Cypryśnik (Taxodium Rich.) – rodzaj drzew iglastych z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Obejmuje dwa gatunki występujące w południowo-wschodniej części USA oraz w Meksyku. Zasiedlają siedliska podmokłe i wilgotne, przy czym rosnąc w miejscach z wysokim poziomem wody zwykle wytwarzają pneumatofory.
Morfologia
- Pokrój
-
Drzewa osiągające do 43 m wysokości (T. huegelii) i 3 m średnicy pnia. Rosnąc w pobliżu wody lub w wodzie wytwarzają pneumatofory wyrastające z korzeni nad powierzchnię gruntu lub wody. Konary są wzniesione lub rozpostarte z końcowymi odcinkami pędów rozgałęzionymi skrętolegle i odpadającymi. Pączki są drobne i kuliste.
- Liście
- Skrętoległe, ale częściej ułożone w dwóch rzędach, spłaszczone, równowąskie. Osiągają od kilku do 17 mm długości. Jesienią brązowieją i odpadają.
- Organy generatywne
- Kwiaty męskie skupione są w długie, wiechowate strobile wyrastające na końcach pędów dwuletnich[5]. Zawierają po 10-20 sporofili, na których znajduje się od 2 do 10 woreczków pyłkowych[4]. Strobile żeńskie wyrastają zwieszając się także na końcach pędów dwuletnich. Kuliste, drewniejące szyszki dojrzewają w ciągu jednego roku, otwierają się i szybko opadają. Zawierają po 5–10 łusek nasiennych, na których rozwijają się po dwa nasiona[5][4].
- Nasiona
- Twarde i trójkanciaste. Na brzegach z trzema grubymi, wąskimi i równymi skrzydełkami[5].
Systematyka
- Wykaz gatunków[6]
W niektórych ujęciach wyróżniany jest jeszcze cypryśnik wzniesiony (Taxodium ascendens Brongn.) uznawany z bazach taksonomicznych za odmianę cypryśnika błotnego Taxodium distichum var. imbricatum (Nutt.) Croom[6]. O zasadności wyodrębniania tego taksonu w randze gatunku świadczy według niektórych źródeł niezdolność do krzyżowania się z odmianą typową Taxodium distichum var. distichum[7].
Zastosowanie
Drzewa są uprawiane. Cypryśnik meksykański bywa sadzony w USA[7]. Cypryśnik błotny znosi klimat chłodniejszy i uprawiany jest jako roślina ozdobna także w Europie Środkowej[8]. W obszarach naturalnego występowania cypryśniki pozyskiwane są jako źródło drewna[4].
Przypisy
-
↑ P. F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website - Seed Plant Evolution. 2001–.
-
↑ Christenhusz, M.J.M., J.L. Reveal, A. Farjon, M.F. Gardner, R.R. Mill, and M.W. Chase (2011). A new classification and linear sequence of extant gymnosperms. Phytotaxa 19: 55-70.
-
↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-20].
-
↑ a b c d Christopher J. Earle: Taxodium (ang.). W: The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-12-20].
-
↑ a b c John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 203, seria: Phytologia Memoroirs VIII.
-
↑ a b Taxodium (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-20].
-
↑ a b V.P. Singh: Gymnosperm II. Structure and Development. New Delhi: Sarup & Sons, 2006, s. 532-533. ISBN 81-7625671-4.
-
↑ Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991. ISBN 83-01-07011-0.
