Dzwonkówka ciemniejąca (Entoloma turci (Bres.) M.M. Moser) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1884 r. G. Bresàdola nadając mu nazwę Leptonia turci. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1978 r. M. Moser[1].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3].
Średnica 1–4,5 cm, początkowo dzwonkowaty lub w kształcie ściętego stożka, potem wypukły, płaskowypukły, w końcu nieco lejkowaty. Brzeg początkowo lekko podgięty, potem wyprostowany i nieco pofalowany. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym nieprzeźroczysty, prążkowany co najwyżej na samym brzegu. Powierzchnia ciemnobrązowa lub czerwonawo-brązowa, całkowicie pokryta dużymi, przylegającymi włókienkami, łuskami i wełnista. Włókienka te stopniowo, poczynając od środka łuszczą się, wskutek czego powierzchnia staje się promieniście włókienkowato-prążkowana. Często między włókienkami odsłania się miąższ[4].
W liczbie 20–35, z międzyblaszkami (l=3–7), dość gęste lub gęste, szeroko przyrośnięte, często zbiegające małym ząbkiem, brzuchate. Początkowo brązowe z różowym odcieniem, czasami z brązowawym odcieniem. Ostrza tej samej barwy lub nieco jaśniejsze[4].
Wysokość 2–6 cm, grubość 2–5 mm, cylindryczny lub nieco spłaszczony, czasami nieznacznie poszerzony u podstawy, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia szarobrązowa z żółtym lub czerwonawym odcieniem, zwykle bardziej blada i mniej szara, niż kapelusz, gładka, lub z kilkoma srebrzystymi, podłużnymi włókienkami, czasami z metalicznym połyskiem. Po uszkodzeniu lub z wiekiem staje się pomarańczowo czerwona. Podstawa biało filcowata[4].
Tej samej barwy co powierzchnia, u podstawy trzonu, a często również w blaszkach po uszkodzeniu stopniowo zmienia barwę na pomarańczowo-czerwoną, Bez wyraźnego zapachu i smaku[4].
Zarodniki 9–13,5 × 6–9 μm, w widoku z boku elipsoidalne, 5–7-kątne. Podstawki 22–45 × 7–12 μm, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Cheiloystydy 25–70 × 6-–7 μm, cylindryczne do maczugowatych, czasami z wewnątrzkomórkowym, brązowym pigmentem. Strzępki skórki kapelusza cylindryczne o szerokości 7–20 μm, z nabrzmiałymi maczugowato końcowymi elementami o szerokości 10–23 μm. Zawierają wewnątrzkomórkowy brązowy pigment. W tramie piękne błyszczące granulki. W strzępkach brak sprzążek[4].
Znane jest występowanie dzwonkówki ciemniejącej tylko w Europie[5]. Występuje od nizin po piętro halne[4]. W literaturze naukowej na terenie Polski do 2003 r. podano tylko 2 stanowiska (Góry Świętokrzyskie 2002 i Zakopane, Droga pod Reglami, 1997). W Polsce jest rzadka[3] i podlega częściowej ochronie gatunkowej[6]. Znajduje się na liście gatunków zagrożonych w Niemczech, Danii, Norwegii, Holandii i Szwecji[3].
Owocniki rosną na ziemi wśród mchów i traw na słabo nawożonych, półnaturalnych użytkach zielonych, oraz wilgotnych wrzosowiskach i przybrzeżnych wydmach. Pojawiają się w małych grupkach od lipca do października[4].
Dzwonkówka ciemniejąca (Entoloma turci (Bres.) M.M. Moser) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae).
