dcsimg

Argania spinosa ( астурски )

добавил wikipedia AST

Argania spinosa, (sinónimu A. sideroxylon Roem. & Schult.) ye una especie de planta de flores perteneciente a la familia Sapotaceae, siendo endémica de los semi-desiertos caliares del suroeste de Marruecos, y la provincia de Tinduf, nel oeste d'Arxelia. Ye la única especie del xéneru Argania y recibe n'español el nome indistintu de argán y erguén (nun confundir coles especies del xéneru Calicotome).

Descripción

 src=
Argán.

El argán crez hasta los 8-10 metros d'altor y vive unos 150-200 años. Crez na zona entendida ente Tiznit y Esauira. Ye espinosu col tueru rugoso. Tien pequeñes fueyes de 2-4 cm de llargor., ovales col ápiz arrondáu. Les flores son pequeñes, con cinco pétalos mariellu-verdosu; floria n'abril. El frutu ye de 2-4 cm de llargor y 1.5-3 cm d'anchu, con piel trupo y gruesa qu'arrodia'l pulgu amargosu con duce golor; ésta arrodia a los frutos que contienen 2-3 granes que son riques n'aceite. El frutu tarda un añu en maurecer hasta xunu-xunetu del siguiente añu.

La superficie de los montes de Argania menguó nun 50% nos postreros 100 años, por cuenta del so usu como combustible, el llendo y el cultivu intensivu. La so meyor proteición pal so caltenimientu podría atopase nel recién desarrollu de la producción d'aceite de argán pa la so esportación como un productu d'altu valor comercial.

En 1998, la Unesco declaró Reserva de la Biosfera l'Arganeraie de 2.568.780 hectárees al suroeste de Marruecos nes que crez el argán.[2] Nel corazón d'esta reserva atopa'l Parque Nacional de Souss-Massa.

Usos

Conocencies, téuniques y práutiques venceyaes al erguénPatrimoniu de la HumanidáUNESCO Argane oil production.jpg
Producción tradicional d'aceite de argán .
Llugar Flag of Morocco.svg MarruecosCriterios Cultural inmaterial: Referencia 00955Inscripción 2014 (XXXVIII Sesión)Área Estaos árabesCoordenaes Coordenaes: Falta la llatitú
Coordenaes: Coordenaes: Falta la llatitú
Se pasaron argumentos inválidos a la función {{#coordinates:}}Cambiar los datos en Wikidata
 src=
Cabres sobre un argán.
 src=
Frutos y granes de Argania spinosa.

Na zona del Souss, asitiada nel suroeste de Marruecos, utilízase principalmente como alimentu, en forma d'aceite, pa untar el pan o preparar tajines. Tamién ye bien apreciáu'l so usu cosméticu, presentádose en forma de xabones, cremes, lociones, aceites, ... daes les sos propiedaes hidratantes, antiacneicas, pal tratamientu de la psoriasis y bronceadoras, ente otres.

En dellos llugares de Marruecos, el argán toma'l llugar del olivar como fonte de recursos, yá que s'utiliza como forraxe, petroleu y madera. Ye'l combustible de la sociedá bereber, especialmente cerca d'Essaouira. Cuando arralez l'alimentu, les cabres xubir al árbol pa comer les sos fueyes [2] [3].

Les conocencies, téuniques y práutiques venceyaes al erguén foi designada como Patrimoniu Cultural Inmaterial de la Humanidá pola Unesco el 27 de payares de 2014.[3]

Aceite de Argán

L'aceite de Argán ye la base fundamental de la cultura de los bereberes. Venir cultivando y aplicándolo tantu na so alimentación como na so piel y pelos, dende va sieglos. Les muyeres bereberes producen l'aceite de argán pa les necesidaes alimentarias de la población llocal, pero tamién nel usu tradicional d'atención pola so piel y el pelo. Contién betacarotenos, precursores de la Vitamina A que fai que tenga bones propiedaes rexeneratives pa la piel[4]

Propiedaes y beneficios na cosmética

L'aceite de argán ye ricu n'ingredientes naturales que desempeñen un papel na renovación y rexeneración celular. [5][6] Na farmacopea tradicional marroquina, l'aceite de argán adoptar pa los tratamientos corporales pa combatir los estragos de la edá y el clima: funciona perfectamente nes arrugues y secañu de la piel, amenorga les buelgues visibles dexaes por granos d'acné, remortines de la varicela, y otres mancadures de la piel o irritaciones de felicidaes marques d'estriamiento.[ensin referencies] Ye estraordinariu nos casos de: Quemadures y resquiebros, eccemes, psoriasis o cualquier alteración que guarde rellación cola piel.[ensin referencies] Tamién s'utiliza pal cuidu del cueru cabelludo: L'aceite de argán devuelve'l rellumu al pelo allumándolo de nuevu al traviés de la so alta capacidá nutricional y fortalez les uñes argayadices.[ensin referencies] A lo último, l'aceite de argán sollivia'l dolor nes articulaciones y ye bien popular para masaxes corporales.[ensin referencies] Amás, ta estudiándose el so efeutu contra la obesidá, los trestornos cardiovasculares, la oxidación celular y el cáncer, pel momento con resultaos positives.

Propiedad

Principio activos: Acedu oleico (45%), acedu linoleico (35%). El insaponificable del aceite contién alcoholes triterpénicos y esteroles derivaos del cicloartano. Les tortas contienen saponósidos, bidesmósidos d'acedos polihidroxilaos de les series del oleanano.[7]

Indicaciones: L'aceite llograr de les granes.

Otros usos: El frutu usóse tradicionalmente na alimentación de ganáu. L'aceite usar en cosmética de les maneres que se describieron enantes.[7]

Composición

Taxonomía

Argania spinosa describióse orixinalmente por Carolus Linnaeus como Sideroxylon spinosum (basiónimu) en Species Plantarum, vol. 1, p. 193 en 1753[4], y darréu atribuyíu al xéneru Argania por Homer Collar Skeels y espublizóse en O.S. Department of Agriculture Bureau of Plant Industry Bulletin 227: 28, nel añu 1911[5].[8]

Sinonimia
  • Argania sideroxylon Roem. & Schult.
  • Elaeodendron argan Retz.
  • Sideroxylon argan (Retz.) Baill.
  • Sideroxylon spinosum L. (basiónimu)
  • Tekelia spinosa (L.) Scop.
  • Verlangia argan (Retz.) Neck. ex Raf.[9]

Referencies

  1. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [Online Database]. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. URL: http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?944 (14 September 2014)
  2. [1] Unesco. Reserva de la Biosfera ARGANERAIE. N'inglés
  3. «Once nuevos elementos na Llista representativa del patrimoniu cultural inmaterial» (español). Unescopress (27 de payares de 2014). Consultáu'l 2 d'avientu de 2014.
  4. «Aceite de Argán: Oru Líquido de Marruecos».
  5. «beneficios-y-propiedaes-del aceite-de-argan-en-la piel/ Beneficios y propiedaes del aceite de argán na piel» (español). Consultáu'l 20 de xineru de 2015.
  6. «Aceite de Argán Bio» (español). Consultáu'l 20 de setiembre de 2015.
  7. 7,0 7,1 «Argania spinosa». Plantes útiles: Linneo. Consultáu'l 27 d'ochobre de 2009.
  8. Argania spinosa en Trópicos
  9. Argania spinosa en PlantList

Bibliografía

  • O. M'Hirit, M. Bensyane, F.Benchekroun, S.M. El Yousfi, M. Bendaanoun (1998). L'arganier: xune espèce fruitière-forestière à usages multiples. Pierre Mardaga. ISBN 2-87009-684-4.
  • J.F. Morton & G.L. Voss. «The argan tree (Argania sideroxylon, Sapotataceae), a desert source of edible oil». Economic Botany 41 (2).
  • Rachida Nouaim (2005). L'arganier au Maroc: ente mythes et réalités. Xune civilisation née d'un arbreune espèce fruitière-forestière à usages multiples. Paris: L'Harmattan. ISBN 2-7475-8453-4.
  • H.D.V. Prendergast & C.C. Walker. «The argan: multipurpose tree of Morocco». Kew Magacín 9 (2).
  • Dr Elaine M. Solowey (2006). Supping at God's table. Thistle Syndicate, 75-76. ISBN 0-9785565-1-8.

Enllaces esternos

Cymbidium Clarisse Austin 'Best Pink' Flowers 2000px.JPG Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies.
лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia AST

Argania spinosa: Brief Summary ( астурски )

добавил wikipedia AST

Argania spinosa, (sinónimu A. sideroxylon Roem. & Schult.) ye una especie de planta de flores perteneciente a la familia Sapotaceae, siendo endémica de los semi-desiertos caliares del suroeste de Marruecos, y la provincia de Tinduf, nel oeste d'Arxelia. Ye la única especie del xéneru Argania y recibe n'español el nome indistintu de argán y erguén (nun confundir coles especies del xéneru Calicotome).

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia AST

Arqan ( азерски )

добавил wikipedia AZ

Arqan (lat. Ricinus) — Ərəb ölkələrində yetişən 10 metrə boyunda olan ağac. Zeytuna bənzər meyvələri olur. Bu meyvənin çəyirdəyini kəndlilər qovurub, üyüdür. Bu yolla ortaya çıxan az miqdarda arqan yağından müalicəvi və kosmetik vasitə kimi istifadə edilir.[1]

Təbabətdə

 src=
Arqan bitkisinin metvələri

Arqan bitkisindən xalq təbabətində geniş isifadə olunur. Bu bitkidən alınan yağ müxtəlif dəri xəstəlikərində istifadə olunur. Onun antibakteriyal, nəmlədirici, sağaldıcı və yumuşaldıcı xüsusiyyətləri hələ qədim zamanlardan insanlara məlum idi.

Mənbə

Həmçinin bax


Inula britannica.jpeg İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Vikipediya müəllifləri və redaktorları
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia AZ

Arqan: Brief Summary ( азерски )

добавил wikipedia AZ

Arqan (lat. Ricinus) — Ərəb ölkələrində yetişən 10 metrə boyunda olan ağac. Zeytuna bənzər meyvələri olur. Bu meyvənin çəyirdəyini kəndlilər qovurub, üyüdür. Bu yolla ortaya çıxan az miqdarda arqan yağından müalicəvi və kosmetik vasitə kimi istifadə edilir.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Vikipediya müəllifləri və redaktorları
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia AZ

Argan ( кабилски )

добавил wikipedia emerging languages

Argan (Isem usnan: Argania spinosa) d talmest n yemɣi seg twacult n sapotaceae Suqel. Homer Collar Skeels Suqel d amdan amezwaru i yuran fell-as.

Tilmas

 src=
Argania spinosa ([[Argan[1]]])
 src=
Argania spinosa (Argan)

Ismawen

  • Isem-is s latinit: Argania spinosa
  • Isem-is s tefransist: Arganier
  • Ismawen-is nniḍen s teqbaylit:
  • Ismawen-is nniḍen s tmaziɣt:

Isseqdac

  1. 'Amawal n Yemɣan - Lexique de plantes ' - Chabane Mohand u Remdane - Mémoire d'études en Agronomie - Université de Tizi ouzou (non daté ~années 80)
лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Argan: Brief Summary ( кабилски )

добавил wikipedia emerging languages

Argan (Isem usnan: Argania spinosa) d talmest n yemɣi seg twacult n sapotaceae Suqel. Homer Collar Skeels Suqel d amdan amezwaru i yuran fell-as.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Arganboom ( лимбуршки )

добавил wikipedia emerging languages
 src=
Aganboom (Argania spinosa)

D'r Arganboom (Argania spinosa) is 'r ènnige plaantesaoërt oet 't gesjlach van de Argania, die töt de familie van de sapotaceae behuuërd.

Historie

D'r Arganboom keumt es endemische boom vör in 't zuud-weste van Marokko. D'r Arganboom kan geuje bies óp 'n huuëgde van 1300 meter.

D'r boom wert töt de Tertiairrelikte geraeëkend. Al 80 miljoeën jaor gelaeje greujde dae boom in Maorokko. In 't Tertiair bedèkde e warsjienglek groeëte dele van Noord-Afrika en Zuud-Europa, in 't Kwartair kroomp 't versjpreidingsgebied dör de klimatologische aafkeuling töt óp de paar gebiede in Marokko. Allewiel weest e óp mer mie 820.000 ha in 't zuud-weste van Marokko. [1]. Dit gebied is dör de UNESCO erkaant es biosfeerreservaat wat d'r toe geleid haat dat dao nuuj arganbeusje werre aangelach.

Besjrieving

D'r Arganboom haat däöën en kan bies 10 meter hoeëg waeëre. E haat vör d'r relatief kórte sjtam 'n brèj kroeën van soms wal 'ne ömtrèk van 70 meter, mèt takke die soms d'r groond rake. D'r arganboom kan groeëte druuëgde en temperature övver de 50 °C verdrage. In tiede van groeëte druuëgde verluust e z'n blajjer. Me neumt d'r Argan ooch wal 'ne iezerhootboom, wie nogal väöl ander boomsaoërte, ömwille van zie hieël hael hoot. D'r arganboom kan 250 bies 400 jaor aod waeëre.

 src=
Riepende vruchte

De vruchte van d'r arganboom haant e bitter vruchvleesj, zeunt zoe groeët wie dadels en gelieke die in druuëge toesjtaand ooch. Vaeërsj ziet de arganvruch oet wie 'n mengeling van 'n olief en 'n gael proem. De vruch haat driej kaeëne, die get groeëter zeunt wie 'n hazelnaoët en de sjaal is extreem hael. In edere kaeën zit e klee zäödsje mèt de vörm van 'n amandel; ze zeunt zoe groeët es 'ne zónnebloomkaeën. Oet dis zäödsjes wert d'r arganaoëlie gewónne.

Gebroek

In Marokko wert d'r arganboom al hoonderde jaore aangeplaant vör 't winne van aoëlie. Daobie haowe arganbeusje de woestijnvörming taege.

Arganaoëlie

 src=
Traditioneel productie van arganaoëlie
 src=
Argania spinosa

Bie 't make van d'r arganaoëlie werre de vruchte mèt de haand oonder d'r boom gerapd. Da werre ze in de lóch gedruuëgd en vervólges mèt de haand of machinaal gekwètsjt, öm 't gedruuëgde vruchvleesj van de kaeëne aaf te doeë. Daonao werre de sjale tösje twieë sjtèng gekrakd. De zäödsjes werre lich geruuësterd en fiegemale mèt 'n haandmäöële. D'r brei wert daonao zoe lang mèt water bewèrkd tötdat de aoëlie zich isoleert. Vör 't make van ene lieter aoëlie is 30 kg vruchte of ongeveer 4,5 kg kaeëne nuuëdèg. Traditioneel is 't make van d'r arganoeëlie vrówwewaerk; allewiel wèrke ze dèk in coöperatieve die 't ruuëstere en de 't paeërsje nog èges deunt. Es 't ruuëstere en paeërsje machinaal wert gedoeë wèrke de vóluuj in loeëndeens vör 'ne hóngerloeën.

Zaove

Arganaoëlie oet de örsjte kow paeërsjing wert gemakd van oongeruuësterde zäödsjes, is hieël bitter van sjmaak en wert traditioneel gebroekd bie hoedkraenkdes, zoewie psoriasis, öm liemtekewaefsel taege te goeë en in cosmeticaproducte. Allewiel is d'r arganaoëlie in craemes aerg in de mode, mae oonderzeuk haat oetgewaeze dat hieël bekaande maerke hoeëgoet 2 % arganaoëlie bevatte terwiel d'r naam van d'r aoëlie onevenredig groeët óp de flacons sjteet. In zoe'n gering percentage kan d'r aoëlie evvel neet wèrke.

Voeding

D'r arganaoëlie vör voedingsdoeleinde besjteet oet vètte en etherische aoëlie. 't Deel oonverzadigde verzure bedrègd oongeveer 80%; 't deel tocopherolle is mèt ca. 620mg/kg bekaans dóbbel zoe hoeëg wie in d'r olieveaoëlie. Dizze arganaoëlie oet geroosterde zäödsjes is lichtelek roeëj van kleur en haat 'ne walnaoëtechtige sjmaak. Arganaoëlie is èng van de deurste aoëlies óp de waelt.

Referentie

>

Externe leenke

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Arganboom: Brief Summary ( лимбуршки )

добавил wikipedia emerging languages
 src= Aganboom (Argania spinosa)

D'r Arganboom (Argania spinosa) is 'r ènnige plaantesaoërt oet 't gesjlach van de Argania, die töt de familie van de sapotaceae behuuërd.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Argania ( грчки, современ (1453-) )

добавил wikipedia emerging languages
 src=
Η παραγωγή του ελαίου γίνεται χειρωνακτικά.

Η Argania (Βερβερικά: ⴰⵔⴳⴰⵏ Argan) είναι γένος ανθισμένων φυτών τα οποία περιέχουν το μοναδικό είδος Argania spinosa, γνωστό ως argan, ένα δέντρο ενδημικό στην ασβεστολιθική μισοερημική κοιλάδα Sous του νοτιοδυτικού Μαρόκου. Τα δέντρα argan αναπτύσσονται έως 8–10 m (26–33 ft) ύψος και ζουν έως 200 χρόνια περίπου. Είναι ακανθώδη, με οζώδεις κορμούς και φαρδύ σε έκταση στέμμα. Το στέμμα έχει μια περιφέρεια περίπου 70 m (230 ft) και τα κλαδιά κλίνουν προς το έδαφος.

Τα φύλλα είναι μικρά, 2–4 cm (0,79–1,57 in) επιμήκη και οβάλ με στρογγυλεμένη κορυφή. Τα άνθη είναι μικρά, με πέντε αχνά κιτρινοπράσινα πέταλα· (petals)[Σημ. 1] τα οποία ανθίζουν τον Απρίλιο. Ο καρπός έχει μήκος 2–4 cm (0,79–1,57 in) και πάχος 15–3 cm (5,9–1,2 in), με έναν παχύ, πικρό φλοιό ο οποίος περιβάλλει ένα γλυκό-μυρωδάτο αλλά δυσάρεστης γεύσης στρώμα από πολτώδες περικάρπιο (pericarp).[Σημ. 2] Αυτό περιβάλλει το πολύ σκληρό κάρυο, το οποίο περιέχει ένα (μερικές φορές δύο ή τρεις) μικρούς, πλούσιους σε έλαια σπόρους. Ο καρπός χρειάζεται πάνω από ένα χρόνο για να ωριμάσει και ωριμάζει από τον Ιούνιο έως τον Ιούλιο του επόμενου έτους.

Ονομασία

Η επιστημονική ονομασία argania προέρχεται από το argan, την ονομασία του δέντρου στα Tasussit, τη Βερβερική γλώσσα η οποία ομιλείται από την πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν στις περιοχές όπου το δέντρο είναι ενδημικό. Τα Tasussit έχουν ένα πλούσιο λεξιλόγιο για τα διάφορα τμήματα του καρπού, τα στάδια της ωριμότητάς του καθώς και της συγκομιδής και επεξεργασίας του. Το έλαιο ονομάζεται επίσης argan. Στις μεσαιωνικές αραβικές φαρμακολογικές πηγές, το δέντρο είναι γνωστό ως harjān, μια ονομασία η οποία επίσης προέρχεται από το argan των Tasussit.

Καλλιέργεια

 src=
Κατσίκια έχοντας αναρριχηθεί ένα δέντρο argan.

Στο Μαρόκο, τα δάση από argan τώρα καλύπτουν περίπου 8.280 τετραγωνικά χλμ. (3.200 τετραγωνικά μίλια) και χαρακτηρίζονται από την UNESCO, ως ένα αποθεματικό της βιόσφαιρας. Η περιοχή τους τα τελευταία 100 χρόνια, έχει συρρικνωθεί κατά το ήμισυ περίπου λόγω της δημιουργίας ξυλάνθρακα, της βόσκησης και της όλο και περισσότερης εντατικής καλλιέργειας. Η καλύτερη ελπίδα για τη διατήρηση των δένδρων είναι πιθανό να έγκειται στην πρόσφατη ανάπτυξη μιας ακμάζουσας εξαγωγικής αγοράς του ελαίου argan ως προϊόν υψηλής αξίας. Ωστόσο, ο πλούτος ο οποίος προκάλεσε η εξαγωγή του ελαίου argan, δημιούργησε επίσης απειλές στα δέντρα argan με τη μορφή της αύξησης του πληθυσμού των αιγών. Οι ντόπιοι χρησιμοποιούν τον νεοαποκτηθέντα πλούτο προκειμένου να αγοράσουν περισσότερα κατσίκια και οι κατσίκες περιορίζουν την ανάπτυξη των δέντρων argan αναρριχώμενα και τρώγοντας τα φύλλα και τους καρπούς των.[3]

Στο Ισραήλ, το argan καλλιεργείται τόσο στην Arabah όσο και στη Νεγκέβ (Negev).[4][5][6]

Χρήσεις

Σε ορισμένες περιοχές του Μαρόκου, το argan στην κοινωνία των Βερβέρων, αντικαθιστά την ελιά ως πηγή ζωοτροφής, ελαίου, ξυλείας και καυσίμου. Ιδιαιτέρως πλησίον της Εσαουίρα (Essaouira), το δέντρο argan συχνά αναρριχάται από τις κατσίκες.[7]

Καρπός

Ο καρπός του argan πίπτει τον Ιούλιο, όταν είναι μαύρος και ξηρός. Έως ότου συμβεί αυτό, τα δάση argan φυλάσσονται από τους φύλακες, προστατεύοντάς τα από τις κατσίκες. Τα δικαιώματα για τη συλλογή των καρπών ρυθμίζονται από τους νόμους και τις παραδόσεις των χωριών. Τα εναπομείναντα κάρυα συγκεντρώνονται μετά την κατανάλωση και τα πτύα των μηρυκαστικών αιγοειδών. Οι σπόροι που πτύονται από τις κατσίκες, συνιστούν έναν μηχανισμό ο οποίος παραβλέπει τη διασπορά των σπόρων.[8]

Έλαιο argan

Το έλαιο argan παράγεται από πολλούς γυναικείους συνεταιρισμούς στα νοτιοδυτικά τμήματα του Μαρόκου. Το πιο εργασιοβόρο στάδιο για την εξαγωγή του ελαίου, είναι η αφαίρεση του μαλακού πολτού (χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή) και το δια χειρός ράγισμα, ανάμεσα σε δύο πέτρες, του σκληρού καρύου. Οι σπόροι κατόπιν απομακρύνονται και ψήνονται ελαφρώς. Αυτό το ψήσιμο, αντιπροσωπεύει ένα μέρος της ξεχωριστής γεύσης του ελαίου στο κάρυο.[9]

Η παραδοσιακή τεχνική για την εξαγωγή του ελαίου είναι η άλεση των ψημένων σπόρων σε αλοιφή, μετ' ολίγου νερού, εντός ενός πέτρινου περιστροφικού χειρόμυλου (rotary quern).[Σημ. 3] Εν συνεχεία, η αλοιφή πιέζεται χειρωνακτικά προκειμένου να εξαχθεί το έλαιο. Η εναπομείνασα αλοιφή εξακολουθεί να είναι πλούσια σε έλαιο και χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή. Το κατ' αυτόν τον τρόπο παραγόμενο έλαιο, δύναται να αποθηκευτεί και να χρησιμοποιηθεί για 3-6 μήνες και θα παραχθεί όσο απαιτείται σε μια οικογένεια, από την αποθήκευση των πυρήνων, οι οποίοι θα παραμείνουν κλειστοί για 20 έτη. Η ξηρή-πίεση γίνεται ολοένα και πιο σημαντική για το προς πώληση παραγόμενο έλαιο, καθώς η μέθοδος αυτή, επιτρέπει ταχύτερη εκχύλιση και το παραγόμενο έλαιο δύναται να χρησιμοποιηθεί για 12-18 μήνες μετά την εκχύλιση.[10]

Το έλαιο περιέχει 80% ακόρεστα λιπαρά οξέα, είναι πλούσιο σε βασικά λιπαρά οξέα και είναι πιο ανθεκτικό από το ελαιόλαδο στην οξείδωση. Το έλαιο argan χρησιμοποιείται για το βούτηγμα του ψωμιού, στο κουσκούς, σαλάτες και παρόμοιες χρήσεις. Ένα βούτηγμα ψωμιού γνωστό ως «amlou» παρασκευάζεται από έλαιο argan, αμύγδαλα και φιστίκια, μερικές φορές γλυκαμένο με μέλι ή ζάχαρη. Παραδοσιακά το μη ψημένο έλαιο, χρησιμοποιείται ως θεραπεία των δερματικών παθήσεων και έχει ευνοηθεί από τους Ευρωπαίους κατασκευαστές καλλυντικών.[11][12][13]

 src=
Φυλλώματα, άνθη και ανώριμοι καρποί.
 src=
Argania spinosa - Μουσείο Τουλόυζης.

Στο Μαρόκο, το έλαιο argan πωλείται ως είδος πολυτελείας. Το προϊόν παρουσιάζει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις εταιρείες καλλυντικών στην Ευρώπη. Παλαιότερα, ήταν δύσκολο να αγοραστεί το έλαιο εκτός Μαρόκου, αλλά από το 2001-2002, έχει γίνει ένα μοντέρνο προϊόν στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Είναι πλέον ευρέως διαθέσιμο σε εξειδικευμένα καταστήματα και περιστασιακά στα σούπερ μάρκετ. Η τιμή του (US$ 40-50 για 500 ml) είναι αξιοσημείωτη, συγκρινόμενη με άλλα έλαια.[14]

Το έλαιο argan περιέχει:[15]

Ζωοτροφή

Τα δέντρα argan αποτελούν σημαντική πηγή ζωοτροφών για πρόβατα, αίγες, καμήλες και βοοειδή. Οι καρποί και τα φύλλα καταναλώνονται πρόθυμα από τα ζωντανά. Το συμπιεσμένο τύπου κέικ που προκύπτει από την έκχυση του ελαίου μπορεί επίσης να αποξηρανθεί στον ήλιο και να θρέψει τα μηρυκαστικά. Οι μέλισσες μπορούν να φωλιάζουν στα δέντρα argan, καθιστώντας τους τόπους για τη συγκομιδή άγριου μελιού.[16]

Σημειώσεις

  1. Τα πέταλα (φυτολογία) (petals), είναι τροποποιημένα φύλλα τα οποία περιβάλλουν τα αναπαραγωγικά μέρη των λουλουδιών.
  2. Το περικάρπιο (pericarp), τυπικώς αποτελείται από τρία διακριτά στρώματα: το επικάρπιο, το οποίο είναι το εξωτερικό στρώμα· το μεσοκάρπιο, το οποίο είναι το μεσαίο στρώμα· και το ενδοκάρπιο, το οποίο είναι το εσωτερικό στρώμα το οποίο περιβάλλει την ωοθήκη ή τους σπόρους. Σ' ένα εσπεριδοειδές, το επικάρπιο και το μεσοκάρπιο, συνθέτουν τον φλοιό.
  3. Rotary quern είναι ένας απλός περιστροφικός χειρόμυλος δια την άλεση (συνήθως) των σιτηρών, αποτελείται από δύο κυκλικές πέτρες, του οποίου το άνω τμήμα του περιστρέφεται ή τρίβεται από και προς το χαμηλότερό του.
Παραπομπές σημειώσεων

Παραπομπές

  1. «Genus: Argania Roem. & Schult». Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 31 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2010.
  2. Πρότυπο:GRIN
  3. Tim Wall (September 22, 2011). «Tree-Going Goats Threaten Oil Supply_Discovery News». Discovery News. http://news.discovery.com/animals/tree-going-goats-threaten-oil-supply-110921.htm.
  4. Growing for Change, Ruhama Shattan, Jerusalem Post, Oct. 12, 2001
  5. Growth and oil production of argan in the Negev Desert of Israel, A. Nerd, E. Etesholaa, N. Borowyc and Y. Mizrahi, Industrial Crops and Products, Volume 2, Issue 2, February 1994, Pages 89-95
  6. Phenology, breeding system and Fruit development of Argan [ Argania spinosa, Sapotaceae] cultivated in Israel, Avinoam Nerd1, Vered Irijimovich2 and Yosef Mizrahi, Economic Botany, Volume 52, Number 2 / April, 1998, pl 161-167.
  7. Infos at the-tree.org.uk Αρχειοθετήθηκε 2006-09-24 στο Wayback Machine. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2018. September 24, 2006, at the Wayback Machine.
  8. Delibes, Miguel; el al (2 May 2017). «Tree-climbing goats disperse seeds during rumination». Frontiers in Ecology and the Environment 15 (4): 222–223. doi:10.1002/fee.1488.
  9. Charrouf, Zoubida; Guillaume, Dominique (1999). «Ethnoeconomical, ethnomedical, and phytochemical study of Argania spinosa (L.) Skeels». Journal of Ethnopharmacology 67 (1): 7–14. doi:10.1016/S0378-8741(98)00228-1. PMID 10616955.
  10. Charrouf, Z; Guillaume, D (2007). «Phenols and Polyphenols from Argania spinosa». American Journal of Food Technology 2 (7): 679. doi:10.3923/ajft.2007.679.683.
  11. Khallouki, F; Younos, C; Soulimani, R; Oster, T; Charrouf, Z; Spiegelhalder, B; Bartsch, H; Owen, RW (2003). «Consumption of argan oil (Morocco) with its unique profile of fatty acids, tocopherols, squalene, sterols and phenolic compounds should confer valuable cancer chemopreventive effects». European Journal of Cancer Prevention 12 (1): 67–75. doi:10.1097/01.cej.0000051106.40692.d3. PMID 12548113. http://meta.wkhealth.com/pt/pt-core/template-journal/lwwgateway/media/landingpage.htm?issn=0959-8278&volume=12&issue=1&spage=67.
  12. «Arganolie informative (NL)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2016.
  13. Charrouf, Zoubida; Guillaume, Dominique (2008). «Argan oil: Occurrence, composition and impact on human health». European Journal of Lipid Science and Technology 110 (7): 632. doi:10.1002/ejlt.200700220.
  14. Chimi, H; Cillard, J; Cillard, P (1994). «Autoxydation de l'huile d'argan Argania spinosa L. du Maroc» (στα French). Sciences des Aliments 14 (1): 117–24. ISSN 0240-8813. http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=4124059.
  15. Charrouf, Zoubida; Guillaume, Dominique (2010). «Should the Amazigh Diet (Regular and Moderate Argan-Oil Consumption) have a Beneficial Impact on Human Health?». Critical Reviews in Food Science and Nutrition 50 (5): 473–7. doi:10.1080/10408390802544520. PMID 20373191.
  16. Heuzé V., Tran G., 2015. Argan (Argania spinosa). Feedipedia, a programme by INRA, CIRAD, AFZ and FAO. Last updated on October 26, 2015, 16:29
    Πρόσθετη πληροφόρηση
    • (Αγγλικά) T.J. Lybbert (2007). «Patent Disclosure Requirements and Benefit Sharing: A counterfactual case of Morocco's argan oil». Ecological Economics 64 (1): 12–18. doi:10.1016/j.ecolecon.2007.06.017.
    • (Αγγλικά) T.J. Lybbert; C.B. Barrett (2004). «Does Resource Commercialization Induce Local Conservation? A Cautionary Tale from Southwestern Morocco». Society & Natural Resources 17 (5): 413–430. doi:10.1080/08941920490430205.
    • (Αγγλικά) T.J. Lybbert; C.B. Barrett; H. Najisse (2002). «Market-Based Conservation and Local Benefits: The Case of Argan Oil in Morocco». Ecological Economics 41 (1): 125–144. doi:10.1016/S0921-8009(02)00020-4.
    • (Αγγλικά) O. M'Hirit; M. Bensyane; F.Benchekroun; S.M. El Yousfi; M. Bendaanoun (1998). L'arganier: une espèce fruitière-forestière à usages multiples. Pierre Mardaga. ISBN 978-2-87009-684-0.
    • (Αγγλικά) J.F. Morton; G.L. Voss (1987). «The argan tree (Argania sideroxylon, Sapotataceae), a desert source of edible oil». Economic Botany 41 (2): 221–233. doi:10.1007/BF02858970.
    • (Αγγλικά) Rachida Nouaim (2005). L'arganier au Maroc: entre mythes et réalités. Une civilisation née d'un arbreune espèce fruitière-forestière à usages multiples. Paris: L'Harmattan. ISBN 978-2-7475-8453-1.
    • (Αγγλικά) H.D.V. Prendergast; C.C. Walker (1992). «The argan: multipurpose tree of Morocco». Kew Magazine 9 (2): 76–85. doi:10.1111/j.1467-8748.1992.tb00072.x.
    • (Αγγλικά) Elaine M. Solowey (2006). Supping at God's table. Thistle Syndicate. σελίδες 75–76. ISBN 978-0-9785565-1-8.
    • (Αγγλικά) Cristiano, Luigi; De Martino, Gianni (2000). «Marocco atlantico. In terra di Argania». Erboristeria Domani 233: 78–85.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Συγγραφείς και συντάκτες της Wikipedia
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Argania: Brief Summary ( грчки, современ (1453-) )

добавил wikipedia emerging languages
 src= Η παραγωγή του ελαίου γίνεται χειρωνακτικά.

Η Argania (Βερβερικά: ⴰⵔⴳⴰⵏ Argan) είναι γένος ανθισμένων φυτών τα οποία περιέχουν το μοναδικό είδος Argania spinosa, γνωστό ως argan, ένα δέντρο ενδημικό στην ασβεστολιθική μισοερημική κοιλάδα Sous του νοτιοδυτικού Μαρόκου. Τα δέντρα argan αναπτύσσονται έως 8–10 m (26–33 ft) ύψος και ζουν έως 200 χρόνια περίπου. Είναι ακανθώδη, με οζώδεις κορμούς και φαρδύ σε έκταση στέμμα. Το στέμμα έχει μια περιφέρεια περίπου 70 m (230 ft) και τα κλαδιά κλίνουν προς το έδαφος.

Τα φύλλα είναι μικρά, 2–4 cm (0,79–1,57 in) επιμήκη και οβάλ με στρογγυλεμένη κορυφή. Τα άνθη είναι μικρά, με πέντε αχνά κιτρινοπράσινα πέταλα· (petals) τα οποία ανθίζουν τον Απρίλιο. Ο καρπός έχει μήκος 2–4 cm (0,79–1,57 in) και πάχος 15–3 cm (5,9–1,2 in), με έναν παχύ, πικρό φλοιό ο οποίος περιβάλλει ένα γλυκό-μυρωδάτο αλλά δυσάρεστης γεύσης στρώμα από πολτώδες περικάρπιο (pericarp). Αυτό περιβάλλει το πολύ σκληρό κάρυο, το οποίο περιέχει ένα (μερικές φορές δύο ή τρεις) μικρούς, πλούσιους σε έλαια σπόρους. Ο καρπός χρειάζεται πάνω από ένα χρόνο για να ωριμάσει και ωριμάζει από τον Ιούνιο έως τον Ιούλιο του επόμενου έτους.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Συγγραφείς και συντάκτες της Wikipedia
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Arganî ( валонски )

добавил wikipedia emerging languages
Miniauge.gifLoukîz a : «ôle d' argane»
 src=
Gros arganîs et des gades dilé
 src=
djaeye d' argane et amande d' argane

L' arganî (e cmon amazir marokin, «ⴰⵔⴳⴰⵏ», argan, /ar.ˈgæn/Loudspeaker.svg aschoûtez lu), c' est èn åbe ki n' vént ki dins ene contrêye do Marok, sol divanteure atlantike, d' on pô a Bijhe d' Essawira, et disk' a Taroudant.

I dene on frut ki rshonne a ene olive, k' on lome l' argane.

No d' l' indje e sincieus latén : Argania spinosa

Discrijhaedje

C' est on bea grand åbe, cwand on l' leye crexhe a si åjhe.

Les foyes sont ptites et stroetes.

Les fleurs sont rodjes.

Li frut est vete å cmince, pu i rodjixh tot mawrixhant.

Eployaedje

Li frut est magnî voltî des gades, ki gripèt so l' åbe. Mins ele ni didjerèt nén li djaeye k' est ådvins. Ele li rtapèt foû avou l' roeme.

Les gadlîs les rascodèt, et les vinde ås cmeres k' ont des moléns d' pire.

Dins les coperatives, on n' eploye nén les djaeyes d' argane ramassêyes des hierdîs. On ramasse l' olive toumêye di l' åbe, li leyî souwer, la kel schafiote va ratchitchî. Adon, el siplitchî.

Li djaeye d' argane (ki respond al pirete d' on frut) est adon spatêye, et ndè rexhe foû l' amande (ki respond å nawea del pirete di sacwants fruts), ki va esse broyeye dins les moléns d' pire, po fé di l' ôle d' argane.

Dizo-prodûts

Vicansté d' l' indje

L' arganî esteut on mancî åbe, eco dins les anêyes 1980.

Mins dispu ki l' ôle d' argane a divnou foirt ricwerowe, on respectêye mî les bwès d' arganî k' egzistént dedja. Et ndè rplanter des noveas, so des tchamps di ptits cinsîs, po ki lzès disfindexhe disconte des berbis et des gades tins del crexhince. Po çoula, i rshuvnut l' aidance di soces nén recwårlantes ki lzî bayèt les plants.

Hårdêyes difoûtrinnes

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Arganî: Brief Summary ( валонски )

добавил wikipedia emerging languages
Miniauge.gifLoukîz a : «ôle d' argane»  src= Gros arganîs et des gades dilé  src= djaeye d' argane et amande d' argane

L' arganî (e cmon amazir marokin, «ⴰⵔⴳⴰⵏ», argan, /ar.ˈgæn/Loudspeaker.svg aschoûtez lu), c' est èn åbe ki n' vént ki dins ene contrêye do Marok, sol divanteure atlantike, d' on pô a Bijhe d' Essawira, et disk' a Taroudant.

I dene on frut ki rshonne a ene olive, k' on lome l' argane.

No d' l' indje e sincieus latén : Argania spinosa

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Аргания ( лачки )

добавил wikipedia emerging languages
 src=
Аргания
 src=
Argania spinosa

Аргания (латIин Argania spinosa) – ахъулссар.


лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Аргания ( удмуртски )

добавил wikipedia emerging languages
 src=
Аргания
 src=
Argania spinosa

Аргания ( лат. Argania spinosa ) — Sapotaceae семьяысь Марокколэн эмъюм емышо куаро писпу.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipedia authors and editors
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia emerging languages

Arganio ( есперанто )

добавил wikipedia EO

La Arganio (Argania spinosa, sin. A. sideroxylon Roem. & Schult.) estas specio de arbo endemia de la kalkoŝtona duondezerta Susa valo de sudokcidenta Maroko kaj de la alĝeria regiono de Tindufo en la okcidenta mediteranea zono. Ĝi estas la sola specio de la genro Argania.

Priskribo

La arganio havas alton de 8-10 metroj, kaj vivas ĝis 150-200 jaroj. Ĝi estas dorna, kaj havas sulkigitan trunkon. La folioj estas mallarĝaj, 2-4 cm longaj, ovalaj kun rondigitaj apeksoj. La floroj estas malgrandaj, kun kvin palaj flav-verdaj petaloj; florado okazas aprile. La frukto longas 2-4 cm kaj larĝas 1,5-3 cm, kun dika, amara ŝelo kiu ĉirkaŭas dolĉ-odorantan sed gustokoruptantan tavolon de pulpa perikarpo. Tiu ĉi ĉirkaŭas la tre duran nukson, kiu entenas unu (eventuale du aŭ tri) malgrandan, oleoriĉan semon. La frukto forprenas pli ol jaron por maturiĝi, kaj estas matura en juniojulio de la sekvanta jaro.

La arganiaj duonarbaroj nuntempe kovras proksimume 8 280 km² kaj estas signitaj kiel biosfera rezervejo de UNESKO. Ilia arealo estas reduktita je proksimume 50% dum la lastaj 100 jaroj. Tio estas ŝuldata al la produktado de lignokarbo, al paŝtado, kaj al ĉiampli intensa kultivado. La plej bona espero por la konservado de la arbaroj estas entenata en la freŝdata disvolviĝo de prospera eksportkomerco pri argania oleo kiel altvalora produkto.

Uzado

 src=
Kaproj sur arganio

En iuj partoj de Maroko, la arganio anstataŭas la rolon de la olivarbo kiel fonto de nutraĵo, argania oleo, konstruligno kaj brulligno en la berbera komunumo. Precipe apud Essaouira, la arganio ofte estas surgrimpata de kaproj.

Fruktoj

La arganiaj fruktoj defalas julie, kiam ili estas nigraj kaj sekaj. Ĝis tiu tempo, gardistoj malebligas al kaproj la eniron de la arganiaj duonarbaroj. Rajtoj por kolekti la fruktojn estas kontrolataj de leĝo kaj vilaĝaj tradicioj. La restantaj nuksoj post konsumado far kaproj, estas kolektataj. Sed la oleo kiu estas produktata el tiuj nuksoj havas malplaĉan guston, kaj ne estas uzata por homa konsumado [1].

Argania oleo

 src=
Argania duonarbaro nordoriente de Taroudant

La argania oleo estas produktata far pluraj kooperativoj de virinoj en sudokcidenta Maroko. La plej laborintensiva parto de oleo-eltirado estas la forigo de la pulpo (uzado kiel bestonutraĵo) kaj la permana rompado, inter du ŝtonoj, de la dura nukso. Tiam la semoj estas forigataj kaj singarde iome rostataj. Tiu ĉi rostado atribuas al oleo ties distingiga, nuksa aromo. La tradicia tekniko por oleo-eltirado estas la frotado de la rostitaj semoj al pasto, kun iome da akvo, per man-moviganta rotacianta muelilo. Tiam la pasto estas pinĉata inter la manoj por ekstrakti la oleon. La eltirita pasto ankoraŭ estas oleo-riĉa kaj estas uzata por besta nutraĵo. Oleo produktita tiamaniere povas konserviĝi dum 3–6 monatoj, kaj estas farita laŭ la bezonoj en familio, ekde proviso de kernetoj, kiuj konserviĝas nemalfermitaj dum 20 jaroj. Sek-premado nuntempe estas ĉiam pli grava por oleo destinata al vendado. Pere de tiu ĉi metodo oleo povas konserviĝi dum 12-18 monatoj, kaj ekstraktado estas multe pli rapida.

La oleo enhavas 80% nesaturitajn grasacidojn, estas riĉa je volatilaj grasacidoj kaj pli bone kontraŭstaras oksidiĝon ol oliv-oleo. Argania oleo estas uzata por saŭci panon, je kuskuso, salatoj kaj similaj uzadoj. Saŭco por pano konata kiel amlou estas farata ekde argania oleo, migdaloj kaj ternuksoj, kelkfoje dolĉigata per mielosukero. La ne-rostita oleo tradicie estas uzata por la flegado de haŭtmalsanoj, kaj estas trovinta la favoron de la eŭropaj kosmetikaj manufakturistoj. La argania oleo estas vendata en Maroko kiel luksaĵo (kvankam malfacile trovebla ekster la regiono de la produktado), kaj estas ĉiam pli demandata de eŭropaj kosmetik-firmaoj. Estis malfacile por aĉeti ekster Maroko, sed en 2000-2001 argania oleo iĝis moda nutraĵo en Eŭropo kaj Nordameriko. Nuntempe ĝi estas disvastiĝinte disponebla en specialigintaj butikoj kaj, foje, en ĉiovendejoj. Ĝia prezo (40-50 Usonaj dolaroj por 500 ml) estas okulfrapa kompare kun tiu por aliaj specoj de oleo.

 src=
Tradicia preparado de argani-oleo


Argania oleo enhavo :

Kulturo

La arganio bezonas asociigi sin kun Glomeromycetes.

Vidu ankaŭ

Referencoj

  1. Nouaim 2005

Bibliografio

 src=
Argania spinosa - Muzeo de Tuluzo
  • itale Cristiano, Luigi e De Martino, Gianni 2000 : Marocco atlantico. In terra di Argania. Erboristeria domani, 233 , 78–85.
  • angle Lybbert, T.J. 2007 : Patent Disclosure Requirements and Benefit Sharing: A counterfactual case of Morocco’s argan oil. Ecological Economics, 64, 12–18.
  • angle Lybbert, T.J. & C.B. Barrett, C.B. 2004 : Does Resource Commercialization Induce Local Conservation? A Cautionary Tale from Southwestern Morocco. Society & Natural Resources, 17, 413–430.
  • angle Lybbert, T.J. ; Barrett, C.B. and Najisse, H. 2002 : Market-Based Conservation and Local Benefits: The Case of Argan Oil in Morocco. Ecological Economics, 41, 125–144.
  • france M'Hirit O.; Bensyane, M. ; Benchekroun, F. ; El Yousfi, S.M. ; Bendaanoun M. 1998 : L'arganier: une espèce fruitière-forestière à usages multiples. Pierre Mardaga. ISBN 2-87009-684-4
  • angle Morton, J.F. & Voss, G.L. 1987 : The argan tree (Argania sideroxylon, Sapotataceae), a desert source of edible oil. Economic Botany, 41/2, 221–233.
  • france Nouaim, Rachida 2005 : L'arganier au Maroc: entre mythes et réalités. Une civilisation née d'un arbre, une espèce fruitière-forestière à usages multiples. L'Harmattan, Paris. ISBN 2-7475-8453-4
  • angle Prendergast, H.D.V. & C.C. Walker, C.C. 1992 : The argan: multipurpose tree of Morocco. Kew Magazine. 9/2, 76–85.
  • angle Solowey, Dr Elaine M. 2006 : Supping at God's table. Thistle Syndicate, 55-76. ISBN 0-9785565-1-8

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Vikipedio aŭtoroj kaj redaktantoj
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia EO

Arganio: Brief Summary ( есперанто )

добавил wikipedia EO

La Arganio (Argania spinosa, sin. A. sideroxylon Roem. & Schult.) estas specio de arbo endemia de la kalkoŝtona duondezerta Susa valo de sudokcidenta Maroko kaj de la alĝeria regiono de Tindufo en la okcidenta mediteranea zono. Ĝi estas la sola specio de la genro Argania.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Vikipedio aŭtoroj kaj redaktantoj
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia EO

Argaaniapuu ( естонски )

добавил wikipedia ET
Disambig gray.svg See artikkel räägib liigist; perekonna kohta vaata artiklit Argaaniapuu (perekond)

Argaaniapuu (Argania spinosa) on sapotillipuuliste sugukonda kuuluv puu, argaaniapuu perekonna ainus liik.

Levila ja kasvutingimused

 src=
Argaaniapuud Marokos Antiatlase mägedes
 src=
Argaaniapuu viljad

Argaaniapuu kasvab endeemsena Maroko edelaosa poolkõrbes ja Alžeeria lääneosas Tindoufi ümbruses. Kunagi oli argaaniapuu levinud kogu Põhja-Aafrikas, kuid nüüd on puu umbes 2,5 miljoni hektarine levila arvatud UNESCO biosfäärikaitseala koosseisu.[1]

Argaaniapuul on kuni 30 meetri sügavusele ulatuv juurestik ja muu hulgas tänu sellele on ta hästi kohanenud kuiva kliimaga, sealhulgas pikaajalise põuaga.[2] Ta talub hästi kuumust ja on pinnase suhtes vähenõudlik. Puul on tähtis roll pinnase erosiooni takistamises ja kõrbestumise leviku piiramises.[3]

Puu elab 150–200 aasta vanuseks.

 src=
Kitsed argaaniapuu otsas

Välimus

Puu kasvab 8–10 meetri kõrguseks. Tüvi on sageli mitmeharuline ning väändunud ja sõlmiline. See muudab elu lihtsamaks kodukitsedel, kes armastavad puu otsas lehtede ja viljadega maiustamas käia.[3]

Oksad on ogalised, lehed on ovaalsed, 2–4 cm pikkused.

Puu õitseb aprillis. Õied on väiksed ja kollakasrohelised, viie kroonlehega.

Vili on 2–4 cm pikkune ja 1,5–3 cm laiune. Vilja südamikus on äärmiselt kõva koorega pähkel, mis sisaldab 1–3 õlirikast mandlikujulist seemet. Pähklit ümbritseb lihakas viljasein ja paks koor. Roheline vili muutub valmides kollaseks ja lõpuks kuivab pealiskiht punakaspruuniks koorikuks. Juulis ja augustis kukub vili puu otsast alla.[4] Kitsed suudavad seedida üksnes vilja mahlakat osa, kõvad pähklid väljuvad tervetena ja kohalikud korjavad need hiljem kokku, et neist õli valmistada.[3]

Kasutamine

 src=
Argaaniapuu seemned

Argaaniapuu seemnetest valmistatakse argaaniaõli, mis on väärtuslik tooraine nii toiduainete-, kosmeetika- kui ka farmaatsiatööstusele.

Puitu on kasutatud kütteks ja tarbeesemete valmistamises. Kütteks kasutatakse ka seemnekestasid.[3]

Õlipressimise jääke kasutatakse loomasöödana.[5]

Argaaniaõli tootmine on Maroko lõunaosa elanike oluline elatusallikas. Varem valmistati õli oma majapidamises ja müüdi eraviisiliselt. Nüüd aga on tootmine koondunud kooperatiividesse, kus töötavad naised. See on paljudes piirkondades naiste jaoks ainuke võimalus töötada väljaspool kodu ja raha teenida.[6]

Viited

Välislingid

 src= Argaaniapuu – pildid, videod ja helifailid Wikimedia Commonsis
лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Vikipeedia autorid ja toimetajad
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia ET

Argaaniapuu: Brief Summary ( естонски )

добавил wikipedia ET

Argaaniapuu (Argania spinosa) on sapotillipuuliste sugukonda kuuluv puu, argaaniapuu perekonna ainus liik.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Vikipeedia autorid ja toimetajad
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia ET

Argania spinosa ( баскиски )

добавил wikipedia EU
 src=
Argania spinosa

Argania spinosa Sapotaceae familiako zuhaitza da. Maroko hego-mendebaldean, Mendebaldeko Saharako iparraldean (Aaiun eta Smara inguruan) eta Aljeriako Tinduf probintziako erdibasamortuetan hazten da[1].

Argania spinosa kontserbatzeko helburuz, 1988an UNESCOk 2.560.000 hektareako eremua Biosfera erreserba izendatu zuen[2].

Ezaugarriak

Enbor motza eta bihurritua, eta adar arantzadunak dituen 8-10 mko zuhaitza da. Hosto erdi-iraunkorrak, larrukarak, txandakatu edo sortakatuak, obal-lantzeolatuak eta txikiak (2-4 cm luze). Loreak, txuriak edo hori-berdekarak eta gamopetaloak, maiatza-ekainean agertzen dira. Fruitua 9-16 hilabeteren buruan heltzen da. Drupa berde-horixka da, azal lodia, mesokarpo mamitsua eta endokarpo gogorra dituena. Honen barnean lipidotan oso aberatsa den hazi bat (batzuetan bi edo hiru) dago[1].

Erabilpenak

Egurra, hostoak (aziendak bazkatzeko) eta haziak (olioa ekoizteko) erabiltzen dira.

Argan olioa

Hazietatik ateratzen den olioa garrantzi handikoa da berbereen kulturan. Janari gisa asko erabiltzen da, eta baita kosmetikan ere (xaboiak, lozioak, kremak...), larruazala onddoen ugalketatik eta eguzki-erreduretatik babesteko[3].

Erreferentziak

(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget "ErrefAurrebista" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetaku003E.");});
лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipediako egileak eta editoreak
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia EU

Argania spinosa: Brief Summary ( баскиски )

добавил wikipedia EU
 src= Argania spinosa

Argania spinosa Sapotaceae familiako zuhaitza da. Maroko hego-mendebaldean, Mendebaldeko Saharako iparraldean (Aaiun eta Smara inguruan) eta Aljeriako Tinduf probintziako erdibasamortuetan hazten da.

Argania spinosa kontserbatzeko helburuz, 1988an UNESCOk 2.560.000 hektareako eremua Biosfera erreserba izendatu zuen.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Wikipediako egileak eta editoreak
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia EU

Argania spinosa ( галициски )

добавил wikipedia gl Galician

Argania spinosa, (sinónimo A. sideroxylon Roem. & Schult.), a árbore do argán, é unha especie de planta de flores pertencente á familia Sapotaceae, sendo endémica dos semidesertos calcarios do suroeste de Marrocos, e mais da provincia de Tindouf, no oeste de Alxeria. É a única especie do xénero Argania. Como oleaxinosa emprégase para tirar aceite das súas sementes.

Descrición

 src=
Argán.

O argán medra até os 8-10 metros de altura e vive uns 150-200 anos. Medra na zona comprendida entre Tiznit e Esauira. É espiñento co toro rugoso. Ten follas miúdas de 2–4 cm de lonxitude., ovais co ápice arredondado. As flores son miúdas, con cinco pétalos amarelo-averdado; florea en abril. O froito é de 2–4 cm de lonxitude e 1.5–3 cm de largo, coa pela espesa e grosa que arrodea a casca amarga con doce recendo; esta arrodea os froitos que conteñen 2-3 sementes que son ricas en aceite. O froito tarda un ano en estar ben chegado até xuño-xullo do ano a seguir.

A superficie dos bosques de Argania diminuíu nun 50 % nos últimos 100 anos, por mor á súa utilización coma combustíbel, o pastoreo e mais o cultivo intensivo. A súa mellor protección para a súa conservación podería atoparse no recente desenvolvemento da produción de aceite de argán para a súa exportación coma un produto de alto valor comercial.

En 1998, a Unesco declarou Reserva da Biosfera Arganeraie de 2 568 780 hectáreas ao suroeste de Marrocos nas que medra o argán.[1] No corazón desta reserva atópase o Parque Nacional de Souss-Massa.

Usos

 src=
As xenas adoitan rubir polas árbores do argán.
 src=
Argania spinosa

Na zona do Souss, situada no suroeste de Marrocos, utilízase principalmente como alimento, a xeito de aceite, para esparexer no pan o preparar tagine (prato típico da cociña marroquí). Tamén é moi apreciado o seu uso cosmético, coma xabóns, cremas, locións, aceites, ... dadas a súas propiedades hidratantes, antiacneicas, para o tratamento da psoríase e bronceadoras, entre outras.

Nalgúns lugares de Marrocos, o argán toma o lugar da oliveira coma fonte de recursos, xa que se utiliza como forraxe, petróleo e madeira. É o combustíbel da sociedade bérber, especialmente preto de Essaouira. Cando escasea o alimento, as xenas ruben pola árbore para comer as súas follas [2].

Taxonomía

Argania spinosa foi descrita por (Carl von Linné) Homer Collar Skeels e publicado en U.S. Department of Agriculture Bureau of Plant Industry Bulletin 227: 28, no ano 1911.[2]

Sinonimia

Notas

  1. [1] Unesco. Reserva de la Biosfera ARGANERAIE. En inglés
  2. Argania spinosa en Trópicos
  3. Argania spinosa en PlantList

Véxase tamén

Bibliografía

  • O. M'Hirit, M. Bensyane, F.Benchekroun, S.M. El Yousfi, M. Bendaanoun (1998). L'arganier: une espèce fruitière-forestière à usages multiples. Pierre Mardaga. ISBN 2-87009-684-4.
  • J.F. Morton & G.L. Voss (1987). "The argan tree (Argania sideroxylon, Sapotataceae), a desert source of edible oil". Economic Botany 41 (2): 221–233.
  • Rachida Nouaim (2005). L'arganier au Maroc: entre mythes et réalités. Une civilisation née d'un arbreune espèce fruitière-forestière à usages multiples. Paris: L'Harmattan. ISBN 2-7475-8453-4.
  • H.D.V. Prendergast & C.C. Walker (1992). "The argan: multipurpose tree of Morocco". Kew Magazine 9 (2): 76–85.
  • Dr, Elaine M. Solowey (2006). Supping at God's table. Thistle Syndicate. pp. 75–76. ISBN 0-9785565-1-8.

Outros artigos

  • "Detailed information about argan tree (English/German)".
  • лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Autores e editores de Wikipedia
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia gl Galician

    Argania spinosa: Brief Summary ( галициски )

    добавил wikipedia gl Galician

    Argania spinosa, (sinónimo A. sideroxylon Roem. & Schult.), a árbore do argán, é unha especie de planta de flores pertencente á familia Sapotaceae, sendo endémica dos semidesertos calcarios do suroeste de Marrocos, e mais da provincia de Tindouf, no oeste de Alxeria. É a única especie do xénero Argania. Como oleaxinosa emprégase para tirar aceite das súas sementes.

    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Autores e editores de Wikipedia
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia gl Galician

    Argan ( хрватски )

    добавил wikipedia hr Croatian
    Ovo je jubilarni 55.000 članak. Kliknite ovdje za više informacija.

    Argan (lat. Argania spinosa, syn. A. sideroxylon Roem. & Schult.) endemsko je stablo vapnenačke polupustinjske doline Sous u jugozapadnom Maroku te regije Tindouf u Alžiru. Jedina je vrsta u rodu Argania.

    Opis

     src=
    Koze na stablu Argana

    Stablo argana naraste 8 do 10 m u visinu, a može živjeti 150 do 200 godina. Stablo je trnovito sa kvrgavim deblom, listovi su mali, 2 do 4 cm dugi, ovalni sa zaobljenim vrhom. Biljka cvjeta u travnju, malim cvjetovima s pet žuto-zelenih latica. Plod je 2 do 4 cm dugačak te 1.5 do 3 cm širok sa debelom, gorkom korom koja okružuje perikarp neugodnog okusa i slatkastog mirisa. U središtu ploda je vrlo tvrd orah koji sadržava jednu do tri male, uljem bogate sjemenke. Plodovi su zreli u lipnju i srpnju, a potrebno im je više od godinu dana kako bi sazrijeli.

    Šume argana u sjevernoj Africi pokrivaju približno 8,280 km2 te su pod zaštitom UNESCO-a kao poseban rezervat biosfere. Površina na kojoj raste argan smanjila se za 50% u posljednjih 100 godina, prvenstveno zbog proizvodnje ugljena, ispaše stoke te intenzivnog uzgoja drugih kultura. Arganovo ulje je danas unosni izvozni proizvod te sve veći opseg kultiviranja ove biljke daje nadu u njezin opstanak.

    Korištenje

    U nekim dijelovima Maroka, kultivacija argana u potpunosti zamjenjuje Maslinarstvo. Osim kao jestivo ulje, argan se u berberskoj kulturi koristi i kao ogrjev. Danas je argan prepoznat kao jedno od najkvalitetnijih kozmetičkih biljnih ulja.

    Tradicionalna berba plodova

    Plodovi argana sazrijevaju u srpnju kada su tamni i suhi. Prije berbe, stada koza se drže podalje od nasada koji su vrlo često čuvani. Pravo na sakupljanje plodova uvjetovano je zakonom i plemenskim tradicijama Berbera. U vrijeme berbe na stabla se puštaju koze. Ulje od plodova koji su prošli kroz probavni trakt koza je neugodnog okusa te se ne koristi u prehrambene svrhe već se na taj način odvaja meki dio ploda koji se koristi kao stočna hrana.

    Tradicionalna proizvodnja arganovog ulja

     src=
    Savana sa stablima argana sjeveroistočno od Taroudanta

    Fizički najzahtjevnija radnja u postupku tradicionalne proizvodnje ulja argana je razbijanje jezgre (oraha), najčešće uz pomoć dva kamena. Sjemenke se izdvajaju te blago preprže( u suvremenoj proizvodnji za kozmetičku industriju najkvalitetnija ulja su od neprženih sjemenki argana). Prepržene sjemenke se melju u pastu uz dodatak malo vode u kamenim prešama. Tako dobivena pasta se ručno cijedi te se na taj način odvija ekstrakcija biljnog ulja.

    Arganovo ulje sadrži 80% nezasićenih masnih kiselina te je otpornije na oksidaciju od maslinovog ulja. U Maroku arganovo ulje je luksuz te se donedavno relativno rijetko moglo nabaviti izvan prostora gdje se proizvodi. Danas je arganovo ulje vrlo traženo u Europi, najviše u kozmetičkoj industriji, ali i za prehranu te ga se može kupiti u specijaliziranim prodavaonicama hrane i kozmetike. Zbog cijene, arganovo se ulje sve češće imitira sintetskim ili jeftinijim uljima. Cijena 500ml arganovog ulja više kvalitete kreće se oko 200 do 250 Eur.

    Izvori

    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Autori i urednici Wikipedije
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia hr Croatian

    Argan: Brief Summary ( хрватски )

    добавил wikipedia hr Croatian
    Ovo je jubilarni 55.000 članak. Kliknite ovdje za više informacija.

    Argan (lat. Argania spinosa, syn. A. sideroxylon Roem. & Schult.) endemsko je stablo vapnenačke polupustinjske doline Sous u jugozapadnom Maroku te regije Tindouf u Alžiru. Jedina je vrsta u rodu Argania.

    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Autori i urednici Wikipedije
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia hr Croatian

    Arganas ( литвански )

    добавил wikipedia LT
     src=
    Argania spinosa

    Arganas (lot. Argania spinosa) – medžių gentis, paplitusi tik pietvakarių Maroke, Suso regiono lygumos pusdykumėje. Arganas vienintelis šios genties medis.

    Argano medis užauga iki 8–10 metrų aukščio ir auga iki 150–200 metų. Medžio kamienas susuktas, tamsus, lapai smulkūs 2–4 cm ilgio ir 1,5–3 cm pločio, ovalo formos suapvalintu lapo galu. Žiedai maži su penkiais šviesiai žaliais žiedlapiais, žydi balandžio mėnesį. Vaisius yra 2–4 cm ilgio ir 1,5–3 cm skersmens, padengtas mėsingu aitraus skonio nemalonaus aromato apvalkalu. Po apvalkalu esantis riešutas turi labai tvirtą kevalą ir vieną, o kartais 2–3, mažas labai aliejingas sėklas. Vaisiai prinoksta kitų metų birželio–liepos mėnesiais. Sausringuoju metų laiku arganas visiškai numeta lapus.

    Dėl intensyvaus žemės ūkio ir gyvulininkystės, medžio anglies gamybos, argano miškų plotai per paskutinius šimtą metų sumažėjo per pusę. Vilties išsaugoti argano miškus teikia tai, kad paskutiniu metu ypač išaugo labai vertingo argano aliejaus produkcijos eksportas. Tai skatina miškų atsodinimo procesą. Dabar argano miškai užima apie 8 280 km². 1998 m. argano miškai buvo įrašyti į UNESCO pasaulinio biosferos rezervatų sąrašą[1].

     src=
    Ožkos argano medyje

    Panaudojimas

    Berberai argano vaisius sunaudoja 100 %: susmulkintas vaisiaus apvalkalas ir riešuto kevalas naudojamas pašarams. Iš sėklų išspaudžiamas aliejus, o likusios išspaudos naudojamos pašarui arba kurui keramikos pramonėje. Tipiškas Es Saviros apylinkių vaizdas yra argano medžių viršūnėse besiganančios ožkos.

    Vienas argano medis vidutiniškai per metus išaugina apie 8 kg vaisių. Vaisiai krenta nuo medžių birželio–liepos mėnesiais, kai regione prasideda vasaros sausra.

    Argano aliejus

    Pagrindinis straipsnis – Argano aliejus.

    Argano aliejus yra laikomas delikatesu ir gurmanų vertinamas kaip rečiausias pasaulyje aliejus. Jo gamyba užsiima vietos moterų kooperatyvai ir pramonės fabrikai. Gaminant senuoju tradiciniu būdu, surinkti vaisiai džiovinami saulės atokaitoje, paskui mechaniniu būdu pašalinamas vaisiaus išorinis apvalkalas. Sėklos iš riešuto išimamos rankiniu būdu daužant jį akmenuku į akmenį. Paskui sėklos silpnai pakaitinamos taip suteikiant aliejui aromatą. Įpylus truputį vandens rankiniu presu spaudžiamas aliejus. Tokiu būdu išspaustas aliejus turi būti suvartotas per 3–6 mėnesius. Dabar naudojamas sausas spaudimas, nes jis leidžia aliejaus vartojimo laiką pailginti iki 1,5 metų. Tinkamai sandėliuojami nuvalyti riešutai savo maistinių savybių nepraranda 20 metų.

    Argano aliejus yra vienas brangiausių augalinės kilmės aliejų pasaulyje. Jis turi apie 80 % sočiųjų riebalų rūgščių. Aliejus naudojamas kosmetikos pramonėje, maistui ir gydymo procedūroms. Argano aliejus, dar vadinamas „Baltuoju Maroko auksu“, iki 2001–2002 metų buvo parduodamas kaip prabangos prekė. Už Maroko ribų jo beveik nebuvo galima nusipirkti. Dabar argano aliejų Europos ir Š. Amerikos aukštuomenė naudoja maistui. 500 ml aliejaus už 40–50 USD galima nusipirkti prekybos centruose. Tokio pat kiekio kosmetinio aliejaus kaina Maroke siekia 15 € (150 MAD).

    Išnašos

    1. http://www.unesco.org/mab/BRs/AFRBrs.shtml UNESCO pasaulinis biosferos rezervatų sąrašas

    Nuorodos

    Vikiteka

    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Vikipedijos autoriai ir redaktoriai
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia LT

    Arganas: Brief Summary ( литвански )

    добавил wikipedia LT
     src= Argania spinosa

    Arganas (lot. Argania spinosa) – medžių gentis, paplitusi tik pietvakarių Maroke, Suso regiono lygumos pusdykumėje. Arganas vienintelis šios genties medis.

    Argano medis užauga iki 8–10 metrų aukščio ir auga iki 150–200 metų. Medžio kamienas susuktas, tamsus, lapai smulkūs 2–4 cm ilgio ir 1,5–3 cm pločio, ovalo formos suapvalintu lapo galu. Žiedai maži su penkiais šviesiai žaliais žiedlapiais, žydi balandžio mėnesį. Vaisius yra 2–4 cm ilgio ir 1,5–3 cm skersmens, padengtas mėsingu aitraus skonio nemalonaus aromato apvalkalu. Po apvalkalu esantis riešutas turi labai tvirtą kevalą ir vieną, o kartais 2–3, mažas labai aliejingas sėklas. Vaisiai prinoksta kitų metų birželio–liepos mėnesiais. Sausringuoju metų laiku arganas visiškai numeta lapus.

    Dėl intensyvaus žemės ūkio ir gyvulininkystės, medžio anglies gamybos, argano miškų plotai per paskutinius šimtą metų sumažėjo per pusę. Vilties išsaugoti argano miškus teikia tai, kad paskutiniu metu ypač išaugo labai vertingo argano aliejaus produkcijos eksportas. Tai skatina miškų atsodinimo procesą. Dabar argano miškai užima apie 8 280 km². 1998 m. argano miškai buvo įrašyti į UNESCO pasaulinio biosferos rezervatų sąrašą.

     src= Ožkos argano medyje
    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Vikipedijos autoriai ir redaktoriai
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia LT

    Arganovník ( словачки )

    добавил wikipedia SK
     src=
    Berberské kozy na arganovníku
     src=
    Argania spinosa

    Arganovník (lat. Argania) je rod z čeľade sapotovité (Sapotaceae) . Jeho jediným druhom je arganovník tŕnistý [1] (lat. Argania spinosa alebo Argania sideroxylon); po slovensky neformálne arganový strom). Je to ostnitý strom z Maroka.

    Výskyt

    Arganovník bol kedysi v severnej Afrike bežným stromom. Dnes sa však vyskytuje len v Maroku, presnejšie v okolí miest As-Sawíra (Essaouria) a Agadir, na ploche cca 700 000 až 800 000 hektárov. Výnimočne sa dá arganový strom objaviť aj v Alžírsku a Izraeli. Keďže sa nedarí vysadiť a vypestovať ho inde vo svete, je veľmi vzácny. Preto sú oblasti výskytu tohto stromu pod ochranou Unesco.

    Výzor

    Arganovník je veľmi podobný olivovníku. Dorastá do výšky 8 až 10 metrov a môže sa dožiť dokonca až 200 rokov. Strom má pokrútené a hrboľaté vetvy aj kmeň, čo má veľký význam pre miestne kozy. Tie sú s arganovým stromom úzko späté. Živia sa jeho plodmi a listami, a to priamo v korunách stromu. Nepravidelnosti v kmeni im pomáhajú vyliezť na strom a pásť sa na ňom. Vidieť marocké kozy pasúce sa na stromoch nie je výnimočný jav. Strom má pichliače, ktoré ľuďom sťažujú zber plodov.

    Plody

    Plody – arganové orechy - sú podobné olivám, sú však väčšie a po dozretí žlté. Dozrievajú v júni a v júli. Majú šupku a dužinu, vo vnútri ktorej sa nachádza veľmi tvrdá škrupina. V nej sa zas nachádza jedno (maximálne tri) semienko tvaru mandle. Práve to je na arganovom strome najvýznamnejšie. Vyrába sa z neho totiž arganový olej. Význam marockých kôz sa spája práve s výrobou oleja. Kozy sa totiž živia mäsitou časťou plodov – šupkou a dužinou. Po tom, čo celý orech prejde ich tráviacim ústrojenstvom, vylúčia škrupinu so semienkom. Tie sa potom zberajú, škrupina sa roztĺka a semienko je surovinou na výrobu vzácneho arganového oleja.

    Využitie

    Arganový olej má v Maroku bohatú tradíciu. Spája sa najmä s kmeňom pôvodných obyvateľov – Berberov. Tí drevo stromov spaľujú, používajú ho na kúrenie a pri varení. Oddávna im tiež slúži ako stavebný materiál. Strom má však aj iný význam pre domorodé obyvateľstvo. Jeho korene rastú veľmi hlboko, viažu tak pôdu a bránia jej erózii.

    Berberské ženy s obľubou používajú aj arganový olej. Už oddávna vedia, že je mimoriadne účinný na pokožku vysušovanú vetrom z púšte. Používajú ho tiež pri varení. Olej slúži aj ako zdroj obživy domácich. Podomácky vyrobený ho totiž predávajú popri cestách ako suvenír.

    Výroba arganového oleja

    Výroba arganového oleja prebieha v Maroku tradičným spôsobom. Len tak si totiž olej uchová všetky vzácne zložky. O výrobu sa starajú združenia berberských žien, ktoré pracujú v súlade s „Fair trade“, teda spravodlivým obchodom. Vďaka ručnej výrobe oleja majú prácu, ktorá im zabezpečuje spravodlivú mzdu a slušné životné a pracovné podmienky. Ručná výroba oleja nie je vôbec jednoduchá. Nazbierané plody sa očistia a nechajú usušiť. Škrupina sa odstráni a získané semená tvaru mandlí sa drvia kamennými mlynčekmi. Nakoniec sa miešajú s vodou a lisujú. Existuje rozdiel pri výrobe kozmetického a potravinárskeho arganového oleja. Pred výrobou potravinárskeho sa semená totiž ešte pražia. Kozmetický je lisovaný za studena.

    Arganový olej obsahuje esenciálne mastné kyseliny, vitamíny A, F a množstvo vitamínu E, skvalen, steroly a karotenoidy. Vďaka tomu sa označuje ako marocké alebo tekuté zlato. Je totiž liekom na mnohé ochorenia. Znižuje hladinu cholesterolu, je prevenciou nádorových ochorení, pomáha spomaliť priebeh ťažkých chorôb (napr. Parkinsonova choroba), vyhladzuje vrásky, lieči kožné ochorenia a posilňuje lymfatický, imunitný aj nervový systém. Je veľmi obľúbený v kozmetike – ako súčasť kozmetických produktov na vlasy, pokožku a nechty, alebo aj samotný bez úprav. Hojne sa využíva v potravinárstve pre jeho príjemnú orieškovú chuť.

    Obľúbenosť arganového oleja vo svete sa zvyšuje, čo výrazne prispieva k záchrane arganových lesov.

    Referencie

    Iné projekty

    • Spolupracuj na Commons Commons ponúka multimediálne súbory na tému Arganovník
    • Spolupracuj na Wikidruhoch Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Arganovník

    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Autori a editori Wikipédie
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia SK

    Arganovník: Brief Summary ( словачки )

    добавил wikipedia SK
     src= Berberské kozy na arganovníku  src= Argania spinosa

    Arganovník (lat. Argania) je rod z čeľade sapotovité (Sapotaceae) . Jeho jediným druhom je arganovník tŕnistý (lat. Argania spinosa alebo Argania sideroxylon); po slovensky neformálne arganový strom). Je to ostnitý strom z Maroka.

    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Autori a editori Wikipédie
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia SK

    Arganija ( шпански; кастиљски )

    добавил wikipedia SL

    A. sideroxylon
    Syderoxylon spinosum
    Argania sideroxylon
    Elaeodendron argan

     src=
    Argania spinosa

    Arganija (znanstveno ime Argania spinosa) je endemična vrsta drevesa, ki raste le v polpuščavi doline Sus v jugozahodnem delu Maroka. Je edina vrsta iz rodu Argania.

     src=
    Arganija

    Trnjavo in grčasto drevo zraste od 8 do 10 metrov visoko, njegova življenjska doba pa je 150 do 200 let. Listi so majhni, dolgi 2–4 cm, ovalni z zaokroženo konico. Cvetovi so majhni in imajo po pet bledih rumeno-zelenih cvetnih listov. Drevo cveti aprila. Sadeži so 2–4 cm dolgi in 1,5–3 cm široki z debelo, grenko lupino, ki obkroža lepo dišečo sredico, ki pa je neprijetnega okusa. V njej je zelo trd oreh, ki vsebuje od enega do treh majhnih, z oljem bogatih semen. Več kot leto je potrebno, da sadež dozori. Obirajo ga junija ali julija v letu, ki sledi letu cvetenja.

    Gozdovi agranovih dreves trenutno pokrivajo 828.000 ha in so od leta 1998 zaščiteni kot UNESCOva svetovna dediščina. V zadnjih 100 letih se je njihov habitat skrčil za 50 %, največ zaradi izdelave oglja in urejanja pašnikov. Najboljše upanje za ohranitev teh dreves je v razvoju tržišča visoko energijskega izdelka, agranovega olja.

     src=
    Savana arganije severovzhodno od kraja Taroudant

    Arganija je med maroškimi Berberi pomembna naravna surovina: nadomešča oljčno olje, služi kot krma živalim, uporabljaja se tudi kot kurilno sredstvo. V zadnjih letih je vzcvetela trgovina z zdravilnim oljem arganije, ki je med drugim močan antioksidant.

    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Avtorji in uredniki Wikipedije
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia SL

    Arganija: Brief Summary ( шпански; кастиљски )

    добавил wikipedia SL
     src= Argania spinosa

    Arganija (znanstveno ime Argania spinosa) je endemična vrsta drevesa, ki raste le v polpuščavi doline Sus v jugozahodnem delu Maroka. Je edina vrsta iz rodu Argania.

     src= Arganija

    Trnjavo in grčasto drevo zraste od 8 do 10 metrov visoko, njegova življenjska doba pa je 150 do 200 let. Listi so majhni, dolgi 2–4 cm, ovalni z zaokroženo konico. Cvetovi so majhni in imajo po pet bledih rumeno-zelenih cvetnih listov. Drevo cveti aprila. Sadeži so 2–4 cm dolgi in 1,5–3 cm široki z debelo, grenko lupino, ki obkroža lepo dišečo sredico, ki pa je neprijetnega okusa. V njej je zelo trd oreh, ki vsebuje od enega do treh majhnih, z oljem bogatih semen. Več kot leto je potrebno, da sadež dozori. Obirajo ga junija ali julija v letu, ki sledi letu cvetenja.

    Gozdovi agranovih dreves trenutno pokrivajo 828.000 ha in so od leta 1998 zaščiteni kot UNESCOva svetovna dediščina. V zadnjih 100 letih se je njihov habitat skrčil za 50 %, največ zaradi izdelave oglja in urejanja pašnikov. Najboljše upanje za ohranitev teh dreves je v razvoju tržišča visoko energijskega izdelka, agranovega olja.

     src= Savana arganije severovzhodno od kraja Taroudant

    Arganija je med maroškimi Berberi pomembna naravna surovina: nadomešča oljčno olje, služi kot krma živalim, uporabljaja se tudi kot kurilno sredstvo. V zadnjih letih je vzcvetela trgovina z zdravilnim oljem arganije, ki je med drugim močan antioksidant.

    лиценца
    cc-by-sa-3.0
    авторски права
    Avtorji in uredniki Wikipedije
    изворно
    посети извор
    соработничко мреж. место
    wikipedia SL