Multimedia w Wikimedia Commons Velloziaceae – rodzina roślin z rzędu pandanowców. Wyróżnia się w niej 7[3]–8[4] rodzajów liczących ok. 240[1]–250[4] gatunków. Rośliny z tej rodziny rosną niemal wyłącznie na siedliskach skrajnie suchych[4].
Rozmieszczenie geograficzne
Jedyny przedstawiciel podrodziny Acanthochlamydoideae występuje w południowych Chinach. Większość pozostałych roślin z tej rodziny występuje w Ameryce Południowej na obszarach na południe od Amazonia. Tylko jeden gatunek rośnie w północno-zachodnim krańcu Ameryki Południowej. W Afryce na południe od Sahary, w zachodnim Madagaskarze, na południowym krańcu Półwyspu Arabskiego rosną przedstawiciele dwóch rodzajów – Xerophyta i Barbacenia[5][1][4].
Morfologia
- Pokrój
-
Kserofityczne byliny i rośliny krzewiaste o drewniejącym pędzie. Rośliny te wyróżniają się charakterystyczną budową pędu. Proste lub widlasto rozgałęziające się łodygi są cienkie, ale okrywają je twardniejące podstawy liści. W dodatku wyrastające z wyższych partii łodygi korzenie przybyszowe rosną w dół, przerywając blaszki liście i tworząc szczelny płaszcz otaczający pęd[4]. W efekcie tak zbudowane pędy osiągają grubość do 15 cm[5].
- Liście
- Ułożone spiralnie, skupiają się zwykle tylko na szczycie pędu. Równowąskie, twarde o trwałej nasadzie obejmującej łodygę. Całobrzegie lub kolczasto ząbkowane na brzegu[5][4].
- Kwiaty
- Promieniste, wyrastają pojedynczo lub w liczniejszych, luźnych skupieniach na szczycie pędu. W rodzaju Acanthochlamys kwiaty zebrane są po kilka w główki. Kwiaty są obupłciowe z wyjątkiem jednopłciowych w rodzaju Barbaceniopsis. Niezróżnicowany okwiat składa się z dwóch trójkrotnych okółków, których listki mają jaskrawe barwy od białych przez żółte, purpurowe do jaskrawo niebieskich. U niektórych gatunków listki te u podstawy są zrośnięte. Pręciki także rosną w dwóch okółkach po 3, przy czym u niektórych roślin rozdzielają się tworząc 6 pęczków liczących w sumie 18 do 66 pręcików[5]. Zalążnia jest dolna lub wpół dolna, składa się z 3 owocolistków[4].
- Owoce
-
Torebki zawierające liczne, drobne nasiona. Torebki pękają wzdłuż szwu górnego lub nieregularnie wysypując nasiona roznoszone przez wiatr[5]. Nasiona zawierają drobny zarodek otoczone twardym skrobiowym bielmem[4].
Systematyka
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)[1]
pandanowce Velloziaceae
tryurydowate Triuridaceae
Stemonaceae
pandanowate Pandanaceae
okolnicowate Cyclanthaceae
- Podział[3]
- podrodzina Acanthochlamydoideae P. C. Kao
- podrodzina Vellozioideae Rendle
Zastosowanie
Niektóre gatunki są uprawiane jako ozdobne (np. pochodzące z Afryki południowej rośliny z rodzaju Barbacenia[5]). Czasem pędy niektórych gatunków wykorzystywane są jako pochodnie lub robi się z nich pędzle[4].
Przypisy
