Multimedia w Wikimedia Commons Wyjec rudy[2] (Alouatta seniculus) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny wyjców (Alouattinae) w rodzinie czepiakowatych (Atelidae). Zamieszkuje tropikalną część Ameryki Południowej na wschód od Andów, od Kolumbii do południowo-wschodniego Peru, wzdłuż rzeki Madeira do Amazonki, jednak tylko po północnej stronie.
Duża małpa o ciemnoczerwonym lub purpurowo-brązowym ubarwieniu. Grzbiet i boki jaśniejsze, jaskrawo ubarwione pomarańczowo-czerwono lub złocisto. Głowa jest duża, u samców z wydatnymi workami krtaniowymi. Broda mniej lub bardziej wykształcona, znacznie dłuższa u samców niż u samic. Silnie rozwinięta górna partia ciała, o mocnych ramionach. Dolna część ciała w porównaniu z górną wydaje się mała i słabo rozwinięta. Twarz w przeważającej części naga i czarna. Długi ogon o spłaszczonej, nieowłosionej końcówce, zapewniającej pewny chwyt. Ogon, broda i kończyny dolne są u silnych, starych samców często czarne. Wenezuelskie odmiany wyjców są ubarwione prawie jednolicie purpurowo-czerwono.
Wyróżnia się następujące podgatunki[2]:
Tropikalne lasy deszczowe do wysokości 1200 m n.p.m.
Większość życia spędzają na drzewach. W poruszaniu się wśród gałęzi, pomaga im chwytny ogon. Żyją w grupach rodzinnych (składających się z 5–10 osobników), którym przewodzi silny samiec. Młode samce są wypędzane przez dominującego osobnika z grupy rodzinnej. Samce po objęciu grupy, zabijają nie swoje młode. Są aktywne za dnia, kiedy to poszukują w koronach drzew oraz wśród lian, pożywienia. Zachowują się spokojnie i poruszają wolno, na tyle ostrożnie, że są trudne do zauważenia. Jedynie odchody spadające na ziemię, zdradzają obecność wyjców w koronach drzew. W razie zagrożenia celują odchodami i moczem w intruza. Często przebywają na gałęziach tuż nad powierzchnią wody. Schodzą wówczas na brzeg, gdzie piją wodę i zlizują sól z piaszczystych lach oraz zjadają bogatą w składniki mineralne glebę. Wyjce żywią się owocami, kwiatami oraz nadającymi się do jedzenia liśćmi. Śpią do 15 godzin na dobę. O świcie często nawołują się, wydając charakterystyczne odgłosy, które słychać w promieniu 5 kilometrów. U samców kość gnykowa jest silnie skostniała i służy jako rezonator. Wycie służy do komunikacji wewnątrz grupy, informacji o rewirze i jest demonstracją siły danej grupy.
Sezon rozrodczy przypada na okres od maja do lipca. Dominujący samiec kopuluje z samicami w obrębie grupy. Ciąża u samicy trwa 186–194 dni. Po tym okresie samica wydaje na świat jedno młode, o masie urodzeniowej 263 g, które nosi później ze sobą. Dojrzałość płciową samce uzyskują w 7 roku życia, natomiast samice dwa lata wcześniej. Tylko 25% młodych przeżywa pierwszy rok życia.
Głównym wrogiem wyjca jest harpia wielka. Innymi drapieżnikami, które stanowią zagrożenie dla wyjców są jaguar, puma, majkong, ocelot, kajman oraz boa dusiciel. Na wyjce polują też Indianie za pomocą dmuchaw oraz łuków i strzał.
Jest gatunkiem stosunkowo licznym, szczególnie na obszarach górnej Amazonii. Potrafi żyć na obszarach leśnych o małej powierzchni.
Wyjec rudy (Alouatta seniculus) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny wyjców (Alouattinae) w rodzinie czepiakowatych (Atelidae). Zamieszkuje tropikalną część Ameryki Południowej na wschód od Andów, od Kolumbii do południowo-wschodniego Peru, wzdłuż rzeki Madeira do Amazonki, jednak tylko po północnej stronie.
