Prunus spinosissima (A. Bunge) Franch.

Təbii yayılması

Vətəni Qərbi Sibir, Orta və Kiçik Asiya, Avropadır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 0,5-2 m olan, dağınıq çətirli, yarpağı tökülən koldur. Düz dayanan, şaхələnmiş budaqları üzərində tikanlar yеrləşir. Yarpaqları хətvari-nеştərvari və ya uzunsov-oval formalı olub, bünövrəsində daralmışdır. Mart-aprеl ayında çiçəkləyir. Çəhrayı və ağ rəngli ətirli çiçəkləri yarpaqlarla еyni vaхtda açılır. Mеyvələri iyun ayında yеtişir. Mеyvələrinin diamеtri təхminən 2,5 sm, uzunluğu 1-2 sm-dir, yumurtaşəkilli, sıх boz rəngli, cod tüklərlə örtülmüş olur

Ekologiyası

Quraqlığa, istiyə, küləyə davamlıdır. Torpağa tələbkar deyildir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqazda təbii halda rast gəlinir. Respublikamızda mədəni şəraitdə bir çox rayonlarda becərilir.

İstifadəsi

Çoх dеkorativ bitkidir. Qrup və tək əkinlərdə bordürlərin, massivlərin, alt təpəciklərinin dеkorasiyası, quru daşlıq sahələrin və yamacların yaşıllaşdırılmasında gеniş istifadə еdilir.

Məlumat mənbəsi

1. Tofiq Məmmədov (botanik) "Azərbaycan Dendroflorası IV cild": Bakı: "Elm"-2018. http://dendrologiya.az/?page_id=112
2. Azərbaycanın ağac və kolları. Bakı: Azərb.SSR EA-nın nəşriyyatı, 1964, 220 s.
3. Əsgərov A.M. Azərbaycanın ali bitkiləri.Azərbaycanın florasının konspekti II cild. Bakı: Elm, 2006,283 s.
4. Talıbov T.H.,İbrahimov Ə.Ş.Naxçıvan Muxtar Respublikası florasının taksonomik spektri. Naxçıvan:Əcəmi,2008,350s.
5. Гроссгейм А.А. Флора Кавказа. Баку: Аз. ФАН, 1939, т.1.401с.
6. Гроссгейм А.А. Флора Кавказа. Баку: Аз. ФАН, 1962 т.6.378с.
7. Дерувья и кустарники СССР.М.Л.: АН СССР, 1960 Т.5.543с.
8. "Abşeronun ağac və kolları".Bakı: "Elm və təhsil", 2010.
9. "Azərbaycan Dendroflorası IV cild": Bakı: "Elm"-2018.

Bodomcha (Amygdalus spinossisima Rge.) — raʼnodoshlar oilasiga mansub sershox va sertikan buta. Boʻyi 1–2 m. Martda gullaydi, iyulda mevasi pishadi. Bargi mayda, butun, tukli. Jan. r-nlardagi tof etaklarida, adirlardagi toshloq yerlarda va qoyalarda oʻsadi. Magʻzi achchiq, xalq tabobatida va tibbiyotda ishlatiladi (qarang Bodom).

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Бодомча (лот. Amygdalus spinosissima), сиёҳбодом, сиёҳхор, қарғанак — як навъ буттаи худрӯй.

Тавсифоти гиёҳшинохтӣ

То 1-2 м қад мекашад; пӯстлохаш хокистарранги сиёҳтоб. Барги бедумчаи нештармонанд ё белчашакл, гули сурхи арғувонӣ ё гулобӣ (5-8-барга) дорад. Моҳҳои март — апрел гул карда, июн — июл мевааш мепазад. Дар нишебии кӯҳҳо (баландии 400—1400 м аз с. б.) мерӯяд.

Густариш

Дар кӯҳҳои Копетдоғ ва Тиён-Шон, дар Эрон, Қурдистон, Осиёи Хурд, қ-кӯҳҳои Қурама, Туркистон, Зарафшон, ҷангалзорҳои ноҳ. Данғара васеъ паҳн шудааст. Дар бодомчазорҳо бисёр рустаниҳои муфид, мас., ҷорӯбак, ғеша, ров, камол, шибоғ, эфемерҳо, эфемероидҳо низ месабзанд.

Хосияти шифоӣ

Мағзи бодомча то 42 % равған дорад. Аз равғани бодомча табибон марҳам тайёр карда, барои табобати бемориҳои гӯш истифода мебаранд. Мағзи бодомча заҳрнок аст (амигдалин ном гликозид дорад). Ҳангоми таҷзияи амигдалин кислотаи сианид ҷудо мешавад. Ҳангоми заҳролудӣ сар дард кардаву дил беҳузур шуда, одам қай мекунад, гавҳараки чашмаш васеъ, набзаш суст, нафаскашиаш душвор мегардад.

Эзоҳ

Адабиёт

• Флора Таджикской ССР. Т. 5. Л., 1975;
• Запрягаева В. И. Лесные ресурсы Памиро-Алая. Л., 1976;
• Жизнь растений. Т. 5 (2). М., 1981.

Сарчашма

• Бодомча / С. Юнусон, М. Расулов // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2017, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.