In cempohualxochitl ahnozo miccaxochitl (Tagetes erecta), ce tlanelhuatlamantli ipan in cenyeliztli in Asteraceae, ipehualiz tlatectli Mexihco ixquichca in Cuauhtemallan.
In cempōhualxōchitl īxiuh momātia ītzalan 30 īhuān 110 cm. Īizhua tlātectli oc centlapal, pinnadas ca, motlanixeliuhticah īpan lanceados cotōncayōtl ahnōzo tlaneh[1] īhuān ciliados. In tlayōcoyalli xōchitl huel ahhuiyāc ca, īhuān ītlāpal xopaltic īxquichca cōztic ca. Moxōchyōtia ītzalan in xopantlah īhuān in tōnalco, ic in tlein piya in huehcāhua xōchyōtia. Ahohuihca cuepōni in īxināchyo.
In cempōhualxōchitl īpēhualiz tlatēctli Mēxihco īxquichca in Tlahco Ixachitlān. In mīlpan īhuān cuauhtlah huel mochīhua īpan in tlahtohcāyōtl Chiyapan, Tlahtohcāyōtl Mēxihco, Morelos, Puebla, San Luis Potosí, Sinaloa, Tlaxcallān, Huāxyacac īhuān Veracruz.
Inīn xōchitl, in cempōhualxōchitl, īhuān in tlapaltecacayahtli quimachiliah īpan miac tlācatiyān iuhqui in Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īhuān Francia.
Miac mopixoa īhuān onca miac iuhquiyōtl īpan xōchipixcayōtl monemītiah īuhqui tlamāhuiztilīlōni tlanelhuayōtl[2]. In cempōhualxōchitl Mēxihco monemitiah īpan in Miccāilhuitl, in motlahtlālia in tlamāhuiztilia in tlamanalli, momoztli īhuān miccātlatatactzaccayōtl, ic in tlein nō motōcāitia miccāxōchitl. Tēl, īxquich in huehcāuhcayōtl nō mocua īhuān pahchihchīhua.
Īpan mīllahcayōtl cahhuīctlāza in nematodos, ītech in tlaxelolizhuīc in Pratylenchus penetrans, in tlein quimāhua cequi tlanelhuayōtl, iuhqui in xītomatl. Nō īhuān, moyehyecoah īhuan mochīhuah yancuīc iuhquīz īhuān tlachīhuallli tlazōllālli īpal in pani īyeniyōtl[3][4].
Īpan in huehhueh ticiyōtl, in tēihtic necocolizhuīc īhuān in tzoncōāhuīc. Īpan tōtōpixcayōtl, in xōchitl iuhquīztlāpalli īhuān tlācualli in caxtil īhuān in tōtōtetl tlachīhualiztli īca huel xopaltic in tōtōtetl īcōztica.
Inin cempōhualxōchitl no iuhqui ca ōtlachihuālo in popōchtli itech ōxitl īxōchiyō īhuān īca manzana ahhuiācāyōtl.
In cempohualxochitl ahnozo miccaxochitl (Tagetes erecta), ce tlanelhuatlamantli ipan in cenyeliztli in Asteraceae, ipehualiz tlatectli Mexihco ixquichca in Cuauhtemallan.
In cempōhualxōchitl īxiuh momātia ītzalan 30 īhuān 110 cm. Īizhua tlātectli oc centlapal, pinnadas ca, motlanixeliuhticah īpan lanceados cotōncayōtl ahnōzo tlaneh īhuān ciliados. In tlayōcoyalli xōchitl huel ahhuiyāc ca, īhuān ītlāpal xopaltic īxquichca cōztic ca. Moxōchyōtia ītzalan in xopantlah īhuān in tōnalco, ic in tlein piya in huehcāhua xōchyōtia. Ahohuihca cuepōni in īxināchyo.
Tlapaltecacayahtli ahnozo tecacayactli (Tagetes patula), cē tlanelhuatlamantli īpan in cenyeliztli in Asteraceae, īpēhualiz tlatēctli Mēxihco īxquichca in Tlahco Ānāhuac. Tlanelhuayōtl īca tlayōcoyalli xōchitl, in tlein ītlāpal chīchīltic īxquichca tepitzin cōztic, huel ahhuiyāc ca.
In cempōhualxōchitl īxiuh momātia ītzalan 30 īhuān 50 cm. Īizhuatl opuestas, pinnadas ca, tlanixeliuhticah īpan segmentos lanceados tlanyoh[1] īhuān ciliados. Moxōchyōtia ītzalan in xopantlah īhuān in tōnalco, ic in tlein piya in huehcāhua xōchyōtia, cuepōn ic xināchtli.
In tlapaltecacayahtli īpēhualiz tlatēctli Mēxihco, Nicānāhuac īxquichca Bolivia.
Hueliti momātia xālloh tlālpan iuh zoquitl tlālpan īca cualli ācoyoctli. Monequi in Tōnatiuh ītlanēx. Huel tēīxnāmiqui in cecēc īxquichca -1° C, niman ocachi cecēc moahchicāhuac, ahmo momātia īpan ecahuīllah.
Inīn xōchitl, in tlapaltecacayahtli, īhuān in tētlamachilih īpan miec tlācatiyān iuhqui in Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īhuān Francia, ic īxōch, īahhuiyācāyo īhuān īpahtiyoh.
In tlapaltecacayahtli īhuān in cempōhualxōchitl īpan Mēxihco motequitiltililiāin Miquizilhuicān īca in motlahtlālia in tlamanalli īhuān in micca tepetlācalli, inōn ca in motōca miccāxōchitl; nō in xōchitl īpan huehcāuh cāhuitl ōmomachilia tlacualli ca īhuān iuhqui pahtiyoh.
In tōtōcāyōpan, in xōchitl motequitiltililiā iuhqui iuhquīz tlāpalli in tōtōmeh ītlacualpan ic in tōtōtetl piya cē huel xopaltic īcōztica.
Mīllahcayōpan motequitiltililiā tlahuehcapahuia in nematodos in tēmāhua in xītomatl. Tīciyōpan motequitiltililiā ic in parásitos īhuān in ocuiltin.
Tlapaltecacayahtli ahnozo tecacayactli (Tagetes patula), cē tlanelhuatlamantli īpan in cenyeliztli in Asteraceae, īpēhualiz tlatēctli Mēxihco īxquichca in Tlahco Ānāhuac. Tlanelhuayōtl īca tlayōcoyalli xōchitl, in tlein ītlāpal chīchīltic īxquichca tepitzin cōztic, huel ahhuiyāc ca.
In cempōhualxōchitl īxiuh momātia ītzalan 30 īhuān 50 cm. Īizhuatl opuestas, pinnadas ca, tlanixeliuhticah īpan segmentos lanceados tlanyoh īhuān ciliados. Moxōchyōtia ītzalan in xopantlah īhuān in tōnalco, ic in tlein piya in huehcāhua xōchyōtia, cuepōn ic xināchtli.
Ο Ταγέτης ο αναπεπταμένος (Tagetes patula), ο Γαλλικός κατιφές,[5][6] είναι ένα είδος στην οικογένεια των Αστερίδων (Asteraceae). Είναι εγγενές στο Μεξικό και τη Γουατεμάλα[7] με αρκετούς πληθυσμούς να έχουν εγκλιματιστεί σε πολλές άλλες χώρες.
Το άνθος είναι ετήσιο (annual),[Σημ. 1] φτάνοντας κατά καιρούς στο ύψος των 30 - 50 εκ. Σε ορισμένα κλίματα ανθίζει από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο. Στον φυσικό του οικότοπο, στα υψίπεδα του κεντρικού Μεξικού, παράγονται άνθη από το Σεπτέμβριο έως τον θανατηφόρο παγετό. Τα αχαίνια (achenes)[Σημ. 2] ωριμάζουν και πέφτουν εντός δύο εβδομάδων από την έναρξη της άνθισης. Οι κεφαλές περιέχουν ως επί το πλείστον ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) ανθύλλια (florets)[Σημ. 3] και γονιμοποιούνται κυρίως από σκαθάρια στην άγρια φύση καθώς και από μύγες tachinid και άλλα έντομα. Τα φύλλα όλων των ειδών κατιφέ, περιλαμβάνουν αδένες ελαίου. Τα έλαια είναι πικάντικα.[8]
Χρησιμοποιείται κυρίως, ως συνοριακό φυτό στα βοτανώδη σύνορα, είναι ένα χαμηλό σε ανάπτυξη φυτό, με άνθη ανάμεικτα σε κόκκινα και κίτρινα στις περισσότερες ποικιλίες. Οι Γαλλικοί κατιφέδες, συνήθως φυτεύονται σε κήπους με πεταλούδες, ως πηγή νέκταρος.
Για ιατρικούς λόγους, πολλές κουλτούρες χρησιμοποιούν εγχύσεις από αποξηραμένα φύλλα ή ανθύλλια.[8]
Τα αποξηραμένα και αλεσμένα πέταλα (petals)[Σημ. 4] των ανθέων, αποτελούν ένα δημοφιλές μπαχαρικό στην Δημοκρατία της Γεωργίας στον Καύκασο, όπου είναι γνωστό ως Imeruli shaphrani (= "Σαφράν από το Ιμερέτι") από το πικάντικο και χρυσό χρώμα και ιδιαίτερης δημοτικότητας στη Δυτική επαρχία του Ιμερέτι (Imereti)[Σημ. 5]. Το μπαχαρικό προσδίδει μια μοναδική, μάλλον γήινη γεύση στην Γεωργιανή κουζίνα, στην οποία θεωρείται ιδιαίτερα συμβατό με τα αρώματα της κανέλας και του γαρίφαλου. Είναι επίσης, ένα απαραίτητο συστατικό στο μείγμα μπαχαρικών khmeli-suneli (προφ. χμέλι σουνέλι (κυριολεκτικά: ξηρά μπαχαρικά)), το οποίο είναι για την Γεωργιανή μαγειρική, ό,τι και το γκαράμ μασάλα είναι στην κουζίνα της Βόρειας Ινδίας, με την οποία η Γεωργία, μοιράζεται στοιχεία με την Μογγολική κουζίνα (Mughlai cuisine).[9]
Τα ανθύλλια του Ταγέτη του αναπεπταμένου (Tagetes patula), κάθε χρόνο καλλιεργούνται και συλλέγονται για να προστεθούν σε τροφές πουλερικών και να βοηθήσουν να δοθεί ένα χρυσό χρώμα στους κρόκους των αυγών. Τα ανθύλλια μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να χρωματίσουν τα ανθρώπινα τρόφιμα.[8] Μια χρυσή κίτρινη χρωστική ουσία, χρησιμοποιείται για το βάψιμο υφασμάτων ζωικής προέλευσης (μαλλί, μετάξι) άνευ σταθεροποιητή βαφής, αλλά ένας σταθεροποιητής είναι απαραίτητος για τα βαμβακερά και συνθετικά υφάσματα.[8]
Ολόκληρο το φυτό, συλλέγεται όταν ανθίζει και αποστάζεται για το αιθέριο έλαιό του. Το έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία συνδυάζεται με το έλαιο σανταλόξυλου για την παραγωγή του αρώματος "attar genda". Μπορεί να εξαχθούν περίπου 35 κιλά ελαίου από ένα εκτάριο του φυτού (απόδοση 2.500 κιλά άνθη και 25.000 κιλά κτηνοτροφικό χόρτο).
Το αιθέριο έλαιο είναι υπό διερεύνηση για την αντιμυκητιασική του δράση, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας της καντιντίασης[10] και τη θεραπείας μυκητιασικών λοιμώξεων στα φυτά.[11][12]
Το φυτό χρησιμοποιείται στην συντροφική φύτευση για πολλές καλλιέργειες κηπευτικών. Οι εκκρίσεις της ρίζας του πιστεύεται ότι σκοτώνει τα νηματώδη στο έδαφος και λέγεται ότι αποκρούσει τα επιβλαβή έντομα, όπως τις λευκόμυγες στις ντομάτες.[13]
Γαλλικός κατιφές.
Ταγέτης ο αναπεπταμένος.
Γαλλικός κατιφές.
Ταγέτης ο αναπεπταμένος.
Υβρίδιο "Carmen" του είδους Ταγέτης ο αναπεπταμένος ποικ. ο νανοφυής (Tagetes patula ποικ. nana).
Ο Ταγέτης ο αναπεπταμένος (Tagetes patula), ο Γαλλικός κατιφές, είναι ένα είδος στην οικογένεια των Αστερίδων (Asteraceae). Είναι εγγενές στο Μεξικό και τη Γουατεμάλα με αρκετούς πληθυσμούς να έχουν εγκλιματιστεί σε πολλές άλλες χώρες.
Ο Ταγέτης ο ορθοφυής (Tagetes erecta), η Μεξικανική καλέντουλα (Mexican marigold), που ονομάζεται επίσης Αζτέκικη καλέντουλα (Aztec marigold),[5] είναι ένα είδος του γένους Ταγέτης (Tagetes) εγγενές στο Μεξικό. Παρά του ότι είναι ιθαγενές στην Αμερική, συχνά ονομάζεται Αφρικανική καλέντουλα (African marigold).[6][7] Στο Μεξικό, αυτό το φυτό έχει βρεθεί σε άγρια κατάσταση στις Πολιτείες του Μεξικού, Πουέμπλα και Βερακρούζ. Η κοινή Ελληνική ονομασία του γένους είναι κατιφές. Το φυτό είναι ετήσιο (annual) [Σημ. 1] και φθάνει σε ύψος μεταξύ 50-100 εκ. (20-39 in). Οι Αζτέκοι συγκέντρωναν το άγριο φυτό, καθώς το καλλιεργούσαν για φαρμακευτικούς, τελετουργικούς και διακοσμητικούς σκοπούς. Καλλιεργείται ευρέως στο εμπόριο, με πολλές ποικιλίες να χρησιμοποιούνται ως καλλωπιστικά φυτά,[8] και για το εμπόριο ανθέων.[9][10]
Το άνθος του, το cempasúchil, στο Μεξικό ονομάζεται επίσης «flor de muertos» («το λουλούδι των νεκρών» και χρησιμοποιείται κάθε 2 Νοεμβρίου, στην εορτή της Día de los Muertos. Η λέξη cempazúchitl (επίσης γραμμένη cempasúchil), προέρχεται από τον όρο των Νάουατλ για το λουλούδι zempoalxochitl, το οποίο κυριολεκτικά μεταφράζεται ως "είκοσι λουλούδι". Στη γλώσσα της Ταϊλάνδης, ονομάζεται ดาวเรือง [DaoRuang], κυριολεκτικά μεταφράζεται ως "λαμπερό αστέρι". Νερό εμποτισμένο με αρωματικό αιθέριο έλαιο από το λουλούδι χρησιμοποιείτο στην Ονδούρα, για την πλύση των πτωμάτων και συχνά, το λουλούδι εξακολουθεί να φυτεύεται στα κοιμητήρια.[11]
Από τα προ-ισπανικά χρόνια, το φυτό έχει χρησιμοποιηθεί για ιατρικούς σκοπούς. Οι Τσερόκι το χρησιμοποιούσαν για την πλύση του δέρματος και για κίτρινη χρωστική ουσία.[12] Αυτή η καλέντουλα, μπορεί να βοηθήσει στην προστασία ορισμένων καλλιεργούμενων φυτών από νηματώδη παράσιτα, όταν φυτεύεται στα χωράφια.[13] Είναι αποτελεσματικότερη ενάντια στα νηματώδη είδη Pratylenchus penetrans.[11]
Τα ακτινωτά ανθύλλια (ray florets)[Σημ. 2] έχουν χρησιμοποιηθεί σε μαρουλοσαλάτες και άλλα τρόφιμα για να προσθέσουν χρώμα και γεύση. Τα αποξηραμένα πέταλα (petals)[Σημ. 3] των λουλουδιών, τρίβονται σε σκόνη και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως τροφή πουλερικών, ώστε να εξασφαλιστεί ο καλός χρωματισμός στους κρόκους των αυγών και του δέρματος των κοτόπουλων κρεατοπαραγωγής, ειδικά όταν υπάρχει έλλειψη καλά χρωματισμένου κίτρινου καλαμποκιού στην τροφή.[14] Αυτό είναι ακόμα και σήμερα σε χρήση, αλλά τώρα συνήθως με τη μορφή του εκχυλίσματος, το οποίο μπορεί να έχει τα πλεονεκτήματα της χαμηλότερης δαπάνης μεταφοράς και αποθήκευσης, καλύτερης σταθερότητας και αξιοποίησής του. Επίσης, χρησιμοποιείται για να ενισχυθεί ο χρωματισμός στα οστρακόδερμα,[11] όπως η λευκόποδι γαρίδα του Ειρηνικού (Litopenaeus vannamei).[15]
Το έλαιο από το άνθος, μπορεί να προστεθεί στα αρώματα για να εμποτίσει μια οσμή μήλου σε αυτά.[11]
Σήμερα, ο Τ. ο ορθοφυής (T. erecta) καλλιεργείται για να εξαχθεί λουτεΐνη, μια κοινή κίτρινο/πορτοκαλί χρωστική τροφίμων (E161b).[11][16] Το αιθέριο έλαιο από το άνθος περιέχει αντιοξειδωτικά.[17]
Καλέντουλα των Αζτέκων (Aztec marigold).
Κίτρινη Γαλλική καλέντουλα.
Καλλιεργητική ποικιλία Ταγέτη του ορθοφυούς.
Ο Ταγέτης ο ορθοφυής (Tagetes erecta), η Μεξικανική καλέντουλα (Mexican marigold), που ονομάζεται επίσης Αζτέκικη καλέντουλα (Aztec marigold), είναι ένα είδος του γένους Ταγέτης (Tagetes) εγγενές στο Μεξικό. Παρά του ότι είναι ιθαγενές στην Αμερική, συχνά ονομάζεται Αφρικανική καλέντουλα (African marigold). Στο Μεξικό, αυτό το φυτό έχει βρεθεί σε άγρια κατάσταση στις Πολιτείες του Μεξικού, Πουέμπλα και Βερακρούζ. Η κοινή Ελληνική ονομασία του γένους είναι κατιφές. Το φυτό είναι ετήσιο (annual) και φθάνει σε ύψος μεταξύ 50-100 εκ. (20-39 in). Οι Αζτέκοι συγκέντρωναν το άγριο φυτό, καθώς το καλλιεργούσαν για φαρμακευτικούς, τελετουργικούς και διακοσμητικούς σκοπούς. Καλλιεργείται ευρέως στο εμπόριο, με πολλές ποικιλίες να χρησιμοποιούνται ως καλλωπιστικά φυτά, και για το εμπόριο ανθέων.
БАХМАЛГÈЛ (Tagetes patula), гули бахмал, аббосӣ, як навъ гули маъмул, ки бӯи хосса дорад; гиёҳи яксола аст.
Пояаш сербаргу сершох (30–80 см қад мекашад), баргаш базеби паршакл. Хӯшагул (сабадак)-аш майда (қутраш 3–6 см); гулаш махмалӣ, зард, норанҷӣ ё сурхтоб. Тухмаш сиёҳ, то 3 сол қобили сабзиш аст. Бахмалгул вобаста ба шароити маҳал баъди 4–18 рӯзи кишт нашъунамо ёфта, аз моҳи июл то сармои аввал гул мекунад. Дар ҳама гуна замини намаш муътадил ва қатъаи кушод, инчунин сояҷо хуб месабзад. Бахмалгулро, одатан, барои барпо кардани гулзору гулгашт, гулхат, гулнақш ва ғ. истифода мебаранд. Табибони халқӣ ҷӯшоби «сабадак»-и Бахмалгулро чун доруи арақовару пешоброн ва киҷҷакуш тавсия медиҳанд. Дар баъзе кишварҳо баргашро ба таом меандозанд. Моддаи рангбахш ва равғани эфири гулбаргҳои Бахмалгул (0,1%) низ дар хӯрокворӣ ба кор меояд.
БАХМАЛГÈЛ (Tagetes patula), гули бахмал, аббосӣ, як навъ гули маъмул, ки бӯи хосса дорад; гиёҳи яксола аст.
Пояаш сербаргу сершох (30–80 см қад мекашад), баргаш базеби паршакл. Хӯшагул (сабадак)-аш майда (қутраш 3–6 см); гулаш махмалӣ, зард, норанҷӣ ё сурхтоб. Тухмаш сиёҳ, то 3 сол қобили сабзиш аст. Бахмалгул вобаста ба шароити маҳал баъди 4–18 рӯзи кишт нашъунамо ёфта, аз моҳи июл то сармои аввал гул мекунад. Дар ҳама гуна замини намаш муътадил ва қатъаи кушод, инчунин сояҷо хуб месабзад. Бахмалгулро, одатан, барои барпо кардани гулзору гулгашт, гулхат, гулнақш ва ғ. истифода мебаранд. Табибони халқӣ ҷӯшоби «сабадак»-и Бахмалгулро чун доруи арақовару пешоброн ва киҷҷакуш тавсия медиҳанд. Дар баъзе кишварҳо баргашро ба таом меандозанд. Моддаи рангбахш ва равғани эфири гулбаргҳои Бахмалгул (0,1%) низ дар хӯрокворӣ ба кор меояд.
माध्यमे अपभारण करा
Wikispeciesप्रकार टॅक्सॉन Taxonomyसाम्राज्यPlantaeSubkingdomViridiplantaeInfrakingdomStreptophytaSuperdivisionEmbryophytaDivisionTracheophytaSubdivisionSpermatophytinaOrderAsteralesFamilyAsteraceaeGenusTagetesSpeciesTagetes erectaTaxon author कार्ल लिनेयस, इ.स. १७५३ 
अधिकार नियंत्रण 
झेंडू ही एक शोभेची फुले देणारी औषधी वनस्पती आहे. झेंडूची फुले बहुउपयोगी आहेत. ह्या फुलझाडाची लागवड संपूर्ण भारतात होते. झेंडूचे झाड सुमारे अर्धा ते एक मीटर उंच असते. झेंडूमध्ये पिवळा झेंडू आणि नारिंगी झेंडू हे दोन मुख्य प्रकार आहेत. झेंडूच्या काही जाती मेक्सिकोतून भारतात आल्या आहेत.
मराठी -मखमल किंवा झेंडू; इंग्रजी -मारीगोल्ड; गुजराती -गुलहिरो किंवा मखमला; हिंदी -गेंदा, गुतोरा, कालगा, मखमली; संस्कृत स्थूलपुष्प,संदू, झंडु; शास्त्रीय नाव -Tagetes erecta
या फुलझाडाची लागवड भारतभर केली जाते. दसऱ्याच्या दिवशी झेंडूच्या फुलांच्या माळा, दरवाज्याला आणि वाहनांना घालण्याची प्रथा महाराष्ट्रात आहे. नवरात्रामधल्या सातव्या दिवशी देवीला झेंडूच्या फुलांच्या माळा घालतात.
झेंडूची फुले चवीला तिखट, कडू आणि तुरट असतात. ती अपस्मार आकडीत उपयोगी आहेत. झेंडूची पाने मुळव्याध, मूत्रपिंडाची दुखणी आणि स्नायूंच्या दुखण्यावर गुणकारी आहेत. फुलांचा रस कानदुखी असल्यास कानात टाकतात. पाने केसतूट आणि कानपुळीत लावण्यासाठी वापरतात.
झेंडू ही एक शोभेची फुले देणारी औषधी वनस्पती आहे. झेंडूची फुले बहुउपयोगी आहेत. ह्या फुलझाडाची लागवड संपूर्ण भारतात होते. झेंडूचे झाड सुमारे अर्धा ते एक मीटर उंच असते. झेंडूमध्ये पिवळा झेंडू आणि नारिंगी झेंडू हे दोन मुख्य प्रकार आहेत. झेंडूच्या काही जाती मेक्सिकोतून भारतात आल्या आहेत.
துலுக்க சாமந்தி, அல்லது கட்டிக்கேந்தி (Tagetes erecta) சாமந்தி (Tagetes)[2] என்ற இனத்தைச் சார்ந்த இத்தாவரமானது மெக்சிக்கோ நாட்டைப் பூர்வீகமாகக் கொண்டதாகும்.[3][4] இது அமெரிக்கப்பகுதியிலிருந்து பல நாடுகளுக்கு பரவியிருந்தாலும் இதனை ஆப்பிரிக்கப் பூ என்றே அறியப்படுகிறது. மெக்சிகோவின் புவெப்லா மற்றும் வர்யாக்ரூஸ் போன்ற பகுதிகளில் பெருமளவிற்கு பயிரிடப்படுகிறது.[5]
இத் தாவரம் 50 முதல் 100 செ.மீற்றர்கள் வரை வளரும் தன்மை கொண்டதாக உள்ளது. அஸ்டெக் பேரரசின் கீழ் வாழ்ந்த மக்களான அஸ்டெக்குகள் மருந்துக்காவும், திருவிழாவிற்காவும், மேலும் அலங்காரத் தாவரத்தாவரமாகவும் பயன்படுத்தியுள்ளனர்.[6] தற்போது உலகமுழுவதிலும் இத்தாவரங்கள் அலங்காரத்திற்கு பயிரிடப்படும் தாவரமாகவே உள்ளது. மேலும் இவை பெரிய அலுவலகங்களில் வரவேற்பறை அலங்காரத்திற்கும் விற்பனை செய்து பயன்படுத்தப்படுகிறது. இலங்கை மக்கள் இத்தாவரத்தை தாஸ்பதியா என்று அழைக்கிறார்கள்.[7][8]
நறுமணத் தைலங்களில் ஆப்பிள் வாசணைக்காகவும் இப்பூவின் தைலம் சேர்க்கப்படுகிறது.[9]
துலுக்க சாமந்தி, அல்லது கட்டிக்கேந்தி (Tagetes erecta) சாமந்தி (Tagetes) என்ற இனத்தைச் சார்ந்த இத்தாவரமானது மெக்சிக்கோ நாட்டைப் பூர்வீகமாகக் கொண்டதாகும். இது அமெரிக்கப்பகுதியிலிருந்து பல நாடுகளுக்கு பரவியிருந்தாலும் இதனை ஆப்பிரிக்கப் பூ என்றே அறியப்படுகிறது. மெக்சிகோவின் புவெப்லா மற்றும் வர்யாக்ரூஸ் போன்ற பகுதிகளில் பெருமளவிற்கு பயிரிடப்படுகிறது.
இத் தாவரம் 50 முதல் 100 செ.மீற்றர்கள் வரை வளரும் தன்மை கொண்டதாக உள்ளது. அஸ்டெக் பேரரசின் கீழ் வாழ்ந்த மக்களான அஸ்டெக்குகள் மருந்துக்காவும், திருவிழாவிற்காவும், மேலும் அலங்காரத் தாவரத்தாவரமாகவும் பயன்படுத்தியுள்ளனர். தற்போது உலகமுழுவதிலும் இத்தாவரங்கள் அலங்காரத்திற்கு பயிரிடப்படும் தாவரமாகவே உள்ளது. மேலும் இவை பெரிய அலுவலகங்களில் வரவேற்பறை அலங்காரத்திற்கும் விற்பனை செய்து பயன்படுத்தப்படுகிறது. இலங்கை மக்கள் இத்தாவரத்தை தாஸ்பதியா என்று அழைக்கிறார்கள்.
நறுமணத் தைலங்களில் ஆப்பிள் வாசணைக்காகவும் இப்பூவின் தைலம் சேர்க்கப்படுகிறது.
ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು : ಟಗೆಟಿಸ್ ಇರೆಕ್ಟ ( Tagetes erecta L. )[೧]
ಇತರ ಭಾಷೆಯ ಹೆಸರುಗಳು ;
ಮೆಕ್ಸಿಕನ್ ಮೂಲದ ಈ ಮೂಲಿಕೆಯ ಆಗಮನ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಎಂದಾಯಿತೆಂದು ಖಚಿತವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗದಿದ್ದರೂ ಪ್ರೊ. ಬಿ.ಜಿ.ಎಲ್.ಸ್ವಾಮಿಯವರು, ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಗಿಡವು ಪೊದೆಯಂತೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಸರಳವಾದ ಎಲೆಗಳು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಜೋಡಣೆಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಎಲೆಗಳಿಗೆ ವಾಸನೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಸರಳವಾದ ಎಲೆಗಳು ಸೀಳುವುದರಿಂದ ಸಂಯುಕ್ತ ಎಲೆಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಎಲೆಯ ಸೀಳುಗಳ ಉದ್ದ ೧-೫ ಸೆ.ಮೀ. ಇರುತ್ತದೆ. ಹಳದಿ ಅಥವಾ ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣದ ಹೂಗಳು ಚೆಂಡು ಪುಷ್ಪಮಂಜರಿಯಲ್ಲಿ ಒತ್ತಗಿ ಜೋಡಣೆಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಚೆಂಡು ಪುಷ್ಪಮಂಜರಿ ಅಗಲ ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ೫-೧೦ ಸೆ.ಮೀ. ಇರುತ್ತದೆ.
ಒಂದು ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗುವ ಸಸಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು 6 ಮೀ ಉದ್ದ, 1.2 ಮೀ ಅಗಲ ಹಾಗೂ 10 ಸೆಂ.ಮೀ ಎತ್ತರದ 4 ಏರು ಮಡಿಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.ಪ್ರತಿ ಮಡಿಗೆ 30 ಕಿಲೊ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ಗೊಬ್ಬರ ಹಾಗೂ ಅರ್ಧ ಕಿಲೊ ಎನ್ಪಿಕೆ 15:15:15 ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಸಾಯನಿಕ ಗೊಬ್ಬರವನ್ನು ಹಾಕಿ ಮಣ್ಣಿನ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆರೆಸಬೇಕು. ಬೀಜಗಳನ್ನು 7.5 ಸೆ.ಮೀ ಅಂತರದ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬಿತ್ತನೆ ಮಾಡಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ತೆಳುವಾದ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ಗೊಬ್ಬರ ಹಾಕಿ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ನೀರು ಒದಗಿಸಿದರೆ ನಾಲ್ಕು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಸಸಿಗಳು ನಾಟಿಗೆ ಸಿದ್ಧಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.ನಾಟಿ ಮಾಡುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಉಳುಮೆ ಮಾಡಿ ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಿ ಪ್ರತಿ ಹೆಕ್ಟೇರ್ಗೆ 20 ಟನ್ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ಗೊಬ್ಬರವನ್ನು ಹಾಕಿ ಹದ ಮಾಡಬೇಕು. ನಂತರ 60 ಸೆ.ಮೀ. ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಬೋದುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಅವುಗಳ ಒಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ 45 ಸೆ.ಮೀ. ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಸಸಿಗಳನ್ನು ನಾಟಿ ಮಾಡಬೇಕು. ಸಾಯಂಕಾಲದ ವೇಳೆ ನಾಟಿ ಮಾಡುವುದು ತುಂಬಾ ಯೋಗ್ಯ.ನಾಟಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಹೆಕ್ಟೇರ್ಗೆ ಸಾರಜನಕ, ರಂಜಕ ಮತ್ತು ಪೊಟಾಷ್ ಗೊಬ್ಬರಗಳನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ 113;60;60 ಕಿಲೊದಂತೆ ಒದಗಿಸಬೇಕು. ನಾಟಿ ಮಾಡಿದ 30 ರಿಂದ 45 ದಿನಗಳ ನಂತರ ಗಿಡಗಳ ತುದಿ ಚಿವುಟಿ ಉಳಿದ 112 ಕಿಲೋ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಮೇಲು ಗೊಬ್ಬರವಾಗಿ ಒದಗಿಸಿ ಸಸಿಗಳಿಗೆ ಮಣ್ಣು ಏರಿಸಬೇಕು.ಚೆಂಡು ಹೂವಿನ ಬೆಳೆಗೆ ಬಾಧಿಸುವ ಮುಖ್ಯ ಕೀಟವೆಂದರೆ ಜಿಗಿಹುಳು. ಇದು ಎಲೆಗಳ ರಸ ಹೀರುವುದರಿಂದ ಹಳದಿ ಚುಕ್ಕೆಗಳಾಗಿ ಕ್ರಮೇಣ ಒಣಗಲು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಇಳುವರಿಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಕುಸಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು 1 ಲೀ. ನೀರಿಗೆ 1.5 ಮಿ.ಲೀ. ಮಾನೋಕ್ರೊಟೋಪಾಸ್ ಅಥವಾ ಮೀಥೈಲ್ ಪ್ಯಾರಾಥಿಯಾನ್ ಔಷಧಿಯನ್ನು ಬೆರೆಸಿ ಸಿಂಪರಿಸಬೇಕು.ರೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬರುವುದು ಬುಡ ಕೊಳೆ ರೋಗ. ಇದಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾದ ಗಿಡವು ಹಳದಿಯಾಗಿ ನಂತರ ಕೆಂಪು ಕಂದು ಬಣ್ಣ ಕೊನೆಗೆ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ಸಾಯುತ್ತದೆ. ಇದರ ಹತೋಟಿಗೆ 3 ಗ್ರಾಂ ತಾಮ್ರದ ಆಕ್ಸಿಕ್ಲೋರೈಡ್ ಅಥವಾ 2 ಗ್ರಾಂ ಮ್ಯೋಂಕೋಜೆಬ್ ಅಥವಾ 1 ಗ್ರಾಂ. ಕಾರ್ಬನ್ಡೈಜಿಮ್ ಶಿಲೀಂದ್ರನಾಶಕವನ್ನು ಸಿಂಪರಣೆ ಮಾಡಬೇಕಲ್ಲದೆ ಗಿಡದ ಬುಡಕ್ಕೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಸುರಿಯುವುದು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ವಿಧಾನ.ಇನ್ನು ಎಲೆಚುಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಅಂಗಮಾರಿ ಕೂಡ ಮುಖ್ಯವಾದ ರೋಗ. ಇದರ ಚಿಹ್ನೆಗಳೆಂದರೆ ಎಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಚುಕ್ಕೆಗಳಾಗಿ ಹೂವಿನ ಮೊಗ್ಗು ಮತ್ತು ದಳಗಳನ್ನು ಆವರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದರ ಬಾಧೆ ತೀವ್ರವಾದಾಗ ಗಿಡಗಳು ಬಿದ್ದು ಸಾಯುತ್ತವೆ.ಅಂತಹ ಗಿಡಗಳನ್ನು ದೂರ ಎಸೆದು ನಾಶ ಪಡಿಸಬೇಕಲ್ಲದೆ ಬೆಳೆಗೆ ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ಶಿಲೀಂದ್ರ ನಾಶಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಎಲೆ ಮುಟುರು ನಂಜು ರೋಗಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾದ ಗಿಡಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿ ರೋಗ ಹರಡುವುದನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಬಹುದು.ನಾಟಿ ಮಾಡಿದ ಎರಡರಿಂದ ಎರಡೂವರೆ ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಹೂಗಳ ಕೊಯ್ಲು ಆರಂಭವಾಗಿ ಮುಂದೆ ಸುಮಾರು ಎರಡೂವರೆ ತಿಂಗಳವರೆಗೂ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ. ಯಾವಾಗಲೂ ಸಂಜೆ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುವುದು ಸೂಕ್ತ. ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುವಾಗ ಹೂಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ತೊಟ್ಟು ಉಳಿಯುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಪ್ರತಿ ಹೆಕ್ಟೇರಿಗೆ 8 ರಿಂದ 10 ಟನ್ ಇಳುವರಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.
ಕರ್ನಾಟಕದ ಔಷಧಿಯ ಸಸ್ಯಗಳು. ಡಾ. ಮಾಗಡಿ.ಆರ್.ಗುರದೇವ. ಪುಟ : ೧೩೭
ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು : ಟಗೆಟಿಸ್ ಇರೆಕ್ಟ ( Tagetes erecta L. )
ಸಸ್ಯದ ಕುಟುಂಬ : ಆಸ್ಟಿರೇಸಿ ( Asteraceae ) ಕನ್ನಡದ ಇತರ ಹೆಸರುಗಳು : ಗೊಂಡೆಗಿಡ, ಚೆಂಡುಮಲ್ಲಿಗೆ, ಸೀಮೆಶ್ಯಾವಂತಿಇತರ ಭಾಷೆಯ ಹೆಸರುಗಳು ;
ಸಂಸ್ಕೃತ.-ಸ್ಥೂಲಪುಷ್ಪ, ಜಂಡುಗ, ಗಂದುಗ, ಹಿಂದಿ.-ಗೆಂಡೆ, ಗಿಟ್ಟೇರ, ತಮಿಳು.-ತುರುಕ್ಕಸಮಂಡಿ, ತೆಲುಗು.-ಬಂಟಿ, ಬಂಟಿಚೆಟ್ಟು. ಇಂಗ್ಲಿಷ್.-ಆಫ್ರಿಕನ್ ಮೆರ್ರೆಗೋಲ್ಡ್.
.jpg)
.jpg)
.JPG)
_01.JPG)
.JPG)
