Dzikan rzeczny, świnia rzeczna[2] (Potamochoerus porcus) - gatunek ssaków parzystokopytnych z rodziny świniowatych[3].
Dzikany rzeczne występują w środkowej i zachodniej Afryce, a także na Madagaskarze. Zamieszkują lasy, zarośla sawanny, bagna oraz stepy. Często można je spotkać także w okolicach ludzkich osad[4][5].
Długość głowy i ciała wynosi około 1-1,5 m, natomiast ogona - między 30 cm i 40 cm. Osobniki dorosłe osiągają od 0,5 m do 0,9 m wysokości w kłębie. Waga dorosłych świń waha się w granicach 46-130 kg. Noworodki ważą mniej niż 1 kg. Zarówno samce, jak i samice posiadają dwie pary kłów: średnia długość górnych wynosi 76 mm, a dolnych - 180 mm. Cechą charakterystyczną świń rzecznych są długie kosmyki sierści na końcach uszu[4].
Poszczególne podgatunki świń rzecznych różnią się od siebie umaszczeniem. Osobniki zamieszkujące zachodnioafrykański busz są zazwyczaj czerwonawe z białym paskiem biegnącym wzdłuż kręgosłupa. W południowej i wschodniej części ich zasięgu, najczęściej umaszczenie przybiera odcienie czerwieni, brązu i czerni. Większość podgatunków dzieli charakterystyczną cechę, jaką jest biała "maska" na łbie. U niektórych podgatunków umaszczenie może ciemnieć z wiekiem[4].
Dzikany rzeczne osiągają dojrzałość płciową w wieku trzech lat. Samice wydają na świat młode raz do roku. Okres rozrodczy trwa od września do kwietnia. Lochy budują z traw duże gniazda o szerokości około 3 metrów i głębokości około 1 metra.
Ciąża trwa około 120-127 dni i kończy się przyjściem na świat od jednego do sześciu młodych. Najczęściej jednak miot liczy sobie cztery osobniki. Młode ważą od 650 g do 900 g. Zarówno matka, jak i ojciec opiekują się potomstwem[4].
Dzikany rzeczne są zwierzętami społecznymi. Większość żyje w małych grupach (liczących sobie od 3 do 11 osobników) pod przewodnictwem jednego dominującego samca. Dzikany znaczą swoje ścieżki przy pomocy kłów, a także kopyt i gruczołów szyjnych. Dzikany są najbardziej aktywne nocą, a dni spędzają w norach.
Samce walczą między sobą zderzając się łbami, dźgając się nawzajem kłami i smagając ogonami[4].
Dzikany rzeczne są wszystkożerne. Żywią się korzonkami, owocami, nasionami, roślinami wodnymi, orzechami, trawami, grzybami, owadami, jajami ptaków, ślimakami, małymi gadami oraz padliną. Ich przysmakiem są nasiona drzewa gatunku Balanites wilsoniana, których poszukują w odchodach słoni[4].
Dzikan rzeczny jest potencjalnym źródłem żywności. Sugeruje się, że możliwe byłoby jego udomowienie[4].
Duże stada dzikanów rzecznych mogą powodować znaczne straty na polach uprawnych. Ponadto zwierzęta te są nosicielami chorób zakaźnych, takich jak ASF (African Swine Fever - choroba świń afrykańskich), co, w połączeniu z ich częstą obecnością w okolicach ludzkich osad, może skutkować poważnymi stratami wśród zwierząt hodowlanych[4].
Głównym drapieżnikiem dzikanów rzecznych jest lampart, jednak dzięki redukcji populacji tych kotów, populacja Potamochoerus porcus znacznie się rozrosła w ostatnich latach. W chwili obecnej, największym zagrożeniem dla tego gatunku są polowania organizowane ze względu na jego negatywny wpływ na agrokulturę[5].
Dzikan rzeczny, świnia rzeczna (Potamochoerus porcus) - gatunek ssaków parzystokopytnych z rodziny świniowatych.
