Silverfish continue to moult throughout their life, with several sexually mature instars, unlike the pterygote insects. They are relatively slow growing, and lifespans of up to four years have been recorded (Hoell et al. 1998).
Silverfish have an elaborate courtship ritual to ensure exchange of sperm. The male spins a silken thread between the substrate and a vertical object. He deposits a sperm packet (spermatophore) beneath this thread and then coaxes a female to walk under the thread. When her cerci contact the silk thread, she picks up the spermatophore with her genital opening. Sperm are released into her reproductive system, and then she ejects the empty spermatophore and eats it.
Silverfish have flattened bodies and may be elongated or oval in shape. They have flexible antennae and small or absent compound eyes. They have short mandibles and relatively unspecialised mouthparts. Many species also have a number of short appendages on their abdominal segments, but the most distinctive feature of the group is the presence of three long, tail-like filaments extending from their last segment. The two lateral filaments are formed from the abdominal cerci (Hoell et al. 1998).
Thysanura is an order of insects, encompassing silverfish and firebrats, best known for their three long caudal filaments. The name Thysanura is derived from the Greek θυσάνος, thysanos for fringe, tassel, bristle and ουρα, oura for tail, a reference to the three fanned out caudal filaments.
The families Machilidae and Meinertellidae of the jumping bristletails were once included with Thysanura. Occasionally, the correspondingly restricted order Thysanura is referred to as Zygentoma.
Silverfish are so called due to the silvery glitter of the scales covering their bodies. Their movement is "fish-like" and makes it look as if they are swimming. They are less than 1 centimetre (0.39 in) long, and found in damp corners or amongst books and paper in houses.
Order Zygentoma is also known as Order Thysanura.They are distributed worldwide.About 320 species have been described.The common names for the species are silverfish and firebrats.They get their name from the silver scales on some of the species.Their distinguishing characteristic is their three caudal filaments.They do not have wings.Silverfish are about two to twenty millimeters in length.They can either be found indoors amongst books or outdoors under stones, bark, or fungi.Outdoor silverfish feed on plant materials and indoor silverfish feed on wallpaper glue or book binding paste.Young silverfish will usually molt between twenty to seventy times.The molts only make them larger in size.They live for about one to four years.They can be found in the fossil record as far back as the Late Carboniferous.
Denne artikel handler om en gruppe insekter. Se også arten almindelig sølvkræ, som også blot kaldes sølvkræ. Sølvkræ, også kaldet sølvfisk eller sild,[1] er en gruppe insekter. Navnene kan skyldes at de har blanke skæl og hurtige bugtende bevægelser der kan minde om glinsende småfisk.[1]
Det er en meget gammel dyregruppe som menes at have eksisteret i 300 millioner år.[1] Sølvkræ er klassificeret i ordenen Zygentoma, men har tidligere sammen med klippespringere været placeret i ordenen børstehaler (Thysanura).[2]
De fleste nulevende arter har en kropslængde på under 2 cm, men der kendes omkring 6 cm lange fossiler.[3] Sølvkræ har flade kroppe og tynde, bevægelige følehorn. De har normalt små facetøjne eller slet ingen øjne.[4] De har ingen vinger.
Deres kindbakker er korte og uspecialiserede. Mange arter har et antal korte vedhæng på bagkroppen, men gruppens mest karakteriske træk er tre lange halelignende tråde som udgår fra deres bagerste segment.[5]
Sølvkræ kan både findes i fugtige og tørre omgivelser, og både frit levende og i boliger. I menneskeboliger lever de af kornprodukter, papir, stivelse i tøj, viskose-fibre, tørret kød og andet.[6] I naturen vil de spise dødt organisk materiale (detritus).[7]
Vilde arter findes ofte på mørke, fugtige habitater som i huler eller under sten. Nogle lever kommensalt i myrekolonier.[8]
Der kendes tre arter i Danmark, som alle ofte optræder i opvarmede boliger:[2]
Skægget sølvkræ kendes først i Danmark fra 2016, men kan have levet i landet ubemærket i lang tid før.[2]
Sølvkræ, også kaldet sølvfisk eller sild, er en gruppe insekter. Navnene kan skyldes at de har blanke skæl og hurtige bugtende bevægelser der kan minde om glinsende småfisk.
Det er en meget gammel dyregruppe som menes at have eksisteret i 300 millioner år. Sølvkræ er klassificeret i ordenen Zygentoma, men har tidligere sammen med klippespringere været placeret i ordenen børstehaler (Thysanura).
Die Einteilung der Lebewesen in Systematiken ist kontinuierlicher Gegenstand der Forschung. So existieren neben- und nacheinander verschiedene systematische Klassifikationen. Das hier behandelte Taxon ist durch neue Forschungen obsolet geworden oder ist aus anderen Gründen nicht Teil der in der deutschsprachigen Wikipedia dargestellten Systematik.
Unter dem Begriff Zottenschwänze oder Borstenschwänze (Thysanura) wurden früher primär flügellose Formen von Insekten zu einer eigenen Insektenordnung zusammengefasst. Diese sind heute aufgrund neuerer anatomischer Erkenntnisse auf die beiden Gruppen Felsenspringer (Archaeognatha) und Fischchen (Zygentoma) aufgeteilt, wobei die Fischchen aufgrund der Ausbildung ihrer Mandibel gemeinsam mit den Fluginsekten die Dicondylia bilden.
In der englischsprachigen Literatur wird hingegen zumeist weiterhin der Begriff Thysanura für die Ordnung der Fischchen (Zygentoma) verwendet, wobei die ausgeschiedene, abstammungsgeschichtliche ältere[1] Ordnung den Namen Archaeognatha führt.
Fossile Vertreter der Ordnung Thysanura wurden in Bernstein gefunden, die ältesten in Baltischem Bernstein (älter als 40 Millionen Jahre).[2]
Die Einteilung der Lebewesen in Systematiken ist kontinuierlicher Gegenstand der Forschung. So existieren neben- und nacheinander verschiedene systematische Klassifikationen. Das hier behandelte Taxon ist durch neue Forschungen obsolet geworden oder ist aus anderen Gründen nicht Teil der in der deutschsprachigen Wikipedia dargestellten Systematik.
Unter dem Begriff Zottenschwänze oder Borstenschwänze (Thysanura) wurden früher primär flügellose Formen von Insekten zu einer eigenen Insektenordnung zusammengefasst. Diese sind heute aufgrund neuerer anatomischer Erkenntnisse auf die beiden Gruppen Felsenspringer (Archaeognatha) und Fischchen (Zygentoma) aufgeteilt, wobei die Fischchen aufgrund der Ausbildung ihrer Mandibel gemeinsam mit den Fluginsekten die Dicondylia bilden.
In der englischsprachigen Literatur wird hingegen zumeist weiterhin der Begriff Thysanura für die Ordnung der Fischchen (Zygentoma) verwendet, wobei die ausgeschiedene, abstammungsgeschichtliche ältere Ordnung den Namen Archaeognatha führt.
Fossile Vertreter der Ordnung Thysanura wurden in Bernstein gefunden, die ältesten in Baltischem Bernstein (älter als 40 Millionen Jahre).
Glüpern (Zygentoma of Thysanura) san en order faan insekten.
De Sülverglieders oder Sülverfisch (Zygentoma) sünd en Ornen mank de Insekten (Insecta). Weltwiet sünd bi 470 Aarden bekannt, dormank sess, de ok in Middeleuropa vorkamen doot. De meisten weert 7 bit 15 Millimeters lang. De Aart Stylifera galapagoensis is up de Galapagos-Inseln tohuse un kann bit to 20 mms lang weern (sunner Anbacksels an’n Steert). Squamatinia algharbica leevt in Höhlen in Portugal sien Süden un kann bit hen to 30 mms lang weern, mit Föhlspriete an’n Kopp un an’t Achterenne bi 10 cms. Düsse Aart is dat „gröttste Insekt vun Europa, dat unner de Eer leven deit“.[1]
Sülverglieders sünd Insekten in de Tropen un Subtropen un leevt up’n Bodden. Togange sünd se in’e Nacht. In Middeleuropa gifft dat man een Aart, de free leven deit, dat is de Iemeckenglieder (Atelura formicaria). He leevt in de Hüser vun allerhand Aarden vun Iemecken. En Reeg vun annere Aarden leevt bi'n Minschen. De sünd hüdigendags over de ganze Welt hen sleept wurrn. De wichtigsten Aarden, de bi’n Minschen leven doot, sünd weltwiet de Sülverglieder (Lepisma saccharina) un de Ovenglieder (Thermobia domestica), de faken in warme Kamern as Backstuven tohuse is.
De Sülverglieders entwickelt sik direktemang ut Larven, de sik in’n Bo vun dat Lief un in ehr Leven nich groot vun adulte Deerter verschelen doot. Regelmatig kaamt se tohopen mit düsse vor. Gegen de Fleeginsekten (Pterygota) over, treckt ok de adulten Sülverglieders ehre Huud ut (Heken un Seken, ok in de Tied, wo se sik vermehrt). Düt Huuduttrecken kann bannig faken un korte Tied achter’nanner stattfinnen, bi’n Ovenglieder um un bi all tein Dage.[2].
De Sülverglieders oder Sülverfisch (Zygentoma) sünd en Ornen mank de Insekten (Insecta). Weltwiet sünd bi 470 Aarden bekannt, dormank sess, de ok in Middeleuropa vorkamen doot. De meisten weert 7 bit 15 Millimeters lang. De Aart Stylifera galapagoensis is up de Galapagos-Inseln tohuse un kann bit to 20 mms lang weern (sunner Anbacksels an’n Steert). Squamatinia algharbica leevt in Höhlen in Portugal sien Süden un kann bit hen to 30 mms lang weern, mit Föhlspriete an’n Kopp un an’t Achterenne bi 10 cms. Düsse Aart is dat „gröttste Insekt vun Europa, dat unner de Eer leven deit“.
Thysanura is the now deprecated name of what was, for over a century, recognised as an order in the class Insecta. The two constituent groups within the former order, the Archaeognatha (jumping bristletails) and the Zygentoma (silverfish and firebrats), share several characteristics, such as of having three long caudal filaments, the lateral ones being the cerci, while the one between (telson) is a medial cerciform appendage, specifically an epiproct. They are also both wingless, and have bodies covered with fine scales, rather like the scales of the practically unrelated Lepidoptera. In the late 20th century, it was recognized that the two suborders were not sister taxa, therefore Thysanura was paraphyletic, and the two suborders were each raised to the status of an independent monophyletic order, with Archaeognatha sister taxon to the Dicondylia, including the Zygentoma.[1][2]
.jpg)
Although the group Thysanura is no longer recognized, the name still appears in some published material.[3] Another name used to separate the two groups from winged insects is Apterygota.
The name Thysanura, first applied to the group by Pierre André Latreille,[4] was derived from the Greek θυσάνος, thysanos for fringe, tassel, bristle and οὐρά, oura for "tail", a reference to the three fanned out caudal filaments. This etymology is consistent with the English word "bristletail", which is the common name for several hexapod species, not all of which fell within Thysanura.[5]
Thysanura is the now deprecated name of what was, for over a century, recognised as an order in the class Insecta. The two constituent groups within the former order, the Archaeognatha (jumping bristletails) and the Zygentoma (silverfish and firebrats), share several characteristics, such as of having three long caudal filaments, the lateral ones being the cerci, while the one between (telson) is a medial cerciform appendage, specifically an epiproct. They are also both wingless, and have bodies covered with fine scales, rather like the scales of the practically unrelated Lepidoptera. In the late 20th century, it was recognized that the two suborders were not sister taxa, therefore Thysanura was paraphyletic, and the two suborders were each raised to the status of an independent monophyletic order, with Archaeognatha sister taxon to the Dicondylia, including the Zygentoma.
A typical member of the order Archaeognatha Although the group Thysanura is no longer recognized, the name still appears in some published material. Another name used to separate the two groups from winged insects is Apterygota.
Les thysanoures (Thysanura) sont un ancien ordre d'insectes aptères. Deux ordres lui ont succédé, les archaeognathes et les zygentomes.
Parfois le terme thysanoure est utilisé pour parler des seuls zygentomes.
Ils sont caractérisés par :
Les yeux des thysanoures, contrairement aux autres insectes de la classe des aptérygotes, sont fort évolués, et sont de véritables yeux composés.
Ils se reproduisent le plus souvent par parthénogenèse.
Les thysanoures (Thysanura) sont un ancien ordre d'insectes aptères. Deux ordres lui ont succédé, les archaeognathes et les zygentomes.
Parfois le terme thysanoure est utilisé pour parler des seuls zygentomes.
Zygentoma é unha orde da clase Insecta (insectos), cuxos representantes máis coñecidos son os lepismas. Unha característica ben visible desta orde é ter tres longos filamentos caudais; os dous laterais son cercos e o medial é un epiprocto ou apéndice dorsal. Nesa característica lembran aos insectos Archaeognatha, aínda que, a diferenza deles, os cercos de Zygentoma son case tan longos coma o epiprocto.[2]
Ata finais do século XX os Zygentoma eran considerados unha suborde dos Thysanura,[3] pero cando os taxónomos se decataron de que a orde Thysanura era parafilética, a orde Thysanura foi eliminada e as dúas subordes de que constaba foron elevadas ao status de orde independente monofilética, e os Archaeognatha consideráronse un taxon irmán do clado Dicondylia; neste último quedaron incluídos os Zygentoma.[4][5]
O nome Zygentoma deriva do grego ζυγόν (zygón), que en contexto significa 'xugo' ou 'ponte'; e ἔντομα (entoma), 'insectos', literalmente "cortados, divididos" debido á anatomía típica dos insectos.[6] A idea que subxace neste nome é que este taxon formaba unha ligazón entre os Pterygota e os Apterygota.[7] Esta idea está hoxe totalmente obsoleta, pero a filoxenia dos Insecta estaba pouco desenvolvida a finais do século XIX e principios do XX, e o nome estaba xa firmemente establecido cando se elaborou unha taxonomía máis sofisticada.
Os lepismas presentan un brillo prateado debido ás escamas que recobren o seu corpo. Os seus movementos foron descritos como similares aos dun peixe nadando. A estas dúas razóns débese o nome equivalente a peixiño de prata, que se lle dá en varios idiomas. A maioría das especies existentes teñen unha lonxitude corporal de menos de 2 cm, aínda que hai fósiles carboníferos deste grupo duns 6 cm.[5]
Os Zygentoma teñen corpos aplanados dorsoventralmente, xeralmente cun perfil alongado ou oval. As súas antenas son delgadas e móbiles. Os ollos compostos adoitan ser pequenos e algunhas especies que viven en covas, como moitos Nicoletiidae, carecen totalmente de ollos. Poden ter ata tres ocelos.[2] A mandíbulas son curtas, e as pezas bucais non están especializadas. Moitas especies teñen tamén varios apéndices curtos nos seus segmentos abdominais, pero a característica máis distintiva do grupo é a presenza de tres filamentos longos parecidos a colas que se estenden desde o último segmento. Estes tres filamentos son xeralmente subiguais en tamaño, agás nalgúns membros da familia Nicoletiidae, nos cales son curtos, e os cercos son difíciles de detectar. Os dous filamentos laterais son os cercos abdominais, mentres que o medial é o epiprocto.[8]
Os lepismas poden encontrarse tanto en ambientes húmidos coma en condicións secas, como organismos de vida libre ou asociados a niños de insectos. Nas casas aliméntanse de cereais, pasta, papel, amidón na roupa, tecidos de rayon e carne seca.[9] Na natureza aliméntanse de detritos orgánicos.[10] Os lepismas poden encontrarse ás veces en bañeiras ou lavabos pola noite, porque teñen dificultade para camiñar sobre superficies lisas e poden quedar atrapados neles se caen dentro.
As especies silvestres atópanse a miúdo na escuridade en hábitats húmidos como covas ou baixo rochas, e algúns son comensais que viven en asociación con colonias de formigas, por exemplo, Trichatelura manni.[11]
Actualmente non hai especies deste grupo consideradas formalmente en risco de conservación, aínda que varias son troglobitas (viven en covas) e están limitadas a unha ou poucas covas ou sistemas de covas, e estas especies poden chegar a estar nun risco excepcionalmente alto de extinción.
Os Lepismatidae son a familia máis grande deste grupo, que inclúe os espéciemes de maior tmaño. É unha familia de distribución cosmopolita con máis de 200 especies. Moitas son antropófilas, xa que viven nas casas humanas. Algunhas especies son inquilinas en colonias de formigas.
Os Nicoletiidae son menores, de cores claras e viven entre as follas caídas do solo, no humus, baixo pedras, en covas ou como inquilinos en colonias de formigas ou térmites.
Os Ateluridae (ás veces tratados como subfamilia Atelurinae dentro dos Nicoletiidae) viven en niños de formigas e térmites e son pequenos e cegos.[12]
Os Lepidotrichidae están representados por dúas especies: Lepidotrix pilifera, fósil atopado no ámbar báltico, e Tricholepidion gertschi, dos bosques do norte de California.
As tres especies dos Maindroniidae encóntranse en Oriente Próximo e Chile.
Os lepismas teñen un elaborado ritual de cortexo. O macho fía un filamento de seda entre o substrato e un obxecto vertical. Deposita un paquete de esperma (espermatóforo) baixo ese fío e despois persuade unha femia para que camiñe baixo o fío. Cando os cercos dela tocan o fío de seda, ela recolle o espermatóforo coas súas aberturas xenitais. O esperma é liberado no seu sistema reprodutor, despois do cal expulsa o espermatóforo baleiro e cómeo.
Os lepismas realizan mudas durante toda a súa vida, pasando por varios ínstares sexualmente maduros, a diferenza do que ocorre nos insectos pterigotos. Teñen un crecemento relativamente lento e a duración da súa vida é de ata catro anos.[8]
Como os lepismas poden consumir a lignocelulosa da madeira, son un tipo de insectos (xunto coas térmites, cascudas comedoras de madeira, avespas da madeira e outros) que están sendo investigados para o seu posible uso como produtores de biocombustible. Os aparatos dixestivos destes insectos actúan como biorreactores naturais nos cales os procesos químicos degradan a celulosa. Foron estudados coa esperanza de desenvolver procesos de produción de biocombustible rendibles comercialmente.[13]
Zygentoma é unha orde da clase Insecta (insectos), cuxos representantes máis coñecidos son os lepismas. Unha característica ben visible desta orde é ter tres longos filamentos caudais; os dous laterais son cercos e o medial é un epiprocto ou apéndice dorsal. Nesa característica lembran aos insectos Archaeognatha, aínda que, a diferenza deles, os cercos de Zygentoma son case tan longos coma o epiprocto.
Ata finais do século XX os Zygentoma eran considerados unha suborde dos Thysanura, pero cando os taxónomos se decataron de que a orde Thysanura era parafilética, a orde Thysanura foi eliminada e as dúas subordes de que constaba foron elevadas ao status de orde independente monofilética, e os Archaeognatha consideráronse un taxon irmán do clado Dicondylia; neste último quedaron incluídos os Zygentoma.
I tisanuri (Thysanura Leach, 1815) sono l'unico ordine di insetti propriamente detti, assieme ai Microcoryphia, appartenenti alla sottoclasse degli Apterygota. La loro caratteristica è quella di essere primitivamente privi di ali (atterismo primitivo). Il nome deriva dal greco e significa "coda frangiata", facendo riferimento alla forma a fiocco della coda.
I Tisanuri sono insetti di piccole o medie dimensioni, con corpo allungato. Le livree hanno colori uniformi (grigiastri o biancastri) e talora iridescenti, da cui il nome comune di pesciolino d'argento attribuito ai Tisanuri sensu stricto (Lepismida). L'esoscheletro è poco consistente e per lo più rivestito di squame.
Il capo è prognato o ipognato, in genere provvisto di occhi composti; gli ocelli possono essere presenti in numero variabile, fino a tre, oppure essere del tutto assenti. Le antenne sono lunghe, moniliformi o filiformi, costituite da un numero vario di articoli (30 o più). Strutturalmente rientrano nel tipo anulato, ovvero sono provviste di muscoli intrinseci solo negli articoli basali.
L'apparato boccale è ectognato[1] e masticatore. Le mandibole sono articolate con uno o due condili e sono divise, o no, in due articoli (coxopodite e basipodite); sono variamente denticolate all'estremità distale e provviste di mola di diversa costituzione. Le mascelle hanno la struttura tipica, con galea lobiforme, lacinia denticolata e palpo composto da 5-7 articoli. Il labbro inferiore presenta un grande postmento e un premento diviso, glosse e paraglosse distinte e palpi di 3 articoli. In vari Lepismidi termitofili (Allonychella, Dionychella, Pauronychella), i pezzi boccali appaiono modificati (mandibole delicate, lobi mascellari allungati ed appuntiti, ecc.) ed adattati ai rapporti che questi Tisanuri hanno con i loro ospiti.
Il torace mostra i tre segmenti simili tra loro. Le zampe sono di tipo cursorio, con tarsi composti da 2-4 segmenti e pretarsi con 2 unghie. Le ali sono assenti in tutto l'ordine che, come detto in precedenza, è l'unico primitivamente attero nell'ambito della classe degli Insetti.
L'addome è composto da 11 uriti; l'ultimo urite, il telson, è filiforme e notevolmente allungato. Negli uriti II-IX o VII-IX o VIII-IX, sono presenti scleriti subcoxali, a volte fusi in un coxosterno, recanti uno stilo terminale. La caratteristica morfologica più evidente è lo sviluppo dei cerci, che sono lunghi e pluriarticolati. L'affinità morfologica con il telson, detto impropriamente paracerco, è tale che questi insetti sembrano forniti di tre cerci. La femmina è munita di ovopositore, che si prolunga posteriormente oltre l'addome. Cerci e paracerco presentano piccoli ciuffi di setole intervallati.
Il sistema nervoso centrale comprende tre gangli toracici e 7-9 gangli addominali, collegati da connessure longitudinali doppie. Nel cerebro sono presenti tre organi frontali, dei quali i due laterali sono neurosecretori e quello impari fotorecettore.
L'apparato digerente è poco differenziato, composto da un canale alimentare rettilineo o quasi. Lo stomodeo può essere fornito di ingluvie e di ventriglio, il mesenteron di diverticoli ciechi ed il proctodeo si presenta convoluto. L'apparato escretore comprende un numero variabile di tubi malpighiani, da 4 a 20.
L'apparato respiratorio comprende 2 paia di stigmi toracici e 7-8 paia addominali; le trachee sono reciprocamente anastomizzate o no. L'apparato circolatorio ha il vaso dorsale bene sviluppato e provvisto di parecchie paia di ostioli.
L'apparato riproduttore femminile ha ovari composti da 5-7 ovarioli panoistici (ovvero, privi di cellule vitellogene) e, talvolta, submetamerici. La vagina è breve, la spermateca e le ghiandole accessorie sono presenti o assenti. Il gonotrema sbocca fra gli urosterni VII e VIII oppure VIII e IX, l'ovopositore è più o meno lungo e costituito da due paia di gonapofisi dipendenti dagli uriti VIII e IX. L'apparato riproduttore maschile ha testicoli plurilobati, composti da 3-6 e più lobi, ed includenti tubuli spermatici. I vasi deferenti sono lunghi più o meno convoluti, a volte anastomizzati. In certi casi essi sboccano con due gonopori in un pene, in altri esiste invece un breve organo eiaculatore.
I Tisanuri frequentano svariati ambienti, ma in generale privilegiano microambienti riparati, dotati di sufficiente umidità e poco illuminati. Si rinvengono comunemente in materiali vegetali in decomposizione, fra i muschi, sotto le pietre, in anfratti nelle rocce, negli edifici. Alcune specie si rinvengono, invece, in ambienti differenti, come quelle eliofile, che possono ritrovarsi sulle rocce o sugli alberi, ed i sinfili, che vivono nei formicai o nei termitai.
La loro dieta è essenzialmente vegetariana e si nutrono a spese di alghe, licheni, funghi, polline, detriti vegetali di varia natura. Possono anche divorare la propria exuvia o i corpi morti di altri individui della stessa specie. Fra i succhi digestivi emessi nel mesentero compaiono una cellulasi, un'amilasi e una cellobiasi, perciò fra i principi nutritivi che compongono la loro dieta rientrano sia l'amido sia la cellulosa. I Tisanuri possono quindi infestare locali e magazzini contenenti materiali ricchi di cellulosa (carta, stoffe, colle, tappeti, ecc.) oppure di amido (granaglie di cereali). Negli edifici si possono rinvenire comunemente in vecchie costruzioni e in locali che garantiscono un ambiente favorevole e un'adeguata disponibilità alimentare, come scantinati, soffitte, depositi di cereali, ecc.
In genere non sono particolarmente dannosi, ma in ambienti favorevoli possono moltiplicarsi fino a raggiungere livelli di popolazione tale da rappresentare un rischio per manufatti e granaglie. La loro presenza è temibile, ad esempio, nelle vecchie biblioteche e negli archivi, per i danni che possono causare ai vecchi documenti cartacei e alle rilegature.
I Tisanuri sono ovipari e ametaboli. Le femmine depongono uova di dimensioni relativamente grandi, nello stesso ambiente in cui vivono. L'incubazione è particolarmente lunga, in quanto può protrarsi per un periodo di 2-6 mesi o anche più.
Lo sviluppo postembrionale è caratterizzato dall'assenza di metamorfosi e dall'elevato numero di mute: nel corso della sua vita, un tisanuro può subire anche più di 70 mute ed anche dopo aver raggiunto la maturità sessuale. L'esuviamento avviene attraverso una linea di sutura a Y sopra il cranio. Sono insetti piuttosto longevi: il ciclo di sviluppo, fino al raggiungimento della maturità sessuale, si svolge in un periodo che, secondo le specie, varia dai 2-6 mesi ai 6-26 mesi e gli adulti, in particolare le femmine, possono vivere per alcuni anni.
L'etologia della riproduzione, in diverse specie, è condizionata dall'assenza di un vero e proprio organo copulatore nei maschi. In queste specie, gli spermatozoi sono raccolti in vescicole liquide, dette spermatofori, che vengono trasferite senza che vi sia la copula, oppure disseminati nello sperma, che viene raccolto dalla femmina. In ogni caso l'atto riproduttivo si svolge secondo comportamenti singolari e variabili da specie a specie, come si può osservare nei seguenti esempi:
L'Ordine comprende circa 600 specie ripartite in due sottordini, Machilida e Lepismida. Alcuni Autori elevano questi sottordini al rango di ordini o addirittura di sottoclassi. Talvolta la letteratura cita l'ordine dei Tisanuri identificandolo con i Lepismida ed escludendo i Machilida o Archaeognata.
I Machilida (sinonimi Mycrocoryphya Verhoeff, Archaeognata Börner, Protothysanura Crampton) hanno corpo in genere dorsalmente convesso, subgibboso e fortemente attenuato all'indietro. Il capo ha occhi più o meno grandi e contigui sulla linea medio-dorsale ed è provvisto di 3 ocelli. Le mandibole sono monocondile e le mascelle hanno palpi di 7 articoli. Le zampe medie e posteriori hanno le coxe sovente fornite di stilo. L'addome è provvisto di stili negli uriti II-IX, con stili del IX conformati per il salto), e vescicole esertili negli uriti I-VII. Il decimo urotergo non ricopre l'estremità del corpo. L'apparato respiratorio è provvisto di 9 paia di stigmi e di un sistema tracheale non anastomizzato.
I Lepismida (sinonimi Zygentoma Börner e Thysanura sensu stricto) hanno corpo appiattito e capo con occhi piccoli o assenti. Le mandibole sono bicondile e le mascelle hanno palpi di 5-6 articoli. Le mesocoxe e le metacoxe sono prive di stili. L'addome è provvisto solitamente di stili negli uriti VII-IX o VIII-IX, con quelli del IX urite non modificati per il salto. Le vescicole esertili sono assenti oppure presenti negli uriti II-VIII e il decimo urotergo ricopre l'estremità del corpo. L'apparato respiratorio è provvisto di 10 paia di stigmi e di un sistema tracheale anastomizzato.
I tisanuri (Thysanura Leach, 1815) sono l'unico ordine di insetti propriamente detti, assieme ai Microcoryphia, appartenenti alla sottoclasse degli Apterygota. La loro caratteristica è quella di essere primitivamente privi di ali (atterismo primitivo). Il nome deriva dal greco e significa "coda frangiata", facendo riferimento alla forma a fiocco della coda.
Zygentoma zijn een orde van insecten. Wereldwijd omvat deze orde zo'n 561 soorten.
De volgende families zijn bij de orde ingedeeld:
Zygentoma er en primært vingeløs insektgruppe, som er representert med sølvkre og fyrkre i Norge. Dyrene er varmesøkende og lyssky.
Zygentoma har en dråpeformet kroppsfasong, med hode i den tykke enden. De er mellom 5 og 30 mm lange som utvokste. Kroppen er noe flat. Øynene er ganske små eller mangler helt. Antennene er vanligvis lange og tynne, men kan være ganske korte. Munndelene ligger åpent til (ikke inne i et hulrom som hos Entognatha). De kan skilles fra Archaeognatha på at mandiblene har to leddknuter, dette muliggjør gnaging. Maksillarpalpene har fem ledd. Alle beina har store, flate hofter (coxae). Bakerst har de tre lange haletråder, den i midten kalles terminalfilament og de på sidene cerci.
Zygentoma lever på steder med høy luftfuktighet. Ved siden av arter som lever i menneskelige omgivelser, finner man mange arter som lever utendørs, i jord eller under løv osv. Dyrene trives best på litt varme steder, og i hus er de mest vanlige på kjøkken og bad, eller i kjellere som har kombinasjonen fuktige og varme rom.
Dyrene er lyssky og er aktive i mørke (nattaktive). De kryper rundt om natten, på leting etter mat. Om dagen gjemmer de seg i gulvsprekker og lignende. De løper raskt men i motsetning til Archaeognatha kan de ikke hoppe.
Dyr som lever i menneskelige omgivelser, lever av matrester, tapetklister, papir og lignende. De viltlevende artene lever av alger, sopp og detritus (dødt organisk materiale).
Hunnen legger opptil 100 egg, enkeltvis eller noen få sammen, som regel skjult i sprekker eller i forbindelse med næringsstoffer. De nyklekte larvene er de Ca. 2 mm lange. De har åtte hudskift før de er utvokst og kjønnsmodne.
Zygentoma har ametabol utvikling, det vil si at de ikke har «forvandling» (metamorfose), noe puppestadium. Nymfene er like de utvokste (kjønnsmodne) individene (imago), bortsett fra størrelsen. Avkommet må gjennom flere hudskift, før det når det voksne stadiet (imago). Også som kjønnsmodne fortsetter de å skifte huden.
I vanlig romtemperatur tar det Ca. 6 måneder før de blir voksne, og kan leve i 2-4 år.
Zygentoma kan gjøre skade i hus, ved at de gnager i papir. De kan også være plagsomme når de finnes på kjøkken og bad.
Men normalt innebærer ikke aktivitet av disse dyrene noen fare. De er kanskje heller «nyttige» da de er en indikator på at det kan være problemer med høy fuktighet i et rom. Senkes luftfuktigheten og det blir et tørrere klima, vil dyrene forsvinne av seg selv.
Zygentoma er en primært vingeløs insektgruppe, som er representert med sølvkre og fyrkre i Norge. Dyrene er varmesøkende og lyssky.
Multimedia w Wikimedia Commons Rybiki (Zygentoma) – rząd owadów z podgromady Dicondylia, tradycyjnie zaliczany do owadów bezskrzydłych. Obejmuje około 500 gatunków. Ciało mają spłaszczone, porośnięte szczecinkami, a zwykle też łuskami, zakończone parą przysadek odwłokowych i nicią końcową. Rozmnażają się z zaplemnieniem za pośrednictwem spermatoforu lub partenogenetycznie. Przechodzą rozwój prosty i linieją także po osiągnięciu dojrzałości. Prowadzą skryty tryb życia. Grupa kosmopolityczna, ale głównie tropikalna. Pojawiły się prawdopodobnie w dewonie, ale ich pewny zapis kopalny zaczyna się w kredzie. Gatunki synantropijne notowane są jako szkodniki magazynowe, biblioteczne i muzealne.
Rybiki mają ciało średnich jak na owady rozmiarów[1], nieco grzbietobrzusznie przypłaszczone, w większości przypadków szerokie z przodu i wyraźnie zwężające się ku tyłowi[2]. Oskórek jest stosunkowo cienki[3], z wyjątkiem osobników świeżo wylęgniętych i niektórych przedstawicieli Nicoletiidae pokryty łuskami. Łuska wykształcona jest w formie cienkiej, w zarysie owalnej, trapezowatej lub wachlarzowatej płytki, wzmocnionej grubszą listewką, bezbarwnej lub brunatnej, czasem srebrzyście połyskującej[2]. Refleksy na łusce niekiedy układają się w pasy[3]. Na całym ciele znaleźć można szczecinki makroskopowe (makrochety), które grają dużą rolę w oznaczaniu rybików (zobacz: chetotaksja). Szczecinki te mogą występować pojedynczo, w pęczkach, szeregach lub grzebieniach; mogą być gładkie, pokryte zadziorami, orzęsione lub pierzaste; ich wierzchołek może być ostry lub rozdwojony[3][2]. Ponadto na pokrycie ciała składają się mniejsze szczecinki (mikrochety) oraz włoski zmysłowe. Te ostatnie zwykle są cienkie i długie, ale na czułkach mogą przybierać formę pręcikowatą, dwuramienną, czteroramienną lub banieczkowatą[2].
Głowa u Euzygentoma jest prognatyczna, a pozostałych hipognatyczna[4]. Oczy złożone tworzą nieliczne omatidia, które mogą być zgrupowane lub odseparowane od siebie. U niektórych oczy ulegają całkowitemu zanikowi. Przyoczka występują tylko u Archizygentoma[3], w liczbie trzech[5]. Czułki są różnie długie, niekiedy dłuższe od ciała. Buduje je wiele członów, które ku wierzchołkowi stają się węższe, dłuższe i wtórnie podzielone[2]. Aparat gębowy jest dobrze rozwinięty, przystosowany do żucia[2]. Tęgie żuwaczki mają część tnącą (incisivum), wyposażoną na górnej powierzchni w silnie zesklerotyzowane ząbki, i płynnie przechodzącą w część molarną, która z kolei, z wyjątkiem Lepidotrichidae, zaopatrzona jest w pędzelek[6][2]. Połączenie żuwaczki z głową jest podobnie jak u owadów uskrzydlonych dikondyliczne: tylny staw tworzy kłykieć (condylus) żuwaczki i panewka stawowa (acetabulum) puszki głowowej, a przedni panewka stawowa żuwaczki i kłykieć podpoliczka[7]. Szczęki są słabszej niż żuwaczki budowy, zaopatrzone w szereg ząbków na dośrodkowej krawędzi części wewnętrznej, a niekiedy ponadto w grzebykowaty wyrostek w części wierzchołkowej[3], określany mianem prosteki. Głaszczki szczękowe są zbudowane z 5 członów, ale niekiedy ostatni może być wtórnie podzielony na 2 człony[8]. Warga dolna wyposażona jest w zbudowane z 4 członów głaszczki wargowe[2] oraz gruczoły wargowe[3].
Tułów ma najwyżej słabo wypukłe tergity, mniej więcej trójkątne sternity oraz dwie pary przetchlinek: na śródtułowiu i zatułowiu[3]. Odnóża są dość krótkie[2], o silnie nabrzmiałych biodrach[1], stopach zbudowanych z 2–5 członów oraz przedstopiach zaopatrzonych w parę pazurków i empodium[3]. Skrzydeł brak zupełnie[2][3].
Spośród jedenastu segmentów budujących odwłok dziesiąty cechuje się redukcją tergitu, a ostatni przekształcony jest w przysadkę (nić) końcową[3]. Po bokach dziesiątego segmentu sterczy para przysadek odwłokowych podobnych długością do końcowej. Wyrostki rylcowe występują na ósmym i dziewiątym segmencie, rzadziej też na siódmym lub brak ich zupełnie[2][3]. Woreczki biodrowe spotyka się u nielicznych gatunków na sternitach od drugiego do siódmego[3]. U samic płytki brzuszne segmentów od siódmego do dziewiątego, a u samców tylko dziewiątego podzielone są na parę koksosternitów[2]. Samica ma otwór płciowy na ósmym segmencie i członowane, rurkowate pokładełko powstałe z przekształconych gonapofizów. Osadzony na dziewiątym sternicie aparat kopulacyjny samca ma dwa przewody wytryskowe i dwuczłonowe, czasem rozdzielone na szczycie prącie[2][3]. Po parze przetchlinek występuje na segmentach odwłoka od pierwszego do ósmego[3].
Układ pokarmowy, z wyjątkiem rybikowatych, ma w różnym stopniu zredukowane lub całkiem zanikłe wole i przedżołądek. Jelito środkowe może być zaopatrzone w zastawki. W jelicie tylnym występować mogą wyposażone w brodawki odbytowe fałdy. Cewki Malpighiego występują w liczbie od czterech do ośmiu. Wewnętrzny układ rozrodczy samicy cechują jajniki zbudowane z 2–5 (u Archizygentoma 7[4]) owarioli panoistycznych i połączone we wspólny jajowód. U samca występują trzy pary jąder[3].
Gatunki wolno żyjące prowadzą skryty tryb życia, bytując pod kamieniami, gałęziami, kłodami, korą pniaków starych drzew, w ściółce, wierzchniej warstwie gleby, szczelinach skalnych i jaskiniach[8][3][2]. Żerują one na glonach, strzępkach grzybów, butwiejących liściach, rozkładającym się drewnie i innych szczątkach roślinnych, a prawdopodobnie też szczątkach martwych owadów[3][2]. Jako jedne z nielicznych sześcionogów samodzielnie wytwarzają celulazy niezbędne do rozkładu celulozy[3]. Część gatunków wykazuje inkwilinizm i zasiedla termitiery (termitofile) lub gniazda mrówek (myrmekofile), w tym drugim przypadku żerując na ich zapasach pokarmowych, a nawet podkradając płyn wymieniany przez mrówki w trakcie trofolaksji. Nieliczne gatunki synantropijne zasiedlają mieszkania i magazyny, gdzie żerują na resztkach zostawionych przez człowieka[3][2].
U rybików brak kopulacji, natomiast występują złożone zaloty, obejmujące bieganie, ocieranie i poklepywanie się partnerów. W ostatniej ich fazie samiec składa gruszkowate spermatofory i przędzie nici, które ułatwiają naprowadzenie na nie samicy. W zależności od gatunku samica podejmuje za pomocą pokładełka cały spermatofor lub tylko jego górny fragment zawierający nasienie. Zdarza się także rozmnażanie przez partenogenezę[3]. Jaja składane są w rozmaitych szczelinach[2]. Bruzdkują częściowo powierzchniowo[9]. Rozwój pozazarodkowy rybików jest prosty (ametaboliczny). Dojrzałość płciową osiągają po 2–3 latach, ale wylinki przechodzą również po jej uzyskaniu[3][2].
Takson kosmopolityczny, znany ze wszystkich kontynentów[2], z Antarktydą włącznie[8], jednak preferujący klimat ciepły, a w klimacie chłodniejszym ograniczony do gatunków synantropijnych i myrmekofilnych[2]. Owady te występują głównie na małych i średnich wysokościach, ale rodzaj Lepidospora notuje się w Himalajach na rzędnych do 4500 m n.p.m. Gatunki synantropijne często mają zasięg kosmopolityczny lub pantropikalny wskutek rozwleczenia przez człowieka[8].
W Polce występują trzy gatunki: Nicoletia phytophila, rybik cukrowy i być może rybik piekarniczy (oznaczenie niepewne)[2].
Dawniej rybiki wyróżniano jako Lepismoidea w randze podrzędu w obrębie rzędu szczeciogonków, a ten z kolei klasyfikowano w podgromadzie owadów bezskrzydłych[2]. Później wyniesiono je wraz z przerzutkami do rangi osobnego rzędu w tej podgromadzie[10], która po wyłączeniu z owadów skrytoszczękich tożsama była ze szczeciogonkami. Późniejsze badania, m.in. z zakresu anatomii porównawczej[9], embriologii[11] i biologii molekularnej[12][13] wykazały bliższe pokrewieństwo między rybikami i owadami uskrzydlonymi niż między nimi a przerzutkami. Hennig w 1953 roku utworzył dla kladu obejmującego rybiki i uskrzydlone nazwę Dicondylia nawiązującą do ich wyjątkowej cechy: dwukłykciowego połączenia żuwaczek z puszką głowową[12].
Zapis kopalny rybików jest skąpy, ale zakłada się, że pojawiły się nie później niż w dewonie[1][12]. W okolicach Gilboa w stanie Nowy Jork odnaleziono izolowane fragmenty oskórka owadów bezskrzydłych pochodzące z dewonu, ale nie da się stwierdzić czy należą do rybików czy przerzutek[6][12]. W 1996 Kluge opisał pochodzącego z karbonu owada bezskrzydłego: Carbotriplura kukalovae, umieszczając go w nowym rzędzie Carbotriplurida[14], jednak Grimaldi i Engel w pracy z 2005 zaznaczyli, że może to być rybik[12]. Pogląd ten został zrewidowany przez Staniczka i innych w 2014 – według nich może on stanowić formę przejściową pomiędzy rybikami a owadami uskrzydlonymi[15], w związku z czym został przez Srokę i innych zaliczony do kladu Paranotalia[16]. Wątpliwa jest również klasyfikacja jako rybika dolnokarbońskiego Ramsdelepidion schusteri[17].
Najstarsze niewątpliwe szczątki rybika to dwie skamieniałości należące do niezidentyfikowanego gatunku Lepismatidae, które znalezione zostały w Brazylii i pochodzą z aptu w kredzie[18]. Poza tym zapis kopalny rybików ograniczony jest do kredowych i trzeciorzędowych inkluzji w bursztynie[1][12]. Z birmańskiego albu w kredzie znane są inkluzje Burmalepisma cretacicum. Z eocenu znane są Lepidotrix pilifera i Allacrotelsa dubia zachowane w bałtyckim bursztynie. Sprzed 20–30 mln lat pochodzą inkluzje rodzajów Archeatelura, Trinemurodes, Hemitrinemura, Ctenolepisma, Protolepisma i Paleograssiella. Możliwe, że rybikami były także znane z oligocenu Onycholepisma arizonae i Onychomachilis fischeri[17].
Dotychczas opisano około 500 gatunków rybików[1]. Ich podział na niższe taksony był wielokrotnie rewidowany. Współczesna, oparta na filogenezie systematyka przedstawia się następująco[4][3]:
Synantropijne rybiki bywają notowane jako szkodniki zwłaszcza w archiwach, bibliotekach i muzeach. Mogą niszczyć tapety, stare dokumenty, skórzane oprawy książek, niektóre tkaniny czy zbiory zielnikowe[2][8]. Ponadto znane są przypadki wyrządzania przez nie szkód w magazynowanych i transportowanych na statkach produktach spożywczych takich jak mąka i orzeszki ziemne. Do gatunków wymienianych jako szkodniki należą: rybik cukrowy, rybik piekarniczy, Acrotesla collaris, Ctenolepisma longicaudata, Ctenolepisma lineata, Ctenolepisma rothschildi i Ctenolepisma targioniana[8].
Ze względu na zdolność rybików do samodzielnego rozkładu lignocelulozy prowadzi się nad nimi badania celem rozwinięcia opłacalnych ekonomicznie metod produkcji biopaliw[19].
Rybiki (Zygentoma) – rząd owadów z podgromady Dicondylia, tradycyjnie zaliczany do owadów bezskrzydłych. Obejmuje około 500 gatunków. Ciało mają spłaszczone, porośnięte szczecinkami, a zwykle też łuskami, zakończone parą przysadek odwłokowych i nicią końcową. Rozmnażają się z zaplemnieniem za pośrednictwem spermatoforu lub partenogenetycznie. Przechodzą rozwój prosty i linieją także po osiągnięciu dojrzałości. Prowadzą skryty tryb życia. Grupa kosmopolityczna, ale głównie tropikalna. Pojawiły się prawdopodobnie w dewonie, ale ich pewny zapis kopalny zaczyna się w kredzie. Gatunki synantropijne notowane są jako szkodniki magazynowe, biblioteczne i muzealne.
Os tisanuros (Thysanura) é uma ordem obsoleta de artrópodes pertencentes à classe Insecta. São insetos popularmente conhecidos como traça-de-livros (no Brasil e em Portugal) ou lepisma, bicho de prata ou peixinho de prata (em Portugal). Possui aproximadamente 370 espécies. Atualmente os tisanuros pertencem à ordem Zygentoma.
São insetos ápteros esbranquiçados, geralmente alongados e achatados e de tamanho pequeno a moderado, medindo no máximo 7 cm. Seu nome é derivado do grego thysanus = cerdas ou franja + ura = cauda. Possuem peças bucais do tipo mastigadoras, cada uma com dois pontos de articulação com a cabeça. Apresentam olhos compostos pequenos e muito separados ou ausentes; podem ou não apresentar ocelos. As antenas são longas e filiformes.
O corpo coberto é por escamas e cerdas. Possuem 3 apêndices de mesmo tamanho saindo do abdome (dois cercos e um apêndice caudal mediano). O abdome possui 4 segmentos, com vesículas eversíveis para a absorção de água. O tarso possui de 3 a 5 segmentos.
A reprodução dos Thysanura é assexuada[carece de fontes?] e o desenvolvimento ametabólico (sem metamorfose). Vivem em locais úmidos e alimentam-se de matéria orgânica vegetal; algumas espécies vivem junto a livros e papéis, alimentando-se destes, além de roupas, cortinas, sedas e tudo mais que contenha celulose.
Atualmente existem poucos produtos no mercado para se combater infestações de traças. A maioria deles é a base de alfazema e/ou naftalina.
Os tisanuros (Thysanura) é uma ordem obsoleta de artrópodes pertencentes à classe Insecta. São insetos popularmente conhecidos como traça-de-livros (no Brasil e em Portugal) ou lepisma, bicho de prata ou peixinho de prata (em Portugal). Possui aproximadamente 370 espécies. Atualmente os tisanuros pertencem à ordem Zygentoma.
Silverborstsvansar (Zygentoma) är en ordning i klassen insekter och består av tre familjer. De utgör 370 arter. Ibland räknas dessa djur till underklassen Apterygota men denna systematiska indelning är omstridd.
Före det att Zygentoma fick status som en egen ordning ansågs silverborstsvansar tillsammans med hoppborstsvansar bilda den tidigare ordningen Thysanura, fjällborstsvansar.
De flesta arter når en kroppslängd mellan sju och femton millimeter. Acrotelsa galapogoensis som förekommande på Galapagosöarna blir, inklusive "svansen" 26 millimeter lång.
Den flacka kroppen är oftast täckt med silverfärgat fjäll. Dessa djur har ofta långa antenner och små eller inga ögon. Den bakre delen av kroppen består av elva segmenten och längst bak finns tre långa antennliknande utskott.
Silverborstsvansar föredrar mörka platser och vistas ibland i närheten av människan. I naturen förekommer de ofta under stenar, nere i marken eller i stackar av myror och termiter.
Fortplantningen sker inte genom direkt kontakt mellan hannar och honor. Hannarna skapar ett nät och lämnar sin sperma på nätet. Honorna upptar sperman när de passerar väven.
Det finns tre arter av silverborstsvansar i Sverige: ugnssmyg (Thermobia domestica) långsprötad silverfisk (Ctenolepisma longicaudata) och silverfisk (Lepisma saccharina).[1]
Även familjen Lepismatidae som tillhör ordningen bär det svenska trivialnamnet silverborstsvansar.
Silverborstsvansar (Zygentoma) är en ordning i klassen insekter och består av tre familjer. De utgör 370 arter. Ibland räknas dessa djur till underklassen Apterygota men denna systematiska indelning är omstridd.
Före det att Zygentoma fick status som en egen ordning ansågs silverborstsvansar tillsammans med hoppborstsvansar bilda den tidigare ordningen Thysanura, fjällborstsvansar.
좀류(Thysanura)는 곤충강 무시아강의 목으로써 3개 과 350여 종으로 이루어져 있다. 좀·돌좀 등이 여기에 속한다. 날개가 없으며 저작구를 가지고 있다 또한 단순변태(무변태)를 한다. 몸길이는 1~2cm 정도로 위 아래 또는 좌우로 편평하며, 꼬리 끝에 한 쌍의 꼬리털과 한 개의 꼬리실이 있다. 또한 배 부분에는 가시 모양의 부속지가 있다.[1] 대체로 습한 곳에서 살며, 유기물이나 빌딩 안, 옷장 등에서 주로 발견된다. 대부분 종이나 옷감을 갉아먹는 해충이다. 한의학에서는 벽어(壁魚) 또는 의어(衣魚)라 하여 임병 치료, 이뇨 작용, 해독 작용에 효능이 있는 약재로 여겨 왔다. 현재는 학계 전반에서 이러한 명칭은 더 이상 사용하지 않기로 하였으며, 이 분류는 돌좀목과 좀목으로 나뉘게 된다.
– Saamlang faan bilen of filmer
Wikispecies hää en artiikel tu: 
,_Mook,_the_Netherlands.JPG)
