Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşı[1] (lat. Phrynocephalus horvathi) — Sürünənlər fəsiləsinə, Girdəbaşlar cinsinə daxil olan növ. Əvvəllər Yovşanlıq girdəbaşı növünə daxil olan yarımnöv hesab edilirdi. 2008-ci ildə növ səviyyədinə qaldırılmışdlr. Ancaq bununla bağlı son qərar verilməmişdir.
Girdəbaşın uzunluğu 7 sm qədər olur. Başı digər girdəbaşlarda olduğu kimi yumrudur. Quyruğu və bədəni qısadır. Əllərində və ayaqlafında dişçiklərə bənzər sanki qum xizəkləri vardır. Onlar canlının qumda sərbəst hərəkətini təmin edir.
Qışlamadan əsasən mart ayında qayıdırlar və noyabr ayına qədər aktiv olurlar. Onlar əsasən kiçik onurğasızlarla (böçəklər, hörümçəklər, qarışqalar və s.) qidakanırlar. Dişilər il ərzində 2-3 dəfə yumurta qoya bilirlər. Hər yumurtalama dövründə 2-7 olmaqla yumurta qoyurlar (adətən 3-5 yumurta). Təbiətdə üç il müddətində yaşaya bilirlər. Balaları yumurtadan 40 gündən sonra çıxırlar. İlk çıxdıqları an uzunluqları 42-49 sm olur. Qışlamadan sonrayetkinləşirlər. Növbəti yaza cəmi 15-20 % girdəbaş yaşaya bilir. Onların ölününü böyük əksəriyyəti yırtıcı canlılar tərəfindən ovlanması ilə əlaqədardır. Əsasən gündüz aktiv olurlar[1]. Gizlənc yerləri əsasən gəmiricilərin qazdığı yuvalardır. Qışda isə yuvaların dərinliyi 20 sm qədər enir[2].
Girdəbaşlara əsasən Ermənistan, Türkiyə (şimal-şərq rayonları) və Azərbaycan (Naxçıvan Muxtar Respublikası). Ermənistan ərazisinfə bir necə populyasiya məlumdur. Əsasən Armavir məğzi ərazisində rast gəlinir. Araz çayı vadisində 6 populyasiya yayılmışdır. Xüsusi ilə Goravan səhrasında hər 1 ha əraziyə 1-2 nümunə düşür.
Onlar əsasən 800–1050 m yüksəklikləri arası olan daşlı və gilli yarımsəhralarda yaşayırlar.
Növ beynəlxalq qırmızı kitaba daxil edilmişdir. Üstəlik nəsli nəsilməkdə olan növ hesab edilir. Səbəb isə son 12 il ərzində yayılma arealının 80 % boyunca əkin sahələri və şəhərsalma sahələri salınmışdır. Bu canlıların yayılma arelı boyunca yerləşən ölkələrdən bircə Ermənistanın qırmızı kitabına daxil edilmişdir. Hətta ətraf mühitə dəymiş zərərlə bağlı qanunvericilikdə hər öldürülən Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşına görə (yumurtalarıda daxil olmaqla) 15 min dram ödənilməlidir[3].
Cənubi Qafqaz yovşanlıq girdəbaşı (lat. Phrynocephalus horvathi) — Sürünənlər fəsiləsinə, Girdəbaşlar cinsinə daxil olan növ. Əvvəllər Yovşanlıq girdəbaşı növünə daxil olan yarımnöv hesab edilirdi. 2008-ci ildə növ səviyyədinə qaldırılmışdlr. Ancaq bununla bağlı son qərar verilməmişdir.
Fars girdəbaşı (lat. Phrynocephalus persicus) — Sürünənlər fəsiləsinə, Girdəbaşlar cinsinə daxil olan növ. Əvvəllər Yovşanlıq girdəbaşı növünə daxil olan yarımnöv hesab edilirdi[1].
Girdəbaşlara əsasən İranın şimal-qərb rayonlarında rast gəlinir. Keçmişdə Azərbaycannın Zuvand ərazisində aşkarlansa da son görüntü 50 il öncəyə aiddir.
Fars girdəbaşı (lat. Phrynocephalus persicus) — Sürünənlər fəsiləsinə, Girdəbaşlar cinsinə daxil olan növ. Əvvəllər Yovşanlıq girdəbaşı növünə daxil olan yarımnöv hesab edilirdi.
Phrynocephalus horvathi is a small diurnal desert lizard in the family Agamidae. It is endemic to the valley of the Aras River and considered Critically Endangered.
The phylogeny within the genus Phrynocephalus is not well understood and has been the subject of recent revisions. Following Melnikov et al. (2008),[2] the IUCN considers P. horvathi and P. persicus different species rather than subspecies of P. persicus (for details see Phrynocephalus persicus). This usage has been followed here, contrary to the Reptile Database.[3]
The neotype, an adult male, measures 48 mm (1.9 in) in snout–vent length, and has a 60 mm (2.4 in) tail. The body is slender and depressed; also the head is depressed. There is a crest, consisting of a row of nine thorn-like scales, along the middle line of neck.[4]
P. horvathi occurs in several isolated populations the valley of the Aras River in Armenia, Azerbaijan, and Turkey, at elevations of up to 500 m. Like P. persicus, this species prefers vegetation patches on loose sandy soils in semi-deserts, but can also be found on traditional arable land.[1]
The species is categorized as "critically endangered" due to its fragmented range, small populations and some 80 percent of its habitat having been lost over the past three generations (12 years) to the spread of agriculture and urbanization. A total population estimate of less than 2,000 individuals was made in 2008. P. horvathi is present in at least one official conservation area.[1]
Phrynocephalus horvathi is a small diurnal desert lizard in the family Agamidae. It is endemic to the valley of the Aras River and considered Critically Endangered.
Phrynocephalus persicus Phrynocephalus generoko animalia da. Narrastien barruko Agamidae familian sailkatuta dago.
Phrynocephalus persicus Phrynocephalus generoko animalia da. Narrastien barruko Agamidae familian sailkatuta dago.
Phrynocephalus persicus est une espèce de sauriens de la famille des Agamidae[1].
Cette espèce se rencontre en Turquie, en Iran, au Turkménistan, en Azerbaïdjan et en Arménie[1].
Persisk soltitter er en paddehodeagam. Den ble tidligere regnet som en underart av soltitter (P. helioscopus), men har nå fått status som en egen art.
Arten finnes hovedsakelig i Iran, der den forkommer i den vestlige og nordvestlige delen av det sentrale platået, men utbredelsen strekker seg til nordøstre Tyrkia og østre Transkaukasia. Det finnes flere isolerte populasjoner i Araks-dalen i Armenia og i Nakhitsjevan og Zuvand-området i Aserbajdsjan.
Persisk soltitter er en paddehodeagam. Den ble tidligere regnet som en underart av soltitter (P. helioscopus), men har nå fått status som en egen art.
Arten finnes hovedsakelig i Iran, der den forkommer i den vestlige og nordvestlige delen av det sentrale platået, men utbredelsen strekker seg til nordøstre Tyrkia og østre Transkaukasia. Det finnes flere isolerte populasjoner i Araks-dalen i Armenia og i Nakhitsjevan og Zuvand-området i Aserbajdsjan.
Phrynocephalus persicus persicus là một loài thằn lằn trong họ Agamidae. Loài này được De Filippi mô tả khoa học đầu tiên năm 1863.[2]
Phrynocephalus persicus persicus là một loài thằn lằn trong họ Agamidae. Loài này được De Filippi mô tả khoa học đầu tiên năm 1863.
