo liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne[3].

Systematyka

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z kladów w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych. Pozycję filogenetyczną rodziny w obrębie rzędu przedstawia poniższy kladogram[1].


storczykowate Orchidaceae





Boryaceae




Blandfordiaceae




Lanariaceae




asteliowate Asteliaceae



przyklękowate Hypoxidaceae









Ixioliriaceae



Tecophilaeaceae





Doryanthaceae




kosaćcowate Iridaceae




Xeronemataceae




złotogłowowate Asphodelaceae




amarylkowate Amaryllidaceae



szparagowate Asparagaceae










Podział i powiązania filogenetyczne podrodzin szparagowatych[1][4]:

szparagowate

Aphyllanthoideae




Agavoideae




Brodiaeoideae



Scilloideae







Lomandroideae




Asparagoideae



Nolinoideae





 src=
Aphyllanthes monspeliensis
Aphyllanthoideae Lindley
 src=
Brodiaea coronaria
Brodiaeoideae Traub
(synonim: Themidaceae Salisbury)[5]
 src=
Scilla bifolia
Scilloideae Burnett
(synonim: hiacyntowate Hyacinthaceae Batsch)[6]
 src=
Hosta elata
Agavoideae Herbert[7][8]
 src= Osobny artykuł: agawowe.
 src=
Cordyline indivisa
Lomandroideae Thorne & Reveal
(synonimy: Eustrephaceae Chupov, Laxmanniaceae Bubani, Lomandraceae Lotsy)[9]
Asparagoideae Burmeister
Nolinoideae Burnett
(synonimy: Aspidistraceae Endlicher, konwaliowate Convallariaceae Horaninow, dracenowate Dracaenaceae Salisbury, Eriospermaceae Endlicher, Nolinaceae Nakai, Ophiopogonaceae Endlicher, Peliosanthaceae Salisbury, Polygonataceae Salisbury, myszopłochowate Ruscaceae Sprengel, nom. cons., Sansevieraceae Nakai, Tupistraceae Schnizlein)[10]
Pozycja według systemu APG II (2003)

Rodzina siostrzana dla myszopłochowatych (Ruscaceae), wraz z którą tworzy jedną z linii rozwojowych rzędu szparagowców (Asparagales). Rząd ten stanowi z kolei jeden z kladów jednoliściennych[1].

  • rodzaj Asparagus Linnaeus, Sp. Pl. 313. 1 Mai 1753szparag
  • rodzaj Hemiphylacus S. Watson Proc. Amer. Acad. Arts 18: 165. post 29 Mai 1883
Pozycja i podział według systemu Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd szparagowce (Asparagales Bromhead), rodzina szparagowate (Asparagaceae Juss.)[11].

Według Crescent Bloom do rodziny należy tylko jeden rodzaj szparag (Asparagus L., synonimy: Elachanthera F.Muell., Myrsiphyllum Willd., Protasparagus Oberm.). Nadrzędne taksony pomocnicze to: podplemię: Asparaginae Benth., plemię: Asparageae Dumort., podrodzina: Asparagoideae Kostel.

Przypisy

  1. a b c d e f g Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2018-02-18].
  2. Chase, Mark W. i Reveal, James L.. A phylogenetic classification of the land plants to accompany APG III. „Botanical Journal of the Linnean Society 161, 2”, s. 122–127, październik 2009. DOI: 10.1111/j.1095-8339.2009.01002.x.
  3. a b c Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 170-171. ISBN 978-1-84246-634-6.
  4. Family: Asparagaceae (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2013-04-11].
  5. List of Genera in ASPARAGACEAE-BRODAEAOIDEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2018-02-19].
  6. List of Genera in HYACINTHEACEAE / ASPARAGACEAE-SCILLOIDEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2018-02-19].
  7. List of Genera in AGAVACEAE/AGAVOIDEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2018-02-19].
  8. Genera of Agavaceae (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN), 2001–. [dostęp 2009-06-12].
  9. List of Genera in LAXMANNIACEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2018-02-19].
  10. List of Genera in RUSCACEAE/NOLINOIDEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2018-02-19].
  11. Crescent Bloom: Asparagaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-12].
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Szparagowate: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Szparagowate (Asparagaceae Juss.) – rodzina roślin jednoliściennych. W różnych systemach klasyfikacyjnych roślin do początków XXI wieku była wąsko definiowana, zwykle z jednym rodzajem – szparag (Asparagus), występującym w Eurazji i Afryce, a także na niewielkich obszarach Australii i Meksyku. Znaczne zmiany w systematyce rodziny nastąpiły w 2009 roku. W systemie APG III zmniejszono liczbę rodzin w rzędzie szparagowców (Asparagales) i znacznie rozszerzono zakres rodziny szparagowatych. W tym samym roku ukazała się publikacja przedstawiająca klasyfikację podrodzin w nowym ujęciu tego taksonu. W szerokim ujęciu, podtrzymanym w systemie APG IV (2016) rodzina obejmuje ok. 118–153 rodzaje z ok. 2,5 tysiącem do ponad 3,2 tysięcy gatunków łączonych w 7 podrodzin. Rośliny te występują na całym świecie poza obszarami okołobiegunowymi. Szparag lekarski jest popularnym warzywem, ale spożywane lokalnie są też rośliny z rodzajów śniedek, szafirek, konwalijka i innych. Z różnych gatunków agaw sporządza się napoje alkoholowe, słodziki i wykorzystuje się je, podobnie jak niektóre kordyliny, jako rośliny włóknodajne. Bardzo liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL