Agru (Assaɣ ussnan: Anura) d tafesna n tkelmanin timtegzitin, Iga d tagrawt tandant tamseksumt s talɣa tagejdant yakk d tikelmanin war asallaf gar-asen amqerqur, Agru yettidir druɣ deg yal iddg deg umadal seg yideggan isbegsanen ar ideggan anda yettili usemmiṭ, maca azal ameqran n telmas-is ttidirent deg tẓegwa timanẓarin anda ttiswasmlen din ugar n 5000 n telmas, Ɣas akken ugten-t telmas-is maca deg iseggasen ineggura imusnawen ttwalin d akken amdan n igmanen n waṭas n telmas tt-drusen (tt-nqasen)
Azal n yimdanen ur smgirriden ara gar n wegru d umqerqur s usrag (ɣef ssebba) n wemcabi meqqren yellan gar-asen
Azal n 88% n telmas n tkelmanin ttusisemlent deg tfesna n igra, Deg tfesna ayi llant wazal n 4810 n telmas ẓẓunin-t (ferqen-t) ɣef 33 n twaculin gar-asent: igranẓulen (Leptodactylidae) s wazal n 1100 n telmas, Timerdedduyin (Hylidae) s wazal n 800 n telmas, d igerdettiyen (Ranidae) s wazal n 750 n telmas dɣa tiwaculin-a gan-t d tid yakk meqqren. Igra ttawin yakk igra imayniten d telmas n tmesɣaz yemgaraden, Asexdem n wawal AGRU d UMQERQUR ur ila ara (ur yesɛa ara) yakk azadur amessarti acku deg tmuɣli n imusnawen n usismel yakk igmanen n tfesna n waradfer d igra u anagar kan tawacult n umqerqur idetti iy gan d imqerqar ma d irem imezdi Agru yesskanay tid yettidiren deg twennaṭ n waman neɣ azunwaman yerna tla aglim d aleqqaq s unemgal n imqerqar yettidiren deg twennaṭ dgi llan drus kan n waman yerna aglim-is ikkerked (ḥercaw) anagar yiwet n telmest n imqerqar isem-is (Bombina-Bombina) tla (tesɛa) aylalen n umqerqur maca yettidir deg waman
Igra d imqerqar ttusisemlen deg 3 n idu-fesniwen igan d: Archaeobatrachia anda llant 3 n twaculin n igra imenza, yakk d Mesobatrachia anda llant 5 n twaculin n igra inamhazen cwi ugar n Archaeobatrachia, yakk d Neobatrachia dɣa adu-tfesna ayi d win yakk dgi llant dges waṭas n twaculin (24 n twaculin n igra itraren) yerna d nettat yakk i d tanamhazt ugar n tiyaṭ akken daɣen i ttidirent deg waṭas n ideggan n umadal
Agru (Assaɣ ussnan: Anura) d tafesna n tkelmanin timtegzitin, Iga d tagrawt tandant tamseksumt s talɣa tagejdant yakk d tikelmanin war asallaf gar-asen amqerqur, Agru yettidir druɣ deg yal iddg deg umadal seg yideggan isbegsanen ar ideggan anda yettili usemmiṭ, maca azal ameqran n telmas-is ttidirent deg tẓegwa timanẓarin anda ttiswasmlen din ugar n 5000 n telmas, Ɣas akken ugten-t telmas-is maca deg iseggasen ineggura imusnawen ttwalin d akken amdan n igmanen n waṭas n telmas tt-drusen (tt-nqasen)
Azal n yimdanen ur smgirriden ara gar n wegru d umqerqur s usrag (ɣef ssebba) n wemcabi meqqren yellan gar-asen
Anura es un ordine de Lissamphibia, Amphibia.
Os anuros (scientificament Anura) son a orden con mes numero d'especies d'os anfibios actuals. Se diferencian d'os atros anfibios en no tener coda y en tener as patas zagueras largas y adaptatas ta brincar. En aragonés, as especies d'Anura son conoixitas popularment como «rana/granotas» y «zapos».
Os anuros se reconoixen facilment por l'ausencia de coda y por a doble longaria d'os miembros posteriors respecto a los anteriors. O movimiento d'os miembros posteriors se fa d'a mesma traza que un muelle, que se contraye y s'expande, o que representa una locomoción brincadera, con sincronización de movimientos d'as dos patas posteriors que ye caracteristica d'este grupo.
A cintura pelviana ye bien osificata en relación a los atros anfibios ta poder fer de refirme d'os miembros posteriors. A rechión sacra por un regular ye marcata con una vertebra diferent a las atras d'o cuerpo y por detras bi ha unas vertebras caudals fusionatas en urostilo.
O cubito y radio son fusionatos, a l'egual que a tibia y peroné. En o piet posterior os uesos d'a planta y os didos son prolargatos.
A cintura peitoral ye a-saber-lo d'osificata y en bi ha dos tipos basicos con variacions. A diferencia d'os urodelos y apodos tienen encara uesos dermicos en a cintura peitoral por eixemplo en as claviculas.
En o cranio os uesos frontals y parietals son fusionatos en un gran complexo dorsal, y presentan tamién centros formatos por osificacions d'os arcos neurals que resultan d'a condrificación y posterior osificación d'as vainas notocordals. Se'n distingue tres tipos: ectocordal, holocordal y estegocordal. O numero de vertebras troncals queda reducito a 5 - 9 representando un alcurzamiento d'o cuerpo, talment ligato a ixe tipo de locomoción brincadera que fan, como tamién l'ausencia de cuello, que no deixa que a cabeza se desvíe lateralment quan se brinca.
Os anuros son formas muito activas y tienen uellos grans y parpiellos mobils. O tempán ye superficial y gran. A larinche ye bien desembolicata y a producción de sonitos ye important en o comportamiento territorial y sexual. Bi ha bolsas y sacos bucals que actuan como cambras de resonancia quan fan o suyo cante carateristico, que ye o «ranuco».
A fecundación ye externa y a reproducción ovipara con excepcions. A mayoría presentan un desembolic larvario libre, o cullarón.
L'òrdre dels Anoras o Salientia recampa d’anfibians sens coa. Entran dins aquesta categoria las granhòtas, reinetas e grapauds, amb cap larg, de patas posterioras e una cintura pelviana plan desvolopada que lor permet de sautar.
L'òrdre dels Anoras foguèt creat per Blasius Merrem (1761-1824) en 1820.
Os anuros (scientificament Anura) son a orden con mes numero d'especies d'os anfibios actuals. Se diferencian d'os atros anfibios en no tener coda y en tener as patas zagueras largas y adaptatas ta brincar. En aragonés, as especies d'Anura son conoixitas popularment como «rana/granotas» y «zapos».
Os anuros se reconoixen facilment por l'ausencia de coda y por a doble longaria d'os miembros posteriors respecto a los anteriors. O movimiento d'os miembros posteriors se fa d'a mesma traza que un muelle, que se contraye y s'expande, o que representa una locomoción brincadera, con sincronización de movimientos d'as dos patas posteriors que ye caracteristica d'este grupo.
A cintura pelviana ye bien osificata en relación a los atros anfibios ta poder fer de refirme d'os miembros posteriors. A rechión sacra por un regular ye marcata con una vertebra diferent a las atras d'o cuerpo y por detras bi ha unas vertebras caudals fusionatas en urostilo.
O cubito y radio son fusionatos, a l'egual que a tibia y peroné. En o piet posterior os uesos d'a planta y os didos son prolargatos.
A cintura peitoral ye a-saber-lo d'osificata y en bi ha dos tipos basicos con variacions. A diferencia d'os urodelos y apodos tienen encara uesos dermicos en a cintura peitoral por eixemplo en as claviculas.
En o cranio os uesos frontals y parietals son fusionatos en un gran complexo dorsal, y presentan tamién centros formatos por osificacions d'os arcos neurals que resultan d'a condrificación y posterior osificación d'as vainas notocordals. Se'n distingue tres tipos: ectocordal, holocordal y estegocordal. O numero de vertebras troncals queda reducito a 5 - 9 representando un alcurzamiento d'o cuerpo, talment ligato a ixe tipo de locomoción brincadera que fan, como tamién l'ausencia de cuello, que no deixa que a cabeza se desvíe lateralment quan se brinca.
Os anuros son formas muito activas y tienen uellos grans y parpiellos mobils. O tempán ye superficial y gran. A larinche ye bien desembolicata y a producción de sonitos ye important en o comportamiento territorial y sexual. Bi ha bolsas y sacos bucals que actuan como cambras de resonancia quan fan o suyo cante carateristico, que ye o «ranuco».
A fecundación ye externa y a reproducción ovipara con excepcions. A mayoría presentan un desembolic larvario libre, o cullarón.
L'òrdre dels Anoras o Salientia recampa d’anfibians sens coa. Entran dins aquesta categoria las granhòtas, reinetas e grapauds, amb cap larg, de patas posterioras e una cintura pelviana plan desvolopada que lor permet de sautar.
L'òrdre dels Anoras foguèt creat per Blasius Merrem (1761-1824) en 1820.
Bangkong mangrupa ngaran umum pikeun ampibi ordo Anura. Bangkong sawawa dicirikeun ku suku tukangna nu panjang, awakna pondok, ramo selaputan, sarta panonna nolol. lolobana bangkong biasa hirup di dua alam, semi-akuatik, tapi lincah di darat ku cara ngaclog jeung nérékél. Biasana ngendog dina balong, situ, ranca, ku sabab larvana, buruy, tumuwuh dina cai. Bangkong sawawa hirupna karnivora, utamana ngahakan artropoda, annelida, jeung Gastropoda. Paling gampang kanyahoan mun disada, utamana dina mangsa jalangan.
Bangkong sumebar ti wewengkon tropis nepi ka subantartika, tapi lolobana mah aya di leuweung hujan tropis. Bangkong mangrupa golongan vertebrata nu panglobana, kabagi kana sahanteuna 5000 spésiés. Najan kitu, populasina kiwari beuki ngurangan.
Ordo Anura ngawengku 5.250-an spésiés dina 33 famili, di antarana Leptodactylidae (1100 spp.), Hylidae (800 spp.) jeung Ranidae (750 spp.). Leuwih ti 80% spésiés ampibi téh kaasup kana golongan bangkong.
Tina jihat taksonomi, sakabéh anggota ordo Anura téh disebutna bangkong, sedengkeun sapopoé mah nu disebut bangkong téh leuwih nujul ka "bangkong korodok", anggota famili Bufonidae, nu leuwih loba hirup di darat, teu kaasup bancét (nu loba hirup na cai) jeung cakung (hirup na tatangkalan).
Bangkong dibagi kana tilu subordo: Archaeobatrachia (nu ngawengku opat famili bangkong primitip), Mesobatrachia (nu ngawengku lima famili bangkong évolusionér panengah), jeung Neobatrachia (golongan panggedéna nu ngandung 24 famili bangkong "modéren"). Néobatrachia salajengna dibagi kana Hyloidéa jeung Ranoidéa[1]. Klasifikasi ieu dumasar kana fitur morfologis kayaning jumlah vertebrae, struktur pectoral girdle, jeung morfologi buyur. Najan klasifikasi ieu sacara umum ditarima, pancakaki antar familina mah masih diaduregengkeun. Studi genetika molekulér salajengna dipiharep bisa méré jalan pikeun nangtukeun pancakaki famili-famili bangkong ieu[2].
Sababaraha spésiés bangkong bisa ngalaman hibridisasi. Misalna, Rana esculenta mangrupa hibrid R. lessonae jeung R. ridibunda.
Salaku ampibi, morpologi bangkong mah kaasup ahéng. Mun dibandingkeun jeung ampibi lianna, misalna salamander jeung caecilia, bangkong béda ku sabab teu buntutan mun geus sawawa sarta sukuna leuwih cocog pikeun ngaclog batan leumpang. Pisiologi bangkong sacara umum mah sarupa jeung ampibi séjén (sarta béda ti vertebrata darat lianna) sabab oksigén bisa nembus kulitna nu perméabel pisan. Fitur ahéng ieu jadi pakarang bangkong pikeun "ngarénghap" ngaliwatan kulit. ku sabab oksigén leyur dina lapisan cai dina kulitna sarta lajeng nembus kana getihna, kulit bangkong téh salawasna kudu baseuh/lembab; balukarna, bangkong jadi gampang karacunan ku lingkunganana, nu bisa baé milu leyur dina cairan na kulitna lajeng asup kana aliran getih.
Daur hirup bangkong, sakumaha ilaharna ampibi, diwangun ku opat hambalan: endog, buyur, métamorfosis, jeung sawawa. Nalika geus manggih pitempateun melak endog, bangkong jalu biasana disada pikeun ngirut bikangna kangkan datang ka éta tempat. Aya sababaraha spésiés bangkong nu sok ngajaga endogna, malah nepi ka geus jadi buyur.
Daur hirup bangkong dimimitian tina endog. Lolobana mah ieu endog téh dipelak dina cai, sakalina bisa ngandung rébuan endog. Mangsa ngendog téh biasana mah bareng, antukna mun dihakan prédator gé, sahanteuna bakal nyésa, da kaburu wareg; buyurna ogé loba kénéh nu ngadodoho, tapi sahanteuna geus bisa ngojay pikeun nyalametkeun manéh. Aya ogé bangkong nu ngendog dina dangdaunnan luhureun cai, naplok, antukna mun geus megar, buyurna langsung murag kana cai. Spésiés bangkong séjénna, nu ngendog di darat, bisa ngarasakeun geleserna prédator (misalna oray), sarta megar saméméh waktuna pikeun ngejat tina pamangsa[3]. Bufo marinus mah béda deui, ieu bangkong ngaluarkeun endog nu ngandung racun. Najan hambalan endog ieu rupa-rupa gumantung spésiés jeung lingkunganana, endog bangkong cai mah ilaharna megar dina jangka saminggu.
Samegarna tina endog, buruy téh hirup na cai, tanpa suku, tapi boga buntut nu dipaké pikeun ngojay. Buruy mah hérbivora, utamana ngahakan ganggang, kaasup diatom nu disaring tina cai ngaliwatan insangna, tapi aya ogé nu karnivora, ngahakan serangga atawa buruy jeung lauk nu leuwih leutik. Buruy kudu bajoang antara silih hakan jeung dimangsa prédator lianna. Buruy aya ogé nu ngandung racun. Lilana jadi buruy téh rupa-rupa, ti saminggu nepi ka sataun, sabab métamorfosisna kapegat ku usum tiris.
Dina panungtung hambalan, buruy ngalaman métamorfosis, transisi ka bentuk sawawa. Métamorfosis ngawengku parobahan morpologi jeung pisiologi, nyaéta tumuwuhna suku tukang, suku hareup, leungitna insang, sarta mekarna bayah. Peujitna mondokan sabab ngised tina hérbivora jadi karnivora, panonna ngised sacara rostral jeung dorsal, antukna tetempoanana jadi binokulér. Parobahan posisi panon bangkong nunjukkeun parobahan tina mangsa jadi pamangsa. Salajengna, hambalan ahir kamekaran bangkong ngawengku apoptosis (program paéh sél) jeung ngelokna buntut.
Sanggeus métamorposis, bangkong ngora aya nu nyebar di habitat darat ninggalkeun cai, aya ogé nu tetep cicing di habitat cai. Ampir sakabéh spésiés bangkong karnivora, ngahakan invertebrata kayaning artropoda, annelida, jeung gastropoda. Sababaraha spésiés nu badag kadang ngahakan mamalia leutik, lauk, jeung bangkong nu leuwih leutik. Aya nu ngamangsa maké létahna nu cepel pikeun néwak mangsa nu gesit, aya ogé nu maké 'leungeun'na pikeun nyamualkeun mangsa kana sungutna. Lian ti ngamangsa, aya ogé bangkong nu kahakanan utamana tutuwuhan[4].
Bangkong mangrupa mangsa manuk, lauk badag, oray, careuh, jeung sato lianna. Manusa ogé aya nu beuki bangkong (ukur sababaraha spésiés bangkong, baca bab tatanén di handap).
Nalika nincak sawawa, biasana mah bangkong téh sok balik deui ka tempat megarna, antukna bisa jadi migrasi taunan rébuan bangkong.
Mun geus aya di tempat kawin, bangkong jalu disada pikeun ngirut bikangna.
Bangkong téh aya di mana-mana, iwal di Antartika jeung pulo-pulo tengah sagara; panglobana mah di wewengkon tropis, sabab cocog jeung kaayaan kulitna nu butuh loba cai. Aya éta ogé bangkong nu hirup dina keusik nu carang caina, tapi ieu mah geus adaptasi sacara husus. Genus Australia Cyclorana jeung Amérika Pternohyla bakal ngubur manéh dina taneuh, nyieun kepongpong nu teu tembus cai, sarta hibernasi salila halodo. Mun geus hujan, sakadang bangkong kakara kaluar, terus néang situ/balong pikeun kawin/baranahan. Kamekaran endog jeung buyurna gancang pisan dibanding bangkong lianna, antukna pas halodo deui téh geus sawawa. Aya sababaraha bangkong nu bisa hirup di nu tiis, kayaning Bangkong Kai nu hirup di wewengkon Kutub, nu ngubur manéh dina taneuh nalika usum tiris dina kaayaan méh sakujur awakna beku.
.jpg)
|coauthors= (bantuan)
Bangkong mangrupa ngaran umum pikeun ampibi ordo Anura. Bangkong sawawa dicirikeun ku suku tukangna nu panjang, awakna pondok, ramo selaputan, sarta panonna nolol. lolobana bangkong biasa hirup di dua alam, semi-akuatik, tapi lincah di darat ku cara ngaclog jeung nérékél. Biasana ngendog dina balong, situ, ranca, ku sabab larvana, buruy, tumuwuh dina cai. Bangkong sawawa hirupna karnivora, utamana ngahakan artropoda, annelida, jeung Gastropoda. Paling gampang kanyahoan mun disada, utamana dina mangsa jalangan.
Bangkong sumebar ti wewengkon tropis nepi ka subantartika, tapi lolobana mah aya di leuweung hujan tropis. Bangkong mangrupa golongan vertebrata nu panglobana, kabagi kana sahanteuna 5000 spésiés. Najan kitu, populasina kiwari beuki ngurangan.
Beq an boq ( bi latînî Anura, ango "bêdûvik"), komek e mezin ji canewerên bejavî ne, ku him di nav avê de û him jî li bejahiyê dijîn. Dema hîn kurmik in bi berkurkê û dema mezin dibin jî pisikên xwe bihnê didin û distînin. Biharan beq xerzên xwe datînin. Di nav xerzeke beqê de bi hezaran hêk hene.
Ji hêkên wan kurmik çêdibin. Heta ku ew dibin beq çend caran formê xwe diguherin. Lingên wan ên paş bi hêz in ku xwe baş çeng bikin.
Koma beqan an Anura , goştxwerin ku kurm û kêzan dixwin, ta ku hinek cureyên beqan hene ku dikanin beqên ji cins û cureyên din dixwin wek beqga. Ew nêçîra xwe bi zimanê xwe yê dirêj digirin.
Beq
Beq
Beq an boq ( bi latînî Anura, ango "bêdûvik"), komek e mezin ji canewerên bejavî ne, ku him di nav avê de û him jî li bejahiyê dijîn. Dema hîn kurmik in bi berkurkê û dema mezin dibin jî pisikên xwe bihnê didin û distînin. Biharan beq xerzên xwe datînin. Di nav xerzeke beqê de bi hezaran hêk hene.
Bretkosa (apo mashkulli i saj Bretku) është kafshë e vogël pa bisht, me ngjyrë të murrme a të gjelbër, me këmbët e prapme të gjata, që ecën duke kërcyer dhe që mund të jetojë në ujë dhe në tokë.[1]
Shumimin e kryen me form seksuale me ane te vezeve. Ajo mund te bej mbi300 veze por me pak se 20 formohen ne bretkosa sepse jane ushqim per peshqit
Ka disa lloje si Bretkosa e gjelbërt, e barit, dhe janë të njohura për këndimin (kuakin), që lëshojnë dhe për tufat që krijojnë.
Bretkosa (apo mashkulli i saj Bretku) është kafshë e vogël pa bisht, me ngjyrë të murrme a të gjelbër, me këmbët e prapme të gjata, që ecën duke kërcyer dhe që mund të jetojë në ujë dhe në tokë.
Shumimin e kryen me form seksuale me ane te vezeve. Ajo mund te bej mbi300 veze por me pak se 20 formohen ne bretkosa sepse jane ushqim per peshqit
Ka disa lloje si Bretkosa e gjelbërt, e barit, dhe janë të njohura për këndimin (kuakin), që lëshojnë dhe për tufat që krijojnë.
Kwa nyota angalia hapa Chura (nyota)
Vyura ni wanyama wa ngeli Amphibia wanaoanza maisha yao ndani ya maji na baada ya kupita metamofosi wanaendelea kuishi kwenye nchi kavu, isipokuwa vyura-kucha ambao huishi majini maisha yao yote.
Maisha ya chura yanaanza kama yai lililotegwa kwenye maji pamoja na mayai maelfu. Anatoka kwa umbo la ndubwi (pia: kiluwiluwi) ambayo ni funzo ya chura anaendelea na kipindi cha kwanza cha maisha yake katika maji. Anapumua kwa yavuyavu na mwanzoni hana miguu bali mapezi kama samaki na mkia. Viluwiluwi wengi wakiwa kwenye maji wanakula majani au mwani hata kama baadaye kama chura mzima wanakula wanyama wengine.
Baada ya muda kiluwiluwi anakuza miguu minne na mapafu. Utumbo unabadilika na kujiandaa kwa chakula kipya kinachopatikana kwenye nchi kavu. Umbo linazidi kufanana na chura mzima.
Kipindi hiki cha utoto kwenye maji kinadumu kati ya wiki tatu hadi miaka miwili kutegemeana na spishi za chura. Mara nyingi ni kama wiki 10 - 15.
Akitoka kwenye maji chakula chake ni wanyama wengine hasa wadudu. Lakini chura wakubwa wameonekana pia kula mamalia wadogo, samaki na chura wadogo zaidi. Spishi kadhaa wana ulimu wa kunata wanashika wadudu wanaopita haraka lakini wengine wanakamata windo kwa kutumia mikono yao.
Bali na maelezo haya kuna pia spishi kadhaa wanaorudi kuishi katika maji lakini wanapumua kwa mapavu na wachache sana wanaendelea kula majani. Spishi kadhaa wanaendelea kuishi kwenye miti.
Chura wenyewe wanaliwa na ndege, samaki, nyoka na mamalia. Katika nchi kadhaa watu wanakula chura, kwa mfano Ufaransa, China na Ufilipino.
Kuna takriban spishi 5,600 za chura.
Makala hii kuhusu mambo ya biolojia bado ni mbegu. 
Makala hii kuhusu mnyama fulani bado ni mbegu. Kwa nyota angalia hapa Chura (nyota)
Vyura ni wanyama wa ngeli Amphibia wanaoanza maisha yao ndani ya maji na baada ya kupita metamofosi wanaendelea kuishi kwenye nchi kavu, isipokuwa vyura-kucha ambao huishi majini maisha yao yote.
Chúi-ke ia̍h súi-ke sī lióng-chhe-lūi lāi-té hō chò Anura (Hi-lia̍p-gí bô boé-liu ê ì-sù) ê 1 ê kong. Toā-chiah liáu-aū aū-kha tn̂g-tn̂g, sin-khu té-kó͘, chéng-thaû-á liân-phoê, ba̍k-chiu phok-phok, bô boé-liu. Toā-hūn koè poàⁿ-chúi (semi-aquatic) ê seng-oa̍h, m̄-koh tī lio̍k-tē gaû pê gaû thiàu. Tiāⁿ kā nn̄g seⁿ tiàm chúi-kheⁿ, chúi-tî (pond), ia̍h ô͘ (lake) --nih; iù-thâng (larva) hō chò tō͘-koai (tadpole), ū chhi (gill), tī chúi--nih hoat-io̍k. Toā-chiah liáu sī chia̍h-bah tōng-bu̍t (carnivore), sù-siông chia̍h chat-kha tōng-bu̍t, khoân-chat tōng-bu̍t (annelid), ham pak-kha tōng-bu̍t (Gastropoda). Tī seⁿ-thoàⁿ kùi-chiat (Estrous cycle) ê kiò-siaⁿ put-chí-á hiáng.
A frog is ony member o a diverse and lairgely carnivorous group o short-bodied, tailless amphibians componin the order Anura (Auncient Greek an-, withoot + oura, tail). The auldest fossil "proto-frog" appeared in the early Triassic o Madagascar, but molecular clock dating suggests thair oreegins mey extend forder back tae the Permian, 265 million years agae. Frogs are widely distributit, rangin frae the tropics tae subarctic regions, but the greatest concentration o species diversity is in tropical rainforests. Thare are approximately 4,800 recordit species, accoontin for ower 85% o extant amphibian species. Thay are an aa ane o the five maist diverse vertebrate orders.
The bouk plan o an adult frog is generally chairacterised bi a stout body, protrudin een, cleft tongue, limms foldit unnerneath, an the absence o a tail. Besides leevin in fresh watter an on dry laund, the adults o some species are adaptit for leevin unnergrund or in trees. The skins o frogs are glandular, wi secretions rangin frae distastefu tae toxic. Warty species o frog tend tae be cried taids but the distinction atween frogs an taids is based on informal namin conventions concentratin on the warts raither nor taxonomy or evolutionary history. Frogs' skins vary in colour frae well-camouflaged dappled broun, gray an green tae vieve paiterns o bricht reid or yellae an black tae advertise toxicity an wairn aff predators.
Frogs teepically lay their eggs in watter. The eggs hatch intae aquatic larvae cried tadpoles that hae tails an internal gills. Thay hae heichly specialised raspin mooth pairts suitable for yerbivorous, omnivorous or planktivorous diets. The life cycle is completit whan thay metamorphose intae adults. A few species deposit eggs on laund or bipass the tadpole stage. Adult frogs generally hae a carnivorous diet consistin o smaw invertebrates, but omnivorous species exist an a few feed on fruit. Frogs are extremely efficient at convertin whit thay eat intae bouk mass. Thay are an important fuid soorce for predators an pairt o the fuid wab dynamics o mony o the warld's ecoseestems. The skin is semi-permeable, makkin them susceptible tae dehydration, sae thay aither live in moist places or hae special adaptations tae deal that dry habitats. Frogs produce a wide range o vocalisations, pairteecularly in thair breedin saison, an exhibit mony different kynds o complex behaviours tae attract mates, tae fend aff predators an tae generally survive.
Frogs are vailyied as fuid bi humans an an aa hae mony cultural roles in leeteratur, seembolism an releegion. Frog populations hae declined signeeficantly syne the 1950s. Mair nor ane third o species are conseedert tae be threatened wi extinction an ower ane hunder an twinty are believed tae hae acome extinct syne the 1980s.[1] The nummer o malformations amang frogs is on the rise an an emergin fungal disease, chytridiomycosis, haes spreid aroond the warld. Conservation biologists are wirkin tae unnerstaund the causes o thir problems an tae resolve them.
A frog is ony member o a diverse and lairgely carnivorous group o short-bodied, tailless amphibians componin the order Anura (Auncient Greek an-, withoot + oura, tail). The auldest fossil "proto-frog" appeared in the early Triassic o Madagascar, but molecular clock dating suggests thair oreegins mey extend forder back tae the Permian, 265 million years agae. Frogs are widely distributit, rangin frae the tropics tae subarctic regions, but the greatest concentration o species diversity is in tropical rainforests. Thare are approximately 4,800 recordit species, accoontin for ower 85% o extant amphibian species. Thay are an aa ane o the five maist diverse vertebrate orders.
The bouk plan o an adult frog is generally chairacterised bi a stout body, protrudin een, cleft tongue, limms foldit unnerneath, an the absence o a tail. Besides leevin in fresh watter an on dry laund, the adults o some species are adaptit for leevin unnergrund or in trees. The skins o frogs are glandular, wi secretions rangin frae distastefu tae toxic. Warty species o frog tend tae be cried taids but the distinction atween frogs an taids is based on informal namin conventions concentratin on the warts raither nor taxonomy or evolutionary history. Frogs' skins vary in colour frae well-camouflaged dappled broun, gray an green tae vieve paiterns o bricht reid or yellae an black tae advertise toxicity an wairn aff predators.
Frogs teepically lay their eggs in watter. The eggs hatch intae aquatic larvae cried tadpoles that hae tails an internal gills. Thay hae heichly specialised raspin mooth pairts suitable for yerbivorous, omnivorous or planktivorous diets. The life cycle is completit whan thay metamorphose intae adults. A few species deposit eggs on laund or bipass the tadpole stage. Adult frogs generally hae a carnivorous diet consistin o smaw invertebrates, but omnivorous species exist an a few feed on fruit. Frogs are extremely efficient at convertin whit thay eat intae bouk mass. Thay are an important fuid soorce for predators an pairt o the fuid wab dynamics o mony o the warld's ecoseestems. The skin is semi-permeable, makkin them susceptible tae dehydration, sae thay aither live in moist places or hae special adaptations tae deal that dry habitats. Frogs produce a wide range o vocalisations, pairteecularly in thair breedin saison, an exhibit mony different kynds o complex behaviours tae attract mates, tae fend aff predators an tae generally survive.
Frogs are vailyied as fuid bi humans an an aa hae mony cultural roles in leeteratur, seembolism an releegion. Frog populations hae declined signeeficantly syne the 1950s. Mair nor ane third o species are conseedert tae be threatened wi extinction an ower ane hunder an twinty are believed tae hae acome extinct syne the 1980s. The nummer o malformations amang frogs is on the rise an an emergin fungal disease, chytridiomycosis, haes spreid aroond the warld. Conservation biologists are wirkin tae unnerstaund the causes o thir problems an tae resolve them.
D`Froschlurche san unta de drei Amphibiengrubbm, wos heid no lebm, de wos mid Obstaund de meistn Oartn hod. Bei de deitschn bzw. boarischn Triviäunauman gibts a gwisse Untascheidung, de wos owa nix oda nuar a weng mid da wissoftlichn Eideulung z tuan hod. So haaßt ma z. B. vo de Oartn wos bei uns aa dahaam san, olle aus de Famülien Bufonidae und Pelobatidae "Krodn" oda "Brozn", de aus da Goddung Bombina "Unkn" oda "Urakei" und in gaunzn Rest (Ranidae, Hylidae) afoch "Fresch".
D Froschlurche lossn si zweng eahnare Bsundaheit im Kärpabau und in da Entwicklung recht afoch vo de aundan heitign Lurche untascheidn. Aa Bsundaheid is, das nua de Quappal, sprich de Loavn, an Schwaaf haum, dea wos noch da Metamorphosn zruckbüdt wiad. De Quappal stön im Lauf vo eanahra Entwicklung aa eahnare Eanährung um, vo vegetarisch oda Ollesfressa auf Raubtier. Is nächste warat, das d Hintahaxn vo de Froschlurche ois Springhaxn ausbüdt san. A ähnliche Ausbüdung hods bei ausgstuawane Vawaundte vo de heitign Froschlurche gemb, und zwoar de ausgstuawanan Gottungan Triadobatrachus und Czatkobatrachus. Viecha aus de zwaa Gottungan haum owar aa no Restln vo an Schwaaf ghobt.
De meistn Froschluach brauchn fia d Fuatpflaunzung a Gewässa, wo s eahnan Laich olegn. Foiweiß gibt s owar aa Oartn, ba wöchanen se de Loavn direkt im Laich, dea wo s aum Laund oglegt is, entwicken. D Mandln haum oft Schoiblosn, mid dena das in da Poorungszeid ruafn kenna. Da Laich söwa wiad iwa de Kloakn vom Weiwal entweda ois Haufn, Schnialn odar anzln oglegt, und zwoa ins Wossa, foiweis owar aa auf Bladdln, de wos iwas Wossa glaunga oda direkt aufn Woidbodn. Se wean dabei vom Mandl, des wos si im Amplexus aufs Wewal klammat, vo außn hea befruchtet. Noch a poa Tog hod si ausn Embryo a Quappal entwicket. Zeascht san de Kieman außahoib, spoda wochst a Hautfoitn driwa. Nochdem das meahrare Wochn oda Monat afoche Loavn woan, de wos vo Waossakreidl, hiniche Viecha oda sunstign organischn Zeigs glebt haum, wochst eahna a Paarl Hintahaxn. De Vuadhaxn kumman eat spoda aussa. Noch a poa Wochn oda Monat im Wossa kummts zua Metamorphosn, des haaßt, is Viechal stöt si um auf s Laundlebm. S Vadauaungssystem, d Neavn und a aundare innare Organe wean innahoib vo ana kuazn zeid komplett umgwaundlt. Die Kieman büdn se zruck, de Otmung rennt jetzn iwar a afoch baude Lungan und iwa d Haut. De eißare Fuam, wos vuahea eha in richtung Fisch gaunga is, rennd jetn in Richtung Frosch oda Krod. Gaunz am End vo dera Umwaundlung wiad s Schwafal resrobiert. Onhängig vo da Oart dauats a bis a poa Joah, dass des Viechal soweit is, dass sa si söwa fuatpflaunzn kau.
D Froschlurch (Anura; au: Salientia) sin di mit Abstand arteryychscht vu dr drei rezänte Ornige us dr Wirbeltierklasse vu dr Amphibie. Zue dr Froschlurch zelle unter anderem Chrotte un Unke, di maischte Dier wäre aber – ohni nechere verwandtschaftlige Zämmehang – „Fresche“ gnännt. Di andere Ornige vu dr Amphibie sin d Schwanzlurch (Caudata, Urodela) un d Schlychelurch oder Blindwiele (Gymnophiona).
Im Gegesatz zue dr Schwanzlurch wyyse d Froschlurch nume in dr Larvephas im Wasser e Schwanz uf. Mit dr Metamorphos zum Landdier wird dää zruckbildet. Je no Uusbregig vu dr Hinterbai, wu dytli lenger sin wie di vordere Extremitäten, laufe Froschlurch oder hopse oder gumpe. E Dail chenne seli guet chläätere, anderi grabe sich im Bode yy oder läbe ständig im Wasser. Dr Chnocheböu isch wie bi allne Amphibie dailwyyse reduziert. Si hän zem Byschpel, bis uf wenigi Arte vu dr Unterornig Archaeobatrachia, kaini Rippe. Dr Achlsegirtel vu dr Froschlurch isch im Gegesatz zue dr Schwanzlurch verchnecheret un mit eme Schlisselbai uusgstattet. D Huftregion isch bsundersch stabil böue un wyst wyt hinte positionierti Glidmaßeaasätz uf fir di enorm Hebel- un Schubwirkig bim Gumpe. D Hut chlaa glatt syy oder wäärzig. Si isch durstzet vu Schlyymdriise, wu d Oberflechi fycht halte un e Hutotmig megli mache. Vil Arte hän au Lyybdriise, wu ne giftig Schutz- un Wehrsekret produziere. Pigmäntzälle sin verantwortlig fir e vilfeltigi Färbig un Zaichnig. Metamorphosierti Dier frääse uusschließlig Flaisch, in dr Regle lääbigi Insäkte, Gliederdier, Waichdier un Spinnobele. Di grescht Art isch mit ere Chopf-Rumpf-Lengi vu belaite 33 un vermuetete 35 bis 40 Zäntimeter dr sälte weschtafrikanisch Goliathfrosch (Conraua goliath). Mehreri „miniaturisierti“ Arte wäre uusgwachse dergege chuum e Zäntimeter groß, wi di brasilianisch Sattelchrott Brachycephalus didactylus, s kubanisch Monte-Iberia-Freschli (Eleutherodactylus iberia), dr madagassisch Ängmuulfrosch Stumpffia pygmaea oder dr Seychellefrosch Sechellophryne gardineri, wu au zue dr wältwyt chlaischte Landwirbeldier iberhaupt zelle.
D Uusdruck Frosch un Chrott sin vu dr Systematik här nit aidytig gegenenander abgränzt. Unter eme „Frosch“ wird zmaischt e relativ schlanke, agile Froschlurch mit ere ender glatte, fychte Hut un chreftige Gumpbai verstande (Byschpel: d Gattig Rana = Ächti Fresche). Dergege giltet e „Chrott“ allgmain as moppliger böue mit ere ender druckene, wäärzige Hut un verglychwys churze Hinterbai, wu nume zum Gimpele oder zum Laufe uf allne Vier diene (Byschpel: d Gattig Bufo = Ächti Chrotte). Bi dr Döserte vu Arte wältwyt verschwimme die Abgränzigsmerkmol aber vilmol un lewen sich in dr Taxonomi vu dr Amphibie nit bstetige.
Di maischte Froschlurch sueche zue dr Vermehrig e Gwässer uf, go dert Laich ablege. S git aber au Arte mit ere diräkte Larvenentwicklig innerhalb vu dr an Land abglaite Aier. D Männli hän vilmol Schallblotere, wu si Baarigsruef dermit chenne mache. Dr Laich wird iber d Kloake vum Wyybli in Form vu Bolle, Schnier oder as Ainzelaier ins Wasser – mänkmol au uf Bletter iber em Waaser oder uf em Waldbode abgee un dodeerby vum Männli, wu s Wyybli umchlammeret (Amplexus), vu uuse bsomt. Noch e baar Däg het sich us em Embryo ne Rosschepfli entwicklet.
Zerscht lige d Chieme no usse, speter wäre si vun ere Hutfalte deckt. D Rosschepfli frässe Bflanze, organisch Material, Chlaidier un doti Dier, bi e Dail Baumstyygerfresche au artaigene, nit befruchete Laich. Noch e baar Wuche Larvalentwicklig erschynt bim Dier zerscht e hinter Baibaar. D Vorderbai wäre erscht e baar Däg speter sichtbar. Noch e baar Monet im Wasser chunnt di aigetli Metamorphos zum Landdier, doderby bilde sich d Chieme zruck. Schnuufe duet s Dier jetz iber e aifach böuti Lunge un d Hut. Verdaiigs- un Närvesyschtem un au anderi Organ wäre in churzer Zyt vellig umbildet. Au di usser Form goht vun ere ender fischartige Gstalt in d Forme vun eme Frosch oder ere Chrott iber. Am Änd vu dr Umwandlig wird dr Ruederschwanz nodno resorbiert. Je no Art goht s unterschidlig lang, zmaischt ai bis drei Johr, bis s Dier gschlächtszyitig isch.
Froschlurch chemme uf allne Kontinänt, mit Uusnahm vu Antarktika, un vile Insle vu dr chalt-gmäßigte bis in d tropische Zone vor. Di biogeografisch Region vu dr Holarktis isch verglychswyse artenarm. Schwärpinkt vu dr Artevilfalt lige vor allem in dr Subtrope un Trope vu dr neiwältlige Neotropis (Mittel- un Sidamerika) un dr altwältlige Paläotropis (Sidoschtasie, subsaharischs Afrika).
Zurzyt wäre je no Ibersicht 40 bis 47 rezänti Familie mit rund 5800 Arte unterschide – d Artezahl änderet sich ständig, vor allem wäge neie Chänntnis us dr phylogenetische Forschig zue dr Syschtematik un au wäge ständige Neientdeckige, vor allem vu tropische Fresche, wu bishär nit bekannt gsii sin. Di formeryychschte Familie sin d Laubfresche (Hylidae) mit rund 870 Arte un di Ächte Fresche (Ranidae) mit rund 850 Arte.
(Sortierig innerhalb vum glyche Rang alphabetisch noch em wisseschaftlige Name)
Dr stammesgschichtlig Ursprung vu dr Froschlurch un dr andere modärne Amphibie (Lissamphibia) isch nonig mit Sicherhait gchlert. Zmaischt wird aagnuu, ass er sin dr Gruppe vu dr Temnospondyli z suechen isch[1]. Gerobatrachus, e unterpermische Temnospondyle us dr Familie vu dr Amphibamidae zaigt e Mischig vu Frosch- un Schwanzlurchmerkmol („Mosaikform“) un chennt dr gmainsame Vorfahre vu Frosch- un Schwanzlurch noch stoh[2]. Czatkobatrachus[3] us dr Untertrias vu Pole un Triadobatrachus vu Madagaskar[4] zaige scho dytligi Froschmerkmol Baidi wäre zue dr Salientia zellt, ere Iberornig vu dr Amphibie, wu di modärne Froschlurch un urspringligi fossili Forme ghere. E Dail vu dr rezente Froschfamilie chenne mit Fossilfund bis in dr Jura un d Chryyde zruckverfolgt wäre[5].
D`Froschlurche san unta de drei Amphibiengrubbm, wos heid no lebm, de wos mid Obstaund de meistn Oartn hod. Bei de deitschn bzw. boarischn Triviäunauman gibts a gwisse Untascheidung, de wos owa nix oda nuar a weng mid da wissoftlichn Eideulung z tuan hod. So haaßt ma z. B. vo de Oartn wos bei uns aa dahaam san, olle aus de Famülien Bufonidae und Pelobatidae "Krodn" oda "Brozn", de aus da Goddung Bombina "Unkn" oda "Urakei" und in gaunzn Rest (Ranidae, Hylidae) afoch "Fresch".
D Froschlurch (Anura; au: Salientia) sin di mit Abstand arteryychscht vu dr drei rezänte Ornige us dr Wirbeltierklasse vu dr Amphibie. Zue dr Froschlurch zelle unter anderem Chrotte un Unke, di maischte Dier wäre aber – ohni nechere verwandtschaftlige Zämmehang – „Fresche“ gnännt. Di andere Ornige vu dr Amphibie sin d Schwanzlurch (Caudata, Urodela) un d Schlychelurch oder Blindwiele (Gymnophiona).
Tekst üüb Öömrang Poden an hobelfasker ((sö.)Poren, lat.Anura of uk Salientia) san en kategorii faan diarten an hiar tu a amfiibien. At jaft amanbi 5500 slacher.
– Saamlang faan bilen of filmer
Wikispecies hää en artiikel tu: Poden an hobelfasker ((sö.)Poren, lat.Anura of uk Salientia) san en kategorii faan diarten an hiar tu a amfiibien. At jaft amanbi 5500 slacher.
K'ayra, K'aylankuli, Lachak icha Wartaq (ordo Anura) nisqakunaqa huk allpa yaku kawsaq uywakunam. Palamakunatam huk kurukunatam mikhunku. Yakupi kawsaq llullunkunataqa huq'ullu ninchikmi.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: K'ayra
K'ayra, K'aylankuli, Lachak icha Wartaq (ordo Anura) nisqakunaqa huk allpa yaku kawsaq uywakunam. Palamakunatam huk kurukunatam mikhunku. Yakupi kawsaq llullunkunataqa huq'ullu ninchikmi.
Een kikvors of kikker (Latien: Anura) is een amfibisch beest uut de orde van de kikvorsachtigen, die in verschillende landen en weelddelen veurkomt.
Een kikvors leeft op 't land, bieveurbeeld in 't gres en sommige soorten in bomen, maar meestentieds in zoet water. In zout water kunnen ze niet overleven.
Een kikvors komt op de weeld as een donderpad (of donderkop) die uut één van de eitjes komt die 't vrouwtjen leit. De eitjes neumen we kikkerdril. Donderpadden hen vinnen en kieuwen. As ze groter worren raken ze der start en kieuwen kwiet en daor kommen vier lange benen veur in de plek. Een volgreuide kikvors kan een heel eind springen mit disse benen.
Ze hen een lange tong die ze gebruken um insecten te vangen. De kikvors maakt een ampart geluud, dat kwaken heet. Sommige soorten bin giftig, 't gif van sommige soorten is zelfs zo giftig da-j der an dood kunnen gaon.
In landen as Frankriek, China en midwesten van Amerika eten ze kikkerbilletjes.
Een kikvors of kikker (Latien: Anura) is een amfibisch beest uut de orde van de kikvorsachtigen, die in verschillende landen en weelddelen veurkomt.
Een kikvors leeft op 't land, bieveurbeeld in 't gres en sommige soorten in bomen, maar meestentieds in zoet water. In zout water kunnen ze niet overleven.
Kodhok (basa Inggris: frog) lan bangkong (b. Inggris: toad) (anaké ingaran percil) iku kéwan amfibi kang paling ditepungi wong ing Indonésia.[1]Amphi kang artiné rangkep loro lan Bios artiné urip utawa kéwan kang duwé balung mburi (vèrtebrata) bisa uripé ana ing loro alam, saéngga kodhok uga bisa ngalamimetamorfosis ya iku semangsa urip ing banyu nggunakaké kepet/ingsan.[1] Ambegan nganggo ingsan uga langi karo kepet buntuté.[1] Ing mangsa diwasa kodhok bisa ambegan karo paru-paru lan mlaku nganggo sikil ana ing lemah.[1] Kulawarga kéwan iki kagolong kodhok kang ora duwé buntut (anura) lang bangsa (apoda) uga kagolong amfibi kang duwé buntut lan sikil ya iku kabèh kalebu ing suku salamander (caudata/urodela).[1] Bocah-bocah lumrahé seneng karo kodhok amarga wanguné lucu, kerep mlumpat-mlumpat, ora tau nyokot lan ora mbebayani.[1] Mung wong diwasa kang kerep rumangsa jijik utawa wedi kang ora ana alasané marang kodhok.[1]
Awaké kodhok cendhèk, lemu utawa kuru, gegeré rada wungkuk, sikilé papat lan ora ana buntuté (anura: a ora, ura buntut).[1] Kodhok lumrahé duwé kulit alus, lembab, kanthi sikil mburi kang dawa.[1] Suwaliké bangkong kulité kasar mawa bintil-bintil nganti mbingkul-mbingkul, asring garing, lan sikil mburiné asring mung cendhak waé, saéngga akèh-akèhé kurang pinter mlumpat adoh.[1]
Présidhèn Perkumpulan Kebun Binatang se-Asia Tenggara (SEAZA) Drs Jansen Manansang M.Sc nerangaké yèn kurang luwuh 10 èwu nganti 600 èwu spésies kodhok cures.[2] Kaanan iki mrelokaké rékomendasi kanggo anané upaya konsérvasi amphibia ing Indonésia.[2]
Indonésia duwé spesiés kodhok kang paling akèh ing Asia lan nomer loro sadonya sawisé Brasil.[2] Nanging spésies kodhok ing Indonésia uga akèh kang cures.[2]
Ana spésies kodhok kang wis angél tinemu, kaya ta kodhok sawah kang urip ing sawah.[2] Kodhok sawah akèh kang mati amarga akèh pari kang disemprot péstisida saéngga kodhok padha keracunan lan ora gelem urip ing sawah.[2]
Saliayané iku éfék pemanasan global kang marakaké inféksi jamur clyrid uga ing méh kabéh tlatah ing donya uga ndadékaké satwa mligi amphibia dadi cures.[2]
Panalitén Global Amphibian Assessment nerangaké yèn saka 5.918 spésies amphibi, 35 spésies dipestéké cures, 1.896 spésies ing kondisi kang kritis lan 2604 spésies méh cures.[2]
Ing Panama tinemu spésies kodhok anyar.[3] Ana rong spésies anyar kang tinemu.[3] Kodhok kang sikilé ngglembung iki duwé jeneng ilmiah Pristimantis educatoris.[3] Para paneliti kang ketuané herpetologis saka University of Maryland, Amérikah Sarékat Karen Lips nemu spésies anyar iki ing El Cope, ya iku sawijining laladan ing njeroné Taman Nasional Omar Torrijos, Panama.[3] Kodhok iki ukura awaké cilik banget.[3] Dawane mung 0,8 nganti 1,6 inci utawa 2 nganti 4 centiméter.[3] Werna matané gabungan antarané warna abang lan kuning rada oranyé.[3]
Ana manèh spésies anyar kang tinemu ing Cerro Piña, Provinsi Darien, Panama, ya iku tapal wates Kolombia.[3] Kodhok spésies anyar iki duwé jeneng ilmiah Pristimantis adnus.[3] Padha kaya kodhok kang tinemu sepisanan mau, kodhok iki uga duwé ukuran awak kang cilik, dawané 0,8 inci utawa rong centimeter.[3] Kulité awerna ijo kanthi motif garis-garis klawu.[3]
Saliyané iku ana uga spésies-spésies anyar kang tinemu nalika ékspédisi kang dipanggedhèni déning herpetologis saka Konservasi Internasional lan Ahli Ornitologi saka Ecotropico Foundation ing pagunungan Kolombia laladan Tacarcuna Darien, ing tapal wates Panama.[3] Spésies anyar iki kurang luwih ana 10 spesiés, kalebu kodhok kang kulité ana eriné lan ana telu variétas kodhok kang kulité transparan kang tinemu ing kawasan pagunungan ing Kolumbia.[3]
Ing wektu kurang luwih 3 minggu, para ilmuwan ngidéntifikasi kira-kira 60 spésies amfibi, 20 réptil lan 120 spésies manuk kang jarang tinemu.[3]
Saka 60 amfibi kang wis tinemu, ana spésies anyar kang bisa kagolongaké dadi telung kelas ya iku Nymphargus, Cochranella, lan Centrolene.[3] Kodhok beracun saka famili Dendrobatidae (gènus Colostethus, Ranitomeya, lan Anomaloglossus)ya iku kodhok saka jinis Atelopus kang cacahé siji, lan kodhok saka spésies kodhok hujan saka gènus Pristimantis lan siji salamander jinis Bolitoglossa.[4]
Para panaliti nemu yèn ana spésies kodhok kang awaké bisa murup.[5] Spesies iki trakhir tinemu ing India kurang luwih seabad kapungkur.[5] Saka kaanan iki bisa disimpulaké yèn kéwan iki bisa urip sajeroning krisis global kang njalari akèh kéwan amfibi kang mati.[6] Robin Moore, ahli ngenani kéwan amfibi ing Conservation International, nerangaké yèn kéwan iki ulet lan bisa tahan karo lelara kang mbebayani.[5] Panyebabé bisa amarga daya tahan génetiké utawa spésies kang bisa murup iki pancén duwé baktéri kang bisa nglawan lelara.[5]
Ing India, katemokaké limang spésies kang duwé keragaman hayati Ghats Barat.[5] Tuladhané spésies Chalazodes Bubble-nest frog, kang bisa murup.[5] Kamangka spésies iki terakhir katemokaké ing taun padha 1874.[5] SD Biju saka University of Delhi nerangaké yèn kodhok iki urip ing sangisoré alang-alang nalika wayah awan.[5]
Sapérangan jinis kodhok kang umum antarané:
Kodhok alas:
Ing ngisor iki sapérangan jinis kodhok kang statusé kritis lan kaancam ing Indonésia.
Kodhok (basa Inggris: frog) lan bangkong (b. Inggris: toad) (anaké ingaran percil) iku kéwan amfibi kang paling ditepungi wong ing Indonésia.Amphi kang artiné rangkep loro lan Bios artiné urip utawa kéwan kang duwé balung mburi (vèrtebrata) bisa uripé ana ing loro alam, saéngga kodhok uga bisa ngalamimetamorfosis ya iku semangsa urip ing banyu nggunakaké kepet/ingsan. Ambegan nganggo ingsan uga langi karo kepet buntuté. Ing mangsa diwasa kodhok bisa ambegan karo paru-paru lan mlaku nganggo sikil ana ing lemah. Kulawarga kéwan iki kagolong kodhok kang ora duwé buntut (anura) lang bangsa (apoda) uga kagolong amfibi kang duwé buntut lan sikil ya iku kabèh kalebu ing suku salamander (caudata/urodela). Bocah-bocah lumrahé seneng karo kodhok amarga wanguné lucu, kerep mlumpat-mlumpat, ora tau nyokot lan ora mbebayani. Mung wong diwasa kang kerep rumangsa jijik utawa wedi kang ora ana alasané marang kodhok.
Awaké kodhok cendhèk, lemu utawa kuru, gegeré rada wungkuk, sikilé papat lan ora ana buntuté (anura: a ora, ura buntut). Kodhok lumrahé duwé kulit alus, lembab, kanthi sikil mburi kang dawa. Suwaliké bangkong kulité kasar mawa bintil-bintil nganti mbingkul-mbingkul, asring garing, lan sikil mburiné asring mung cendhak waé, saéngga akèh-akèhé kurang pinter mlumpat adoh.
Krapo se yon bèt.
Kwakkers en króddele (padde), Kwakvörs (wetensjappeleke naom Anura "startloze"; vreuger ouch Salientia "springers") zien 'n umvaankrieke (mie es 5000 soorte, oongeveer 88% vaan alle bekinde soorte amfibieë) orde vaan amfibieë. Vaan de salamanders en wörmsalamanders oondersjeie volwasse kwakvörs ziech door (inderdaad) 't oontbreke vaan 'ne start, lang achterpu, e relatief kort lief, vingere mètein verboonde door zwumvlieze en beter aonpassing aon 't leve op 't land.
In 't daogeleks spraakgebruuk maak me versjèl tösse kwakkers (glad, springer en väöl in 't water te vinde) en króddele/padde (rouw, louper en es volwasse bies veural op 't land). In de taxonomie is dit versjèl neet vaan groet belang. Toch weure dees naome veur twie families oet de orde Anura gebruuk: Bufonidae zien "echte króddele", Ranidae "echte kwakkers". Bij soorte oet ander families bepaolt 't uterlek of d'n triviaole naom kwakker of króddel/pad luit.
Amfibieë oet de familie Anura koume euver haos de ganse wereld veur, ze oontbreke allein op Antarctica en in aander extreem kaw strieke, in echte weustenije (aongezeen ze aon water geboonde zien; in steppes of haafweustenije kinne ze evels wel veurkoume!) en op versjèllende geïsoleerd ligkende oceaaneilen. De groetste diversiteit vint me in d'n tropischen oerbos.
Väöl kwakkers völle specifieke niches op en zien daorum kwesbaar veur veranderinge in hun milieu. Daodoor loupe allewijl oongeveer e daarde vaan de haos 5800 soorte gevaor um oet te sterve; vaan 120 soorte weurt allewijl gedach tot ze al zien verdwene. Aander soorte, wie de Agapad, zien evels beter oetgerös op versjèllende umstandeghede en kinne losgelaote boete hun eigelek leefgebeed groete plaoge vörme.
Amfibieë zien d'r al sinds 't Devoon-tiedperk, minstes 360 miljoen jaor trök. De ieste amfibieë die in 't Devoon, Carboon en Perm leefde, leke uterlek op salamanders en minder op kwakvörs. In 't Perm versjeen de Gerobatrachus, e fossiel bies mèt kinmerke vaan zoewel kwakkers es salamanders. Dit kin 'ne gemeine veurawwer vaan de twie amfibie-ordes zien, meh ouch de primitiefste vertegewoordeger vaan de Anura; 't fossiel is nog pas kort bekind, dus dees kwestie steit nog te bezien. D'n iersten echte kwakker dee de wetensjap bekind is, is Triadobatrachus, wie de naom al zeet e fossiel oet 't Trias. Zoewel Gerobatrachus es Triadobatrachus höbbe 'ne primitieve liefsbouw dee veural langer, minder gedroonge is es dee vaan modern kwakkersoorte. Tijens de Jura begóste ze talrieker en diverser te weure. Ze höbbe ziech noets tot megafauna of in 'n ecosysteem dominante diere oontwikkeld, meh door hunnen kleinen umvaank kóste ze de Kriet-Tertairsterfde good euverleve.
Väöl kwakkersoorte höbbe zwumvleze tösse de tiene, welzeker gemeind um te zwumme. 't Groetste zien de zwumvleze vaan d'n Afrikaansen dwergkwakker, dee zie gans leve in 't water zit en daoveur zwumvleze heet die tot de tientöp doorloupe. Boumkwakkers höbbe grove op de tiene, die oppervlakvergroetend wèrke en daodoor adhesie aon 't boumoppervlak tot stand bringe.
De belaankriekste eigesjap vaan de pu bij väöl kwakkersoorte is 't springvermoge. Kwakkers (padde neet) kinne euver 't algemein mierder kiere hun eige liechaamslengde springe, mèt es oetsjeter de gestriepde rakètkwakker, dee wel 50 kier zien eige lengde (5,5 cm) sprink. Euver 't algemein kinne groeter kwakkers vaan dezelfde soort absoluut gezeen hoeger, meh relatief gezeen lieger springe in verglieking mèt hun soortgenoete. Um dit te bereike zien de poetspiere vaan de bieste haos allemaol tot springspiere geëvolueerd. De spiere um te springe vörme neet minder es 17% vaan 't totaol liefsgewiech vaan 'ne kwakker.
't Vel vaan väöl soorte is poreus um zoe zuurstof en water door te laote. 't Naodeil daovaan is evels tot de bieste door de hoed ouch weer väöl water kinne verlere. Soorte die väöl op 't land leve höbbe daoveur e waterdiech liegske op hun lief zitte. Ander kwakkersoorte zien nachbieste gewore um zoe aon et väöl verdamping te oontkoume.
De mieste soorte höbbe sjötkleure boemèt ze in hun natuurlek milieu neet opvalle. Miestal geit 't um greun en broen. Greun kwakkers kinne ziech beveurbeeld in 't watergreun verstoppe en brojn kwakkers in rottende blaojere. Veural 's nachs levende soorte zien miestal good gecamoufleerd. 'n Belaankrieke oetzundering zien de extreem giftege soorte, die fel kleure höbbe um potentieel aonvallers aof te sjrikke (zuug direk heioonder).
Väöl kwakkers en padde zien gifteg. De maot boe-in kin enorm versjèlle. Sommege soorte höbbe gif wat veural klein bieste zal aofsjrikke. 't Vergif vaan aander soorte is ieder irriterend, of hallucinogeen. Väöl bieste die op kwakkers jaoge zien resistent gewore tege groete doses vergif; de soorte boe-op ze 't veurzeen höbbe kinne veur lui doedelek zien. Tot de giftegste soorte hure de pielgifkwakkers oet Midde- en Zuid-Amerika, mèt genoog vergif veur 't doeje vaan tientalle lui. Dees soorte zien bekind gewore door Indianestamme die hun piele mèt 't vergif vaan de bieste insmere.
De asoemholing vaan kwakkers is twieslachteg. Allewel tot de bieste gein kiewe höbbe, kinne ze gemekelek oonder water zuurstof opnumme door hun poreus vel en aojere die kort oonder de hoed zitte. Op land evels aoseme ze mèt loonge, die anatomisch neet wezelek vaan zoogdierloonge versjèlle. Wel oontbreke de boorsspiere die bij zoogdiere de aoseming sterk vergemekeleke. Sommege in 't water levende soorte höbbe de loonge aamper nujeg; dao is ein soort bekind, de Bornese platkopkwakker (Barbourula kalimantanensis), die gaar gein loonge (mie) heet. Sommege soorte, zoewie de Titicaca-reuzekwakker, höbbe e gerimpeld vel um in zuurstoferm water veural mer zoe väöl meugelek gas op te numme en kwiet te rake.
Harte vaan kwakkers höbbe drei kamers, wie alle amfibieë en (gewoene) reptiele, en in tegestèlling tot veugel en zoogdiere, die veer ruimtes in 't hart höbbe. De twie soorte blood (zuurstofriek blood oet de loonge en zuurstoferm blood oet de res vaan 't lief) koume in aparte kamers binne, meh weure oet dezelfde kamer 't lief weer ingepoomp. 't Blood is dus minder zuurstofriek es bij beveurbeeld lui 't geval is; dit kump doortot kwakkers, es kaajdbleujetege bieste die neet zelf hun liefstemperatuur op niveau hawwe, dao ouch minder vaan nujeg höbbe.
Wie alle amfibieë höbbe de kwakvörs 'n twielejege levescyclus. De eikes kloontere gemeinlik same tot wat me kwakkerdrèl neump, of rijge ziech aonein tot 'ne kettel (bij padde). 't Juveniel weurt koeleköpke geneump en is bepaold vèsechteg: 't aosemp mèt kiewe, zwump mèt 'ne start en heet gein pu. Es de bieskes greuje kriege ze kleur en greuje de puutsjes aon. Es start en kiewe aofvalle sprèk me vaan 'ne volwasse kwakker. Dit "volwasse" bies is evels kort nao zien metamorfoos hiel klein, nog kleinder es 't koeleköpke kort veur zien verandering. 't Snel doen greuje vaan loonge en puutsjes is daan ouch 'n energie-intensief perces, wat väöl vaan de larf häör liechaamsvette opeis.
Kwakkers höbbe 'ne paartied, dee boete de trope (boe 't gein echte seizoene gief) gemeinelek in 't vreug veurjaor vèlt, es de bieste oet de winterslaop wakker weure. Väöl soorte priffere kèl watertemperature vaan roond de tien graod. De bieste höbbe de gewoente um te pare in of bij 't water boe ze gebore zien; väöl soorte mote nao de winterslaop daan ouch trèkke. Bij de zoegeneumde paddetrèk verlere bieste in diechbevolkde strieke dèks 't leve oonder d'n oto. Op de paarplaots aongekoume gebruke de mennekes miestal hunnen roop um de vruiwkes te lokke.
De paring gebäört in amplexus: 't mennekes sprink op 't (dèks väöl groeter) vruiwke en hèlt 't good vas, meh dao is gein geslachsgemeinsjap. De bevröchting gebäört dus oetwendeg: 't vruiwke liet de eikes los en 't menneke struit zie zaod dreuver.
De mieste kwakkers numme gein zörg veur de joonge in ach: hun meneer um 'n nui generatie veileg te stèlle is door hoonderde eikes te lègke, die daan neet gaw allemaol zalle weure opgevrete. 'n Minderheid vaan roond de twinteg percent deit dat evels aanders: die soorte lègke mer wieneg eikes en zörge daan tot die neet weure gevrete. Sommege pielgifkwakkers zeuke e besjöt pläötske op boe ze de eikes vochteg hawwe door aof en touw trop te pisse. In Australië leef de builkwakker (Assa darlingtoni), dee zien joonge in 'ne buil aon zie lief mètnump. De woersjijnelek oetgestorve maogbreujers (geslach Rheobatrachus), ouch oet Australië, slikde de koeleköpkes zelfs in um ze in de maog tot volwasse kwakvörs te laote oontwikkele.
Kwakkers zien es regel carnivoor, gemeinelek insectivoor. Zoe neet de koeleköpkes, die in 't water nog plante ete wie alge. Zoegaw es de kwakker ziene volwasse vörm heet, begint 't te jaoge, wie klein 'r ouch is. Proej zien daan miestens luis, miete of vergliekbaar klein diere. Volgreujde exemplaore zalle ieder mögke of vlege pakke. Groeter kwakkersoorte beperke ziech neet tot insekte en ete ouch aander kwakkers, klein knaagdiere, vèskes of zelfs veugel. Op e paar soorte wie de sjieftóngkwakkers nao jaog de kwakker mèt zien tóng, die laank en plekkereg is en snel kin oetsjete, m.a.w. hendeg gesjik veur 't vaange van insekte in de vlöch.
De mieste kwakvörs kinne kwake; sommege kinne dat zoe hel tot hun geluid kilometers wijer nog te hure is. 't Geluid weurt geproduceerd in de larynx ("strottehoof") en versterk in de moondholte. De mieste soorte höbbe evels 'n speciaal kwakblaos, e stök vel in de keel wat extreem wied kin weure opgebloze mèt loch, um zoe es klaankkas te dene. 't Veurnaomste doel vaan de roop is 't lokke vaan partners bij de paring (zuug bove). D'n aard vaan de roop versjèlt vaan soort tot soort en kin in klaankleur, toenhoegde en voluum hendeg oetereinloupe.
Veur e groet deil vaan dit artikel is gebruuk gemaak vaan 't corresponderend artikel op de Ingelse Wikipedia.
Kwakkers en króddele (padde), Kwakvörs (wetensjappeleke naom Anura "startloze"; vreuger ouch Salientia "springers") zien 'n umvaankrieke (mie es 5000 soorte, oongeveer 88% vaan alle bekinde soorte amfibieë) orde vaan amfibieë. Vaan de salamanders en wörmsalamanders oondersjeie volwasse kwakvörs ziech door (inderdaad) 't oontbreke vaan 'ne start, lang achterpu, e relatief kort lief, vingere mètein verboonde door zwumvlieze en beter aonpassing aon 't leve op 't land.
In 't daogeleks spraakgebruuk maak me versjèl tösse kwakkers (glad, springer en väöl in 't water te vinde) en króddele/padde (rouw, louper en es volwasse bies veural op 't land). In de taxonomie is dit versjèl neet vaan groet belang. Toch weure dees naome veur twie families oet de orde Anura gebruuk: Bufonidae zien "echte króddele", Ranidae "echte kwakkers". Bij soorte oet ander families bepaolt 't uterlek of d'n triviaole naom kwakker of króddel/pad luit.
De Neobatrachia zyn een ounderorde van de Anura, d' orde van de puutn en paddn. Van de drie ounderordes zyn ze 't mêest g'avanceerd en g'evolueerd, vandoar de noame die letterlik wil zeggn "nieuwe puutn". 't Is ook veruut de grotste ounderorde van de drie, mè mêer of 5000 verschillige sôortn. D' andere twêe ounderordes zyn de Archaeobatrachia (primitieve puutn) en de Mesobatrachia (middnpuutn).
Lo sosòrdre dels Neobatrachia es lo mai ric, e recampa 24 familhas d'anoras "modèrnas", demest eles, los mai comuns. Los Neobatrachia son subdevesits en dos gropes: los Hyloidea e los Ranoidea. Aquesta classificacion, relativament discutida, se basa principalament sus de caractèrs morfologics coma lo nombre de vertèbras o la morfologia larvala.
Lo sosòrdre dels Neobatrachia es lo mai ric, e recampa 24 familhas d'anoras "modèrnas", demest eles, los mai comuns. Los Neobatrachia son subdevesits en dos gropes: los Hyloidea e los Ranoidea. Aquesta classificacion, relativament discutida, se basa principalament sus de caractèrs morfologics coma lo nombre de vertèbras o la morfologia larvala.
Paddur hava verið til í mangar mió. ár og eru allastaðni uttan í kuldalondum. Paddur eru t.d. ikki í Føroyum (innfluttar paddur klára tó at lívdjarga sær), men í grannalondum sunnanfyri eru tær vanligar. Paddur liva bæði í vatni og á landi, til dømis froskar og ormapaddur. Froskar eru vanligastu paddurnar, og teir halda til í oyðimørkum og frumskógum eins væl á fjallalendi. Flestar paddur verpa í vatni. Ynglið minnir um fiskayngul og andar við táknum, men vaksin froskur hevur lungu, so hann fær andað uppi á landi. Froskdýr hava long afturbein, og tey bæði leypa, svimja og klíva í trøum. Nógvir froskar og aðrar paddur við verpa í vatni, men summar paddur verpa í vætu á bløðum ella í vátum holum undir jørð. Froskaeggjaklunkar í vatni klekjast til halapaddur við ongum útlimum. Sum tær vaksa, fáa tær útlimir og búnast til froskar og fara upp á land. Henda broytingin nevnist metamorfosa. Ormapaddur hava ongar útlimir og eru bara í hitalondum. Tær grava sær gongir í jørðini og svimja sum állur.
Ang palaka ay isang uri ng hayop na gumagawa ng tunog na kokak.[1] Isa itong amphibian (nabubuhay sa katihan at sa tubig) na walang buntot at madalas tumalon. Kabilang sa uri nito ang kakapsoy.[1] Ipinagkakaiba ito sa mga karag (mga toad sa Ingles) dahil sa kanilang kaanyuan.
Ang lathalaing ito na tungkol sa Palaka ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Ang palaka ay isang uri ng hayop na gumagawa ng tunog na kokak. Isa itong amphibian (nabubuhay sa katihan at sa tubig) na walang buntot at madalas tumalon. Kabilang sa uri nito ang kakapsoy. Ipinagkakaiba ito sa mga karag (mga toad sa Ingles) dahil sa kanilang kaanyuan.
Puutn (Anura, wadda "zounder stêrt" betêkent) zyn êen van de drie groepn van d' amfibieën, tope met de salamanders (Caudata) en de wormsalamanders (Gymnophiona). 't Is ook de grotste groep: van omtrent 6400 amfibieënsôortn zyn der mêer dan 5600 puutn. Puutn zyn ook 't mêeste versprêed en kommn up ol de continentn beholve Antarctica vôorn. Ounder de name "puut" wordn ook de paddn genoomn, omdat er biologisch eigentlik moa winnig verschil tussn de twêe is.
Puutn verschilln van d' andere amfibieën dan ze gin stêrt hèn. Z' hèn een ofgeplat lichoam, uutpulend' oogn, een brêe kop en moend, en achterpôotn die goed ontwikkeld zyn. Puutn zyn d' ênigste bêestn die een kwakbloaze gebruukn vô de vrouwtjies an te lokkn. Omdan ze koudbloedig zyn, neemn sommige sôortn puutn een zomerruste (estivoatie) of een wientersloape (hibernoatie), vor under deur een droge of een koude periode t' helpn.
D' ontwikkelienge is uniek ounder de gewerveldn, omdan ze een metamorfose oundergoan woarda de larvn (dunderkoptjies) der hêeltegansten anders uut zien dan volwassen puutn.
Puutn eetn over 't olgemêen klêne bêestjies gelik insektn en ander oungewerveldn. Veel sôorten worden direct of indirect bedrêegd deur de mens, en in de latste tientallen joarn is 't aantal puutn deftig ofgenoomn.
Van olle amfibieën hèn de puutn de grotste versprêedienge: d' ênigste gebiedn woadan ze nie vôrenkommn zyn de zandwoestynn van de Sahara en Arabië, de toendras teegn de Nôordpool en de gletsjers van Groenland en Antarctica. Verder wordn puutn ook nie up oceoanische eilandn gevoundn, omdat under vel deurloatboar is en omdan ze nie teegn zout woater kunn'n.
In Vloandern kwaamn der 11 puutn en paddn vôorn, woavan dat der êen (de gilvebuukvierpadde) uutgestorvn is, en twêe nie in West-Vloandern te viendn zyn. De mêeste sôortn zyn in een zekere zin bedrêegd. Van zels de redelik olgemêen vôorkommende sôortn zyn de latsten tyd veel in aantal verminderd.
De brulpuut die van Amerika komt, wordt nu ook in België gevoundn, moar hèt em nog nie in West-Vloandern gevestigd.
Puutn kunn'n under goed anpassn an verschillende habitats, moa de mêeste sôortn hèn zoet woater nôdig, en gin êen puut kan in de zêe overleevn. Deur under ofhankelikheid van woater (up zyn minst vôr under vôort te plantn, angezien dan under eiers en larvn woater nôdig hèn) wordn 't grôtendêel van de puutn in een vochtige omgevienge gevoundn, gelik moerassn, bussn, heide, en plekkn woadan der vyvers zyn.
Deur under deurloatboar vel zyn puutn vrêe gevoelig vô pollutie, en der wordt vermoed dat da êen van de redens vô den achteruutgang van puutn en andere amfibieën zou kunn'n zyn.
D' êeste amfibieën kwaamn ol in 't Loat Devoon vôren. Doamee vergeleekn zyn de puutn nieuwkommers, met den oudst bekende puutachtige bêestn, Triadobatrachus massinoti uut het Ounderste Trias van Madagaskar (omtrent 230 Ma). Vô den oudstn echte puut moetn me wachtn toet an de Juraperiode, mè Vieraella herbsti (omtrent 200 Ma).
Puutn en paddn wierdn vroeger as twêe aparte groepn binnen de Anura gezien. Sôortn met een gladdig vel, die teegn 't woater leefdign en die goed kostn spriengn wierdn puutn genoemd. Sôortn met een grof vel, die mêer up 't land leefdign en slicht kostn spriengn wierdn paddn genoemd.
Tegenwôordig is 't bekend dat een grof of een gladdig vel, korte of lange achterpôotn, en of dan ze in 't woater of up 't land leefdign in 't gehêel nietn te doen hèt met d' echte verwantschappn in de verschillende puutnfamilies. Binn'n de zelste familie wordn de twêe sôortn dikwils neffens mankoar gevoundn, wadda betêkent da convergente evolutie vormn ontwikkeld hèt die up mankoar trekkn binst dan ze nie an mankoar verwant zyn.
De familie Bufonidae (die in 't vlams as "paddn" wordn angeduud) kreeg een nauwere definitie: ollêne de sôorten die een ontwikkeld orgoan van Bidder hèn wordn toet de echte paddn gerekend. 't Orgoan van Bidder is een voortplantiengsorgoan da by puutn degenereert, en ollêne by paddn echt ontwikkelt. Deur dat orgoan kunn'n de vintjes eiers maakn, zodoanig dan de vintjes under as vrouwtjies kunn'n gedraagn. Een ander verschil is dan de Bufonidae gin tandn hèn, in tegenstellienge met d' andere families. Omdat de geweune name nie veranderd hèt betêkent da nu dan padachtige puutn gelik de gilvebuukvierpadde en de knoflookpadde nog olsan paddn genoemd wordn hoewel dan ze da nie echt zyn.
Puutn zyn vrê gevoelig vô vervulienge omdat undern ontwikkelienge en metamorfose ofhangt van hormoonn, en vervulienge kan de werkienge van de hormoonn nadêlig beinvloedn. Met te veel meststoffn kan under habitat deur algn of ander ounkruud overwoekerd wordn, of ot den pH van 't woater te lêge wordt kunn'n d' eiers of de larvn under nie deftig ontwikkeln.
De grotste bedrêegienge is een infectie met de schimmel Batrachochytrium dendrobatidis, die de beruchte ziekte chytridiomycose verôorzakt. Deur 't toedoen van de mens hèt dien schimmel hem round de hêle weireld vesprêed.
Deur 't drogeleggn van gebieden voa de landbouw of irrigatie wordt 't habitat te droge woadeure dan puutn verdwynn. Nie ollêne droogt het uppervlaktewoater (wadda nôdig is voa de vôortplantienge) up, moa de vegetoatie die schauwe geeft verdwynt ook.
In een aantal streekn is den invoer van exotische sôortn d' ôorzake voa 't achteruutgoan van de platselike sôortn. An den andere kant is den handel in exotische bêestn soms ook d' ôorzake voa 't ofneemn van de platselike bevolkienge. En verder wordn puutn ook gevangn voa de restaurangs wodan putebilletjes as een delicatesse wordn upgediend.
Puutn (Anura, wadda "zounder stêrt" betêkent) zyn êen van de drie groepn van d' amfibieën, tope met de salamanders (Caudata) en de wormsalamanders (Gymnophiona). 't Is ook de grotste groep: van omtrent 6400 amfibieënsôortn zyn der mêer dan 5600 puutn. Puutn zyn ook 't mêeste versprêed en kommn up ol de continentn beholve Antarctica vôorn. Ounder de name "puut" wordn ook de paddn genoomn, omdat er biologisch eigentlik moa winnig verschil tussn de twêe is.
Puutn verschilln van d' andere amfibieën dan ze gin stêrt hèn. Z' hèn een ofgeplat lichoam, uutpulend' oogn, een brêe kop en moend, en achterpôotn die goed ontwikkeld zyn. Puutn zyn d' ênigste bêestn die een kwakbloaze gebruukn vô de vrouwtjies an te lokkn. Omdan ze koudbloedig zyn, neemn sommige sôortn puutn een zomerruste (estivoatie) of een wientersloape (hibernoatie), vor under deur een droge of een koude periode t' helpn.
D' ontwikkelienge is uniek ounder de gewerveldn, omdan ze een metamorfose oundergoan woarda de larvn (dunderkoptjies) der hêeltegansten anders uut zien dan volwassen puutn.
Puutn eetn over 't olgemêen klêne bêestjies gelik insektn en ander oungewerveldn. Veel sôorten worden direct of indirect bedrêegd deur de mens, en in de latste tientallen joarn is 't aantal puutn deftig ofgenoomn.
Qurbaqa, dumsiz suvda va quruqlikda yashovchilar oilasi. Uzunligi 2—25 sm. Koʻpchilik qurbaqalarning tishlari qisman yoki butunlay reduksiyaga uchragan. Tanasi keng , oyoqlari baqalarga nisbatan kalta. 21 urugʻi 300 dan ortiq turi bor. Antarktidadan tashqari barcha qitʼalarda tarqalgan. Ular orasida tropik Afrikada tarqalgan tirik tugʻuvchi qurbaqalar eng sodda tuzilgan. Koʻpchilik (200 ga yaqin) turlari asl Qurbaqalar uru-gʻiga kiradi. Asl qurbaqalarning koʻz qorachigʻi vertikal joylashgan; orqa oyogʻi barmoqlarida suzgich pardalar qoldigʻi bor; koʻzidan keyinroqda yirik qulo-qoldi, tanasining orqa tomoni boʻylab mayda zahar bezlari joylashgan. Yevrosiyoning oʻrmon va dasht mintaqasida uzunligi 20 sm keladigan oddiy, yaʼni kulrang Qurbaqalar, choʻl, dasht, oʻrmon va togʻlarida (4,800 m gacha balandlikda) koʻk Qurbaqalar keng tarqalgan. Oʻzbekiston faunasida faqat koʻk qurbaqalar (uzunligi 14 sm gacha) uchraydi.
Aksariyat qurbaqalar — quruqlik hayvonlari, baqalarga nisbatan kuchsiz sakraydi va yomon suzadi; sekin qadamlab harakat qiladi. Oqshomlari faol hayot kechiradi. Turli xil hasharotlar va boshqa umurtqasizlar bilan oziqlanadi. Quruqlikda qishlaydi. Koʻpchiligi suvga, ayrim turlari quruqlikka 1200 dan 7000 gacha tuxum qoʻyadi. Qurbaqalar bogʻ va poliz ekinlariga ziyon keltiradigan hasharotlarni qirib foyda keltiradi. Janubiy Amerikaning mahalliy aholisi aga qurbaqalari zaharini oʻq-yoylarga surishgan. Qurbaqalarning 6 turi Tabiatni muhofaza qilish xal- qaro ittifoqi Qizil kitobiga kiritilgan.
Media
Qurbaqa, dumsiz suvda va quruqlikda yashovchilar oilasi. Uzunligi 2—25 sm. Koʻpchilik qurbaqalarning tishlari qisman yoki butunlay reduksiyaga uchragan. Tanasi keng , oyoqlari baqalarga nisbatan kalta. 21 urugʻi 300 dan ortiq turi bor. Antarktidadan tashqari barcha qitʼalarda tarqalgan. Ular orasida tropik Afrikada tarqalgan tirik tugʻuvchi qurbaqalar eng sodda tuzilgan. Koʻpchilik (200 ga yaqin) turlari asl Qurbaqalar uru-gʻiga kiradi. Asl qurbaqalarning koʻz qorachigʻi vertikal joylashgan; orqa oyogʻi barmoqlarida suzgich pardalar qoldigʻi bor; koʻzidan keyinroqda yirik qulo-qoldi, tanasining orqa tomoni boʻylab mayda zahar bezlari joylashgan. Yevrosiyoning oʻrmon va dasht mintaqasida uzunligi 20 sm keladigan oddiy, yaʼni kulrang Qurbaqalar, choʻl, dasht, oʻrmon va togʻlarida (4,800 m gacha balandlikda) koʻk Qurbaqalar keng tarqalgan. Oʻzbekiston faunasida faqat koʻk qurbaqalar (uzunligi 14 sm gacha) uchraydi.
Aksariyat qurbaqalar — quruqlik hayvonlari, baqalarga nisbatan kuchsiz sakraydi va yomon suzadi; sekin qadamlab harakat qiladi. Oqshomlari faol hayot kechiradi. Turli xil hasharotlar va boshqa umurtqasizlar bilan oziqlanadi. Quruqlikda qishlaydi. Koʻpchiligi suvga, ayrim turlari quruqlikka 1200 dan 7000 gacha tuxum qoʻyadi. Qurbaqalar bogʻ va poliz ekinlariga ziyon keltiradigan hasharotlarni qirib foyda keltiradi. Janubiy Amerikaning mahalliy aholisi aga qurbaqalari zaharini oʻq-yoylarga surishgan. Qurbaqalarning 6 turi Tabiatni muhofaza qilish xal- qaro ittifoqi Qizil kitobiga kiritilgan.
Ta'n rannag ny daa-veaghee jeh'n oardagh Anura (shen gyn famman ‘sy Ghreagish: an-, gyn + oura, famman).
Ta’n chooid smoo jeh rannagyn yn-enneydagh er coontey lurgaghyn jerree liauyrey, corp giare, cassyn craitnagh as sooillyn deamagh. Cha nel famman ec, dy cadjin. T’ad brey oohyn ayns dubbaghyn, loghanyn ny loghyn; ta ny oohyn gaase dys rannagyn aegey, ta cummal ‘syn ushtey, as grooaneyn oc. Lurg beggan traa, t’ad gaase reesht dys y chummey aasit.
Ta rannagyn ry-gheddyn harrish y teihll, veih ardjyn grianchryssagh dys fo-arctagh.
Ta mysh 4,810 dooieyn ‘syn oardagh Anura ayns 33 kynneeyn.[1] Ta Leptodactylidae (1100 do.), Hylidae (800 do.) as Ranidae (750 do.) ny smoo. Ta mysh 88% jeh dooieyn daa-veaghee nyn rannagyn.
Cha nel fa oaylleeagh son eddyraghey rannag as beayf rere’n aght cadjin. Dy cadjin, ta sleih cur rannag er fir currit da ushtey as crackan rea oc; as beayf er fir ooirragh as crackan fahnaghtagh oc. Rere rang-oardraghey, ta dagh ooilley olteyr jeh’n oardagh Anura ny rannag, agh cha nel agh olteyryn jeh’n chynney Bufonidae nyn meayfyn. Ny smoo cruinn eer, ta rannag çheet er olteyryn jeh’n chynney Ranidae (“feer rannagyn”) ny lomarcan.[2]
Ta tree fo-oardaghyn lheead ec rannagyn: Archaeobatrachia (kiare kynneeyn jeh rannagyn bunneydagh); Mesobatrachia (queig kynneeyn jeh rannagyn t’er nyn aafilley ny smoo); as Neobatrachia, y possan smoo, goaill stiagh 24 kynneeyn jeh rannagyn “jeianagh”. Ta Neobatrachia eddyrscarrit ayns Hyloidea as Ranoidea.[3] Ta’n rang-oardraghey shoh rere troyn jalloo-oaylleeagh myr earroo vertebra, cummey y chryss chleeauagh, as jalloo-oaylleeaght ny rannagyn aegey. Ta bea-oayllee goaill rish y rang-oardraghey shoh son y chooid smoo, ga dy vel resoonaght ayn mychione mooinjerys eddyr kynneeyn er lheh. Foddee dy beagh studeyrys gien-oaylleeagh soilshaghey y chooish.[4]
Ta jalloo-oaylleeaght rannagyn gyn cosoylaght mastey daa-veaghee. Cosoylaghey rish ny possanyn elley, salamanderyn as kaikilee, cha nel famman ec rannagyn aasit, as bare lesh ny lurgaghyn oc lheim na shooyl. Ta crackan rannagyn lhiggey da ocsygien çheet ny hrooid, as er y fa shen nod ad gennalaghey trooid yn crackan oc[5]. Ta’n ocsygien goll er lheie ayns brat ushtey er y chrackan, as goll ny hrooid dys yn ‘uill.
Son y chooid smoo, ta lurgaghyn s’jerree liauyr ec rannagyn as craueyn abaneagh sheeynit. Ta craue ghrommey ghiare oc, as cha nel ny smoo na jeig vertebraghyn seyrey eck. Lurg shen ta craue famman cholheit (gimmijey), as er y fa shoh she baagh gyn famman t’ayn son y chooid smoo.
Ta mooadys rannagyn goll veih 10mm (Brachycephalus didactylus, ‘sy Vrasseel as Eleutherodactylus iberia ‘sy Choobey) dys 300mm (y rannag Gholiath, Conraua goliath, ayns Cameroon).
Ta lheead cummaghyn coshey mastey rannagyn, croghey er dy vel ad cummal ayns biljyn, ayns ushtey ny er yn thalloo.
Ymmodee rannagyn, as adsyn cummal ‘syn ushtey er lheh, ta cassyn craitnagh oc, as rheamyssaght y chraitnys jeu croghey er y traa t’ad ceau ‘syn ushtey. Myr sampleyr, ta cassyn slane chraitnagh ec y rannag veg Affrickagh (Hymenochirus), agh my t’ou jeeaghyn er cassyn y rannag villagh White (Litoria caerulea), ny ghooie biljagh, cha nel agh kerroo craitnagh oc.
Ec rannagyn billagh, ta “doarnyn mair chass” son dy chooney goaill greim er ny biljyn. Cha nee doarnyn sooee t’ayn. T’ad goaill greim liorish feddanaght, as jannoo ymmyd jeh mooarane jeh killaghyn beg oddys greimmey eaghtyryn garroo. Cha nel ad çheet lesh my t’ad ro fliugh[6].
Kuse dy rannagyn ta cummal ard ayns viljyn, ta craitnys mooar oc, eer ny smoo na fir ushtagh. Ta ny craitnys shoh lhiggey dauesyn gooillian eddyr biljyn, ny stiurey traa t’ad lheim eddyr oc[7].
Dy cadjin, cha nel troyn myr shen ec rannagyn ooirragh. Son y chooid smoo ta ny doarnyn mair cass oc ny sloo (my ta’n lheid ayn) as ta beggan craitnys oc. Ta lurgaghyn s’jerree s’troshey ec rannagyn ooirragh na adsyn t’ec fir ushtagh ny biljagh.
Ta nieu vog ec ymmodee rannagyn, son dy imman ergooyl cragheyderyn. Ny nieughyn oc, t’ad goaill stiagh gienneyder-branlaadys, gienneyder co-leaystey, nieu-nearag as thanneyder-cuishlin. Kuse dy chragheyderyn rannagyn, ta aalhiemmaght mooar oc noi ny nieughyn shoh. Foddee kuse dy ny nieughyn shoh cur drogh-eiyrtys er sleih.
Ta kuse dy rannagyn goaill nieughyn ass sniengan as arthropodyn elley dy vel ad gee[8]. Foddee fir elley jannoo nyn nieu hene nagh vel çheet ass y vee oc[9].
Ta kuse dy vun-chummaltee America Yiass sheeley nieu magh ass rannagyn steab nieu, as cur eh er ny steabyn oc son shelgeraght[10], ga dy s’goan ny dooieyn ta nieunagh dy liooar son shen. Ta rannagyn nieunagh cliaghtit rish soilshaghey magh y nieunaght oc liorish daahghyn gial: she raaue-cowrey t’ayn. Ta daa ghooie neunieunagh Americaanagh ec y chooid sloo (Eleutherodactylus gaigei as Lithodytes lineatus) ta jannoo arrish er daahghyn rannagyn steab nieunagh (arrishaght Bates) [11][12].
Er coontey jeh neuchaslid nieu rannagyn, ta anaase mooar orroo ec bea-chemmigee. Ta alkaloyd enmyssit epibatidine ry-gheddyn ayns kuse dy rannagyn steab nieunagh, as she moogheyder guinn eh, ny stroshey na morfeen 200 keayrt. Stoo elley t’er ny sheeley ass crackan rannagyn, foddee dy beagh eh cur aalhiemmaght noi VGYS[13]. Ta oayllee jannoo studeyrys er nieughyn rannagyn son dy yeeaghyn my foddee ad cur dooin stoo lheeys noa [14].
Ta nieu rannagagh ayns taaley crackanagh chuse dy rannagyn, myr sampleyr y rannag awin Colorado as rannag cuirtlagh. Kuse jeu, myr sampleyr bufotenin, ta eiyrtys shicklaagagh oc, as myr shen ta sleih jannoo ymmyd jeu myr druggaghyn-soccar.
Crackan rannagyn, t’eh neuyeenagh da ocsygien as carboan daa-osseed, chammah as ushtey. Ta ymmodee cuishleeyn faggys da eaghtyr y chrackan. Tra ta rannag fo ushtey, ta ocsygien goll er sheeyney hug da’n chorys folley dy jeeragh. Er y thalloo, ta rannagyn aasit jannoo ny scowanyn oc son ennal y hayrn. Ta ny scowanyn oc gollrish adsyn ec deiney, agh cha nel ny muskylyn chleeu gobbraghey ec tayrn ennal, as cha nel asnaghyn ny skairt oc. Son ennal y hayrn, ta rannagyn soo stiagh aer trooid ny tuill stroaney oc, cur er y scoarnagh sheidey seose, as eisht t’ad faastey laare y veeal. Ta shen cur er yn aer goll stiagh ny scowanyn oc. Dy mennick, ta cooylley ayns ny tuill stroaney, as ad dooint tra ta’n rannag goll fo ushtey. Ayns Luanistyn 2007, hooar ad rannag ushtagh ayns boayl fadaneagh ayns Yn Indoneesh. Y rannag Vorneagh kione-rea (Barbourula kalimantanensis), she yn chied rannag gyn scowanyn as fys urree ec oaylleeaght.
Ta cree jeh tree shamyryn ec rannagyn, gollrish y chooilley tetrapod, er lhimmey jeh ushagyn as sheeintee. Ta fuill ocsygienit çheet veih ny stooghyn kirp ennal as goll stiagh ayns unnane shamyr. Ta shamyr elley son fuill jee-ocsygienit dy gholl stiagh ‘sy chree. Eisht, ta cooylley chaslagh stiurey yn fuill da ny cuishleeyn kiart – cuishlin y chree son fuill ocsygienit, as y cuishley scowanagh son fuill ta laccal ocsygien. Ta feme ec rannagyn er y chooylley shoh, son dy yannoo sloo jeh mestey yn daa horçh jeh fuill. Er coontey jeh, foddee rannagyn cummal seose cormid soe ny syrjey, as jannoo ny smoo, na nod ad gyn ee.
Ta’n beeal toshiaght corys lheie y rannag. Ta feeacklyn er y cheeill syrjey, as ymmyd jeant jeu son dy veihll bee roish sluggey eh. S’faase ny feeacklyn shoh, as cha nod rannagyn jannoo ymmyd jeu son feer ghreimmey. Ayns ynnyd jeh shen, ta’n rannag jannoo ymmyd jeh’n çhengey ghleiynagh eck son dy ghlackey cragh. Lurg shen, ta’n bee goll trooid yn bolg, as stiagh ‘sy chollane veg, raad ta’n chooid smoo jeh’n lheie taghyrt. Ta soo y phairaig villish, as buighid jeh’n aane, garraghey dys y chollane veg son dy chur cooney da’n lheie. Ta keck faagail magh ass yn arkyn.
Ta corys nearag aasit dy mie ec rannagyn. T’eh goaill stiagh inçhyn, coyrd drommey, as neayragyn. Ta’n smuir oblongata reaghey tayrn ennal, lheie, as obbyr seyr-obbragh elley. Ta’n kerebellum reaghey ny muskylyn. Cosoylaghey rish deiney, ta kerebellum rannagyn feer veg. Cha nel cleayshyn mooie ec rannagyn; ta ny dollanyn cleayshey anchoodit.
Gollrish daa-veaghee elley, ta kiare keimyn ayns bea rannag: ooh, rannag aeg, caghlaa cummey as rannag aasit. Er y fa dy vel feme er ushtey ec rannagyn, ta ymmyrkey colleeys goaill stiagh yllaghey colleeys, as shen cleayney rannagyn bwoirrin da’n ushtey raad ta ny fir nyn soie. Myr shen ta boayl mie faggys daue son breh oohyn. Ta kuse dy rannagyn goaill kiarail jeh ny h-oohyn oc, ny eer ny rannagyn aasit.
Ta toshiaght vea rannag yn ooh. Son y chooid smoo, ta'n rannag woirrin breh gloagh rannag ayns ushtey – mooarane stoo as thousaneyn jeh oohyn ayn. Er y fa dy vel gaue mooar da ny h-oohyn liorish cragheyderyn, ta saaseyn oc son dy yannoo shickyr dy beagh kuse dy chloan ve er mayrn. T'ad breh ec y traa cheddin, as myr shen cha nod ny cragheyderyn gee dagh ooilley ooh; bee cooid mooar jeu goll er gee, agh s'cosoylagh dy bee kuse jeu er mayrn. Saase elley son scapail gaue loghanyn, shen breh oohyn er duillag erksyn y loghan, as coodagh gleiynagh orroo son dy freayll sthie yn ushtey. Erreish daue guirr, ta ny rannagyn aegey tuittym sheese 'syn ushtey. Kuse dy ghooieyn, ta jargaght cronnaghey craa ec ny h-oohyn, myr sampleyr my ta connspeagh ny ardnieu faggys daue, as foddee ad guirr dy leah son dy scapail goll er ee[15]. Dooieyn elley, myr sampleyr, y rannag chuirtlagh (Bufo marinus), t'ad breh oohyn nieunagh son jannoo sloo jeh cragheyderys. Ga dy vel eh croghey er y dooie as y çhymbyllaght, ta oohyn ushtagh guirr roish shiaghtin, dy cadjin. Dooieyn elley, t'ad ceau y clane cheim laarvagh sthie ny h-oohyn ny sthie ny mayrey.
Ta oohyn çheet dy ve rannagyn aegey. Ta corp oochroo as famman liauyr, rea oc. Unnane dooie, ta rannagyn aegey lieh-ooirragh echey, as ad cummal mastey creggyn fliugh[16], agh ta'n chooid smoo jeu slane ushtagh. Cha nel scowan, farvollee, ny lurgaghyn oc. Ta ushylagh lunganeagh oc, corys linnaghyn lhiattagh, sproghanyn son ennal, as fammanyn son snaue[17].
Cha nel feer ‘eeacklyn ec rannagyn aegey, agh ta straihyn liaurey jeh troggalyn keratinagh (keradontyn) oc. Ta’n chooid smoo jeh rannagyn aegey nyn luss-eederyn, as t’ad gee algey dy mennick. Ta kuse dy ghooieyn feill-eeagh, as adsyn gee shey-chassee, rannagyn aegey sloo, as yeeast. Ta mooarane jeh cragheyderyn ec rannagyn aegey, goaill stiagh yeeast, eairkagyn, deyil thummee, as ushagyn ny h-awin. Ta cannablaght er ny fakin mastey rannagyn aegey jeh kuse dy ghooieyn[18]. Ec kuse dy ghooieyn ta rannagyn aegey nieunagh, myr sampleyr, rannagyn cuirtlagh[18].
Ayns kuse dy ghooie, ta rannagyn aegey tannaghtyn harrish y gheurey as caghlaa cummey y nah vlein – myr sampleyr, y rannag reealt (Alytes obstetricans) ny’n rannag chiebbey-chassagh (Pelobates fuscus).
Ec jerrey y cheim rannag aeg, ta rannagyn caghlaa ny cummaghyn oc. She caghlaa trome t’ayn, goaill stiagh jalloo-oaylleeaght as fyshoaylleeaght. T’ad gaase lurgaghyn as scowanyn, as ta ny collaneyn oc girraghey, tra t’ad garraghey veih ee lossreeyn dys ee shey-chassee. Ta ny sooillyn oc garraghey son dy lhiggey dou fakin dy ghaa-hooillagh. Ta’n caghlaa shoh soilshaghey y caghlaa veih olmys (as feme reayrtys lhean oc) dys cragheyder (as feme tastid duinid oc). Ec jerrey y chaghlaa, ta killaghyn y famman marroo (apoptosis) as t’eh goll er soo stiagh y chorp.
Erreish daue caghlaa cummey, ta kuse dy rannagyn goll magh ass yn ushtey as cummal er y thalloo, as dooieyn elley tannaghtyn ‘syn ushtey. Ta dagh dooie aasit nyn eederyn-foalley, faggys, as ad gee beiyn gyn craue dommey, myr sampleyr arthropodyn, annelaidyn as gastreypodyn. Beggan dooie smoo, t’ad gee beiyn elley, myr sampleyr, yeeastyn, rannagyn sloo, as sheeintee beggey. Ta kuse dy rannagnyn shelg liorish y çhengey gleiynagh oc, as dooieyn elley jannoo ymmyd jeh ny laueyn oc. Beggan beg jeh rannagyn, ta lossreeyn bun-vee daue[19].
Ta ram beiyn elley gee rannagyn, goaill stiagh ushagyn, yeeastyn, ardnieughyn, sheeintee, as sleih.
Ta bea liauyr ec rannagyn, ny keayrtyn; ga nagh vel monney fys ayn mychione y vea feie t’oc, ta recortyssyn ayn er rannagyn fo cappeeys as ad bea dys 40 bleeantyn[20][21]. Cosoylaghey rish eairkagyn as lossagyn, cha nel rannagyn rieau çheet dy ve keintyssagh roish t’ad ec y cheim aasit.
Tra t’ad aasit, ta rannagyn co-chruinnaghey ec loghan ny strooan son geddyn sliught. Ta ymmodee rannagyn goll erash da’n ushtey raad ruggyree ad; er y fa shen ta arraghey bleinoil ayn, as thousaneyn jeh rannagyn goaill rheynn ayndaue.
Ec y voayl geddyn sliught, ta rannagyn firrinagh gyllaghey son dy chleayney ben. Ta’n eam lesh y ghooie hene er lheh, as cha nel eh cleayney mraane jeh dooieyn elley. Ec ymmodee dooie, ta fir cruinlagh – fir nagh vel gyllagh, as ad cur stiagh er mraane ta tayrn er-gerrey da fir ta gyllagh.
Erreish daue çheet ry-cheilley, ta’n jees jannoo amplexus. Ta’n fer drappal y ven as goaill greim urree. Ta torraghey mooie ec rannagyn: ta’n oohyn as sheelyn çheet ry-cheilley çheumooie jeh’n chorp. Ta’n ven feaysley er ny oohyn oc, as y fer cur lheieyn sheel orroo. Lurg shen, ta ny h-oohyn gaase as croo coodagh fendeilagh. Son y chooid smoo, ta ny h-oohyn dorraghey as y coodagh trooid-hoilshagh.
Dy mennick, ta rannagyn tempreilagh geddyn sliught eddyr anmagh ‘sy fouyr as leah ‘syn arree. Ta çhiassid ushtey feayr ec ny traaghyn shoh, as myr shen, ta ny smoo ocsygien lheieit ayn. Chammah’s shen, ta geddyn sliught anmagh ‘sy vlein shickyraghey dy beagh bee kiart ry-gheddyn ec ny rannagyn noa ec y traa kiart.
Ga nagh vel monney fys ayn myechione, t’ad gra dy nod 20% jeh dooieyn daa-veaghee goaill kiarail jeh ny cloan oc. Ta ymmodee saaseyn oc son shen y yannoo[22]. Ta kuse dy rannagyn steab nieunagh breh ny h-oohyn oc er laare y cheyll as cur currey orroo, chammah as freayll ad tash liorish jannoo mooin orroo. Erreish daue guirr, ta’n ayr ny moir (croghey er y dooie) garraghey ad er y drommey echey/eck da bromeliad as ushtey ayn. Lurg shen, nee yn voir cur bee daue, liorish breh oohyn neulhearee ‘syn ushtey. Rannagyn elley, t’ad ymmyrkey lhieu ny h-oohyn (ny rannagyn aegey) er ny lurgaghyn sjerree ny’n drommey oc (myr sampleyr, y rannag reealt, dooieyn Alytes). Ta kuse dy rannagyn eer ymmyrkey lhieu ny cloan oc sthie y chorp oc hene. Y rannag phoagey Austrailagh firrinagh, ta poagaghyn er y lhiattee echey, raad ta ny rannagyn aegey cummal derrey t’ad caghlaa cummey. Y rannag Gharwin (Rhinoderma darwinii) ayns y Çhillee, t’ee cur ny rannagyn aegey stiagh ‘sy poagey coraagh eck. Y rannag volg-ghuirragh Austrailagh (Rheobatrachus), t’ee sluggey ny rannagyn aegey eck, as t’ad gaase sthie y volg eck. Son shen y yannoo, ta’n rannag scuirr taaley geayr ghailley as scuirr gluggal gailley. S’cosoylagh dy vel y rannag shoh anvio nish.
Kuse dy eamyn rannag, t’ad cho tharmaneagh, nod oo ad nyn clashtyn meilley ersooyl[23]. Ta eam er lheh ec dagh dooie. T’ad gyllagh liorish aer y chur trooid ny goolag oc. Dy mennick, ta poagey coraagh oc: far-chrackan fo y scoarnagh, ny er uillin y veill, ta sheeyney magh traa t’ad gyllagh. Dooieyn elley, ta shamyr aavuilley oc son dy vooadaghey yn eam oc. Dooieyn gyn eam tharmaneagh, t’ad cummal faggys da awinyn son y chooid smoo, as y sheean jeu follaghtyn eam erbee.
Son y chooid smoo, ta rannagyn gyllagh son dy chleayney ven. Ta fir gyllagh ny lomarcan ny ayns possan. Mraane ayns kuse dy ghooie, t’ad gyllagh erash [24]. Ta eam seyrey jeant ec rannag firrinagh my ta fer elley geabbey dy ghrappal. Ymmodee dooieyn grianchryssagh, ta eam fliaghey oc as ad gyllagh roish t’eh ceau fliaghey. Ta eam çheeragh ec kuse dy ghooie chammah, son dy imman ergooyl fir elley. Ooilley ny h-eamyn shoh, t’ad goll er jannoo liorish beeal doont.
Ta rannagyn cummal harrish y teihll, faggys, agh cha nel ad cummal ayns yn Antarctagh ny ayns ymmodee ellanyn ny marrey[25][26].
Ta’n chooid smoo jeh rannagyn ry-akin ayns buill grianchryssagh, raad ta ushtey ry-gheddyn dy aashagh. Ta kuse dy rannagyn cummal ayns ardjyn çhirrym, raad nagh vel monney ushtey ry-gheddyn; ta feme oc er troyn er lheh son bea. Ta’n kynney Austrailagh Cyclorana as y kynney Americaanagh Pternohyla goanluckey ad hene fo-halloo, cur cocoon jeen mygeayrt y moo, as cadley fud ny h-earishyn çhirrym. Tra vees eh ceau fliaghey, bee ad çheet magh feddyn loghan shallidagh, as geddyn sliught. Ta aase ny h-oohyn feer tappee cosoylaghey rish rannagyn elley, as er y fa shen bee ad aasit dy liooar roish ta’n ushtey caillt oc. Rannagyn elley, t’ad er gormal rish çhymyllaght feayr. Myr sampleyr, y rannag villagh ayns twoaie Chryss yn Arctagh, t’ee goanluckey ee hene fo-halloo car y gheuree, as cooid mooar jeh’n chorp eck riojey.
Ta shymley mooar jannoo er rannagyn. T’ad credjal dy vel gaue baase er ny smoo na treen jeh ny dooieyn t’ayn, as dy vel ny smoo na 120 dooie er ngeddyn baase neayr’s ny 1980yn. [27] Ta ny dooieyn shoh goaill stiagh y rannag airhey ayns Costa Rica as yn rannag volg-ghuirragh ayns yn Austrail. Ta caill oayllys fa mooar son shen, chammah as sollaghey, caghlaa speyr, cragheyderyn neughooghyssagh, as çhingyssyn noa, goaill stiagh chytridiomycosis. Ta ymmodee bea-oayllee credjal dy vel daa-veaghee nyn nooieyn cowrey mie bentyn rish slaynt y corys-vea, er coontey dy vel ad meanagh ‘syn eggey bee, dy vel crackan neuyeenagh oc, as dy vel bea jeh daa cheim oc (laarvey ‘syn ushtey as rannag aasit er y thalloo)[28]. Rere’n fys t’ayn, ta’n shymley jannoo ny smoo er dooieyn ta croghey er yn ushtey dy trome (ooh as laarvey ushtagh oc). Adsyn ta gaase stiagh ‘syn voir, t’ad tannaghtyn ny share.[29].
Rere studeyryn Canaadagh ayns 2006, ta traaght mooar ny ghaue mooar da rannagyn [30].
Ny keayrtyn, ta eabyn sheelraghey fo cappeeys er jeet lhieu, as shen cur cooney da rannagyn feie[31][32]. Ayns Mee ny Boaldyn 2007, hie eh er soilshaghey magh dy nod oo cur coadey da daa-veaghee noi chytridiomycosis liorish cur daue bacteyryn beaghee er lheh[33].
She Blein y Rannag 2008, son tastey y chur er y chooish freayll t’ec rannagyn [34].
Derrey hooar ad Gerobatrachus hottoni, fossyl rannagagh as troyn lossagagh echey, she Triadobatrachus massinoti va’n proto-rannag shinney as fys er. Va Triadobatrachus massinoti bio ‘syn Eash Triassagh, ayns Madagascar[35]. Va claigin rannaghagh echey, agh ny smoo vertebraghyn chammah, as adsyn ‘sy famman, cha ad row colheit. Ec rannag yeianagh, ta vertebraghyn y famman colheit as ad jannoo yn gimmijey. Cha nel craueyn ny lurgey colheit noadyr, as er y fa shen, s’cosoylagh nagh row Triadobatrachus ny lheimmeyder fondagh. Y feer rannag sleaie, shen Vieraella herbsti, as ee bio ‘syn Eash Jurassagh – mysh 213 millioon bleeantyn er-dy-henney. Cha nel fys ayn agh er unnane sampleyr j’ee; t’ad gra dy row eh mysh 33mm er lhiurid. Va Notobatrachus degiustoi ny rannag y Yurassagh veanagh, mysh 170 millioon bleeantyn er-dy-henney. S’cosoylagh dy row aafilley Anura jeianagh jeant roish jerrey yn Eash Jurassagh. Y caghlaaghyn mooar jeant eck, she girraghey y corp as coayl y famman ad.
Y clane rannag fossylagh t’ayn, she sanyanlichan ee. Va’n rannag shoh bio 125 millioon bleeantyn er-dy-henney [36]. Va troyn rannag yeianagh eck, ga dy row 9 vertebraghyn roie-sacral eck. Cha nel agh 8 ec y rannag yeianagh.[37]
Ta kuse dy ymmydyn jeant jeh rannagyn. Ayns muse dy vuill, t’ad nyn mee; myr sampleyr, ayns y Çheen, y Rank, y Ghreag hwoaie, as buill ayns ny Steatyn Unnaneysit. Ny keayrtyn, ta sleih jannoo ymmyd jeh rannagyn son dy ynsaghey corp-yiarrey.
Ta rannagyn er ve nyn sampleyryn scanshoil fud shennaghys oaylleeaght. Hooar magh Luigi Galvani y kiangley eddyr lectraght as y corys nearag liorish studeyrys er rannagyn. (Xenopus laevis), y rannag inginagh Affrickagh, ren ad ymmyd j’ee son prowal torraghys anmagh ‘sy 20oo eash. Ayns 1952, ren Robert Briggs as Thomas J. King dooblaghey rannag liorish arraghey çheshvean chillag somatagh. Shen y chied keayrt dy row peiagh erbee er nyannoo arraghey çheshveanagh ayns metazoa. [38]
Mastey beiyn gyn bleayst er yn ooh, ta’n mooinjerys eddyr rannagyn as deiney mastey ny s’faggys. Gyn y vleayst shoh, she ny sassey t’eh dy ‘akin ny ta taghyrt. Er y fa shoh, t’ad jannoo ymmyd jeh rannagyn son ronsaghey dooblaghey, as mwane-oaylleeaght. Ga dy vel prowallyn elley ayn, ta bea-oayllee jannoo ymmyd jeh Xenopus myr bioag sampleyr foast, er y fa dy vel eh aashagh troggal ee as dy vel mwane vooar eck. Ayns yn 21oo eash, t’ad çheet dy yannoo ymmyd jeh X. tropicalis, mooinjer sloo jee, er y fa dy nod ee geddyn sliught as ee queig meeaghyn d’eash; shegin da X. laevis ve harrish blein d’eash[39]. Ta X. tropicalis lhiggey daue jannoo studeyrys er ymmodee sheeloghyn ny s’tappee.
Ta rannagyn ry-akin dy mennick ayns far-skeealyn, beeal-arrish as cultoor cadjin. Ta sampleyryn goaill stiagh Y Prinse Rannag, as Kermit the Frog. “Skeeal y Prinse Rannag”, she far-skeeal mychione rannag eh, as erreish da goaill paag, t’eh caghlaa dys prinse braew. “Kermit the Frog”, she karracteyr eh er The Muppet Show as Sesame Street, as eh feer scruppylagh. Ga dy vel eh caarjoil as schleioil, t’eh ry-akin dy mennick as eh jonsey, er coontey ymmyrkey ro-ghaaney ny karracteyryn smoo ymmodee-taishbynagh.
Y sleih Moche ayns y Çhenn Pheroo, v’ad cur ooashley da beiyn, as ta ymmodee rannagyn ry-akin ‘syn elley v’oc[40].
Ta'n rannag ny daa-veaghee jeh'n oardagh Anura (shen gyn famman ‘sy Ghreagish: an-, gyn + oura, famman).
Ta’n chooid smoo jeh rannagyn yn-enneydagh er coontey lurgaghyn jerree liauyrey, corp giare, cassyn craitnagh as sooillyn deamagh. Cha nel famman ec, dy cadjin. T’ad brey oohyn ayns dubbaghyn, loghanyn ny loghyn; ta ny oohyn gaase dys rannagyn aegey, ta cummal ‘syn ushtey, as grooaneyn oc. Lurg beggan traa, t’ad gaase reesht dys y chummey aasit.
Ta rannagyn ry-gheddyn harrish y teihll, veih ardjyn grianchryssagh dys fo-arctagh.
Ene rinne u gurnouye, c' est ene glumiante biesse, sins cawe, ki vike dins les basses.
Ele fwait des oûs tertos aglumyîs eshonne, et ki flotnut so l' toele di l' aiwe. C' est on covint.
Di ces oûs la, gn è va rexhe des maclotes, sins pates, å cminçmint (did la leu no), pu avou deus, pu cwate pates.
Pattavå l' Daegne, gn a bråmint des sôres di rinnes (dipus d' 5000). Ene di zeles ki dmeure eto al Walonreye, c' est l' magnåve rinne. Pus rålmint, on rescontere eto ene rinne côrrece.
Alez s' vey e splitchant motî po des linwincieusès racsegnes so les mots "rinne" , "gurnouye", "maclote" et "covint".
Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。
Uòng-bĭ (黃蜱), cṳ̆-ngṳ̄ giéu chĭng-uă (青蛙), sê siŏh-cṳ̄ng cék-tùi dông-ŭk, ĭ găk sié-gái iā sâ̤ gì dê-huŏng dŭ ô hŭng-buó, cṳ̄ng-lôi iâ iā sâ̤. Ĭ gó sê hŭng-muòng gì tiĕng-dĭk.
Žaba je naziv za kičmenjake koji pripadaju redu bezrepih vodozemaca (latinski: Anura). Bezrepi vodozemci su vrstama najbrojnija grupa vodozemaca. Njihovo kretanje je specijalizovano, u vodi je karakteristično plivanje (odnosno ronjenje) a na kopnu kretanje u skokovima. Kod odraslih jedinki je izražena redukcija repnog regiona i izduživanje zadnjih ekstremiteta. Nastanjuju različita staništa, od vodenih, pa do krošnji drveća.
Najveći broj žaba polaže hiljade jaja u vodi, gdje larve zvane punoglavci završe larveni period i metamorfozu. Hrane se mušicama, komarcima itd. Također postoje otrovne žabe koje su "obojene" živim bojama. Otrov može usmrtiti manjeg grabežljivca ako je pojede, a neke žabe sadrže toliko otrova da čak mogu usmrtiti čovjeka.
Žaba je naziv za kičmenjake koji pripadaju redu bezrepih vodozemaca (latinski: Anura). Bezrepi vodozemci su vrstama najbrojnija grupa vodozemaca. Njihovo kretanje je specijalizovano, u vodi je karakteristično plivanje (odnosno ronjenje) a na kopnu kretanje u skokovima. Kod odraslih jedinki je izražena redukcija repnog regiona i izduživanje zadnjih ekstremiteta. Nastanjuju različita staništa, od vodenih, pa do krošnji drveća.
Najveći broj žaba polaže hiljade jaja u vodi, gdje larve zvane punoglavci završe larveni period i metamorfozu. Hrane se mušicama, komarcima itd. Također postoje otrovne žabe koje su "obojene" živim bojama. Otrov može usmrtiti manjeg grabežljivca ako je pojede, a neke žabe sadrže toliko otrova da čak mogu usmrtiti čovjeka.
Ο βάτραχος είναι ένα από τα γνωστότερα αμφίβια. Μαζί με τους φρύνους αποτελεί την τάξη των άνουρων αμφίβιων. Το γένος των βατράχων ανήκει στην τάξη των ανούρων, που υπάγεται στα αμφίβια. Τα πιο συνηθισμένα είδη βατράχου στην Ελλάδα είναι ο βάτραχος ο πράσινος και ο βάτραχος ο κοινός. Βόρτακος είναι ο βάτραχος στην Κυπριακή διάλεκτο[1]). Επίσης η λέξη βορτακόντυμα αναφέρεται στα πράσινα φύκια του γλυκού νερού.
Το σώμα του βατράχου μπορεί να χωριστεί σε δύο μέρη: στο κεφάλι και τον κορμό. Το κεφάλι έχει σχήμα τριγωνικό και μπροστά υπάρχει το στόμα, που φτάνει μέχρι τ' αυτιά. Τα μάτια του βατράχου, αντίθετα από του ανθρώπου, έχουν αναπτυγμένο το κάτω βλέφαρο. Το χρώμα του σώματος των βατράχων είναι από ανοιχτό μέχρι και σκούρο καστανό και στην κοιλιά κιτρινωπό. Ο βάτραχος όμως, όπως και ο χαμαιλέοντας, μπορεί να αλλάζει χρώμα και να προσαρμόζεται καλύτερα στο περιβάλλον του, και έτσι να αποφεύγει τους εχθρούς του. Το δέρμα του είναι λείο και καλυμμένο με βλέννα.
Το μέγεθος του βατράχου ποικίλει ανάλογα με το είδος του. Το μικρότερο είναι το κουβανικό είδος Sminthillus limbatus, του οποίου τα ενήλικα άτομα δεν ξεπερνούν σε μήκος τα 12 χιλιοστά. Το μεγαλύτερο είδος είναι ο αφρικάνικος βάτραχος Γολιάθ, με μήκος 30 εκατοστά περίπου. Τα παραπάνω μήκη αναφέρονται σε μέτρηση με τα πόδια μαζεμένα στο κυρίως σώμα του βατράχου.
Οι βάτραχοι κοάζουν, όταν είναι σε περίοδο αναπαραγωγής, αλλά και σ' όλες τις εποχές του χρόνου, κυρίως το βράδυ, όταν η ατμόσφαιρα είναι υγρή. Η φωνή του βατράχου λέγεται "κόασμα" ή "κοασμός" το δε ρήμα "κοάζω" επί ανθρώπων: μιμούμαι τη φωνή του βατράχου (κοάξ-κοάξ).
Σπουδαιότεροι εχθροί του βατράχου είναι τα φίδια, οι πελαργοί, οι γερανοί και άλλα πουλιά. Εχθρός του βατράχου είναι και ο άνθρωπος, γιατί σε μερικά μέρη της Ευρώπης (Γαλλία, Ιταλία κ.ά.) τα πόδια του βατράχου θεωρούνται εκλεκτός μεζές.
Οι βάτραχοι συχνά γίνονται πειραματόζωα των εργαστηρίων, γιατί η διατροφή τους είναι εύκολη και επιπλέον το σώμα τους, αν και διαφέρει από το σώμα του ανθρώπου, παρουσιάζει την ίδια βασική κατασκευή και φυσικές λειτουργίες. Έτσι τα συμπεράσματα από τις έρευνες στους βατράχους μπορούν να επεκταθούν και στο ανθρώπινο σώμα.
Η αναπαραγωγή των βατράχων γίνεται κατά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο. Οι βάτραχοι τρέφονται κυρίως με σκουλήκια και έντομα, που τα πιάνουν με τη βοήθεια της γλώσσας τους που είναι μακριά.
Ο βάτραχος, λόγω της κατάλληλης μορφολογικής προσαρμογής του έχει καταφέρει να εξαπλωθεί στα περισσότερα μέρη της Γης. Στις μέρες μας, υπάρχουν πάνω από 2.000 διαφορετικά είδη βατράχων στον πλανήτη.
Οι βάτραχοι ζουν κοντά ή μέσα στα νερά των ποταμών και των λιμνών. Τα πίσω πόδια του βατράχου είναι μεγαλύτερα και πιο αναπτυγμένα και ανάμεσα στα δάχτυλα έχουν μεμβράνη. Έτσι ο βάτραχος μπορεί να κολυμπάει πολύ καλά, όταν βρίσκεται στο νερό και να μετακινείται με πηδήματα, όταν είναι στην ξηρά.
Ακόμα υπάρχουν είδη βατράχων που ζουν στην ξηρά. Τους βρίσκουμε συνήθως σε χωράφια ή ακόμα σε εκτάσεις με γρασίδι. Η περίοδος αναπαραγωγής τους είναι η ίδια με εκείνων που ζουν σε ποτάμια ή λίμνες (Μάρτης και Απρίλης) και κατατάσσονται στην κατηγορία των άνουρων αμφιβίων
Ο βάτραχος είναι ένα από τα γνωστότερα αμφίβια. Μαζί με τους φρύνους αποτελεί την τάξη των άνουρων αμφίβιων. Το γένος των βατράχων ανήκει στην τάξη των ανούρων, που υπάγεται στα αμφίβια. Τα πιο συνηθισμένα είδη βατράχου στην Ελλάδα είναι ο βάτραχος ο πράσινος και ο βάτραχος ο κοινός. Βόρτακος είναι ο βάτραχος στην Κυπριακή διάλεκτο). Επίσης η λέξη βορτακόντυμα αναφέρεται στα πράσινα φύκια του γλυκού νερού.
Бакалар — куйруксуз амфибиялардын бир ири тобу, буларга кыйла түркүм, түркүмчө, тукум, уруу жана түр кирет: Амур бакасы, Антил бакасы, бананчыл бака (Megolixalus baevis), саз бакасы (Rana terrestris), бодур бака (R. rugosa), өгүз-бака (R. catesbeiana), өкүрчөөк бака, Африканын калакпут бакасы (Hylambates maculatus), калакпут соокпаш бака (Rhacophorus otilophus), калакпут тордомо бака (R. reticulatus), Ява калакпут бакасы (R. reinwardti), жапон калакпут бакасы (R. beurgeri), түктүү бака (Astylosternus robustus), Голиафбака (Rana goliath), дообака, гоферге ынак бака (R. capito), Ыраакы Чыгыш бакасы (R. semiplicata), тегерек тил бака (Discoglossus pictus), шадылуу бака (Arthroleptis stenodactylus), Кавказ бакасы (Rana camerani), Индистан таргыл бакасы (R. tigrina), мукур аяк бака (R. curtipes), кызыл кулак бака (R. erythreaea), кайчытамга бака (Rhacophorus cruciger), чаңыргыч бака (Rana clamitans), темгилдүү бака (R. pipiens), токой бакасы (R. sylvatica), Ява учкур бакасы, Кичи Азия бакасы (R. macrocnemis), Гвинея чаар бакасы (Hemisus marmoratus), Натали бакасы (Phrynobatrachus natalensis), Нил бакасы (Rana mascareniensis), көл бакасы (R. ridibunda), жээкчил бака (R. limnocharis), көлчүк бакасы (R. esculenta), шамдагай бака (R. dalmatina), конгонун беш тушкундуу бакасы (Hyperolius quinquevittatus), ала бака (Rana pretiosa), мүйүздүү бака (Ceratobatrachus quentheri), Сибирь бакасы (Rana cruenta), шибер бакасы (R. temporaria), укмуштуу бака (Pseudis paradoxa), кооз бака (Kaloula pulchra), куйруктуу бака (Ascaphus truei), Цусима бакасы, кара-ала бака (Rana nigromaculata), туулгабаш бака (Calyptocephalus gayi), текөөрдүү бака (Xenopus mulleri), текөөрдүү жылма бака (X. laevis), тилсиз бакалар, бакалардын бир түркүмү, күрөң бакалар (топ), өкүрчөөк бакалар (уруу), калакпут бакалар (тукум) (Rhacophoridae), л. Дискоязычные (Discoglossidae) — тегерек тилдүү бакалар (тукум), жашыл бакалар (топ), келтекбаш бакалар (тукум) (Brachycephalidae), учкур бакалар (уруу) (Phacophorus), жалпак бакалар (уруу) (Eleutherodactylus), накта бакалар (тукум) (Ranidae), мүйүздүү бакалар (уруу) (Ceratobatrachus), торопойбакалар (уруу) (Hemisus), тар ооздуу бакалар (уруу) (Brevicipitidae), тилдүү бакалар, бакалардын бир түркүмү.
Айрым түрү көп өлкөлөрдө тамак катары пайдаланылат. Кыргызстанда 3 түрү кездешет. Лабор. изилдөөлөрдө пайдаланылат.
Бакалар — куйруксуз амфибиялардын бир ири тобу, буларга кыйла түркүм, түркүмчө, тукум, уруу жана түр кирет: Амур бакасы, Антил бакасы, бананчыл бака (Megolixalus baevis), саз бакасы (Rana terrestris), бодур бака (R. rugosa), өгүз-бака (R. catesbeiana), өкүрчөөк бака, Африканын калакпут бакасы (Hylambates maculatus), калакпут соокпаш бака (Rhacophorus otilophus), калакпут тордомо бака (R. reticulatus), Ява калакпут бакасы (R. reinwardti), жапон калакпут бакасы (R. beurgeri), түктүү бака (Astylosternus robustus), Голиафбака (Rana goliath), дообака, гоферге ынак бака (R. capito), Ыраакы Чыгыш бакасы (R. semiplicata), тегерек тил бака (Discoglossus pictus), шадылуу бака (Arthroleptis stenodactylus), Кавказ бакасы (Rana camerani), Индистан таргыл бакасы (R. tigrina), мукур аяк бака (R. curtipes), кызыл кулак бака (R. erythreaea), кайчытамга бака (Rhacophorus cruciger), чаңыргыч бака (Rana clamitans), темгилдүү бака (R. pipiens), токой бакасы (R. sylvatica), Ява учкур бакасы, Кичи Азия бакасы (R. macrocnemis), Гвинея чаар бакасы (Hemisus marmoratus), Натали бакасы (Phrynobatrachus natalensis), Нил бакасы (Rana mascareniensis), көл бакасы (R. ridibunda), жээкчил бака (R. limnocharis), көлчүк бакасы (R. esculenta), шамдагай бака (R. dalmatina), конгонун беш тушкундуу бакасы (Hyperolius quinquevittatus), ала бака (Rana pretiosa), мүйүздүү бака (Ceratobatrachus quentheri), Сибирь бакасы (Rana cruenta), шибер бакасы (R. temporaria), укмуштуу бака (Pseudis paradoxa), кооз бака (Kaloula pulchra), куйруктуу бака (Ascaphus truei), Цусима бакасы, кара-ала бака (Rana nigromaculata), туулгабаш бака (Calyptocephalus gayi), текөөрдүү бака (Xenopus mulleri), текөөрдүү жылма бака (X. laevis), тилсиз бакалар, бакалардын бир түркүмү, күрөң бакалар (топ), өкүрчөөк бакалар (уруу), калакпут бакалар (тукум) (Rhacophoridae), л. Дискоязычные (Discoglossidae) — тегерек тилдүү бакалар (тукум), жашыл бакалар (топ), келтекбаш бакалар (тукум) (Brachycephalidae), учкур бакалар (уруу) (Phacophorus), жалпак бакалар (уруу) (Eleutherodactylus), накта бакалар (тукум) (Ranidae), мүйүздүү бакалар (уруу) (Ceratobatrachus), торопойбакалар (уруу) (Hemisus), тар ооздуу бакалар (уруу) (Brevicipitidae), тилдүү бакалар, бакалардын бир түркүмү.
Айрым түрү көп өлкөлөрдө тамак катары пайдаланылат. Кыргызстанда 3 түрү кездешет. Лабор. изилдөөлөрдө пайдаланылат.
Жаба — водоземец од редот на безопашести водоземци (науч. Anura). Редот безопашести водоземци (Anura) е првпат класифициран од страна на Блазиус Мерем (1761-1824) во 1820 година.
Возрасните жаби се карактеризираат со долги задни нозе, кратко тело и вмрежени прсти, очи што штрчат и недостаток на опашка. Големината им варира од 10 мм (Psyllophryne didactyla од Бразил и Eleutherodactylus iberia од Куба) до 300 мм (Conraua goliath од Камерун). Возрасните жаби имаат месојадна исхрана, најмногу со членконоги, црви и мекотели. Жабите се најзабележливи преку нивните звучни повици, кои можат да се слушнат за време на нивната сезона за парење.
Распространетоста на жабите варира од тропските до субарктичките региони, со најголем број на видови во тропските дождовни шуми. Повеќето жаби живеат во плитки водени површини, но исто така лесно се движат и на земја со скокање или качување. Вообичаено жабите ги несат јајцата во бари, мочуришта или езера, и нивните ларви, наречени полноглавци, имаат жабри и се развиваат во вода.
Со повеќе од 5.000 опишани видови, жабите се меѓу најразновидните групи 'рбетници. Често се прави разлика помеѓу жабите и краставите жаби на основа на нивниот изглед, но оваа разлика нема таксономска издржаност. Единственото семејство на која екслузивно ѝ е дадено името „крастава жаба“ е Bufonidae, но многу видови од другите семејства исто така се нарекуваат „крастави жаби“, а видовите во рамките на видот крастави жаби Atelopus се нарекуваат и „арлекински жаби“.
Отровната стрела - жаба е најотровната жаба во светот, која што е застапена во тропските шуми на Амазонија. Нејзиниот отров е доовлен да усмрти 20.000 глувци или да ја сопре работата на срцето на некој 'рбетник. Самиот отров се наоѓа и се лачи на површината на кожата.
Жабата се јавува како тема во бројни дела од уметноста и популарната култура, како:
Жаба — водоземец од редот на безопашести водоземци (науч. Anura). Редот безопашести водоземци (Anura) е првпат класифициран од страна на Блазиус Мерем (1761-1824) во 1820 година.
Хӳресĕррисем (лат. Anura) — çĕрти-шыврисен чи пысăк ушкăнĕ, хальхи кунта 6000 тĕсе яхăн тата 84 авалхи тĕссем кĕреççĕ. Тăтăшах çак ушкăнăн пайташĕсене шапасем теççĕ, анчах тĕрĕссипе шапасем тесе чăн шапасен (Ranidae) пайташĕсене çех чĕнме палăртнă. Хӳресĕр çĕрти-шыврисен личинкисем — йытпуллисем.
Хӳресĕррисем (лат. Anura) — çĕрти-шыврисен чи пысăк ушкăнĕ, хальхи кунта 6000 тĕсе яхăн тата 84 авалхи тĕссем кĕреççĕ. Тăтăшах çак ушкăнăн пайташĕсене шапасем теççĕ, анчах тĕрĕссипе шапасем тесе чăн шапасен (Ranidae) пайташĕсене çех чĕнме палăртнă. Хӳресĕр çĕрти-шыврисен личинкисем — йытпуллисем.
Қурбоққа - як намуди дубаҳраҳо ки зиндагӣ мекунад дар замин ва дар оби тоза.курбокахо тавалуд мешаванд монанди калакалвезак (ном барои курбокахо) аз тухм. Калакавлезакҳо думи дароз доранд. Вақте ки онҳо калон мешаванд ба ҷои думи дароз пойҳои дароз пайдо мешаванд. Қурбоққаҳои калон метавонанд ҷаханд бо онҳоя пойҳои дарозашон.
Қурбоққа - як намуди дубаҳраҳо ки зиндагӣ мекунад дар замин ва дар оби тоза.курбокахо тавалуд мешаванд монанди калакалвезак (ном барои курбокахо) аз тухм. Калакавлезакҳо думи дароз доранд. Вақте ки онҳо калон мешаванд ба ҷои думи дароз пойҳои дароз пайдо мешаванд. Қурбоққаҳои калон метавонанд ҷаханд бо онҳоя пойҳои дарозашон.
Акс:Frog india.JPG A frogҠойроҡһоҙҙар (лат. Anura) — 6000-гә яҡын төрҙө берләштергән ер-һыу хайуандары[1]; тәлмәрйен, әрмәнде кеүек бөтә ер-һыу хайуандары[2]
Ҡойроҡһоҙҙарҙың боронғо вәкилдәре Урта Юра осорондаға ятҡылыҡтарҙын (≈165 млн йыл элек) билдәле. Тик әлеге һыҙаттағы ҡойроҡһоҙҙар Триас осорондағы ҡаҙып табылған ҡалдыҡтарға хас.
Хәҙерге заманда ҡойроҡһоҙҙар тропиктарҙан субарктик регионға тиклем таралған. Дымла тропик урманда күп төрҙәре тереклек итә. Ҡойроҡһоҙҙар күберәк ҡоро ерҙә йәшәй, ләкин һыу менән беләнешен юғалтмайҙар. Уларҙың тәне ҡыҫҡа һәм тәбәнәк. Баштары киң һәм кәүҙә бенән таташҡан. Муйындары һәм ҡойроҡтары юҡ. Тирелере яланғас һәм дымлы. Баштарында күҙ йомой ярылары булған ике күҙ, ике танау тишеге бар. Һауана үпкәләре һәм тире аша һулайҙар. Һыуҙа өҙөк-өҙөк хәрәкәт итәләр. Аяҡтарында йөҙөй ярылары бар. Алғы аяҡтары ҡыҫҡараҡ, йөҙгән ваҡытта тәнгә табан ҡыҫылалар. Ҡоро ерҙә артҡы аяҡтары менән һикереп-һикереп йөрөйҙәр. Улар тәүлектек теләһә ҡайһы ваҡытында актив.
Ҡойроҡһоҙ амфибиялар үрмәкселәр, ҡырмыҫҡалар, ҡыҫылылар, ер селәүсендәре, ҡоро ер һәм һыу моллюскылары, бөжәктәр менән туҡлана. Аҙыҡты күҙҙәре ярҙамында эҙләп таба. Осо торған бөжәктәрҙе аулайҙар. Табыштарын эләктерергә ваҡ тештәре һәм йәбешкәк телдәре ярҙам итә. Телдәре ауыҙҙың артҡы өлөшөнәалғы яғы менән береккән һәм ауыҙ эсендә ике ҡатлап бөкләнгән.
Ҡойроҡһоҙ ер-һыу хайуандары һыуҙа үрсей. Инә баҡалар — ыуылдырыҡ, ата баҡалар «һөт» сәсә. Ыуылдырыҡтан сыҡҡан сүмешбаш балыҡҡа оҡшаған була һәм зәңгәрһыу-йәшел һыуүҫемдәре, иң ябай төҙөлөшлө хайуандар менән туҡлана. Йылы һыуҙа 50—60 көн уҙгас һәм һалҡын һыуҙа 80-85 көндән һуң сумешбаштар кескенә бакаға әүрелә һәм һалҡын һыуҙы ташлап ҡоро ергә сыға.
Ҡойроҡһоҙҙар (лат. Anura) — 6000-гә яҡын төрҙө берләштергән ер-һыу хайуандары; тәлмәрйен, әрмәнде кеүек бөтә ер-һыу хайуандары
Ҡойроҡһоҙҙарҙың боронғо вәкилдәре Урта Юра осорондаға ятҡылыҡтарҙын (≈165 млн йыл элек) билдәле. Тик әлеге һыҙаттағы ҡойроҡһоҙҙар Триас осорондағы ҡаҙып табылған ҡалдыҡтарға хас.
Хәҙерге заманда ҡойроҡһоҙҙар тропиктарҙан субарктик регионға тиклем таралған. Дымла тропик урманда күп төрҙәре тереклек итә. Ҡойроҡһоҙҙар күберәк ҡоро ерҙә йәшәй, ләкин һыу менән беләнешен юғалтмайҙар. Уларҙың тәне ҡыҫҡа һәм тәбәнәк. Баштары киң һәм кәүҙә бенән таташҡан. Муйындары һәм ҡойроҡтары юҡ. Тирелере яланғас һәм дымлы. Баштарында күҙ йомой ярылары булған ике күҙ, ике танау тишеге бар. Һауана үпкәләре һәм тире аша һулайҙар. Һыуҙа өҙөк-өҙөк хәрәкәт итәләр. Аяҡтарында йөҙөй ярылары бар. Алғы аяҡтары ҡыҫҡараҡ, йөҙгән ваҡытта тәнгә табан ҡыҫылалар. Ҡоро ерҙә артҡы аяҡтары менән һикереп-һикереп йөрөйҙәр. Улар тәүлектек теләһә ҡайһы ваҡытында актив.
Ҡойроҡһоҙ амфибиялар үрмәкселәр, ҡырмыҫҡалар, ҡыҫылылар, ер селәүсендәре, ҡоро ер һәм һыу моллюскылары, бөжәктәр менән туҡлана. Аҙыҡты күҙҙәре ярҙамында эҙләп таба. Осо торған бөжәктәрҙе аулайҙар. Табыштарын эләктерергә ваҡ тештәре һәм йәбешкәк телдәре ярҙам итә. Телдәре ауыҙҙың артҡы өлөшөнәалғы яғы менән береккән һәм ауыҙ эсендә ике ҡатлап бөкләнгән.
Ҡойроҡһоҙ ер-һыу хайуандары һыуҙа үрсей. Инә баҡалар — ыуылдырыҡ, ата баҡалар «һөт» сәсә. Ыуылдырыҡтан сыҡҡан сүмешбаш балыҡҡа оҡшаған була һәм зәңгәрһыу-йәшел һыуүҫемдәре, иң ябай төҙөлөшлө хайуандар менән туҡлана. Йылы һыуҙа 50—60 көн уҙгас һәм һалҡын һыуҙа 80-85 көндән һуң сумешбаштар кескенә бакаға әүрелә һәм һалҡын һыуҙы ташлап ҡоро ергә сыға.
भ्यागुतो पानी र जमीन दुवैमा बस्ने उभयचर प्राणी हो । भ्यागुतो एक मांशाहारी जीव हो । भ्यागुतोको जीवन चक्र अरु प्राणीहरू भन्दा भिन्न छ । भ्यागुतोका बच्चाहरूलाई चेपागाँडा भनिन्छ । चेपागाँडाहरू हेर्दा माछा जस्तै हुन्छन् र पानीमा नै बस्छन् । पछि गएर चेपागाँडाको खुट्टा उम्रिएर पुच्छर ठझर्छ । त्यस पछि भ्यागुतो बन्छ । चेपागाँडा भन्दा पहिले भ्यागुताको फुलहरू एक डोरी जस्तो देखिने जालिले ढाकिएका हुन्छन् । भ्यागुताहरू धेरै प्रजातीका हुन्छन् । भ्यागुताको प्रजाती अनुसार यिनीहरूको बसोवास, रङ्ग, आकार, आवाज, आदीमा भिन्नता पाइन्छ । भ्यागुतोलाई बिशेष गरेर सर्पहरूले खान्छन् ।
भ्यागुतो पानी र जमीन दुवैमा बस्ने उभयचर प्राणी हो । भ्यागुतो एक मांशाहारी जीव हो । भ्यागुतोको जीवन चक्र अरु प्राणीहरू भन्दा भिन्न छ । भ्यागुतोका बच्चाहरूलाई चेपागाँडा भनिन्छ । चेपागाँडाहरू हेर्दा माछा जस्तै हुन्छन् र पानीमा नै बस्छन् । पछि गएर चेपागाँडाको खुट्टा उम्रिएर पुच्छर ठझर्छ । त्यस पछि भ्यागुतो बन्छ । चेपागाँडा भन्दा पहिले भ्यागुताको फुलहरू एक डोरी जस्तो देखिने जालिले ढाकिएका हुन्छन् । भ्यागुताहरू धेरै प्रजातीका हुन्छन् । भ्यागुताको प्रजाती अनुसार यिनीहरूको बसोवास, रङ्ग, आकार, आवाज, आदीमा भिन्नता पाइन्छ । भ्यागुतोलाई बिशेष गरेर सर्पहरूले खान्छन् ।
मेंढक उभयचर वर्ग का जंतु है जो पानी तथा जमीन पर दोनों जगह रह सकता है। यह एक शीतरक्ती प्राणी है अर्थात् इसके शरीर का तापमान वातावरण के ताप के अनुसार घटता या बढ़ता रहता है। शीतकाल में यह ठंडक से बचने के लिए पोखर आदि की निचली सतह की मिट्टी लगभग दो फुट की गहराई तक खोदकर उसी में पड़ा रहता है। यहाँ तक कि कुछ खाता भी नहीं है। इस क्रिया को शीतनिद्रा या शीतसुषुप्तावस्था कहते हैं। इसी तरह की क्रिया गर्मी के दिनों में होती है। ग्रीष्मकाल की इस निष्क्रिय अवस्था को ग्रीष्मसुषुप्तावस्था कहते हैं।
मेंढक के चार पैर होते हैं। पिछले दो पैर अगले पैरों से बड़े होतें हैं। जिसके कारण यह लम्बी उछाल लेता है। अगले पैरों में चार-चार तथा पिछले पैरों में पाँच-पाँच झिल्लीदार उँगलिया होतीं हैं, जो इसे तैरने में सहायता करती हैं। मेंढकों का आकार ९.८ मिलीमीटर (०.४ ईन्च) से लेकर ३० सेण्टीमीटर (१२ ईन्च) तक होता है। नर साधारणतः मादा से आकार में छोटे होते हैं। मेंढकों की त्वचा में विषग्रन्थियाँ होतीं हैं, परन्तु ये शिकारी स्तनपायी, पक्षी तथा साँपों से इनकी सुरक्षा नहीं कर पाती हैं।
भेक या दादुर (टोड) तथा मेंढक में कुछ अंतर है जैसे दादुर अधिकतर जमीन पर रहता है, इसकी त्वचा शुष्क एवं झुर्रीदार होती है जबकि मेंढक की त्वचा कोमल एवं चिकनी होती है। मेंढक का सिर तिकोना जबकि टोड का अर्द्ध-वृत्ताकार होता है। भेक के पिछले पैर की अंगुलियों के बीच झिल्ली भी नहीं मिलती है। परन्तु वैज्ञानिक वर्गीकरण की दृष्टि से दोनों बहुत हद तक समान जंतु हैं तथा उभयचर वर्ग के एनुरा गण के अन्तर्गत आते हैं। मेंढक प्रायः सभी जगहों पर पाए जाते हैं। इसकी ५००० से अधिक प्रजातियों की खोज हो चुकी है। वर्षा वनों में इनकी संख्या सर्वाधिक है। कुछ प्रजातियों की संख्या तेजी से कम हो रही है।
मेंढक उभयचर वर्ग का जंतु है जो पानी तथा जमीन पर दोनों जगह रह सकता है। यह एक शीतरक्ती प्राणी है अर्थात् इसके शरीर का तापमान वातावरण के ताप के अनुसार घटता या बढ़ता रहता है। शीतकाल में यह ठंडक से बचने के लिए पोखर आदि की निचली सतह की मिट्टी लगभग दो फुट की गहराई तक खोदकर उसी में पड़ा रहता है। यहाँ तक कि कुछ खाता भी नहीं है। इस क्रिया को शीतनिद्रा या शीतसुषुप्तावस्था कहते हैं। इसी तरह की क्रिया गर्मी के दिनों में होती है। ग्रीष्मकाल की इस निष्क्रिय अवस्था को ग्रीष्मसुषुप्तावस्था कहते हैं।
मेंढक के चार पैर होते हैं। पिछले दो पैर अगले पैरों से बड़े होतें हैं। जिसके कारण यह लम्बी उछाल लेता है। अगले पैरों में चार-चार तथा पिछले पैरों में पाँच-पाँच झिल्लीदार उँगलिया होतीं हैं, जो इसे तैरने में सहायता करती हैं। मेंढकों का आकार ९.८ मिलीमीटर (०.४ ईन्च) से लेकर ३० सेण्टीमीटर (१२ ईन्च) तक होता है। नर साधारणतः मादा से आकार में छोटे होते हैं। मेंढकों की त्वचा में विषग्रन्थियाँ होतीं हैं, परन्तु ये शिकारी स्तनपायी, पक्षी तथा साँपों से इनकी सुरक्षा नहीं कर पाती हैं।
भेक या दादुर (टोड) तथा मेंढक में कुछ अंतर है जैसे दादुर अधिकतर जमीन पर रहता है, इसकी त्वचा शुष्क एवं झुर्रीदार होती है जबकि मेंढक की त्वचा कोमल एवं चिकनी होती है। मेंढक का सिर तिकोना जबकि टोड का अर्द्ध-वृत्ताकार होता है। भेक के पिछले पैर की अंगुलियों के बीच झिल्ली भी नहीं मिलती है। परन्तु वैज्ञानिक वर्गीकरण की दृष्टि से दोनों बहुत हद तक समान जंतु हैं तथा उभयचर वर्ग के एनुरा गण के अन्तर्गत आते हैं। मेंढक प्रायः सभी जगहों पर पाए जाते हैं। इसकी ५००० से अधिक प्रजातियों की खोज हो चुकी है। वर्षा वनों में इनकी संख्या सर्वाधिक है। कुछ प्रजातियों की संख्या तेजी से कम हो रही है।
ভেকুলী (ইংৰাজী: Frog) হৈছে বিচিত্ৰতাৰে ভৰা এনোৰা (ইংৰাজী: Anura) (প্ৰাচীন গ্ৰীক an-, নথকা, + oura, নেজ) বৰ্গৰ অন্তৰ্গত কিছুমান জীৱ প্ৰজাতি। ইহঁতৰ দেহ চুটি আৰু নেজ নেথাকে। প্ৰাক ট্ৰায়েছিক যুগতে মাডাগাস্কাৰত ইহঁতৰ আটাইতকৈ পুৰণি জীৱাশ্ম "প্ৰট ফ্ৰগ (ইংৰাজী: proto-frog)"ৰ উদ্ভৱ হৈছিল, কিন্তু আনৱিক ক্লক ডেটিং পদ্ধতিয়ে ইহঁত তাতোতকৈও ২৬৫ নিযুত বছৰ আগৰ পাৰ্মিয়ান যুগৰ বুলি কয়। ভেকুলীবোৰ tropicsৰ পৰা subarctic অঞ্চললৈকে বহুলভাৱে বিস্তৃত হৈ আছে। বৰ্ষাৰণ্যবোৰত ইহঁতৰ জনসংখ্যা সৰ্বাধিক। বৰ্তমানে প্ৰায় ৪,৮০০ টা প্ৰজাতিৰ ভেকুলী নথিভুক্ত কৰা হৈছে, যিটো জীৱিত উভচৰ প্ৰাণীৰ প্ৰায় ৮৫%তকৈও বেচি হব। ইয়াৰোপৰি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীৰ পাঁচটা সৰ্বাধিক বৈচিত্ৰময় বৰ্গৰ ভিতৰত ইহঁতো অন্যতম।
_tight_crop.jpg)
ভেকুলী (ইংৰাজী: Frog) হৈছে বিচিত্ৰতাৰে ভৰা এনোৰা (ইংৰাজী: Anura) (প্ৰাচীন গ্ৰীক an-, নথকা, + oura, নেজ) বৰ্গৰ অন্তৰ্গত কিছুমান জীৱ প্ৰজাতি। ইহঁতৰ দেহ চুটি আৰু নেজ নেথাকে। প্ৰাক ট্ৰায়েছিক যুগতে মাডাগাস্কাৰত ইহঁতৰ আটাইতকৈ পুৰণি জীৱাশ্ম "প্ৰট ফ্ৰগ (ইংৰাজী: proto-frog)"ৰ উদ্ভৱ হৈছিল, কিন্তু আনৱিক ক্লক ডেটিং পদ্ধতিয়ে ইহঁত তাতোতকৈও ২৬৫ নিযুত বছৰ আগৰ পাৰ্মিয়ান যুগৰ বুলি কয়। ভেকুলীবোৰ tropicsৰ পৰা subarctic অঞ্চললৈকে বহুলভাৱে বিস্তৃত হৈ আছে। বৰ্ষাৰণ্যবোৰত ইহঁতৰ জনসংখ্যা সৰ্বাধিক। বৰ্তমানে প্ৰায় ৪,৮০০ টা প্ৰজাতিৰ ভেকুলী নথিভুক্ত কৰা হৈছে, যিটো জীৱিত উভচৰ প্ৰাণীৰ প্ৰায় ৮৫%তকৈও বেচি হব। ইয়াৰোপৰি মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীৰ পাঁচটা সৰ্বাধিক বৈচিত্ৰময় বৰ্গৰ ভিতৰত ইহঁতো অন্যতম।
European fire-bellied toad (Bombina bombina) Panamanian golden frog (Atelopus zeteki).
ਡੱਡੂ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜੀਵ ਹੈ ਜੋ ਜਲ ਅਤੇ ਥਲ ਦੋਨਾਂ ਤੇ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡੱਡੂਆਂ ਦੀਆਂ 2600 ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਝੀਲਾਂ, ਦਲਦਲ, ਚਟਾਨਾਂ, ਮਾਰੂਥਲਾਂ ਅਤੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਆਦਿ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 9 ਤੋਂ 11 ਸੈਂ: ਮੀ: ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜੋ ਡੱਡੂ ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ 40 ਸੈਂ: ਮੀ: ਤੱਕ ਲੰਬੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਟਰ-ਟਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸਿਰਫ ਨਰ ਡੱਡੂ ਹੀ ਕੱਢਦੇ ਹਨ। ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 6 ਸਾਲ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਂਤ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਮਾਲਕ ਡੱਡੂ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਤੋਂ 30 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਛਾਲ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ | ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਦੌੜ ਵੀ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।[1]
ਕੁਝ ਡੱਡੂ ਪ੍ਰਜਨਣ ਦੀ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਉਸਾਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅੰਡੇ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵੰਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਹਵਾ ਤੇ ਲੇਸਦਾਰ ਪਦਾਰਥ ਛੱਡਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਕੇ ਝੱਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਝੱਗ ਤੈਰ ਕੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਜਾਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਨਾਲ ਚਿਪਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਆਲ੍ਹਣੇ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਜਾਂਦੀ। ਇਹ ਜੀਵ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਲ੍ਹਣਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਆਂਡੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਆ ਕੇ ਇਸ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਉਸਾਰਨ ਵਾਲੀ ਡੱਡੂ ਜਾਤੀ ਵੀ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਲੇਸਦਾਰ ਪਦਾਰਥ ਵੀ ਛੱਡਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਆਪਣੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਰਿੜਕੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਆਂਡਿਆਂ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਝੱਗ ਦੀ ਤਹਿ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਝੱਗ ਇੱਕ ਗੇਂਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਮਾਦਾ ਡੱਡੂ ਇਸ ਗੇਂਦ ਨੁਮਾ ਝੱਗ ਨੂੰ ਦੋ ਟਾਹਣੀਆਂ ਜਾਂ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਿਜਾ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਨਾਲ ਦਬਾ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਬੁਲਬੁਲੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹੇ ਜੀਵ ਆਪਣੇ ਵੰਸ਼ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਬੁਲਬੁਲਿਆਂ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣਿਆਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ବେଙ୍ଗ ଏକ ଉଭୟଚର ପ୍ରାଣୀ ଅଟେ ଯିଏ ଜଳ ଓ ସ୍ଥଳ ଉଭୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିପାରେ । ଏହା ଏକ ଶୀତରକ୍ତୀ ପ୍ରାଣୀ ଅଟେ ଅର୍ଥାତ ଏହାର ଶରୀରର ତାପମାନ ବାତାବରଣ ତାପମାନ ଅନୁଶାରେ ଛାଲିଥାଏ । ଶିତକାଳରେ ଥଣ୍ଡାରୁ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ବର୍ଷାପାଣିରେ ଜମିରହିଥିବା କାଦୁଅ ଆଦି ସ୍ଥାନରେ ଦୁଇ ଫୁଟ ଭିତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଳି ସେଠାରେ ବାସ କରିଥାଏ, ଏହା ସହିତ କିଛି ଖାଦ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଖାଇ ନଥାଏ । ଏହି ପକ୍ରୀୟାକୁ ଶୀତନିଦ୍ରା କିମ୍ବା "ଶୀତସୁଷୁପ୍ତାବସ୍ଥା" କୁହାଯାଏ । ଏହିପ୍ରକାର କ୍ରୀୟା ଗରମ ଦିନେ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ଏହି ପକ୍ରୀୟାକୁ ଗ୍ରୀଷ୍ମୀୟ ଅବସ୍ଥା କିମ୍ବା "ଗ୍ରୀଷ୍ମସୁଷୁପ୍ତାବସ୍ଥା" କୁହାଯାଏ ।
ବେଙ୍ଗର ଚାରୋଟି ଗୋଡ ରହିଥାଏ । ପଛ ଦୁଇ ଗୋଡ ଆଗ ଦୁଇ ଗୋଡ ଠାରୁ ବଡ ହୋଇଥାଏ, ସେଥିପାଇଁ ସେ ଅଧିକ ଲମ୍ବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଡେଇଁପାରେ । ଆଗ ଦୁଇ ପାଦରେ ଚାରି-ଚାରି ଆଙ୍ଗୁଠି ଓ ପଛ ପାଦରେ ପାଞ୍ଚ-ପାଞ୍ଚ ଆଙ୍ଗୁଠି ରହିଥାଏ, ଯାହା ତାକୁ ପହଁରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ବେଙ୍ଗର ଆକାର ସାଧାରଣତଃ ୯.୮ ମିଲିମିଟର (୦.୪ ଇଞ୍ଚ)ରୁ ୩୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର (୧୨ ଇଞ୍ଚ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଅଣ୍ଡିରା ବେଙ୍ଗ ମାଇ ବେଙ୍ଗ ଠାରୁ ଆକାରରେ ଛୋଟ ହୋଇଥାଏ । ବେଙ୍ଗର ତ୍ୱଚାରେ ନିସୃତ ବିଷ ରହିଥାଏ, ପରନ୍ତୁ ସେମାନେ ଶିକାରୀ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ, ପକ୍ଷୀ ତଥା ସାପ ମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଏମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା କରି ପାରନ୍ତି ନାହିଁ ।
ଏକ ପ୍ରାପ୍ତ ବାୟସ୍କ ବେଙ୍ଗର ଶରୀରରେ ଏକ କଠୋର ଶରୀର, ବାହାରି ପଡିଥିବା ଆଖି, ଅଗ୍ରବର୍ତ୍ତୀ-ଲାଗିଥିବା ଜିଭ ଆଖି, ତଳ ଆଡକୁ ଓହଳି ଥିବା ଅଙ୍ଗ ଏବଂ ବିନା ଲାଞ୍ଜ ଯୁକ୍ତ ଶରୀର ରହିଥାଏ (ଲାଞ୍ଜ ଯୁକ୍ତ ବେଙ୍ଗକୁ ଛାଡି) । ବେଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ଗ୍ରନ୍ଥିର ଚମଡା ରହିଥାଏ, ଯାହା ଅରୁଚୀକର ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ବିଷାକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ବୟସ୍କ ବେଙ୍ଗ ସତେଜ ପାଣିରେ ଏବଂ ଶୁଖିଲା ସ୍ଥଳରେ ରହିଥାଏ; କିଛି ପ୍ରଜାତୀ ମାନଙ୍କୁ ଭୂମୀଗତ କିମ୍ବା ଗଛରେ ରହିବା ପାଇଁ ଅନୁକୂଳିତ କରାଯାଏ । ବେଙ୍ଗକୁ ମନୁଷ୍ୟଦ୍ୱାରା ଭୋଜନ ଋପେ ମହତ୍ତ୍ୱ ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ, ପ୍ରତୀକବାଦ ଓ ଧର୍ମରେ ବହୁ ସାଂସ୍କୃତିକ ଭୂମିକା ରହିଥାଏ ।
ବେଙ୍ଗର କୌଣସି ଲାଞ୍ଜ ନଥାଏ, ଲାର୍ବାକୁ ଛାଡି ଏବଂ ଅଧିକାଂଶ ବେଙ୍ଗଙ୍କର ଲମ୍ବା ଗୋଡ଼ ଥାଏ , ଲମ୍ବା ତୀକ୍ଷଣ ହାଡ଼ ସହିତ, ଜାଲି, ପଞ୍ଝା, ବଡ଼ ଆଖି ଏବଂ ଚିକ୍କଣ ତ୍ୱଚା ରହିଛି । ସେମାନଙ୍କ ପାଖେ ଛୋଟ ଛୋଟ ମେରୁହାଡ଼ ରହିଛି ଯେଉଁଥିରେ 10ରୁ ଅଧିକ ମୁକ୍ତ ମେରୁହାଡ଼ ଓ ଟେଲବୋନ ରହିନାହିଁ ।[୧] ଅନ୍ୟ ଉଭୟଚର ମାନଙ୍କ ପରି, ଅମ୍ଳଜାନ ନିଜର ଅତ୍ୟଧିକ ପାରଗମ୍ୟ ତ୍ୱଚାରୁ ଅତିକ୍ରମ କରିପାରେ । ଏହି ଆକସ୍ମିକ ବିଶେଷତା ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜ ତ୍ୱଚା ମାଧ୍ୟମରେ ପବନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚି ବିନା ସ୍ଥାନରେ ତିଆରି ହୋଇ ରହିବାର ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।[୨] ତ୍ୱଚା ପାଇଁ ଶ୍ୱାସ-ପ୍ରଶ୍ୱାସ ଅଙ୍ଗ ରୂପେ ସେବା କରିବା ପାଇଁ ଏହିକୁ ନରମ ରହିବାକୁ ପଡିବ । ଏହା ବେଙ୍ଗକୁ ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନ ଶୀଳ ବନେଇଥାଏ ଯାହାକୁ ସେ ପର୍ଯ୍ୟବରଣରେ ସାମ୍ନା କରିପାରେ , ଯେଉଁଥିରୁ କିଛି ବିଷାକ୍ତ ହୋଇପାରେ ଏବଂ ପାଣିରେ ବିଘଟିତ ହୋଇ ପାରନ୍ତି ।[୩][୪][୫][୬]
ଅନ୍ୟ ଉଭୟଚର ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କ ପରି, ଏକ ବେଙ୍ଗର ଜୀବନ ଚକ୍ର ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଅଣ୍ଡା ସହିତ ପାଣିରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ତରଳ ପଦାର୍ଥ ମାନ ସହିତ ଏକ ଡିମ୍ବକରେ ହୋଇଥାଏ, ଯାହାକୁ ସାଧାରଣତଃ ରେଡ଼ପୋଲ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଆଗତ ବୃଦ୍ଧି ପରେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ଏହାର ଅଙ୍ଗ ଓ ଫୁସଫୁସରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥାଏ । ପରେ ଏହା ଏକ ଲଘୁ, ବାୟୁ-ଶ୍ୱାସ ବେଙ୍ଗ ରୂପେ ପାଣି ଛାଡିବାରେ ସକ୍ଷମ ଅଟେ ।
ଦୁଇ ମୁଖ୍ୟପ୍ରକାରର ପ୍ରଜନନ ବେଙ୍ଗ, ଲମ୍ବା ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଜନନ ଓ ବିସ୍ଫୋଟକ ପ୍ରଜନନରେ ହୋଇଥାଏ । ପୂର୍ବେ ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରଜାତୀ ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଜର କରାଯାଇଥିଲା, ବୟସ୍କ ବେଙ୍ଗ ବର୍ଷର କିଛି ସମୟରେ ଏକ ପୋଖରୀ କିମ୍ବା ଝରଣାରେ ପ୍ରଜନନ ପାଇଁ ଏକାଠି ହୁଅନ୍ତି । ବିସ୍ଫୋଟକ ପ୍ରଜନନ ରେ, ପରିପକ୍ୱ ବୟସ୍କ ବେଙ୍ଗ ଏକ ନିଶ୍ଚିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେଉଥିବା ବର୍ଷା ହେଉଥିବା କିଛି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଇଁ ପହଞ୍ଚି ଥାନ୍ତି । ଏହି ବେଙ୍ଗ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ଭୋଗ ଯଥାଶୀଘ୍ର ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏମାନଙ୍କ ବୃଦ୍ଧିର ଗତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୀଘ୍ର ହୋଇଥାଏ ।[୭]
.jpg)
_Edit.jpg)
_crop.jpg)
_Ranomafana.jpg)
_tight_crop.jpg)
.jpg)
.png)
|url-status= ignored (help) தவளைகள் நிலநீர் வாழிகள் வகுப்பைச் சேர்ந்த ஒரு வரிசையாகும். இவ்வரிசை அறிவியல் வகைப்பாட்டில் "வாலில்லா" என்று பொருள்படும் அனுரா (Anura) என்றழைக்கப்படுகிறது. முழுவளர்ச்சி அடந்த தவளைகளுக்கு நீண்ட பின்னங்கால்களும், திரண்டு உருண்ட உடலும், விரல்களுக்கு இடையே சதை இணைப்புள்ள கொய்யடி என்னும் பாதங்களும், புறத்தே பிதுங்கி இருக்கும் கண் முழிகளும், கொண்டு வாலில்லா ஓர் இருவாழ்வி விலங்கு. சிறு குட்டைகளிலும், குளங்களிலும் காணப்படுவன. தவளைகளில் ஏறத்தாழ 5000 வெவ்வேறு உள் இனங்கள் உள்ளன. தென் அமெரிக்காவைச் சேர்ந்த சில தவளைகள் மிகுந்த நஞ்சு உடையதாகவும் உள்ளன. சில வகைத் தவளைகள் கூடுகட்டும் திறன் பெற்றுள்ளன. அண்மையில் தென்னிந்தியாவில் கூடு கட்டும் அரியவகைத் தவளை ஒன்று கண்டுபிடிக்கப்பட்டுள்ளது[1].
நீரிலும் நிலத்திலும் வாழும் தன்மை கொண்ட தவளைகளை மழைக்காலத்தின் பாடகர்கள் என்று அழைக்கிறார்கள்.[2]
தவளைகள் நிலநீர் வாழிகள் வகுப்பைச் சேர்ந்த ஒரு வரிசையாகும். இவ்வரிசை அறிவியல் வகைப்பாட்டில் "வாலில்லா" என்று பொருள்படும் அனுரா (Anura) என்றழைக்கப்படுகிறது. முழுவளர்ச்சி அடந்த தவளைகளுக்கு நீண்ட பின்னங்கால்களும், திரண்டு உருண்ட உடலும், விரல்களுக்கு இடையே சதை இணைப்புள்ள கொய்யடி என்னும் பாதங்களும், புறத்தே பிதுங்கி இருக்கும் கண் முழிகளும், கொண்டு வாலில்லா ஓர் இருவாழ்வி விலங்கு. சிறு குட்டைகளிலும், குளங்களிலும் காணப்படுவன. தவளைகளில் ஏறத்தாழ 5000 வெவ்வேறு உள் இனங்கள் உள்ளன. தென் அமெரிக்காவைச் சேர்ந்த சில தவளைகள் மிகுந்த நஞ்சு உடையதாகவும் உள்ளன. சில வகைத் தவளைகள் கூடுகட்டும் திறன் பெற்றுள்ளன. அண்மையில் தென்னிந்தியாவில் கூடு கட்டும் அரியவகைத் தவளை ஒன்று கண்டுபிடிக்கப்பட்டுள்ளது.
நீரிலும் நிலத்திலும் வாழும் தன்மை கொண்ட தவளைகளை மழைக்காலத்தின் பாடகர்கள் என்று அழைக்கிறார்கள்.
కప్ప లేదా మండూకం శాలూకము (ఆంగ్లం: frog) అనూర (గ్రీకు భాషలో "తోక-లేకుండా", an-, లేకుండా oura, తోక), క్రమానికి చెందిన ఉభయచరాలు.
కప్ప లేదా మండూకం శాలూకము (ఆంగ్లం: frog) అనూర (గ్రీకు భాషలో "తోక-లేకుండా", an-, లేకుండా oura, తోక), క్రమానికి చెందిన ఉభయచరాలు.
కప్పల ముఖ్యమైన లక్షణాలు- పొడవైన వెనుక కాళ్ళు, పొట్టి శరీరం, అతుక్కున్న కాలివేళ్ళు, పెద్దవైన కనుగుడ్లు, తోక లేకపోవడం. ఉభయచరాలుగా జీవించే జీవులై నీటిలో సులభంగా ఈదుతూ భూమి మీద గెంతుకుంటూ పోతాయి. ఇవి నీటి కుంటలలో గుడ్లు పెడతాయి. వీటి ఢింబకాలైన తోకకప్పలకు మొప్పలుంటాయి. అభివృద్ధి చెందిన కప్పలు సర్వభక్షకాలు (carnivorous) గా జీవిస్తూ ఆర్థ్రోపోడా, అనెలిడా, మొలస్కా జీవులను తిని జీవిస్తాయి. కప్పలను వాటి యొక్క బెకబెక శబ్దాల మూలంగా సుళువుగా గుర్తించవచ్చును.
కప్పలు ప్రపంచమంతటా ముఖ్యంగా ఉష్ణ, సమశీతోష్ణ మండలాలో ఎక్కువగా విస్తరించాయి. అయితే ఎక్కువ జాతులు అరణ్యాలలో కనిపిస్తాయి. కప్పలలో సుమారు 5,000 జాతులు గుర్తించారు. సకశేరుకాలు (vertebrate) అన్నింటిలోను విస్తృతమైన జీవన విధానం కలిగివుండే జీవులు ఇవి. వీటిలో కొన్ని జాతులు అంతరించిపోతున్నాయి.
కప్ప లేదా మండూకం శాలూకము (ఆంగ్లం: frog) అనూర (గ్రీకు భాషలో "తోక-లేకుండా", an-, లేకుండా oura, తోక), క్రమానికి చెందిన ఉభయచరాలు.
కప్ప లేదా మండూకం శాలూకము (ఆంగ్లం: frog) అనూర (గ్రీకు భాషలో "తోక-లేకుండా", an-, లేకుండా oura, తోక), క్రమానికి చెందిన ఉభయచరాలు.
కప్పల ముఖ్యమైన లక్షణాలు- పొడవైన వెనుక కాళ్ళు, పొట్టి శరీరం, అతుక్కున్న కాలివేళ్ళు, పెద్దవైన కనుగుడ్లు, తోక లేకపోవడం. ఉభయచరాలుగా జీవించే జీవులై నీటిలో సులభంగా ఈదుతూ భూమి మీద గెంతుకుంటూ పోతాయి. ఇవి నీటి కుంటలలో గుడ్లు పెడతాయి. వీటి ఢింబకాలైన తోకకప్పలకు మొప్పలుంటాయి. అభివృద్ధి చెందిన కప్పలు సర్వభక్షకాలు (carnivorous) గా జీవిస్తూ ఆర్థ్రోపోడా, అనెలిడా, మొలస్కా జీవులను తిని జీవిస్తాయి. కప్పలను వాటి యొక్క బెకబెక శబ్దాల మూలంగా సుళువుగా గుర్తించవచ్చును.
కప్పలు ప్రపంచమంతటా ముఖ్యంగా ఉష్ణ, సమశీతోష్ణ మండలాలో ఎక్కువగా విస్తరించాయి. అయితే ఎక్కువ జాతులు అరణ్యాలలో కనిపిస్తాయి. కప్పలలో సుమారు 5,000 జాతులు గుర్తించారు. సకశేరుకాలు (vertebrate) అన్నింటిలోను విస్తృతమైన జీవన విధానం కలిగివుండే జీవులు ఇవి. వీటిలో కొన్ని జాతులు అంతరించిపోతున్నాయి.
ಕಪ್ಪೆ [೧]ಒಂದು ಉಭಯವಾಸಿ ಅನುರ ಗಣಕ್ಕೆ (ಆರ್ಡರ್) ಸೇರಿದ ಬಹುತೇಕ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಜೀವಿ. ಇದಕ್ಕೆ ಬಾಲವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಮೊಟ್ಟೆಗಳು ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಗಳಾಗಿ (ಟಾಡ್ಪೋಲ್) ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತವೆ. ಈ ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಗಳು ಕಪ್ಪೆಮರಿಗಳಾಗಿ ರೂಪಾಂತರ ಹೊಂದುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅವುಗಳ ಜೀವನ ಚಕ್ರ ಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಂದು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಡುತ್ತವೆ.
ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸಿಹಿನೀರಿನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದೆ ನೆಲದ ಮೇಲೂ ಬದುಕುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ನೆಲದಾಳದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕಲು ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇವು ಶೀತರಕ್ತದ ಪ್ರಾಣಿಗಳು. ಬಿಸುಪು ಪಡೆಯಲು ಇವು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿಗೊ ಅಥವಾ ಬಿಸುಪಿನ ಮೇಲ್ಮೈಗೊ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾದಾಗ ಅವು ನೆರಳಿಗೆ ಸರಿಯುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ಚರ್ಮದ ಕನಿಷ್ಠ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಗಾಳಿಗೆ ಒಡ್ಡುವ ಮೂಲಕ ತೇವಾಂಶ ಕಳೆದುಹೋಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ.
ಸುಮಾರು ಶೇ 88ರಷ್ಟು ಉಭಯವಾಸಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಅನುರ ಗಣದಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಈ ಗಣದಲ್ಲಿ 33 ಕುಟುಂಬಗಳಿದ್ದು ಸುಮಾರು 4810 ಪ್ರಭೇದಗಳಿವೆ. ಈ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಲೆಪ್ಟೊಡಕ್ಟಿಲಿಡೆ (1100 ಪ್ರಭೇದಗಳು), ಹೈಲಿಡೆ (800 ಪ್ರಭೇದಗಳು) ಮತ್ತು ರನಿಡೆ (750 ಪ್ರಬೇದಗಳು) ದೊಡ್ಡವು.[೨] ಕಪ್ಪೆಗಳನ್ನು ನೆಲಗಪ್ಪೆ (ಟೋಡ್) ಮತ್ತು ಕಪ್ಪೆ ಎಂದು ವಿಭಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆಯಾದರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಜೀವ ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವ ಇಲ್ಲ. ವರ್ಗೀಕಣ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಅನುರ ಗಣದ ಎಲ್ಲಾ ಸದಸ್ಯರೂ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಆದರೆ ಬಫೊನಿಡೆ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ "ನಿಜ ನೆಲಗಪ್ಪೆ"ಗಳು. ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ "ಕಪ್ಪೆ" ಎಂದು ಕರೆಯುವುದು ಜಲಚರ ಅಥವಾ ಅರೆ ಜಲಚರ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು ಅವುಗಳ ಚರ್ಮವು ನಯವಾಗಿದ್ದು ತೇವಾಂಶ ಭರಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ "ನೆಲಗಪ್ಪೆ"ಗಳು ಭೂವಾಸಿಗಳಾಗಿದ್ದು ಅವುಗಳಿಗೆ ಒಣ ಚರ್ಮವಿದ್ದು ಅದರ ಮೇಲೆ ಗಂಟುಗಳಿರುತ್ತವೆ.[೩][೪]
ಅನುರ ಗಣವನ್ನು ಅರ್ಕಿಯೊಬಟ್ರಾಕಿಯ, ಮೆಸೊಬಟ್ರಾಕಿಯ ಮತ್ತು ನಿಯೊಬಟ್ರಾಕಿಯ ಎಂದು ಮೂರು ಉಪಗಣಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆರ್ಕಿಯೊಬಟ್ರಾಕಿಯ ನಾಲ್ಕು ಕುಟುಂಬಗಳಿದ್ದು ಇವು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಪ್ಪೆಗಳು. ಮೆಸೊಬಟ್ರಾಕಿಯ ಹೆಚ್ಚು ವಿಕಾಸವಾದ ಮಧ್ಯಂತರ ಕಪ್ಪೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಇದರಲ್ಲಿ ಐದು ಕುಟುಂಬಗಳಿವೆ. ಇಪ್ಪತ್ನಾಲ್ಕು ಕುಂಟುಂಬಗಳಿರುವ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಉಪಗಣ ನಿಯೊಬಟ್ರಾಕಿಯ. ಇದರಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಿಕಾಸವಾದ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಉಪಗಣ ನಿಯೊಬಟ್ರಾಕಿಯವನ್ನು ಹೈಲಾಯ್ಡಿಯೇ ಮತ್ತು ರನಾಯ್ಡಿಯೇ ಎಂಬ ಎರಡು ಸೂಪರ್ಕುಟುಂಬಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲಾಗಿದೆ.[೫]
ಅಳಿದ ಮತ್ತು ಬದುಕಿರುವ ಕಪ್ಪೆಗಳ ದೈಹಿಕ ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಅಣ್ವಿಕ ದತ್ತಾಂಶಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಇತ್ತೀಚಿನ 2011ರ ಅಧ್ಯಯನವು ಲಿಸ್ಉಭಯವಾಸಿಗಳು {(ಈ ಗುಂಪು ಕಪ್ಪೆಗಳು, ಬೆಂಕಿಮೊಸಳೆ ಅಥವಾ ಸಾಲಮಾಂಡರ್ ಮತ್ತು ಸಿಸಿಲಿಯನ್ ಅಧವಾ ಹಾವಿನಂತಿರುವ ಉಭಯವಾಸಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ)} ಒಂದೇ ಮೂಲ ವಂಶದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಕಾರ್ಬೊನಿಫೆರಸ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (ಸುಮಾರು 290ರಿಂದ 305 ದಶಲಕ್ಷ ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಎನ್ನುತ್ತದೆ. {ref wiki frog r15} ಅಣ್ವಿಕ ಏಕವಂಶಮೂಲ (ಮಾಲೆಕ್ಯೂಲರ್ ಫೈಲೊಜೆನಿ) ರೈಬೋಸೋಮ್ ಡಿಎನ್ಎ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ 2005ರ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಬೆಂಕಿಮೊಸಳೆ ಮತ್ತು ಸಿಸಿಲಿಯನ್ಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕಪ್ಪೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ತಿರ ಸಂಬಂಧಿಗಳು ಎನ್ನುತ್ತದೆ. ಈ ಬಗೆಗೆ ಚರ್ಚೆ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ.
ತೀರ ಹಿಂದಿನ ಕಪ್ಪೆಯನ್ನೇ ಬೆಂಕಿಮೊಸಳೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹೋಲುವ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಟ್ರೈಡೊಬಾರ್ಕಟಸ್ ಮಸ್ಸಿನೋಟಿ 250 ದಶಲಕ್ಷ ವರುಷಗಳ ಹಿಂದಿನದು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದ್ದು ಇದು ಇಂದಿನ ಮಡಗಾಸ್ಕರ್ನಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಕಪ್ಪೆಗಳಂತೆ ಅಲ್ಲದೆ ಇದಕ್ಕೆ ಸಣ್ಣ ಬಾಲವಿದೆ. ಇದರ ಮೂಳೆಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಇಂದಿನ ಕಪ್ಪೆಗಳಂತೆ ಜಿಗಿಯಲು ಶಕ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.{ref wiki frog r21} ಆರಂಭಿಕ ಜುರಾಸಿಕ್ ಕಾಲಮಾನದ್ದು (199.6 ನಿಂದ 175 ದಶಲಕ್ಷ ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾದ ಪ್ರೊಸಲಿರಸ್ ಬಿಟಿಸ್ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಆಧುನಿಕ ಕಪ್ಪೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಬಾಲವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಜಿಗಿಯಬಲ್ಲದಾಗಿತ್ತು.[೬]
ಇವುಗಳ ಗಾತ್ರವು ಪಾಪುವ ನ್ಯೂ ಗಿನಿಯಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪತ್ತೆಯಾದ ಅತಿ ಸಣ್ಣ ಕಪ್ಪೆ (ಉದ್ದ 7.7 ಮಿಮೀ ಅಥವಾ 0.30 ಇಂಚು)ಯಿಂದ[೭] ಕ್ಯಾಮರೂನ್ನ 300 ಮೀಮಿ (12 ಇಂಚು) ಉದ್ದದ ಗೊಲಿಯಾತ್ ಕಪ್ಪೆಯವರೆಗೂ ಇದೆ. ಕಪ್ಪೆಗಳಿಗೆ ಮೂರು ಕಣ್ಣಿನ ರೆಪ್ಪೆಗಳಿರುತ್ತವೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿದ್ದು ನೀರಿನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅದರ ಕಣ್ಣನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳ ತಲೆಯ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಟಿಂಪಾನಮ್ ಇದ್ದು ಅದು ಕೇಳುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲ ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಚರ್ಮದಿಂದ ಆವರಿಸಿರುತ್ತದೆ. ನಿಜ ನೆಲಗಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಲ್ಲುಗಳಿರುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ದವಡೆ ಮತ್ತು ಬಾಯಿಯ ನೆತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹಲ್ಲುಗಳಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕೆಳದವಡೆಯಲ್ಲಿ ಹಲ್ಲುಗಳಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಆಹಾರವನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಾಗೆಯೇ ನುಂಗುತ್ತವೆ. ಹಲ್ಲುಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಅದರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರಿಸಿ ನುಂಗಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣು ತಲೆಯೊಳಗೆ ಎಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.[೮] ಸಾಕ್ಷೇಪಿಕವಾಗಿ ಇಲಿ, ಇತರ ಕಪ್ಪೆಗಳಂತಹ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಗೂಳಿಗಪ್ಪೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಮೇಲ್ದವಡೆಯಲ್ಲಿ ಶಂಕುವಿನಾಕಾರದ ಮೂಳೆಯ ಚಾಚುವಿಕೆಗಳು ಹಲ್ಲಿನಂತೆ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತವೆ.[೨]
ಕಪ್ಪೆಯ ಕಾಲುಗಳು ಅದು ಎಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸುತ್ತದೆ ನೀರು, ನೆಲ, ಮರ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿನ ಬಿಲ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಬದಲಾವಣೆ ಗೊಂಡಿವೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಕಪ್ಪೆಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಜಿಗಿಯಬಲ್ಲವು ಅಥವಾ ಅವುಗಳ ದೇಹ ಜಿಗಿತಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಡ ಅಸ್ತಿಪಂಜರ ಮತ್ತು ಸ್ನಾಯುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಪೂರ್ವಜನಿಂದ ವಿಕಾಸವಾಗಿದೆ. ಅದರ ಕಾಲಿನ ಹಲವು ಮೂಳೆಗಳು ಸೇರಿ ದೊಡ್ಡ ಮೂಳೆಗಳಾಗಿವೆ, ಮೂಳೆಯ ಕೀಲುಗಳು ಹಾಗೆಯೇ ಸ್ನಾಯುಗಳು ಸಹ ಬದಲಾಗಿವೆ. ಬಾಲ ಬೆನ್ನುಮೂಳೆ ಯುರೊಸ್ಟೈಲ್ನೊದಿಗೆ (ಕಪ್ಪೆ, ನೆಲಗಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೆನ್ನುಮೂಳೆಯ ತುದಿಯ ಒಂದು ಮೂಳೆ) ಸೇರಿ ಪೆಲ್ವಿಸ್ ಒಳಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ಜಿಗಿತದಲ್ಲಿನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಲಿನಿಂದ ದೇಹಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುತ್ತದೆ.[೯] ಸ್ನಾಯುಗಳು ದೊಡ್ಡವಾಗಿವೆ, ಮುಖ್ಯ ಕಾಲಿನ ಸ್ನಾಯು ಒಟ್ಟು ಕಪ್ಪೆಯ ದೇಹದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಶೇ 17ರಷ್ಟಿದೆ.[೧೦] ಕಪ್ಪೆಗಳ ಬೆರಳುಗಳ ನಡುವೆ ಪೊರೆ ಇದ್ದು ಇದು ಅವು ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಇದ್ದು ಮರಗಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪೊರೆಗಳು ಬೆರಳಿನ ಅರ್ಧ ಅಥವಾ ಕಾಲು ಭಾಗ ಪೊರೆಗಳಿರುತ್ತವೆ.
ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯ ಚಲನೆಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಅವು ಜಿಗಿಯುವುದು, ಓಡುವುದು, ಈಜುವುದು, ಬಿಲ ತೋಡುವುದು, ಹತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ತೇಲುವುದನ್ನು (ಅಥವಾ ಗ್ಲೈಡ್) ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಕಪ್ಪೆಗಳ ಜಿಗಿತ ವಿಶೇಷ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಕಶೇರುಕಗಳಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಿಗಿಯುವ ಶಕ್ತಿಯಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.[೧೧] ಪಟ್ಟಿಯ ರಾಕೆಟ್ ಕಪ್ಪೆ ಲಿಟೊರಿಯಾ ನಸುಫ 2 ಮೀಟರ್ (6-7 ಅಡಿ) ದೂರ ಜಿಗಿಯ ಬಲ್ಲದು ಮತ್ತು ಇದು ಅದರ ದೇಹದ ಉದ್ದ 5.5 ಸೆಂಮೀ (2.2 ಇಂಚು) ಐವತ್ತರಷ್ಟು ದೂರ.[೧೨] ಕಪ್ಪೆಯ ಗಾತ್ರ ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ಅದು ಜಿಗಿಯುವ ದೂರ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಅದರ ದೇಹದ ಉದ್ದಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷೇಪಿಕ ಜಿಗಿಯುವ ದೂರ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಬೊಫಿನಿಡೇ, ರೈನೇಫ್ರೈನಿಡೇ ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೊಹೈಲಿಡೇ ಕುಂಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂಗಾಲುಗಳು ಸಣ್ಣವಿದ್ದು ಅವು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬದುಕುವ ಅಥವಾ ನೀರಿಗೆ ಹೋಗುವ ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯುತ ಹಿಂಗಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಪೊರೆಯ ಬೆರಳುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.[೧೩] ಬಿಲತೋಡುವ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಬದುಕುವ ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ದುಂಡನೆಯ ದೇಹ, ಸಣ್ಣ ತಲೆ ಮತ್ತು ಬಿಲ ತೋಡಲು ಸೂಕ್ತವಾದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಹಿಂಗಾಲುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ನೇರಳೆ ಕಪ್ಪೆ (ಪರ್ಪಲ್ ಫ್ರಾಗ್- ನಸಿಕಬಾಟ್ರಕಸ್ ಸಹ್ಯಾದ್ರೆನ್ಸಿಸ್) ಬಿಲ ತೋಡುವ ಕಪ್ಪೆಗಳ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆ. ಅದು ಗೆದ್ದಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಜೀವಿಸುವ ಇದು ಬಹುತೇಕ ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಇದು ಲೈಂಗಿಕ ಜೋಡಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ಮರಿ ಮಾಡಲು ಮಾತ್ರ ಹೊರ ಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ತತ್ಕಾಲಿಕ ಹೊಂಡಗಳಲ್ಲಿ ಮರಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಇದರ ಆಸ್ತಿತ್ವ ಗುರುತಿಸಿದ ನಂತರ 2003ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮೊದಲು ವಿವರಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಇದು ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಗೆ ಮೊದಲೇ ಪರಿಚಿತವಿತ್ತು.[೧೪]
ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ಗಿಡಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದು ಬಹುತೇಕ ಎಂದೂ ಕೆಳಬರುವುದಿಲ್ಲ. "ನಿಜವಾದ" ಮರಗಪ್ಪೆಗಳು ಹೈಲಿಡೇ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರುತ್ತವೆ ಆದರೆ ಇತರ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರೂ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಅಭಿಗಾಮಿ ವಿಕಾಸದ (ಕಾನ್ವರ್ಜೆಂಟ್ ಎವುಲ್ಯೂಶನ್) ಮೂಲಕ ಮರ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇವು ಗಾಜು ಕಪ್ಪೆ (ಸೆಂಟ್ರೊಲೆನಿಡೇ ಕುಟುಂಬ), ಗಿಡ ಕಪ್ಪೆ (ಬುಶ್ ಫ್ರಾಗ್- ಹೈಪರೊಲಿಡೇ ಕುಟುಂಬ), ಕೆಲವು ಚೂಪು ಬಾಯಿಯ ಕಪ್ಪೆಗಳು (ಮೈಕ್ರೊಹೈಲಿಡೇ ಕುಟುಂಬ) ಮತ್ತು ಪೊದೆ ಕಪ್ಪೆ (ಶ್ರಬ್ ಫ್ರಾಗ್- ರಾಕೊಫೋರಿಡೆ ಕುಟುಂಬ) ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.[೧೫] ಬಹಳಷ್ಟು ಈ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಉದ್ದ 10 ಸೆಂಮೀಗೂ (4 ಇಂಚು) ಕಡಿಮೆ ಇರತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ಕಾಲುಗಳ ಹಾಗೂ ಬೆರಳುಗಳು ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು ಬೆರಳಿನ ತುದಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೆತ್ತೆಯ ಕೊನೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಬೆರಳು ಮೆತ್ತೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆರು ಮೂಲೆಗಳ ಹೊರ ಚರ್ಮದ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಒತ್ತಾಗಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿ ಪೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು ಇವುಗಳ ನಡುವಿನ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಲೋಳೆಯ (ಅಂಟಿನಂತಹ) ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಜಿನುಗಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಬೆರಳಿನ ಮೆತ್ತೆಗಳು ಲೋಳೆಯಿಂದ ತೇವಾಂಶ ಭರಿತವಾಗಿ ನೀರಿರುವ ಅಥವಾ ಒಣ (ಗಾಜನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡು) ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಶಕ್ತಿಗಳು ಬೆರಳ ಮೆತ್ತೆಗಳ ಹೊರ ಚರ್ಮದ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮೈ ನಡುವಿನ ಗಡಿ ಘರ್ಷಣೆ (ಬೌಂಡರಿ ಫ್ರಿಕ್ಶನ್), ಮೇಲ್ಮೈ ಎಳೆತ (ಸರ್ಫೇಸ್ ಟೆನ್ಶನ್) ಮತ್ತು ವಿಸ್ಕೊಸಿಟಿ.[೧೬] ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಲುಗಳ ಬೆರಳುಗಳು ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಬಲೆ ಎಲೆ ಕಪ್ಪೆ (ರೆಟಿಕ್ಯೂಲೇಟೆಡ್ ಲೀಫ್ ಫ್ರಾಗ್ –ಫೈಲ್ಲೊಮೆಡುಸ ಅಯೆಅಯೆ)ಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮುಂಗಾಲುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಒಂದು ಬೆರಳು ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಿಂಗಾಲಿನ ಎರಡು ಬೆರಳುಗಳು ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಇದು ಈ ಕಪ್ಪೆಯು ಬದುಕುವ ನದಿ ಪಕ್ಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಗಿಡಗಳ ಟೊಂಗೆಗಳ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸಲು ಅನುಕೂಲ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ.[೧೭]
ಕಪ್ಪೆಗಳ ವಿಕಾಸದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಭಿನ್ನ ಗುಂಪುಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಚಲಿಸಲು ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿವೆ.[೧೮] ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮಳೆಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿನ ಅಡವಿಯ ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ತೇಲಿ ಇಳಿಯುವ ಅಥವಾ ಗಿಡದಿಂದ ಗಿಡಕ್ಕೆ ತೇಲುವ ಮೂಲಕ ಚಲಿಸವ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಲೇಸ್ ಹಾರುವ ಕಪ್ಪೆ (ರಾಕೊಫೋರಸ್ ನಿಗ್ರೊಪಾಲ್ಮಟಸ್) ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ. ಇವುಗಳ ಬೆರಳು ತುದಿಗಳು ಚಪ್ಪಟೆಯ ತಟ್ಟೆಯಾಗಿ ಅಗಲವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬೆರಳುಗಳ ನಡುವೆ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪೊರೆಯಿದೆ. ಇವುಗಳ ಕಾಲುಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಬಾಲದ ಪ್ರದೇಶದವರೆಗೂ ಹರಡಿದ ಜೋಲು ಚರ್ಮವಿದೆ. ಬೆರಳುಗಳನ್ನು ಚಾಚಿ, ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಹರಡಿದರೆ ಅದು ಸಾಕಷ್ಟು ದೂರ ತೇಲಬಲ್ಲದು ಆದರೆ ಹಕ್ಕಿಗಳಂತೆ ಹಾರಲಾರದು.[೧೯] ಇವು ಸಾಗುವ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಬದಲಿಸ ಬಲ್ಲವು ಮತ್ತು ಮರಗಳ ನಡುವಿನ 15 ಮೀ (49 ಅಡಿ) ತೇಲಿ ಸಾಗಬಲ್ಲವು.[೨೦]
ಕಪ್ಪೆಯ ಚರ್ಮವು ಉಸಿರಾಟದ ಕಾರ್ಯವನ್ನೂ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮುಖ ಮತ್ತು ಬೆನ್ನಿನ ಚರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಹಲವು ಗ್ರಂಥಿಗಳಿವೆ ಮತ್ತು ಹಲವು ಸಲ ಇವು ಹೇವರಿಕೆ ತರುವ ಮತ್ತು ವಿಷ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಶ್ರವಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಶ್ರವಿಸುವಿಕೆಗಳು ಅಂಟುಅಂಟಾಗಿದ್ದು ಚರ್ಮವನ್ನು ತೇವಾಂಶ ಭರಿತವಾಗಿ ಇರಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಬೂಜು, ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಗಳಿಂದ ಕಾಪಾಡುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಶ್ರವಿಸುವಿಕೆಗಳು ಜಾರುವಂತಿದ್ದು ಪರಭಕ್ಷಕಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.[೨೧] ಅಲ್ಲದೆ ಇವು ದೇಹದಿಂದ ನೀರು ಆವಿಯಾಗುವದನ್ನೂ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಕಪ್ಪೆ ಚರ್ಮವನ್ನು ಕೆಲವು ವಾರಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಕಳಚುತ್ತದೆ.
ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅವುಗಳ ಪೆಲ್ವಿಕ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ (ಹಿಂಗಾಲುಗಳು ಸೇರುವ ಬೆನ್ನಲಿಬಿನ ಕೆಳಭಾಗ) ಕಪ್ಪೆಗಳು ನೀರು ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಚರ್ಮದ ಮೂಲಕ ಹಿಂಗಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಲ್ಲವು. ಎದೆ ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳ ಮೇಲಿನ ಕೆಲವು ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಆಂಪ್ಲೆಕ್ಸಸ್[೨೨] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾದ ಮಿಲನಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ದ್ರವವನ್ನು ಶ್ರವಿಸುತ್ತವೆ. ಛದ್ಮನೆ (ಕ್ಯಾಮೊಪ್ಲೇಜ್) ಬಹಳಷ್ಟು ನಿಶಾಚರಿ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಹಗಲು ಬಳಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ರಕ್ಷಣೆಯ ತಂತ್ರ. ಇವು ಹಗಲು ಪತ್ತೆಯಾಗದಂತಹ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕಪ್ಪೆಗಳು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಹುದಾದ ಬಣ್ಣಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಸಣ್ಣದು.
ಕಪ್ಪೆಗಳ ಚರ್ಮ ನೀರು, ಆಮ್ಲಜನಕ, ಇಂಗಾಲ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್ಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಚರ್ಮದ ಹತ್ತಿರವೇ ರಕ್ತನಾಳಗಳಿವೆ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಆಮ್ಲಜನಕ ನೇರವಾಗಿ ರಕ್ತ ಸೇರುತ್ತದೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿರದಾಗ ಕಪ್ಪೆ ಕೆನ್ನೆಯೂದುವಿಕೆ (ಬಕ್ಕಲ್ ಪಂಪಿಂಗ್) ಎನ್ನುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮೂಲಕ ಉಸಿರಾಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಎದೆಯ ಸ್ನಾಯುಗಳು ಉಸಿರಾಟ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಒಳತರಲು ಮತ್ತು ಹೊರಕಳಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಪಕ್ಕೆಲುಬುಗಳೂ ಮತ್ತು ವಫೆ[೨೩] ಇಲ್ಲ. ಇದು ಗಂಟಲಿನ ಮೂಲಕ ಗಾಳಿ ಊದಿ ಹೊಳ್ಳೆಗಳ ಮೂಲಕ ಗಾಳಿ ಎಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೊಳ್ಳೆ ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಕವಾಟಗಳಿವೆ. ಬಾಯಿಯ ತಳ ಒತ್ತಿದಾಗ ಗಾಳಿಯು ಶ್ವಾಸಕೋಶ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ.[೨೪] ಬೊರ್ನಿಯ ಚಪ್ಪಟೆ ತಲೆಯ ಕಪ್ಪೆ (ಬಾರ್ಬೌರುಲ ಕಲಿಮಂಟಾನೆನ್ಸಿಸ್) ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಶ್ವಾಶಕೋಶಗಳಲ್ಲಿವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾದ ಮೊದಲ ಪ್ರಭೇದ.[೨೫]
ಕಪ್ಪೆಯ ಕಣ್ಣುಗಳ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಅರ್ಧ ಗೋಲದ ಆಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹೊರ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಎರಡೂ ಕಣ್ಣುಗಳೂ ಒಟ್ಟು 100° ಕ್ಷೇತ್ರದ ಒಂದೇ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಅಥವಾ ಇಗ್ಗಣ್ಣಿನ ನೋಟ (ಬೈನಾಕುಲರ್ ವಿಶನ್) ಕೊಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆ ದೃಷ್ಯದ ಕ್ಷೇತ್ರ ಬಹುತೇಕ 360°.[೨೬] ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆ ಮುಳುಗಿದಾಗ ಹೊರಕಾಣುವ ಭಾಗಗಳು ಇವು ಮಾತ್ರ. ಪ್ರತೀ ಕಣ್ಣಿಗೂ ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳ ಬಹುದಾದ ಕೆಳ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ನಿಕ್ಟಿಟೇಟಿಂಗ್ ಪದರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಪಾರದರ್ಶಕ ಅಥವಾ ಅರೆಪಾರದರ್ಶಕ ರೆಪ್ಪೆಯಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವಾಗ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಈಜುವಾಗ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ಕೊಡುತ್ತದೆ.[೨೭]
ಕಪ್ಪೆಗಳು ದೂರದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿರದ ವಸ್ತುಗಳಿಗಿಂತ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನೋಡಬಲ್ಲವು. ವಟಗುಟ್ಟುವ ಕಪ್ಪೆ ಹತ್ತಿರ ವಸ್ತುಗಳು ಬಂದರೆ ಅಥವಾ ನೆರಳು ಹತ್ತಿರ ಬಂದರೂ ಸುಮ್ಮನಾಗುತ್ತವೆ ಆದರೆ ವಸ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ತಿರವಾದರೆ ಸರಿಯಾಗಿ ನೋಡಲಾರವು.[೨೭] ಕಪ್ಪೆ ತನ್ನ ನಾಲಗೆಯನ್ನು ಚಾಚಿದಾಗ ಅದು ಸರಿಯಾಗ ನೋಡಲಾರದ ಚಲಿಸುವ ವಸ್ತುವಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ನಾಲಗೆ ಚಾಚಿದಾಗ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.[೨೮]
ಕಪ್ಪೆಗಳು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಮತ್ತು ನೀರಿನೊಳಗೆಯೂ ಕೇಳಬಲ್ಲವು. ಕಪ್ಪೆಗಳಿಗೆ ಹೊರಗಿವಿಗಳು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಕಿವಿಪೊರೆ (ಟಿಂಪಾನಮ್ ಪೊರೆ) ಹೊರಕಾಣುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ಮೇಲೆ ಚರ್ಮವಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚಕ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿನ ಹಿಂದೆ ಕಾಣಬರುತ್ತದೆ. ಟಿಂಪಾನಮ್ನ ಗಾತ್ರವು ಕಪ್ಪೆಗಳ ವಟಗುಟ್ಟುವಿಕೆ (ಲೈಂಗಿಕ ಕರೆ) ಯ ದೂರ, ಆವರ್ತನ ಮತ್ತು ಅಲೆಯುದ್ದದ ಮೇಲೆಯೂ ಆಧಾರ ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಗೂಳಿಕಪ್ಪೆಯಂತಹ ಕೆಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣಿನ ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೂ ಸಹ. ಈ ಕಪ್ಪೆಯಲ್ಲಿ ಗಂಡಿನ ಟಿಂಪಾನಮ್ಗಳು ಕಣ್ಣಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡವಿದ್ದರೆ ಹೆಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಇವೆರಡೂ ಬಹುತೇಕ ಒಂದೇ ಗಾತ್ರವಿರುತ್ತವೆ.[೨೯] ಸದ್ದು ಟಿಂಪಾನಮ್ ಪದರ ಕಂಪಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಸದ್ದು ಮಧ್ಯ ಮತ್ತು ಒಳಕಿವಿಗೆ ರವಾನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸದ್ದಿಗೆ ಕಪ್ಪೆಯು ಬೆದರ ಬಹುದು ಆದರೆ ಅದು ಸದ್ದಿನ ಆಕಾರವನ್ನು ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಿದ ನಂತರವೇ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ.[೨೯]
ಕಪ್ಪೆಯ ವಟಗುಟ್ಟುವಿಕೆಯ ಕರೆ ಆ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ. ಕಪ್ಪೆ ಈ ಸದ್ದನ್ನು ಗಾಳಿಯನ್ನು ಗಂಟಲಗೂಡಿನ ಮೂಲಕ ಹಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹೊರಡಿಸುತ್ತದೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಕರೆಗಳು ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಶಬ್ಧದ ಚೀಲಗಳಿಂದ, ಗಂಟಲಿನ ಕೆಳಗಿನ ಪದರಗಳಿಂದ, ಬಾಯಿಯ ಮೂಲೆಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಕರೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿಸುವ ಅಂಗಗಳು ಉಬ್ಬಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳ ವಟಗುಟ್ಟುವಿಕೆಯ ಕರೆಯು ಎಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದರೆ ಒಂದು ಮೈಲು ದೂರದವರೆಗೂ ಅದನ್ನು ಕೇಳಬಹುದು.[೩೦] ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿನ ಹಳ್ಳಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕುವ ಕರಾವಳಿಯ ಬಾಲದ ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ (ಆಸ್ಕಫಸ್ ಟ್ರುಯಿ) ವಟಗುಟ್ಟುವಿಕೆ ಕರೆಗಳು ಇಲ್ಲ.[೩೧]
ಗಂಡು ಕಪ್ಪೆಯ ಕರೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ಧೇಶ ಸಂಗಾತಿಯನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುವುದು. ಈ ಕರೆಗಳು ಒಂದೇ ಗಂಡಿನದಾಗ ಬಹುದು ಅಥವಾ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ ಹಲವು ಗಂಡುಗಳ ವಟಗುಟ್ಟುವಿಕೆಯ ಮೇಳವೇ ಆಗಬಹುದು. ಹೆಣ್ಣು ಕಪ್ಪೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ತೀವ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಆವರ್ತನದ ಕರೆಗಳ ಗಂಡುಗಳ ಬಗೆಗೆ ಒಲವು ತೋರುತ್ತವೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತ ಮರಿಗಳನ್ನು ಕೊಡ ಬಲ್ಲ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವು ಭಾವಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬ ತರ್ಕವನ್ನು ಇದಕ್ಕೆ ಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ.[೩೨] ಭಿನ್ನ ಸದ್ದನ್ನು ಲೈಂಗಿಕ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿರುವ ಗಂಡು ಅಥವಾ ಗಂಡನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಲಾಗದ ಹೆಣ್ಣು ಕಪ್ಪೆಗಳು ಹೊರಡಿಸುತ್ತವೆ. ಇದು "ಚಿರುಪ್" ಅನುಕರಿಸುವ ದನಿಯಾಗಿದ್ದು, ದೇಹದ ಕಂಪನದ ಜೊತೆಗೆ ಬರುತ್ತದೆ.[೩೩] ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕರೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ಕಪ್ಪೆಯ ಬಾಯಿ ತೆರೆಯುವುದಿಲ್ಲ.[೩೩] ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವಾಗಿನ ಕರೆಯು ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾಡುವಾಗ ಕಪ್ಪೆ ಬಾಯಿ ತೆರೆದು ಸದ್ದು ಹೊರಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಾಯಿಯದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ತನ್ನನ್ನು ಹಿಡಿದ ಪರಭಕ್ಷಕದ ಗಮನ ಬೇರೆಡೆ ಸೆಳೆಯುವ ಅಥವಾ ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಬೀಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನನ್ನು ತೊರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಹೀಗೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.[೩೩]
ತೀರ ತೀವ್ರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಜಡತ್ವದ (ಟಾರ್ಪರ್) ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಿ ಹಲವು ತಿಂಗಳುಗಳು ಚಟುವಟಿಕೆ ರಹಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಚಳಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಚಳಿನಿದ್ದೆ (ಹೈಬರ್ನೇಶನ್)ಗೆ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಜೀವಿಸುವ ಅಮೆರಿಕ ನೆಲಗಪ್ಪೆಯಂತಹವು (ಬಫೊ ಅಮೆರಿಕಾನಸ್) ಅಡಗಲು ನೆಲೆವನ್ನು ಅಗೆದು ಅಲ್ಲಿ ಚಟುವಟಿಕೆ ರಹಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಅಗೆಯಲು ಕಡಿಮೆ ಶಕ್ತಿ ಇರುವವು ಸಂದುಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಒಣ ಎಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಜಲವಾಸಿ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸರೋವರದ ತಳ ಸೇರಿ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಅರೆಹೂತು ಹೋಗಿರುತ್ತವೆ ಆದಾಗ್ಯೂ ಉಸಿರಾಡ ಬಲ್ಲವು. ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ಹಿಮಗಡ್ಡೆಯಾಗುವಿಕೆಯನ್ನೂ ತಾಳಿಕೊಳ್ಳ ಬಲ್ಲವು. ಹಿಮ ಹರಳುಗಳು ಚರ್ಮದ ಕೆಳಗೆ ಮತ್ತು ದೇಹದ ಒಳಗೆ ರೂಪಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಆದರೆ ಅಂಗಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಇರುವಿಕೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಜೀವರಹಿತ ಹಿಮಗಡ್ಡೆಯಾದ ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣ ಬಿಸಿಯೇರಿದ ಮೇಲೆ ಉಸಿರಾಟ ಮತ್ತು ಹೃದಯ ಬಡಿತ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.[೩೪]
ಇತರ ಉಭಯವಾಸಿಗಳಂತೆಯೇ ಕಪ್ಪೆಯ ಜೀವನ ಚಕ್ರ ಮೊಟ್ಟೆಯೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮೊಟ್ಟೆಗಳು ಒಡೆದು ಯಾವುದೇ ಕೈಕಾಲುಗಳಿಲ್ಲದ, ಗಿಲ್ಗಳು ಇರುವ ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಯಾಗುತ್ತದೆ (ಟಾಡ್ಪೋಲ್). ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅದು ಕಾಲುಗಳನ್ನು, ಶ್ವಾಶಕೋಶವನ್ನು ಬೆಳಿಸಿಕೊಂಡು, ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗೊಂಡು, ಅಂಗಾಗಳು ಮರು ಸಂಘಟಿತಗೊಂಡು ಸಣ್ಣ ಕಪ್ಪೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಇದೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ನಿಧಾನ ಮತ್ತು ಸ್ಫೋಟಕ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರಭೇದಳಿಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ನಿಧಾನ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ವಯಸ್ಕ ಕಪ್ಪೆಗಳು ವರುಷದ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸರೋವರ ಅಥವಾ ಹಳ್ಳದ ಸುತ್ತ ಸೇರುತ್ತವೆ. ಹಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ತಾವು ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆದ ನೀರಿನ ತಾಣಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಾವಿರಾರು ಕಪ್ಪೆಗಳ ವಾರ್ಷಿಕ ವಲಸೆಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗಂಡುಗಳು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಬರುತ್ತವೆ. ನಂತರ ಹೆಣ್ಣುಗಳು ಬರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಮೊಟ್ಟೆ ಬಿಟ್ಟ ನಂತರ ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತವೆ. ಇದರ ಅರ್ಥವೆಂದರೆ ಗಂಡುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಣ್ಣುಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇರುತ್ತದೆ. ಗಂಡುಗಳು ತಮ್ಮ ವಟಗುಟ್ಟವಿಕೆ ಕರೆಯ ಮೂಲಕ ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಗಡಿಯನ್ನು ಇತರ ಗಂಡುಗಳಿಗೆ ಅತಿಕ್ರಮಿಸ ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಗಡಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳದ ಬಿಡಿ ಗಂಡುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಇವು ಗಂಡಿನ ಕರೆಗೆ ಓಗೊಟ್ಟ ಸಾಗುತ್ತಿರುವ ಹೆಣ್ಣುಗಳೆಡೆಗೆ ಸಾಗಬಹುದು ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಬೇರೆ ಗಂಡು ಇಲ್ಲದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸ ಬಹುದು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಈ ಸ್ಥಿತಿ ಹಿಮ್ಮೊಗವಾಗ ಬಹುದು, ವಟಗುಟ್ಟಿವಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಕರೆಯುವ ಕಪ್ಪೆ ಬಿಡಿ ಕಪ್ಪೆಯಾಗ ಬಹುದು.[೩೫]
ಸ್ಫೋಟಕ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ವಯಸ್ಕ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದಾದರೂ, ಒಣ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಳೆಯಂತಹ, ಪ್ರಚೋದನಾ ಅಂಶದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಈ ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ಲೈಂಗಿಕ ಮಿಲನ, ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುವಿಕೆ ಬೇಗ ಆಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಹೊಂಡ ಹಿಂಗಿಹೋಗುವ ಮುಂಚೆ ಆಗುವಂತೆ ವೇಗವಾಗಿರುತ್ತದೆ.[೩೬] ಗಂಡುಗಳು ಮೊದಲು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಹೊಂಡಗಳನ್ನು, ಗುರುತಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ವಟಗುಟ್ಟವಿಕೆ ಕರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿದ್ದು ದೂರದ ವರೆಗೂ ಕೇಳುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸರಿಯಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇರದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ವರುಷಗಳು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ.[೩೫]
ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಆಂಪ್ಲೆಕ್ಸಸ್[೨೨] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾದ ಲೈಂಗಿಕ ಮಿಲನದಲ್ಲಿ ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣಿನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಮೊಟ್ಟೆಗಳ ದ್ರವವನ್ನು ಸುರಿಸಿದಾಗ ಗಂಡು ರೇತಸನ್ನು ಅದರ ಮೇಲೆ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಪಲವತ್ತಾಗುವಿಕೆ ಜೀವಿಯ ಹೊರಗೆ ಜರುಗುತ್ತದೆ.
ಕಪ್ಪೆ ಭ್ರೂಣಗಳು ಹಲವು ಪದರಗಳ ಅಂಟಾದ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಕಪ್ಪೆತತ್ತಿ (ಫ್ರಾಗ್ಸ್ಪಾನ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಜೆಲ್ಲಿ ರೀತಿಯ ಪದಾರ್ಥವು ಮೊಟ್ಟೆಗೆ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನೂ ಆಮ್ಲಜನಕ, ಇಂಗಾಲ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಅಮೋನಿಯಗಳಿಗೆ ದಾರಿಮಾಡಿಕೊಡುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಇದು ತೇವಾಂಶ ಹಿಂಗಿಕೊಂಡು ಉಬ್ಬುತ್ತದೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಮೊಟ್ಟೆಗಳು ಕಪ್ಪು ಅಥವಾ ಕಂದು ಬಣ್ಣದವಾಗಿದ್ದು ಸೂರ್ಯನ ಬಿಸುಪನ್ನು ಹಿಂಗಿಕೊಳ್ಳ ಬಲ್ಲವು ಮತ್ತು ಸುತ್ತಲಿನ ಕ್ಯಾಪ್ಯೂಲ್ ಈ ಬಿಸುಪನ್ನು ಉಳಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕಟ್ಟಿಗೆ ಕಪ್ಪೆಯ (ವುಡ್ ಫ್ರಾಗ್- ರಾನ ಸಿಲ್ವಾಟಿಕ) ಮೊಟ್ಟೆಗಳ ಗುಂಪಿನ ಗೊಂಚಲಿನ ಒಳಭಾಗವು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ನೀರಿನ ತಾಪಮಾನಕ್ಕಿಂತ 6 °ಸೆ (11 °ಎಫ್) ಹೆಚ್ಚು ಇದ್ದದು ಪತ್ತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಮರಿಯು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳಯಲು ಸಹಾಯಕ.[೩೭] ಕೆಂಪು ಕಣ್ಣಿನ ಮರಗಪ್ಪೆಯು (ಅಗ್ಲಿಕ್ನಿಸ್ ಕಾಲ್ಲಿಡ್ರಯಾಸ್) ಕೊಳದ ಮೇಲಿನ ಎಲೆಯ ಮೇಲೆ ಮೊಟ್ಟೆಯಿಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಯಾದಾಗ ಕೆಳಗಿನ ನೀರಿಗೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ.[೩೮] ಮೊಟ್ಟೆಯೊಳಗಿನ ಮರಿ ಕಣಜ ಅಥವಾ ಹಾವಿನಂತಹ ಪರಭಕ್ಷಗಳಿಂದಾಗುವ ಕಂಪನವನ್ನು ಗುರುತಿಸ ಬಲ್ಲವು ಮತ್ತು ತಿನ್ನುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬೇಗ ಹೊರಬರುತ್ತವೆ.[೩೯]
ಮೊಟ್ಟೆಯಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಮರಿಯನ್ನು ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಇವುಗಳಿಗೆ ಉದ್ದನೆಯ ಮತ್ತು ಲಂಬವಾಗಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ ಬಾಲವಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಮರಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಜಲವಾಸಿ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಉಸಿರಾಡಲು ಗಿಲ್ಗಳು ಇರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಬಾಲದಿಂದ ಇವು ಈಜುತ್ತವೆ.[೪೦] ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಗಳು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಸ್ಯಾಹಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಇವುಗಳಿಗೆ ಗಿಲ್ ಮೂಲಕ ಶೋಧಿಸಿದ ಪಾಚಿ ಅಥವಾ ಶೈವಲ ಆಹಾರ. ಕೆಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳ ಮರಿಗಳು ಮಾಂಸಾಹಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೀಟಗಳು, ಸಣ್ಣ ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿ ಮತ್ತು ಮೀನುಗಳು ಇವುಗಳ ಆಹಾರ. ಮೀನು, ಬೇಟೆಯಾಡುವ ದುಂಬಿಗಳು, ಮಿಂಚುಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಇವು ಆಹಾರವಾಗುತ್ತವೆ. ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಯ ಸ್ಥಿತಿಯು ಸ್ಫೋಟಕ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಾರದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಇರಬಹುದು ಅಥವಾ ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಚಳಿಗಾಲಗಳನ್ನು ಕಳೆದು ವಸಂತದಲ್ಲಿ ರೂಪಾಂತರ ವಾಗಬಹುದು.[೪೧]
ಇದು ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಯ ಹಂತದ ಕೊನೆ ಮತ್ತು ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಮರಿಯು ವೇಗವಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರ 24 ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದರ ಆರಂಭ ಥೈರೋಕ್ಸಿನ್ ಹಾರ್ಮೋನ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅಂಗಾಶಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಳಗಿನ ದವಡೆಯು ಮಾಂಸಾಹಾರಿಯ ದೊಡ್ಡ ದವಡೆಯ ಮೂಳೆಯಾಗಿಯೂ, ಸುರುಳಿಯ ಸಸ್ಯಹಾರಿ ಕರುಳು ಮಾಂಸಾಹಾರಿಯ ಸಣ್ಣ ಕರುಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತವೆ.[೪೨] ನರಮಂಡಲವು ಕೇಳುವಿಕೆ, ಮೂರು ಆಯಾಮಗಳ ನೋಟ, ಹೊಸ ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.[೪೨] ಕಣ್ಣುಗಳ ಸ್ಥಾನ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ, ಟಿಂಪಾನಮ್, ನಡುಗಿವಿ, ಒಳಗಿವಿ ರೂಪಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಚರ್ಮ ದಪ್ಪವಾಗುತ್ತದೆ, ಅದರ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ರೂಪಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.[೪೨] ಕೊನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಬಾಲ ಕಾಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕಪ್ಪೆಗಳು ರೂಪಾಂತರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪರಭಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಬಲಿಯಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚು ಇರುತ್ತದೆ. ಬಾಲ ಕಾಣೆಯಾಗುವ ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಕಾಲುಗಳಿಂದ ಚಲನೆಯು ಇನ್ನೂ ಆಗತಾನೆ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿರತ್ತದೆ.[೪೩]
ರೂಪಾಂತರದ ನಂತರ ಸಣ್ಣ ಮರಿಗಳು ಭೂಮಿಗೆ ನೆಲೆಸಲು ಹೋಗ ಬಹುದು ಅಥವಾ ನೀರಿನಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳ ಬಹುದು. ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಕಪ್ಪೆಗಳೂ ಮಾಂಸಾಹಾರಿಗಳು ಅವು ಅಕಶೇರುಕ ಸಂಧಿಪದಿ, ಹುಳಗಳು, ಬಸವನ ಹುಳು, ಗೊಂಡೆಹುಳಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ದೊಡ್ಡ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಇತರ ಕಪ್ಪೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಸ್ತನಿ, ಮೀನುಗಳನ್ನೂ ತಿನ್ನಬಲ್ಲವು. ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ಅಂಟಾದ ನಾಲಿಗೆಯಿಂದ ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ಬೇಟೆಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ತಿನ್ನಲು ಅವುಗಳ ಮುಂಗಾಲಿನಿಂದ ಆಹಾರವನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತವೆ. ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಸಸ್ಯಹಾರವನ್ನೂ ತಿನ್ನುವ ಕಪ್ಪೆಗಳಿವೆ. ಕ್ಸಿನೊಹೈಲ ಟ್ರಂಕೇಟ ಭಾಗಶಹ ಸಸ್ಯಾಹಾರಿ ಅದರ ಆಹಾರದ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗ ಹಣ್ಣುಗಳಾಗಿವೆ.[೪೪] ವಯಸ್ಕ ಕಪ್ಪೆಗಳು ದೊಡ್ಡ ಬೆಂಕಿಮೊಸಳೆ, ಹಾವು, ಸ್ಕಂಕ್ ಹಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಆಹಾರವಾಗ ಬಲ್ಲವು.
ವನ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ಬದುಕುತ್ತವೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅವು ಹಲವು ವರುಷಗಳೇ ಜೀವಿಸ ಬಲ್ಲವು. ಸ್ಕೆಲೆಟೊಕ್ರೊನಾಲಜಿ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿಪಂಜರಕಾಲಗಣನೆಯ ಪದ್ಧತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಬೆಟ್ಟದ ಹಳಿದ ಕಾಲುಗಳ ಕಪ್ಪೆ (ರಾನ ಮ್ಯೂಕೊಸ) ಅದರ ಗೊದಮೊಟ್ಟೆಯ ಮರಿಯ ನಾಲ್ಕು ವರುಷದ ಆಯುಶ್ಯವನ್ನೂ ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು 14 ವರುಷ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.[೪೫] ಸೆರೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು 40 ವರುಷ ಬದುಕಿದ ದಾಖಲೆ ಇದೆ.
ಕಪ್ಪೆಯಲ್ಲಿ ಸಂತತಿಯ ಆರೈಕೆಯ ಬಗೆಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ತಿಳಿಯದಿದ್ದಾಗ್ಯೂ ಶೇ 20ರಷ್ಟು ಉಭಯವಾಸಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸಂತತಿಯ ಆರೈಕೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡುಗುತ್ತವೆ. ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿನ ಸಂತತಿಯ ಆರೈಕೆಯ ವಿಕಾಸಕ್ಕೂ ಅವುಗಳು ಸಂತಾನಾಭಿವೃದ್ದಿ ಮಾಡುವ ಜಲರಾಶಿಯ ಗಾತ್ರಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಕಡಿಮೆ ಜಲರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಸಂತಾನಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಲ್ಲಿ ತಂದೆತಾಯಿ ಆರೈಕೆ ವರ್ತನೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ.[೪೬] ಪರಭಕ್ಷಗಳ ಹಾವಳಿ ದೊಡ್ಡ ಜಲರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಇರುವ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದವು. ಇದು ಆ ಮೊಟ್ಟೆಗಳು ಬದುಕಲು ತೇವಾಂಶವನ್ನು ತಂದೆ ಅಥವಾ ತಾಯಿ ಅಥವಾ ಎರಡೂ ಒದಗಿಸ ಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು.[೪೭]{ವಿಕಿ ರೆ139} ಅಲ್ಲದೆ ಇವು ಮರಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಜಲರಾಶಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸ ಬೇಕಾದ ಹೊಣೆಯೂ ಅವುಗಳದಾಯಿತು.[೪೬]
ಸಣ್ಣ ಜಲರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಪರಭಕ್ಷಗಳ ಸಮಸ್ಯೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ್ಯೂ ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಗಳ ನಡುವೆ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಮೇಲೆ ಅವುಗಳ ಬದುಕುವಿಕೆ ನಿಂತಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ಫೈಟೊಟೆಲಮೆಟ (ಭೂಸಸ್ಯಗಳ ಮೇಲಿರುವ ನೀರು) ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಗಳನ್ನು ಇಡತೊಡಗಿದವು.[೪೮] ಆದರೆ ಇಂತಹ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ತಂದೆತಾಯಿಗಳ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸಂತತಿಗೆ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳಾಗಿ ಪಲವತ್ತಾಗಿರದ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡತೊಡಗಿದವು.[೪೬] ಸ್ಟ್ರಾಬೆರ್ರಿ ವಿಷ ಸೂಜಿ ಕಪ್ಪೆ (ಉಫಗ ಪುಮಿಲಿಯೊ) ಅಡವಿಯ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುತ್ತದೆ. ಗಂಡುಕಪ್ಪೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಪರಭಕ್ಷಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಮಲಕುಳಿಯಲ್ಲಿ[೪೯] ನೀರು ತಂದು ತೇವಾಂಶ ಭರಿತವಾಗಿರುಸುತ್ತದೆ. ಅವು ಮರಿಗಳಾದ ಮೇಲೆ ಹೆಣ್ಣು ಕಪ್ಪೆ ಅವುಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಬೆನ್ನಿನ ಮೇಲೆ ಒಯ್ದು ಫೈಟೊಟೆಲಮೆಟ ನೀರಿನ ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದರಲ್ಲೂ ಒಂದು ಮರಿಯಂತೆ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಕಪ್ಪೆ ಈ ಮರಿಗಳು ರೂಪಾಂತರ ಗೊಳ್ಳುವವರೆಗೂ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬೇಟಿಕೊಟ್ಟು ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ಪಲವತ್ತಾಗಿರದ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಆಹಾರವಾಗಿ ಕೊಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.[೫೦] ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೂಲಗಿತ್ತಿ ನೆಲಗಪ್ಪೆಯ (ಅಲೈಟಸ್ ಒಬ್ಸ್ಟೆಟ್ರಿಶಿಯನ್ಸ್) ಗಂಡು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಹಿಂಗಾಲಿಗೆ ಅಂಟಿಸಿಕೊಂಡು ಓಡಾಡುತ್ತದೆ. ಒಣ ಹವಮಾನದಲ್ಲಿ ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವ ಮೂಲಕ ತೇವಾಂಶಭರಿತವಾಗಿರುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಚೌಗು ಪ್ರದೇಶದ ಸಸ್ಯಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾಯುವಾಗ ತೀರ ಹೆಚ್ಚು ತೇವಾಂಶವಾಗದಂತೆ ಹಿಂಬದಿಯನ್ನು ಮೇಲೆಕ್ಕೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ. ಮೂರರಿಂದ ಆರು ವಾರಗಳ ನಂತರ ಕೆರೆಗೆ ಹೋಗಿ ಮೊಟ್ಟೆಗಳು ಮರಿಗಳಾಗುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.[೫೧]
ಕಪ್ಪೆಗಳು ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣವೂ, ನಿಧಾನ ಚಲನೆಯ ಜೀವಿಗಳೂ, ಮುಳ್ಳು, ಉಗುರು, ಕೊರೆಹಲ್ಲಿನಂತಹ ಯಾವುದೇ ರಕ್ಷಣೆಯಿಲ್ಲದ ಜೀವಿಗಳಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಅವು ಹಲವು ರೀತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಹಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ಛದ್ಮನೆ ತಂತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದು ಚಲಿಸದ ಕಪ್ಪೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾರದಷ್ಟು ಅವುಗಳ ಬಣ್ಣ ಸುತ್ತಲಿನ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಕರಗಿಹೋಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ದೊಡ್ಡ ಜಿಗಿತದಲ್ಲಿ ಹಾರಬಲ್ಲವು, ಬಹಳಷ್ಟು ಸಲ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೇರವಾಗಿ ನೀರಿಗೆ ಜಿಗಿಯ ಬಲ್ಲವು. ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಭಿನ್ನರೀತಿಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿವೆ.[೩೫]
ಹಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳ ಚರ್ಮವು ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ವಿಷಕಾರಿಯಾದ ಬಫೊಟಾಕ್ಸಿನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾದ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಇದು ಪರಭಕ್ಷಕಗಳಿಗೆ ಅಹಿತಕಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ನೆಲಗಪ್ಪೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳಲ್ಲಿ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿನ ಹಿಂದೆ ಪ್ಯಾರೊಟಾಯ್ಡ್ ಗ್ರಂಥಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾದ ದೊಡ್ಡ ವಿಷ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಅಲ್ಲದೆ ಇತರ ಶ್ರವಿಸುವ ಗ್ರಂಥಿಗಳೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಅಂಟಿನಂತಹ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ವಿಷವನ್ನೂ ಶ್ರವಿಸುತ್ತವೆ. ಅಂಟಿನ ಪದಾರ್ಥವು ಕಪ್ಪೆಗೆ ಜಾರಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಶ್ರವಿಸುವ ಗ್ರಂಥಿಯ ಪರಿಣಾಮ ತಕ್ಷಣವಾಗಿದ್ದರೆ ಕಪ್ಪೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದು ನಿಧಾನವಾಗಿದ್ದರೆ ಮುಂದೆ ಆ ಪರಭಕ್ಷಕ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಭೇದವನ್ನು ಮುಂದೆ ತಿನ್ನದಂತಿರುವುದನ್ನು ಕಲಿಯ ಬಹುದು.[೫೨] ವಿಷಪೂರಿತ ಕಪ್ಪೆಗಳು ತಾವು ವಿಷ ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ಎದ್ದು ಕಾಣುವ ಬಣ್ಣಗಳ ಮೂಲಕ ತೊರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಅಪೊಸೆಮಿಟಿಸಂ[೫೩] ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ತಂತ್ರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ಕಪ್ಪೆಗಳು ಕೆಂಪು, ಕಿತ್ತಳೆ, ಹಳದಿ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕಪ್ಪು ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲೊಬೇಟಸ್ ಜಪಾರೊ ವಿಷಪೂರಿತವಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದು ಬದುಕಿರುವ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿನ ಎರಡು ವಿಷಪೂರಿತ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪರಭಕ್ಷಗಳನ್ನು ಮೋಸಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.[೫೪] ವಿಷ ಸೂಜಿ ಕಪ್ಪೆಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿಷಪೂರಿತ. ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕದ ಸ್ಥಳೀಯರು ಇವುಗಳ ವಿಷವನ್ನು ತೆಗೆದು ಬೇಟೆಗೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.[೫೫]
ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ರಕ್ಷಣೆಗೆ ವಂಚನೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಯುರೋಪಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ನೆಲಗಪ್ಪೆ ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ದಪ್ಪ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಹಿಂಗಾಲುಗಳನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ.[೫೬] ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ದೊಡ್ಡ ಸದ್ದು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪರಭಕ್ಷಕವನ್ನು ಗಾಬರಿ ಬೀಳಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ.
ಕಪ್ಪೆ ಒಂದು ಉಭಯವಾಸಿ ಅನುರ ಗಣಕ್ಕೆ (ಆರ್ಡರ್) ಸೇರಿದ ಬಹುತೇಕ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಜೀವಿ. ಇದಕ್ಕೆ ಬಾಲವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟೆ ಇಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಮೊಟ್ಟೆಗಳು ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಗಳಾಗಿ (ಟಾಡ್ಪೋಲ್) ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತವೆ. ಈ ಗೊದಮೊಟ್ಟೆ ಮರಿಗಳು ಕಪ್ಪೆಮರಿಗಳಾಗಿ ರೂಪಾಂತರ ಹೊಂದುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅವುಗಳ ಜೀವನ ಚಕ್ರ ಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಂದು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಡುತ್ತವೆ.
ಕಪ್ಪೆಗಳು ಸಿಹಿನೀರಿನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದೆ ನೆಲದ ಮೇಲೂ ಬದುಕುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಕಪ್ಪೆಗಳು ನೆಲದಾಳದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕಲು ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇವು ಶೀತರಕ್ತದ ಪ್ರಾಣಿಗಳು. ಬಿಸುಪು ಪಡೆಯಲು ಇವು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿಗೊ ಅಥವಾ ಬಿಸುಪಿನ ಮೇಲ್ಮೈಗೊ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾದಾಗ ಅವು ನೆರಳಿಗೆ ಸರಿಯುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ಚರ್ಮದ ಕನಿಷ್ಠ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಗಾಳಿಗೆ ಒಡ್ಡುವ ಮೂಲಕ ತೇವಾಂಶ ಕಳೆದುಹೋಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ.
ဖား သည် ကုန်းနေရေနေသတ္တဝါဖြစ်သည်။ ရှည်လျားသော နောက်ခြေ၊ တိုတောင်းသောခန္ဓာကိုယ်၊ ဆက်စပ်နေလောလက်ချောင်းနှင့် ခြေချောင်းများ၊ ပြူးကျယ်နေသောမျက်လုံးနှင့် အမြီးမရှိခြင်းတို့ သည် ဖား၏ ထင်ရှားသော လက္ခဏာများဖြစ်သည်။ ဖားများသည် ရေတစ်ဝက် ကုန်းတစ်ဝက်နေတတ်သော သဘာဝရှိပြီး ကုန်းပေါ်တွင် ခုန်ခြင်း တွယ်ကပ်ခြင်းတို့ဖြင့် ရွေ့လျားသွားလာကြသည်။ သူတို့သည် ပုံမှန်အားဖြင့် ဥများကို ရေအိုင်ငယ်လေးများ၊ ရေအိုင်များနှင့် ကန်များတွင် ဥတတ်ကြသည်။ သူတို့၏ အကောင်လောင်း(larvae) များကို ဖားလောင်းများ(tadpoles) ဟုခေါ်ကြပြီး ပါးဟက်များရှိကာ ရေထဲတွင် ကြီးထွားကြသည်။ ဖားအကောင်ကြီးများသည် အသားစားသတ္တဝါများဖြစ်ပြီး သူတို့၏ အစာမှာ arthropods, annelids နှင့် gastropods တို့ဖြစ်သည်။ ဖားများကို နေ့ဖြစ်စေ ညဖြစ်စေ သူတို့၏အသံဖြင့် သတိပြု နိုင်ပြီး အထူးသဖြင့် မိတ်လိုက်သည့်ရာသီတွင် ပို၍ ကြားရလေ့ရှိသည်။
ကမ္ဘာတွင် မှတ်တမ်းမတင်ရသေးသော ဖားမျိုးစိတ် အသစ်နှစ်မျိုးကို ပခုက္ကူမြို့နယ်၊ ပေါက်အင်းရွာနှင့် ရေစကြိုမြို့နယ်၊ ကန်ပေါက်ရွာတို့မှ တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထိုတွေ့ရှိချက်အသေးစိတ်ကို International peer review journal(Zoological Research-ZR - journal) Volume 40 Issue 4 တွင် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (၁၈)ရက်နေ့က ဖော်ပြကာ အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။
အဆိုပါ မျိုးစိတ်အသစ်များကို ပခုက္ကု ဧရာဝတီမြစ်ကူးတံတားအနီး ပေါက်အင်းမှာ တွေ့ရှိခဲ့၍ မျိုးစိတ်အသစ်အမည်ကို Microhyla Irrawaddy ဟု၎င်း၊ ကန်ပေါက်ရွာအနီးမှ တွေ့ရှိခဲ့သော မျိုးစိတ်သစ်ကို Microhyla fodiens ဟု၎င်းအသီးသီးအမည်ပေးခဲ့လေသည်။ တွင်းအောင်းသဲဖားအမျိုးအစားဖြစ်သည်။ အရွယ်အစားမှာ လက်သည်းခွန် အရွယ်အစားမျှ ဖြစ်ပြီး အရွယ်ရောက်အကောင်သည် ၅ စင်တီမီတာခန့်သာရှိ၍ ခြေလေးချောင်း သတ္တဝါများတွင် အရွယ်သေးငယ်လွန်းသည်ဟု သိရသည်။ ဒေသအခေါ်အဝေါ်မှာ ဖလတက်၊ ဖလက်နီဟု အမျိုးမျိုး ခေါ်ကြသည်။
ဖား သည် ကုန်းနေရေနေသတ္တဝါဖြစ်သည်။ ရှည်လျားသော နောက်ခြေ၊ တိုတောင်းသောခန္ဓာကိုယ်၊ ဆက်စပ်နေလောလက်ချောင်းနှင့် ခြေချောင်းများ၊ ပြူးကျယ်နေသောမျက်လုံးနှင့် အမြီးမရှိခြင်းတို့ သည် ဖား၏ ထင်ရှားသော လက္ခဏာများဖြစ်သည်။ ဖားများသည် ရေတစ်ဝက် ကုန်းတစ်ဝက်နေတတ်သော သဘာဝရှိပြီး ကုန်းပေါ်တွင် ခုန်ခြင်း တွယ်ကပ်ခြင်းတို့ဖြင့် ရွေ့လျားသွားလာကြသည်။ သူတို့သည် ပုံမှန်အားဖြင့် ဥများကို ရေအိုင်ငယ်လေးများ၊ ရေအိုင်များနှင့် ကန်များတွင် ဥတတ်ကြသည်။ သူတို့၏ အကောင်လောင်း(larvae) များကို ဖားလောင်းများ(tadpoles) ဟုခေါ်ကြပြီး ပါးဟက်များရှိကာ ရေထဲတွင် ကြီးထွားကြသည်။ ဖားအကောင်ကြီးများသည် အသားစားသတ္တဝါများဖြစ်ပြီး သူတို့၏ အစာမှာ arthropods, annelids နှင့် gastropods တို့ဖြစ်သည်။ ဖားများကို နေ့ဖြစ်စေ ညဖြစ်စေ သူတို့၏အသံဖြင့် သတိပြု နိုင်ပြီး အထူးသဖြင့် မိတ်လိုက်သည့်ရာသီတွင် ပို၍ ကြားရလေ့ရှိသည်။
.jpg)
.jpg)
_crop.jpg)
